DOLLFUSS' MOORDENAAR VOOR HET GERECHT 25ste Jaargang DINSDAG 31 JULI 1934 No. 7876 DAGBLAD VOOR LEIDEN EN OMSTREKEN D£ ABONNEMENTSPRIJS bedruft bij roorvtbeUimf Voor Leiden M cent per wek2J» Bij «12e Agenten 7* cent per week 2.H per kwartaal Franco per post Z-9S per kwartaal Het Geïllustreerd Zondagsblad is toot de Abormé's rer- krijgbaer tegen betaling van 50 cent per kwartaal, bij vooruitbetaling. Afzonderlijke nummers 5 cent, met Geïllustreerd Zondagsblad 9 cent Bureaux: PAPENGRACHT 32, LEIDEN TEL. INT. ADMINISTRATIE 935, REDACTIE 15 II GIRONUMMER 103003, POSTBUS No. U DE ADVERTENTIEPRIJS BEDRAAGTi G e w o n a Adrortentiën 30 cent per regel Voor Ingezonden Mededaelingen wordt het dubbele van het tarief berekend. TELEFOONTJES van ten hoogste 90 woorden, waart* be- betrekkingen worden aangeboden of gevraagd, huur m verhuur, koop en verkoop: S §A# Planetta bekent zijn daad. HET REQUISITOIR. Maandagmiddag begon te Weenen voor het Militair Gerechtshof het proces tegen de moordenaars van Bondskanselier Doll fuss, den 34-jarigen Obto Planeta en den leider van den overval o«p de Bondskanse- larij, den 29-jarigen Fnanz Holzweber. Tegen vijf uur verscheen het hof, dat gepresideerd wordt door Overste Kubin. De zaal stond onder militaire bewaking. Nadat de gebruikelijke formaliteiten wa ren vervuld, kreeg de procureur-generaal het woord voor zijn requisitoir. Het eerste gedeelte daarvan was een uitvoerige be schrijving van de gebeurtenissen van 25 Juli. Vele bijzonderheden daarvan zijn reeds bekend, nJ. hoe dien dag een perso nenauto en elf vrachtauto'6 op de Ballhaus- platz verschenen, waarin zich 150 a 200 man bevonden, gekleed in militaire uniformen, en hoe dezen hert, gebouw binnendrongen en de wacht overweldigden. De bode Hedivicek,, die den overval had gezien, trachtte den Bondskanslier in vei ligheid te brengen. Hij ontmoette Dollfuss in de zuilenzaal en verzocht den Kanselier, hem te volgen. Hij wilde hem ni. door een achterdeur naar buiten brengen. Op d$t oogen'blik Werd de deur van de zuilenzaal echter met geweld opengebroken en dron gen twaalf opstandelingen naar binnen, die onmiddellijk hun revolvers trokken. Eén hunner, die recht voor den Bondskanselier v/as gaan staan, had toen deze de handen, als om het gevaar af te weien, voor het gezicht bracht, na elkaar twee schoten ge- loet. Wat er vender gebeurde kon Hedvicek niet meer volgen, omdat hij met de handen omhoog met zijn gezicht tegen den muur moest gaan staan. Uit het verdere onder- Boek was echter gebleken, dat Dollfuss nog eenige uren in leven en gedeeltelijk ook bij bewustzijn bleef, hoewel hij pas na 20 mi nuten verbonden werd. 't Middags tegen kwart voor vier is hij aan zijn verwondin gen overleden. Hij bleek twee kogel wonden te hebben. Eén schot was door de hals ge gaan en had hert ruggemerg doorboord. De tweede kogel was in de hals blijven steken. Geen der schoten was direct doodelijk en de dood is door verbloeding ingetreden. De verdenking was gewekt, dart de scho ten waren gelost door Planetta, die zulks toegaf, doch verklaart, dat het niet zijn be doeling was geweest, den Bondskanselier te treffen, laat staan te dooden, vooral waar hert parool was uitgegeven, dat geen ge welddaden gepleegd mochten worden, be houdens in dringende noodgevallen. Na een korte onderbreking op verzoek van de verdediging, wordt de beklaagde Planetta aan een verhoor onderwarpen. Op de vraag van