Rijkspresident von Hindenburg
overleden.
De dood trad hedenmorgen om 9 uur in.
De functie van rijkspresident wordt verbonden
met die van rijkskanselier.
Beide functies vereenigd in Adolf Hitler.
25ste Jaargang
DONDERDAG 2 AUGUSTUS 1934
No. 7878
DE ABONNEMENTSPRIJS bedraagt bij Toorakbetaling
Voor Leiden 19 cent per week2-50 per kwartaal
Bij onze Agenten 20 cent per week J 2.60 per kwartaal
Franco per post 2.95 per kwartaal
Het Geïllustreerd Zondagsblad is voor de Abonné's ver
krijgbaar tegen betaling van 50 cent per kwartaal, bij
vooruitbetaling. Afzonderlijke nummers 5 cent, met
Geïllustreerd Zondagsblad 9 cent.
DAGBLAD VOOR LEIDEN EN OMSTREKEN
Bureaux: PAPENGRACHT 32, LEIDEN
TEL. INT. ADMINISTRATIE 935, REDACTIE 15 II
GIRONUMMER 103003, POSTBUS Na. 11
DE ADVERTENTIEPRIJS BEDRAAGT:
G W o n e Advertentiën 30 cent per regel
Voor Ingezonden Mededeelingcn wordt
het dubbele van het tarief berekend.
TELEFOONTJES van ten hoogste 30 woorden, waarin be-
be trekking en worden aangeboden of gevraagd, huur en
verhuur, koop en verkoop: 0.50
Rijkspresident-generael-vcldmaarschalk von Hindenburg is hedenmor
gen om negen uur op het slot Neudeck overleden.
De dood kwam niet onverwacht, want de doktoren hadden alle hoop op
zijn herstel reeds faten varen.
Hedenmorgen om half 7 was nog een communiqué uitgegeven, dal on
derteekend was door de vijf behandelende geneesheeren en als volgt
luidde:
,,Bij toenemende algemeene zwakte is de heer rijkspresident in een
diepe bewusteloosheid gezonken".
De doodstrijd was toen reeds ingetreden.
Hedenmorgen om 5 uur was de familie van den rijkspresident, welke
gisteren reeds op Neudeck was aangekomen, bij het ziekbed geroepen,
doch de stervende herkende hen niet meer.
Adolf Hitler president en kanselier tegelijk.
De rijksregeering heeft de volgende wet aangenomen en afgekondigd:
1. De functie van rijkspresident wordt vereenigd met die van rijks
kanselier. Dientengevolge gaan de tot dusver door den rijkspresident uit
geoefende functies over op den leider en rijkskanselier Adolf Hitler. Hij
bepaalt zijn plaatsvervanger.
2. Deze wet wordt van kracht vanaf het oogenblik van het overlijden
van rijkspresident von Hindenburg.
Hindenburgs'
levensloop.
MILITAIR VAN JONGS AF.
De vuurdoop op 18-jarige leeftijd.
Op 2 October 1847 heeft Paul Ludwig
Hans von Beneckendorf und von Hinden
burg, als zoon van een Pruisisch officier, het
levenslicht in Posen aanschouwd. In 1858
werd hij toegelaten tot de cadettenschool
te Wahlstatt in Silezic, waarna hu zfjn ver
dere opleiding aan de hoofdcadettenschool
in Berlijn kreeg.
Op 18-jarigen leeftijd trad hij als tweede
luitenant in actieven dienst, en spoedig
daarop ontving hij den vuurdoop. In den
veldslag van Königsgratz bestormde hij
met zijn escadron een Oostenrijksche bat
terij, die onder zwaar vuur stond. Als ba
taljons-adjudant nam hij deel aan den oor
log van 1870 tot '71, Na den Duitsch-Fran-
schen oorlog volgde Hindenburg drie jaar
het stafcollegc der krijgsschool te Berljjn,
werd in 1877 benoemd by den Generalen
Staf en zag zich spoedig bevorderd tot den
rang van kapitein. In de daaropvolgende
jaren bekleedde hij successievelijk de ran
gen van compagniescommandant, batal
jonschef en verschillende andere posten
bij den generalen staf. In 1883 werd hij in
structeur bjj de hoogere krijgsschool in
Berlijn. Later was hij bij den generalen
staf onder graaf Schlieffen de geestelijke
leerling en helper van dezen genialen stra
teeg.
