25ste Jaargang
ZATERDAG 14 JULI 1934
No. 7862
S)e Gcicbelve6oi4^atit
DAGBLAD VOOR LEIDEN EN OMSTREKEN
DE ABONNEMENTSPRIJS bedraagt bij voorskbetaHng:
Voor Leiden 19 cent per week1 2.59 per kwartaal
Bij onze Agenten 29 cent per week 2.60 per kwartaal
Franco per post 2.95 per kwartaal
Het Geïllustreerd Zondagsblad Is voor de Abonné's ver
krijgbaar tegen betaling van 59 cent per kwartaal, bij
vooruitbetaling. Afzonderlijke nummers 5 cent, met
Geïllustreerd Zondagsblad 9 cent
Bureaux: PAPENGRACHT 32, LEIDEN
TEL INT. ADMINISTRATIE 935, REDACTIE 15 II
GIRONUMMER 103003, POSTBUS No. U<
DE ADVERTENTIEPRIJS BEDRAAGT;
Gewone Adrertentiën 30 cent per regel
Voor Ingezonden Modedeellngen wordt
het dubbele van het tarief berekend.
TELEFOONTJES van ten hoogste W woorden, waarin be-
betrekkingen worden aangeboden of gevraagd, huur ea
verhuur, koop en verkoop: 0.59
DIT NUMMER BESTAAT UIT VIJF
BLADEN W.O. GEILL. ZONDAGS
BLAD.
T
Waarom een Katholieke
Leeszaal
Naar wij vernemen, heeft rich uit de
jonge, levenskrachtige vereeniging „Ka
tholiek Leiden" een commissie gevormd,
die het initiatief heeft genomen tot oprich
ting van een Katholieke leeszaal en uit
leenbibliotheek in deze stad. Dat daarmee
een daad is gesteld van waarlijk apostoli
sche beteekenis, welke ons aller steun en
waardeering verdient, moge hier met een
enkel woord nader worden toegelicht.
Waarom een Katholieke leeszaal?
Er is een tijd geweest de ouderen zul
len er misschien nog van weten mee te
praten dat er over het algemeen onder
Katholieken weinig, ja te weinig werd gele
zen en het verklaart ten deele onze ja
renlange achterstand op cultureel gebied.
De reden hiervan was, dat men het boek
als iets slechts, althans als iets zeer ge
vaarlijks beschouwde. Vandaag aan de dag
zien wij juist het tegenovergestelde gebeu
ren: er wordt ook door Katholieken veel,
zelfs tè veel gelezen. En met dit „tè veel"
bedoelen wij niet kwantitatief maar kwa
litatief, in zooverre er n.L door Katholie
ken boeken worden gelezen, die zij uit het
oogpunt van geloof en zeden ongelezen
moesten laten. Want hoezeer het ook waar
is, dat er naast slechte ook goede boeken
bestaan en hoe weinig waardeering vin
den nog onze eigen Katholieke schrijvers!
feit is, dat het slechte boek de over
hand heeft. Dat is geen overdrijving. Tot
het slechte boek toch rekenen wij niet
alleen de perverse lectuur, die haar onze
digheid of lectuur, welke zich met geloof
en zeden niet heet in te laten, maar daar
door dikwijks des te gevaarlijker is. Tot
het slechte boek rekenen wij ook de roman,
waar in zake liefde, huwelijk, opvoeding
etc. opvattingen worden gehuldigd, die
teneenenmale onvereenigbaar zijn met
onze Katholieke beginselen. Ten slotte re
kenen wij tot het slechte boek zelfs die
lectuur, die hoewel in zich niet slecht,
voor onvolwassenen of niet wetenschappe
lijk ontwikkelden beslist fataal kan we
zen.