den President, waarom hij de Bondskanselarij binnendrong, antwoordt hij: „Op bevel". Hij deelt echter niet mee op wiens bevel. Hert blijkt, dat hij tot het Bondsleger behoorde tot hij in 1932 ontsla gen werd wegens verboden actie voor de nationaal-socialistische partij. Op 25 Juli was hij reeds des morgens te 5 uur begon nen de menschen, die als troepleider on der zijn bevel stonden, te waarschuwen, dat zij zich moesten verzamelen in een turn- gebouw in het 7de district, waar hij zelf des middags tegen half één was gearriveerd. Een kwartier later vertrokken de auto's naar de Ballhausplatz. Planetta verklaart dan hoe hij op den Bondskanselier gescho ten heeft. Toen hij Dollfuss zag vallen, heeft hij nog getracht, verbandwatten te vinden. Aan het slot van zijn verhoor ver klaart hij, dat het hem ten zeerste spijt, dat hij den Bondskanselier heeft neerge schoten. Bij het verhoor van den beklaagde Holz- weber komen de onderhandelingen over den vrijen aftocht der opstandelingen ter sprake en vraagt de president, of Minister Fey reeds wist, dat Dollfuss zwaar gewond was toen hij met de opstandelingen over hun vrijen aftocht onderhandelde. De be klaagde antwoordt hierop bevestigend en zegt, dat ook Minister Neustaedter-Steur- mer daarvan op de hoogte was. Minister Fey had zijn soldarten-eerewoord gegeven voor het waarborgen van een vrijen af tocht en had daar geen enkele voorwaarde aan verbonden. Minister Fey bevestigde deze lenang in zijn daarop volgend verhoor. Hij wist toen reeds dat de Bondskanselier overleden was. De laatste woorden van Dollfuss waren: „Geen bloed vergieten; er moet vrede komen". Later was Minister Neustaedter- Stuermer voor het gebouw verschenen, die een vrijen aftocht beloofde als het gebouw ontruimd werd en dreigde, het anders te laten bestormen. Ook toen was aan de toezegging van vrij geleide geen enkele voorwaarde verbonden, Fey deelt mede, hoe hij van het balcon af met Minister Neustaedter-Stuermer onder handeld heeft en hoe de bemiddeling werd ingeroepen van den Duitschen gezant Dr. Rieth. Een vraag van een der verdedigers aan Fey, of deze zijn eerewoord had gege ven, dat de oproerlingen vrij gelaten zou den worden, wordt door den president niet toegestaan. Fey verklaart echter, tegen beantwoor ding hiervan geen bezwaar te hebben, om- dait hij zijn woord niet gegeven heeft en wel, omdat hij geen overeenkomst kon tref fen. Op een vraag van den President, hoe Fey dan verklaart, dat de opstandelingen tenslotte niet ongehinderd konden aftrek ken, antwoordt de Minister, dat de voor waarden later door de overige loden der regeering ter sprake zijn gebracht. Vervolgens werd Minister Neustaedter- Stuemer gehoord, die mededeelde, dat Bondsmmister Schuschnigg, toen deze op de Ballhausplatz kwam en van den dood van den Bondskanselier hoorde, verklaard had, dat daardoor een geheel nieuwe si tuatie was ontstaan. Er was een moord ge pleegd en daarom werden de opstandelin gen in verzekerde bewaring genomen. Een der verdedigers wenscht te consta- teeren, dat men in ieder geval, los van den toestand van den Bondskanselier, vrijge leide had beloofd. Minister Neustaedter- Stuermer merkt daartegenover op, dat hij zijn soldaten eerewoord slechts aan solda ten geeft en het aan het hof wil overlaten, te beoordeelen of soldaten een doodelijk gewonde geestelijken en medischen bij stand weigeren. Nadat nog verschillende andere getuigen gehoord