Tevens werkte hij eenige jaren bij het
Pruisische departement van Oorlog, waar
zijn talent voor organisatie tot ontwikke
ling kwam. Van 1893 tot 1896 was hü com
mandant van het 91ste regiment infanterie
(Oldenburg), werd vervolgens bevosderd
tot generaal-majoor en diende 4 jaren als
chef van den generalen staf van het acht
ste legercorps te Coblenz, waarna hij nog
gedurende drie jaren het commando voer
de over de 28ste divisie te Karlsruhe.
In 1903 werd hij generaal met het com
mando over het 4e legercorps te Maagden
burg. In 1911 werd hij op 65-jarigcn leef
tijd gepensionneerd.
Toen de wereldoorlog uitbrak leidde von
Hindenburg een teruggetrokken leven in
Hannover. In verband met de dreigende
ontwikkeling van de campagne in het Oos
ten tegen de Russen, werd hij op 22 Augus
tus 1914 weer voor den actieven dienst op
geroepen als commandant van het 8e le
gercorps met als chef van den staf naast
zich generaal-majoor Ludendorff. In zijn
gedenkschriften heeft Hindenburg uitvoe
rig de samenwérking met dezen generaal
besproken.
De slag van Tannenberg.
De groote roem van Hindenburg als
krijgsman zal wel altijd de veldslag van
Tannenburg, die van 28 tot 31 Augustus
1914 duurde, blijven. Hindenburg slaagde
er hier in in een zeer moeilijke positie, die
eerst slechts gelegenheid scheen te bieden
tot een hardnekkige verdediging om te
zetten in een overwinning waarbij het Rus
sische leger onder commando van Samso-
nof vrijwel totaal vernietigd werd. Hier
door werd de weg gebaand voor een reeks
buitengewone successen. Hindenburg werd
tot maarschalk benoemd en verwierf zich
in Februari 1915 nieuwe roem bij de cam
pagne in Mazurië tegen den noordelijken
vleugel van het Russische leger, waarbij
tenslotte het 10e Russische legercorps ver
nietigd werd. In Augustus 1915 werd Hin
denburg benoemd tot Chef van den Gene
ralen Staf inplaats van Falkenheim, ter
wijl Ludendorf als kwartiermeester-gene
raal naast hem bleef werken. Er volgden
moeilijke tijden, doch eind 1917 had het cr
den schijn van dat Duitschland aan de
winnende hand was gekomen, temeer daar
de duikbootoorlog zijn uitwerking deed ge
voelen. In het voorjaar van 1918 wilde Hin
denburg den beslisscnden slag slaan. Met
een groot offensief aan beide kanten van
St. Qucntin wilde hij door het vijandelijk
front heen breken, het noordwaarts oprol
len en naar de kust drijven. Het verwachte
succes bleef echter uit Hierdoor werd door
de geallieerden tijd gewonnen, hetgeen,
toen Amerika Duitschland den oorlog ver
klaarde, tot de definitieve nederlaag leid
de der centralen. Als verslagen veldheer
moest veldmaarschalk Hindenburg huis
waarts trekken.
Hindenburg president.
Na den oorlog leefde Hindenburg weer
teruggetrokken, zonder deel te nemen aan
het politieke leven, totdat nu den dood van
President Ebert presidentsverkiezingen
moesten worden gehouden. De anti-socia
listische partijen in Duitschland vormden
een coalitie en wiften Hindenburg over te
halen zich candidal Te stellen voor het
presidentschap. 26 April 1925 werd hij als
zoodanig gekozen. Als president heeft Hin
denburg zich met volstrekte loyaliteit aan
de grondwet gehouden. Persoonlijk heeft
hij aan weinig politickcn strijd deelgeno
men.
De eenvoud, waardigheid en trouw,
waarmede hij zijn prestdcntiecle functie
vervulde, had hem de achting van het ge-
heele land verworven. Toen dan ook in
1932 de Nationaal-» U n Hitltt
daat gesteld hadden voor het president
schap, en de eerste verkiezingsronde, dank
zij de enorme nationaal-socialistischc pro
paganda een te geringe meerderheid voor
Hindenburg bracht, behaalde hU toch by
de tweede verkiezing een voldoende meer
derheid op Hitier om wederom tot Presi
dent van Duitschland te worden benoemd.