Nu wordt er ongetwijfeld zoowel in cou
rant als tijdschrift voortdurend aan Katho
lieken voorlichting gegeven van hetgeen
er dagelijks op de boekenmarkt verschijnt
wij herinneren hier bijzonder aan het
voortreffelijk maandschrift „Boeken
schouw" doch hoevelen, die dit lezen,
naslaan of noteeren? De practijk is, dat
wie van lezen houdt naar een uitleen-bi
bliotheek gaat en zoo er geen Katholie
ke is naar een neutrale en daar lectuur
uitkiest, waarvan men in de meeste geval
len niet weet of het wel gèschikt is. Als ik
merk, dat het niet deugt, leg ik het opzij,
verontschuldigt men zich, maar niet zelden
prikkelt de nieuwsgierigheid tot verder
lezen of mist men de vereischte gave van
onderscheid, om te bemerken, dat het niet
deugt. De gevolgen blijven dan ook niet
uit. Langzaam maar zeker doet het slech
te boek zijn werk, verontreinigt de fan
tasie, wekt de geloofstwijfel, brengt de
Katholieke overtuiging aan het wankelen.
En wat het einde hiervan is, weet door
gaans alleen de biechtvader.
Is het hierna nog noodig de vraag te be
antwoorden: waarom een Katholieke lees
zaal? Waarom een leeszaal en uitleenbi
bliotheek, waarin iedere lectuur, die vol
gens de Kerkelijke Boeken wet verboden is,
met kracht zal worden geweerd, terwijl
voor het overige een nauwkeurige classi
ficatie wordt aangelegd overeenkomstig
leeftijd en ontwikkeling. Moeten wij ons
niet veeleer afvragen, waarom zij er eigen
lijk gezegd nog niet is. Maar n u zal zij er
dan toch komen, op voorwaarde dat alle,
maar dan ook alle Katholieken van Leiden
haar naar vermogen moreel en financieel
steunen- Want ook dit laatste is noodig,
gezien de aankoop van boeken, de huur
van een huis en het loon voor directrice en
assistenten. En men zegge nu niet: ik lees
geen boeken en zal misschien nooit van de
bibliotheek gebruik maken: het geldt hier
een zaak van algemeen belang en nog wel
van het edelste gehalte, een waarlijk apos
tolisch werk. En ook die andere opwer
ping, die ik u al hoor maken gaat niet op:
zeker de tijden zijn slecht, maar daardoor
heeft uw aalmoes juist dubbele verdienste.
Wij hopen dan ook, dat zoowel „Katho
liek Leiden" als de Eerw. geestelijkheid,
die reeds ten volle haar sympathie voor
het plan heeft uitgesproken, ruimschoots
op uw aller steun mag rekenen.
P. CLIMACUS BAYER, O.FJvI.
V Lasterpraat
„Er is dus blijkbaar in de Staatspartij een
strooming, welke het uitroeien van „an
dersdenkenden" en het beleedigen en af
zetten van het Oranje-Huis zou billijken".
„Het Oranjehuis is zelfs bij de Staatspartij
niet meer onvoorwaardelijk veilig, niet voor
beleediging en zelfs niet voor afzetting".
Dit zijn oonolusies van het orgaan der
N.S.Ï3. „Volk en Vaderland".
Conclusies, die uitermate geschikt zijn,
om hetze te kwekken tegen de Katholieken;
uitermate geschikt, om het anti-papisme
aan te wakkeren!
Hoe het N.S.B.-orgaan aan deze voor de
Katholieken grievende, lasterlijke conclu
sies komt?
Met niets, dan uit een in héél de Katho
lieke pers scherp becritiseerde en op nul-
waarde geschatte roman-cyclus van mr.
Rodius een pseudoniem van mr. Bomans,
die nu, achteraf, verklaard heeft, de geheele
roman-serie (welke hij nu afgebroken
heeft), genaamd Donaid-cydus en versche
nen bij de Wereldbibliotheek, als een grap
te hebben bedoeld. Terloops zij opge
merkt, dat o.i. iemand, die hoogere functies
in de R.K. Staatspartij vervult, lid van Ged.
Staten, enz., zich zoo'n soort „grap" niet
kan penmiteeren!
't Is intusschen in hooge mate ergerlijk,
dat het officieele orgaan van de N.S.B. zóó
lasterlijk schrijft over een deel der Katho
lieken in de R. K. Staatspartij!