zijn, verzoeken de verdedigers ook den Duitschen gezant Dr. Rieth en Bonds kanselier Dr. Schuschnigg te hooren. Na tien minuten in raadkamer te zijn geweest wordt dit verzoek door het hof afgewezen. De verdedigers verzochten vervolgens, de zitting te willen verdagen aangezien het volgen ervan groote inspanning kostte. Toen de President weigerde hieraan te vol doen, kwam het tot oen heftig incident tus- 6chen hen en den President en legden do verdedigers de verdediging neer. Zoowel de President als de verdedigers kondigden aan, zich bij de Kamer van Ad vocaten te zullen beklagen. De zitting moest nu wel opgeheven wor den. Zij werd hedenmorgen te 9 uur voort gezet. Met de advocaten was mtusschen on derhandeld over hervatting van de verde diging. MEER OPTIMISME TE ROME. Spoedige terugtrekking der troepen? In Italiaansche regeeringskringen schijnt men van meening te zyn, dat de toestand in Oostenrijk veel rustiger en beter is dan in de afgeloopen dagen het geval was, en dat het hoogtepunt der crisis reeds bereikt is. Zelfs wordt rekening gehouden met de mo gelijkheid, dat de Italiaansche troepen bin nen enkele dagen weer van de Oosten- rijksch-Italiaansche grens zullen worden teruggetrokken. Nieuwe regeering gunstig In Italië ontvangen. In Italië is men, naar United Press meldt, algemeen ingenomen met de vorming van het nieuwe Oosten rij ksche kabinet. Men hecht bijzondere waarde aan het feit, dat de nieuwe bondskanselier Schuschnigg de ze kerheid biedt, dat de politiek van den over leden bondskanselier, dr. Dollfuss, zal wor den voortgezet. De nieuwe Oostenrijksche regeering heeft de belofte afgelegd, dat zij de politiek in Dollfuss' geest zal voortzet ten en meer in het bijzonder er voor zal waken, dat de neutraliteit van het Oosten- rijk«che grondgebied niet geschonden zal worden. Alle leden van de nieuwe regcc- ring hebben vertrouwen in de door wijlen dr. Dollfuss gevoerde politiek en men kan er op rekenen, dat zij verder zullen waken voor de integriteit van Oostenrijk, waar voor Dollfuss gestreden heeft en ten slotte zijn leven heeft gelaten. Weenen onderhandelt met Belgrado. Tua6chen Weenen en Belgrado zijn op het oogenblik onderhandelingen gaande, met het doel de Oostenrijksche troepen in staat te stellen, tot een algemeenen aan val op de 3000 nationaal-socialisten, die nog in de onmiddellijke nabijheid der Oosten rijksche grens stand houden. Op het oogen blik wordt deze beslissende aanval, naar men weet, nog vertraagd als gevolg van de vrees der Oostenrijkers, dat kogels op Joe- goslavisch gebied terecht zullen komen en wellicht Joegoslavische grensposten wor den geraakt. OVER VON PAPEN'S BENOEMING NOG NIET BESLIST. Te Weenen verluidt, dat de Oostenrijk sche regeering naar alle waarschijnlijkheid over de kwestie van het agrément voor den Duitschen vicc-kanselier von Papen als speciaal gezant van het Duitsche Rijk te Weenen, nog niet zal beslissen. Men wenscht af te wachten of Italië, Frankrijk en Engeland van Dultschland garanties zul len eischen, in zake de onafhankelijkheid van het Oostenrijksche grondgebied en de ontbinding van het Oostenrijksche legioen in Beieren. Men wijst er op, dat het niet gebruikelijk is, dat men aan de benoeming van een gezant voorwaarden vastknoopt. HET IS NIET ALS IN 1914, ZEGT LOBD H\I!MI\U. De Engelsche minister van oorlog. Lord Hailsham, heeft gisteren een redevoering uitgesproken, waarin hU ook den