Het is bekend, dat Hindenburg van den
aanvang af tegenstander geweest is van het
nationaal-socialisme. Hoe hU desondanks
in het begin van het vorige jaar ertoe ge
komen is het kabinet-Von Schleicher ten
val te brengen cn Hitler tot Rijkskanselier
te benoemen, zal door latere historici moe
ten worden uitgemaakt. Zijn overlijden in
deze voor Duitschland wel zeer donkere
tijden, is wel een buitengewoon ernstig
feit, dat nog groote gevolgen met zich kan
brengen, zoodat in waarheid getuigd kan
worden, dat Hindenburg een groot man is
geweest, wiens leven in vele opzichten voor
Duitschland van beslissende waarde is ge
weest cn wiens dood nog onbekende, doch
wellicht even beslissende consequenties te
voorschijn kan roepen.
De eenvoudige cn werkzame.
Paul von Hindenburg was ondanks zUn
hoogen leeftijd, die hij bereikt heeft cn de
hooge positie, die hij bekleedde, de werk
zame en eenvoudige man gebleven, die hU
steeds geweest is.
Reeds voor zeven uur stond hy 's mor
gens op. om acht uur nam hy zUn eenvou
dig ontbijt en rnaaktc daarna een wande
ling in den grooten tuin van zyr palcis. Hu
hield van kinderen, bloemen cn honden.
Zijn kleinkinderen brachten vaak zonne
schijn in het leven van den kranigen sol
daat die geen grooter afleiding kende dan
een kort bezoek te brengen aan vrienden
in dc Mark Brandenburg of in het Beier-
sche bergland.
Maar het grootste deel van het Jaar was
het voor Hindenburg heel den dag werken,
werken en nog eens werken.
Om tien uur kwam steeds staatssecretaris
Meissncr om het dageiyksch rapport voor
te lezen. Over het buitenland, dc buitcn-
landschc en binnenlandsche politiek, de
economische problemen, liet Hindenburg
zich inlichten, terwijl hij het verslag van
den secretaris nu en dan met korte opmer
kingen 'onderbrak. Wanneer Hindenburg
zich byzondcr voor het een of ander punt
interesseerde dan liet hy den betrokken
Minister of secretaris bij zich ontbieden.
Zoodra het dageluksch programma ont
worpen was. verscheen de perschef der
regcenng, die den Rijkspresident een kort
overzicht van de meeningen der belang-
rykstc Duitsche en buitcnlandsche bladen
gaf. Dan kwam de chef van het protocol,
de ceremoniemeester van de Duitsche re
publiek, om de eerste bezoekers aan te
melden. Precies om 1 uur werd het mid
dageten geserveerd. Dc Ryksprealdent was
zeer matig. Gewooniyk nam hy by het
eten een glas wyn en rookte na den maal-
tijd een sigaret. Zun gcheclc leven was
opgebouwd op onthouding en zelfbeheer-
sching, waaraan hy in laatste instantie na
tuurlijk ook zyn geestelijke frischheid en
lichameiyke elasticiteit te danken had.
De lange reeks audiënties.
's Middags na een korte rust was het
steeds weer ontvangsten, conferenties, be
slissingen, het bcstudeeren van stukken.
Daartusschen dikwijls het inspecteeeren
van parades of het deelnemen aan byzon-
dcre fecstcluke gebeurtenissen, waarby
Hindenburg steeds door zyn zoon en adju
dant. dc luitenant-kolonel von Hindenburg
werd begeleid.
Om 10.30 uur werd steeds het svondmaal
opgediend cn dan begonnen do schoonste
uren voor den Rijksprcsldent met zyn fa
milie.
's Avonds zag BerlUn Hindenburg slephts
bij hoogc uitzondering. Het was algemeen
bekend dat Hindenburg vroeg naar bed
ging cn dat zyn omgeving zelden geneigd
was hem tot het bezoeken van avondfees
ten over te halen. Maar wanneer de plicht
hem riep naar die deelen van het RUk,
waar zijn tegenwoordigheid de nationale
saamhoorighcid versterken kon, dan be
hoefde men nimmer op een weigerend ant
woord tc rekenen.