TWEEDE KAMER
Verruimde verkoop-gelegenheid
op Zondag
De gewijzigde Winkelsluitingswet is aan
genomen.
Reeds spoedig bleek, dat de principieele
bezwaren van Ghristelijk-Historische en
Anti-Revolutionnaire zijde Donderdag
avond niet verdwenen waren. Ook ver
zette dezelfde fracties zich er tegen, dat
de strijd van de Kamer overgeplaatst zou
worden naar de gemeenteraden, met welk
bezwaar ook de heer Westerman (V.
B.) zich vereenigde. Dit alles werd door
den heer Teulings (R.-K.) bestreden,
die 9verigens de wijziging der regeering
geen verbetering kon achten. Mede wegens
technische fouten bestreed spr. aan in een
amendement van den heer Drop (S. D.
A. P.), dat onder de belanghebbenden,
waarmee de gemeenteraad eventueel zou
moeten onderhandelen, ook de organisaties
van winkelbedienden enz. wilde scharen.
Dat de heer Drop toen zijn amendement
wijzigde kon niet verhinderen, dat minis
ter Steenberghe zich sterk daartegen
verzette; hoe meer dergelijke belangheb
benden gehoord worden, hoe minder ver
ruiming van den verkoop op Zondag er im
mers zal zijn. Echter ook de heer Teulings
was niet bevredigd door de wijziging van
het amendement Niettemin handhaafde
de heer Drop zijn amendement.
Meedoogenloos werd het aangenomen met
50 tegen 39 stemmen. Het geheele ontwerp
werd toen met 63 tegen 25 stemmen aan
genomen. Voor minister Steenberghe dus
een kleine nederlaag plus een overwin
ning.
De Stroppot-affaire is volgens de Kamer
nog niet voldoende uitgelikt blijkbaar,
want zy verwierp het amendement van-
Dijk, waarover gisteren de stemmen staak
ten, nu met 43 tegen 42 stemmen. De regee
ring zal zich door de Kamer in deze zaak
wel niet de les laten lezen.
Voor wie mocht denken, dat een motie
van wantrouwen van den heer Wijnkoop
kans had, zij medegedeeld, dat zij bij zit-
ten-en-opstaan de stemmen der communis
ten en die van den heer Sneevliet (R.S.P.)
behaalde. De socialisten achtten het nog
noodig bij monde van den heer Vliegen
te verklaren, dat zij niet tegen het beleid
van den nieuwen minister waren, maar
dat hun stemmen tegen de motie van wan
trouwen nog niet beteekende, dat zy ver
trouwen hadden in het beleid der regee
ring.
Het Lorentz-lyoeum in Eindhoven is door
particulieren opgericht, die neutraal on
derwijs voor hun kinderen noodig acht
ten, en het onredelijk vonden, dat de ge
meente dergelijk onderwijs niet bood. On
geveer tegelijkertijd is ook door de ge
meente een lyceum opgericht. Deze toe
stand van twee lycea in een stad als Eind
hoven achtte de Kamer niet noodig, en zij
besloot het Lorentz-lyceum subsidie toe te
staan, onder voorwaarde, dat het zou fu-
sioneeren met het gemeente-lyceum. Die
fusie bleek heel wat in te hebben. Na veel
heen en weer gepraat en -vergader kwam
er eindelijk een voorstel los, dat de in
stemming van de Regeering, B. en B. van
Eindhoven en het bestuur van het Lorenz-
lyceum had. Nieuwe hoop op oplossing van
het conflict daagde, totdat ook deze de bo
dem werd ingeslagen, doordat de gemeen
teraad van Eindhoven het voorstel ver
wierp; booze tongen beweren, onder het
motief dat het Lorenz-lyceum toch zou
verdwijnen als het dit jaar geen subsidie
zou krijgen. Aan deze beschouwingen
knoopte mevr. Bakker Nort VèD.) de
oonclusie vast, dat overleg hopeloos was
gebleken, en dat dus de voorwaarde van
overeenstemming tusschen gemeente en
Lorenz-lyceum voor de subsidie moest ver
vallen, en de subsidie dit jaaar toegekend,
aangezien zij op de begrooting uitgetrok
ken was. Enmotie in dezen zin, werd op
instignatie van den heer Moller aldus ge
wijzigd, dat de regeering nog tot 15 Aug.
zou moeten trachten een overeenstemming
te bewerken, waarbij de heer Moller (R.