moord op dr. Dollfuss ter sprake bracht. De minister was van meening. dat degenen, die de ge beurtenissen van thans vergelijken met die van 1914 en zich afvragen of de historie zich herhalen zal, zich vergissen. Toenter tijd was Europa verdeeld in twee bewapen de kampen. Na den moord op Aartshertog Franz Ferdinand was ieder land aan den eenen of den anderen kant gaan staan en zoo was het tot den oorlog gekomen. Thans echter is de geheele beschaafde wereld eenigezind in de veroordeeling van de laffe misdaad, die de nationaal-socialisten heb ben gepleegd en geen volk zal de stoutmoe digheid hebben de openbare raeening van de beschaafde wereld uit te dagen. POGING OM RINTEL. N TE ONTVOEREN In den nacht van Zondag op Maandag is een poging gedaan, den voormaligen Oos- tenrijkschen gezant te Rome, dr. Rintelen, uit het gevangenis ziekenhuis te Weenen te bevrijden. Naar men weet, is Rintelen vóór den putsch uit Rome per vliegtuig naar de Oos tenrijksche hoofdstad teruggekeerd en bij aankomst onder verdenking van mede plichtigheid gearresteerd. In zijn cel tracht te hij zelfmoord te plegen, waarbij hij zich levensgevaarlijke verwondingen toebracht, zoodat hij thans in het ziekenhuis wordt verpleegd. Voor het ziekenhuis nu reed in den nacht van Zondag op Maandag een ziekenhuis auto aan, waarin zich eenige mannen be vonden, die in de uniform van wakers wa ren gekleed. Zij deelucn mede opdracht te hebben, dr. Rintelen naar het gevangenis ziekenhuis over te brengen. Den dienst- doenden geneesheer kwam de zaak echter verdacht voor. Bovendien was Rintelen's gezondheidstoestand van dien aard, dat overbrenging naar het gevangeniszieken huis niet raadzaam scheen. Derhalve stuur de hij de mannen weg. Later bleek, dat niemand order had ge geven, den ex-gezant naar het gevangenis ziekenhuis te vervoeren, zoodat men onge- twJjfelJ met een poging tot ontvoering te doen heeft. Een andere lezing. Een andere lezing welke „United Press" van de poging tot ontvoering van den voor maligen Oostenrijkschon gezant te Rome dr. Rintelen geeft, luidt als volgt: Ongeveer veertig nationaal-socialisten poogden in. den afgeloopen nacht dr. Rin telen uit het ziekenhuis, waar hU momen teel vertoeft, te ontvoeren. Een verpleeg ster, die in een aangrenzend vertrek dienst deed, hoorde echter gestommel en maak'c direct alarm. De politie, die spoedig ter plaatse was, arresteerde een groot aantal nationaal-socialisten. De wacht voor het ziekenhuis werd daarop versterkt. Intusschen is de toestand van den ex-ge zant zoover verbeterd, dat men hem een verhoor heeft kunnen afnemen. Men hoopt, dat zijn verklaringen, die stenografisch wor den opgenomen, de achtergronden van den opstand grootendeels zullen ophelderen. Rintelen wordt thans streng bewaakt. HET OORDEEL VAN DE „OSSERVATORE ROMANO". Over het Nationaal-Socialistisch optreden in Oostenrijk. „Door dezen aanslag op den Oostenrijk sche Kanselier Dollfuss", zoo schreef de „Osservatore", „heeft het Nationaal- Socia lisme. Europa en de geheele wereld uitge daagd De handschoen is opgenomen. Vervuld van afgrijzen over de bar- baarschheden, eischt de openbare meening een veroordeeling van allen, die onmiddel lijk of zijdelings voor deze schanddaad verantwoordelijk zijn. Nu moet het uit zijn! Niet om politieke redenen alleen! Zelfs niet alleen terwille van den vrede! Het menschelijk gemoed komt in op stand; de menschelijke samenleving dic