Hindenburg was wel een zeer bijzondere
figuur, die het juk van het Rijkspresi
dentschap in dc ruim negen Jaren, dat hU
dit hoogc ambt bekleedde, vaak als een on-
dragciykcn last op zyn schouders gevoeld
heeft maar die bereid bleek tot den laat-
ftcn dag dien last te blyven torsen.
Hy was ccn nobele figuur, een man van
Ijzeren plichtsbetrachting, byna boven-
mcnschclijke kracht cn diepe godsdicnst-
DE DUITSCHE ZENDERS ZWIJGEN.
Veertien dagen rouw voor het Duitsche
volk.
Hedenmorgen om 9 25 uur braken alle
Duitsche zenders tegeiyk hun uitzendingen
af. Op dat moment was het overiydenibe-
ncht van president von Hindenburg uit
Neudeck te Bcrlgn aangekomen. Alle zen
der.! schakelden over op Bcriyn.
Vandaar uit deelde rijksminister dr.
Goebbels het Duitsche volk mede. dat de
njdsprcsidcnt het tydeiykc met het eeuwi
ge had verwisseld.
Daarna zwegen de zenders.
Een half uur later deelde rijksminister
dr. Goebbels dc wet mede, waarby de
funclios van ryksprealdent en van rUks-
kanselier worden samengesmolten, zoodat
Hitler dus ryksprealdent is.
Voorts maakte Goebbels een wet be
kend, betreffende dc staatsbegrafenis van
den overleden gencroal-vcldmaarschalk en
verder een verordening van den ryksmlnis-
tcr, waarbij een rouw van 14 dagen voor
alle officieren der weermacht wordt afge
kondigd; een verordening van den ryksmi-
nister van binnenlandsche zaken cn van
den rijksminister voor volksvoorlichting en
propaganda, waarin een volksrouw van 14
dagen wordt bepaald, cn verder een ver
ordening van den plaatsvervanger van
Hitier betreffende een rouw van 14 dagen
voor «lip party-instanties, benevens een op
roep van den ryksweerminister en van dan
overste-generaal tot dc weermacht.
Deze bekendmakingen werden beëin
digd met het lied: „Ich hatt' cinen Kame
raden".
TELEGRAM VAN DEN EX-KEIZER.
De ex-kcizer heeft den zoon van Ryks-
president Von Hindenburg, Overste von
Hindenburg, in verband met het overiy»
den van den Rykspresldcnt-gcneraal-veld-
maarschalk een telegram gezonden, dat In
vertaling aldus luidt:
„De Keizerin cn ik treuren met bewogen
hart met U cn het gcheclc Duitsche volk.
Een door God buitengewoon ryk gezegend
leven heeft zyn vervulling gevonden. De
Kroonprins zal den vereeuwigden held van
Tannenberg in Neudeck onzen laatsten
groet overbrengen.
fwg) Wilhelm IR.
De ex-Keizer heeft omstreeks half alf
officieus cn tegen elf uur officieel het be
richt ontvangen van den dood van Hin
denburg. Hy weigerde verder ook maar het
geringste commentaar te leveren.
OFFICIEELS ROUW OP DE DUITSCHE
LEGATIE.
Dadelijk na dc ontvangst van het offi
cieels overlijdensbericht van den Duitschen
Ryksprcsidcnt von Hindenburg werden
aan het gebouw van dc Duitsche legatie
aan den Langen Vyvcrbcerg te den Haag
dc zwart-wit-roodo vlag en de Hakenkruu-
vlag halfstok uitgestoken.
Ook de legaties van andere landen vlag
gen ten tcckcn van rouw halfstok.
Bij het Duitsche gezantschap liggen re
gister! ter tec ken in g. Velen maakten reeds
in de ochtenduren gebruik van deze ge
legenheid om hun deelneming te betuigen.
Hedenvoormiddag begaf de Minister van
Buitcnlandsche Zaken, Jhr. A. C. D. da
Graeff, zich nasr het gebouw van de Duit
sche legatie, tot het brengen van een be
zoek van rouwbeklag namens de Rcgcerirg
by den Duitschen gezant.