K. S. P.) liet doorschemeren, dat vóór dien
datum inderdaad nog een overeenstem
ming kon verwacht worden. De heer van
der Putt (R.K.S.P.) drong ten sterkste
op een fusie aan, en verklaarde zich vóór
deze motie, mits gewijzigd, omdat de bloei
van de school haar bestaansreden en dus
ook haar recht op subsidie bewijst. Na
dat nog eenigen de tijdelijke oplpssing als
voorwaarde voor hun stem hadden gesteld,
werd er gestemd en de motie aangenomen
met 45 tegen 25 stemmen. De communis
ten onthielden zich van stemmen over de
keuze fcusschen twee kapitalisten-instellin
gen.
Nadat met een geheele reeks andere
ook het ontwerp tot wijziging van de Land-
bouwcrisiswet was aangenomen, terwijl de
Kamer voortdurend rumoeriger werd,
weerklonk na een korte „prettige vacan-
tie" enz. de laatste fiksche hamerslag van
den voorzitter tot besluit van deze zit
ting.
STADSNIEUWS
R. K. KIES VEREENIGING.
HET KAMERLID LOERAKKER OVER
DE STEUNMAATREGELEN.
Het is vermoedelijk de laatste maal ge
weest, dat de „Kiesvereeniging" vergaderd
heeft
Tenminste onder dezen titel, want, al
verandert de vereeniging van naam
(plaatselijke afdeeling der R. K. Staats
partij), zoo wordt toch „de zaak op de oude
manier voortgezet".
Voor deze laatste bijeenkomst van de
Kiesvereeniging bestond een zeer groole
belangstelling, niet wegens die naamsver
andering natuurlijk, maar wegens de be
spreking van het brandende, hier en daar
fel-opgestookte en oplaaiende vraagstuk:
de verlaging der steun aan werkloozen.
De Kiesvereeniging had het Tweede Ka
merlid, den heer Loerakker, uitgenoodigd
deze aangelegenheid voor de Leidsche Ka
tholieken te komen bespreken, aan welke
uitnoodiging de heer Loerakker hèeft vol
daan. Als alle gedupeerde werkloozen oor
hadden verleend aan de onomwonden uit
eenzetting van mensehen met verantwoor
delijkheidszin, als de heer Loerakker, en
geen geloof hadden gehecht aan opruiende
praatjes, zouden er thans te Amsterdam
geen dooden en gewonden te betreuren
zijn.
Na door den voorzitter, mr. E. J. M. W.
Bolsius begroet te zijn, ving de spreker
zyn uiteenzetting aan.
Reeds bij de begrooting heeft men zich
afgevraagd, of de 46 millioen (vorig jaar
75 millioen) toereikend zouden zijn, het
geen door velen werd betwijfeld. Thans
heeft de Regeering zich genoodzaakt gezien
te komen met een steunverlaging, niet al
leen een steunverlaging als gevolg van an
dere omstandigheden, zooals in Twenthe,
maar ook met een principieele verlaging.
Spr. kan wel zeggen, dat dit voor de
Kamer geen prettig oogenblik is geweest.
Na wikken en wegen heeft de Katholieke
Kamerfractie gemeend, geen votum tegen
de Regeering te moeten uitbrengen, maar
daarmede is zeker niet gezegd, dat zij in
ieder onderdeel het beleid van deze Re
geering goedkeurt. Spr. citeerde om dit
te bewijzen de verklaring, door mr. Aal-
berse afgelegd een verklaring waar heel
wat meer in stond dan in de socialistische
moties, waarmede zoo druk reclame wordt
gemaakt. Deze moties hadden, wat den in
houd betreft, niets om het lijf. want in de
eene werd de Regeering verzocht wijziging
van de steun in Twenthe „in nadere over
weging" te willen nemen en in de andere
werd er bij de Regeering aangedrongen
van steunverlaging voorde vier groo-
te steden af te zien. Van deze moties
was spr. een verbeten tegenstander, want
éls verlaagd moet worden, dan éllen, maar
geen pré voor de groote steden.