teert haar ultimatum; zij zal niet gedoo- gen, dat de maatschappij ontaardt tot een bloedig circus, waar de wilde roofdieren getuigen kunnen zijn van het afslachten der menschen. Reeds beraadslagen de kanselarijen; de generalen staven treffen hunne maatrege len. De wereld zal geen „usque tandem" meer afwachten. Wy hopen, wij moeten en willen hopen, dat zij vastberaden de te ne men besluit zal uitvoeren. De Nationaal-terroristcn zijn thans in handen der Justitie. Het is evenwel niet voldoende de uitwerkselen hunner heilloo- ze campagne te beletten; ook de oorzaken der troebelen moeten worden weggenomen. Hoe zal men een nieuwe ontploffing voor komen. als het dynamiet niet onschadelijk wordt gemaakt, maar slechts wordt wegge borgen achter nog zwaardere grendels. De volgende ontploffing zal nog vreeseltjkcr zijn dan de eerste. De voorlooper» van den terugkeerenden Arminius, de biologen van het racisme, de filosoplion van het ras, de leiders van het volk, dat door .selectie" zal worden gekweekt, de priesters van de nieu we godsdienstige, moreele, sociale poli tieke mythen, de magistraten van den to talen staat hooren thans den echo van hun ne brallende maar lecge woorden in het knetteren van de geweren, in den knal der pistolen, en het rochelen van hun slachtof fers. Maar Arminius zou van schaamt* terug wijken. De laatste gelukkige dagen van den Bondskanselier. Onze correspondent te Weenen was door een bijzondere relatie In de gelegenheid enkele merkwaar dige bijzonderheden te vernemen, omtrent de laatste gelukkige le vensdagen die dr. Dollfuss bij een zijner vrienden dr. Rlschanek van Zaterdag tot Dinsdag heeft door gebracht Om de bijzondere actua liteit laten wij hieronder de des betreffende reportage volgen. Dr. Rischanek, raadsheer bij het Hoog ste Gerechtshof, had een kleine operatie moeten ondergaan in de Ncumann-kliniek, doch de patiënt mocht reeds Zaterdag het ziekenhuis verlaten. Dr. Rischanek, die een der moest intieme vrienden van Doll fuss was, belde den bondskanselier op en vroeg hem of hij meeging om enkele dagen in Mattsce door te brengen? En zie, aldus vertelde dr. Rischanek, de kanselier, die slechts zoo zelden eenige vacantic nam, antwoordde: „Ja gaarne, ik geloof dat het mij goed zal doen. Ik zou den Zondag en misschien ook den Maan dag nog bij jc kunnen blijven. Ik zal zog gen, dat voor mij een afzonderlijke tele foonlijn ter beschikking staat, want ik moet voortdurend met Weenen in verbin ding blijven. Wanneer er eens iets mocht gebeuren, dan moet er een centrale zijn, waar alle draden tesamen komen". Zoo ging de tocht naar Mnttsee dus wer kelijk door. Zooals gewoonlijk was ook thans de kanselier weer een weinig tc laat Hij gaf gekscherend de schuld aan „tante Lisa", een zuster van zijn echlgenoote. Het was ongeveer half drie, toen wi) ons op weg begaven. Tante Lisa ging ook mee; mevr. Dollfuss bevond zich met haar kin deren reeds in Ricclone. Het weer was schoon, doch zeer warm, en toen wij de Strengbergcn voorbij wa ren, klaagde de kanselier over dorst. Bij de eerstvolgende herberg stopten wij, en ging ik bier en zoute vlinders halen. Het smaakte ons goedl Des avonds tegen half acht. kwamen wij te Mattsco aan. Bij mij thuis hcerschte plotseling een levendige drukte toen men vernam, dat de Bonskanselicr er enkele dagen zou komen vertoeven. Reeds spoedig was dr. Dollfuss mctmUn kinderen aan het spelen en zei tegen Heinz, zUn pcetekind: „Jongen, jongen, JU wordt te dik naar myn zin. Jc moet een flinke sterke kerel worden!" Toen zei hU tot mij: „Als mUn Bibi zoo oud zal zijn als Heinz, dan ben ik nieuwsgierig of ik mg genoeg Latijn zal kennen, om het hem te leeren". Na het avondeten speelden wij kaart met een „blinden", want tante Lisa kent geen tarokken. Het was reeds laat toen wij DIT NUMMER BESTAAT UIT DRIE BLADEN. VOORNAAMSTE NIEUWS. BUITENLAND. Dollfuss' moordenaars staan terecht. le blad). De laatste gelukkige dagen van bonds kanselier Dollfuss. (late klad) Nadere bljtonderhrdrn omtrent den mis lukte» stratosfeer tocht der Amerikanen. (Luchtvaart, 2e blad). De geiondheldstoestand van president Hindenburg wekt reden tot ongerustheid. (Telegrammen). BINNENLAND. Drama te /sardam. Moeder slaat de hand aan haar kinderen. (Gem. Ber. 3de blad). DoodelIJke verkeersongevallen Ie Velp en Ridderkerk. (Gem. Ber. 3e blad). Verschillende vrrdrlnklngsgevallen. Gem, Ber. 3e blad). Inbraak met dirfntal te Rotterdam en Amsterdam. (Gem. Ber. 3e blad). Hanecring van de boomkweekcrlj. (lste blad). UIT DE OMGEVING. Doodelijke ongelukken onder Wassenaar en onder Woerden, (late blad). SPORT EN WEDSTRIJDEN. Hollandvhr successen op hel Interna tionaal concours hipplquc te Spa. (Gem. Ber. 3c blad). De rompetltlr-lnderllng 1934—1935 van dm K. N. V. B. ons te bed gchnven. Do knnsolier genoot van een gezonden slaap. Den volgenden morgen was dc kanselier zichtbaar ver kwikt en zeer opgewekt. „Ik heb heerlijk geslapen vannacht!" zei hy en met smaak gebruikte hU zijn ontbijt, 's Zondags was het heerlijk weer. Tesamen zijn wij gaan varen en hebben toen een bad genomen. Dr. Dollfuss zwom met fnrsche slagen en zoo was de morgen om, voor wU het bemerkt hadden. Mijn vrouw had het eten klaar gemaakt en wU aten onder de waranda, De kanse lier was buitengewoon opgewek t Later vernam hij, dnt de kapitein der „Kaiserschützcn", Prohaska, In Mattseo vertoefde. „Kent gU hem?" vroeg dr. Dollfuss mU. „Hij is een zeer Innemend persoon. Zoudt gij er iets op tegen hebben, wanneer hU eens hierheen kwam?" Natuurlijk was daar niets op togen tn kapitein Prohaska kwam. Met ons drieën gingen wU toen wat langs het meer wandelen. Steeds weer sprak de kanselier zUn bewondering uit over de prachtige natuur en zei: „Ik heb eigenlijk nooit geweten, dat er zulke mooie plekjes in Salzburg zUn". Des avonds zaten wij weer alleen vóór het landhuis. Er heerachtc een diepe rust en een kalme vrede lag over het water; dc zon daalde in dc kleurrijke hemel en de kanselier werd niet moede, dit prachtig kleurenspel tc bewonderen. In dc verte trok een groepje kinderen langs den rand van hi t park. Zij zongen het volkslied. „Ik geloof zeker", zei ik tot dr. Dollfuss, „dnt het bekend is geworden dat gij hier in Mattsce verblijft! Hoor die kinderen maar eens zingen: „Wees geze gend zonder einde, God met U, mijn Oostenrijk!" Een blijde glimlach gleed over het ge laat van den kanselier. Als de jeugd zóó zong dan was de strijd van den kanselier in Oostenrijk toch niet tcvergccfsch ge weest. In den nacht van Zondag op Maandag hebben wy slecht geslapen. De muggen waren vreeset yk lastig en toen wij den anderen morgen opstonden hadden wij overal roode bulten op gelaat en armen. Maar de K&n*cl>w Mi lachend: „Och kom, zoo CTg is dat niet". Later telcfo-

Historische Kranten, Erfgoed Leiden en Omstreken

Leidsche Courant | 1934 | | pagina 1