Deze moties hadden evenwel, door het
debat rondom, een geweldige politieke be
teekenis gekregen. Aanneming dezer mo
ties had groote politieke gevolgen gehad,
waarvan het verder verloop niet te over
zien ware geweest.
De gehééle Regeering heeft verklaard,
dat er geen anderen weg open was. Als spr.
den weg van den minsten weerstand ver
koos, zou hij hier zeggen: de Regeering kan
best anders! Hij zou dan bij velen een har
telijker ontvangst hebbenMaar spr.
heeft ook plichten, waarvan hij zich niet
kan losmaken door populariteit op het
eerste plan te schuiven. Dat kost me mijn
populariteit, riep spr. uit, vooral b(j hen
uit wier midden ik ben voortgekomen,
maar plichten gaan boven sympathieën.
Spr. ging uitvoerig na de ellendige om
standigheden, waarin ons land verkeert.
Spr. is van oordeel, dat velen de diepte
en de beteekenis van deze crisis niet be
grijpen. Ons land dat van uitvoer leven
moet ligt lamgeslagen door de hooge
tariefmuren, die andere landen om zich
hebben opgetrokken. Men wil onze pro
ducten niet meer hebben, want, zou men
ons vrij laten, dan durven wij de concur
rentie aan tegenover de geheele wereld.
Eoonomisch bekeken zullen wij nog jaren
in moeilijkheden zitten. Goddank is de
weerstand van ons volk grooter gebleken
dan iemand kon verwachten. Hoewel sinds
1932 25 pet. van ons weerbaar arbeidsvolk
zonder arbeid is, heeft men tot heden toe
de allerdiepste narigheid weten te voorko
men.
Al zou de Regeering middelen kunnen
vinden, om verdere teruggang te voorko
men, toch is spr. van oordeel, dat cr in
deze crisis geen spoedige uitkomst is, tenzij
God ons gezamenlijk gebed verhoort en
Zijn machtige hand naar ons uitsteekt.
Want waar is een lichtpunt te ontdekken,
dat reden geeft tot optimisme?
Spr. weerlegde de maatregelen, welke
door sommigen worden aanbevolen, en de
meeningen, die hier en daar worden ver
kondigd, zooals „er moet meer geléénd
worden!" en „te halen waar het te ha
len is!"
Men vergeet by al die goede raad. dat
de crisis niet in een hand-omdraai is op
gelost. Spr. zegt niet, dat de Regeering
niets meer kan doen, maar spr. waar
schuwt voor hen, die verkondigen, dat het
Rijk de financieele lasten op deze hoogte
nog wel jaren kan blijven dragen. Men
kan als verantwoordelijke regeering van
8 millioen menschen niet redeneeren: het
zal misschien nog wel gaan, maar men
moet de bewijzen ervoor hebben. En wan
neer een man als Minister Oud des
tijds een der grootste voorstanders van een
„heffing in-eens" verklaart, dat hij 't
niet meer „halen" kan, behoeven wij niet
te twijfelen, of de financieele toestand is
somber.
Verklaarde spr. zich met doorslaande ar
gumenten tegen een „heffing-in-eens", over
een noodoffer was spr. van meening,
dat dit gebracht zal moeten worden wel
licht om datgene wat we nu hebben nog
zoo lang mogelijk in stand te houden. Want
ondanks de Omzetbelasting enz., had het
Rijk in Mei j.l. een tekort van 30 mil
lioen en vrij algemeen heerscht het gevoe
len, dat de begrooting 1935 een gaping zal
vertoonen van 80 millioen
Nu kan men wel praten: laat er geleend
worden, maar geen enkele werklooze kan
verlangen, dat de Regeering een bankroe
tiers-politiek zal volgen, want daarvan zou
de werklooze het slachtoffer zijn. Gy kunt
van de tegenwoordige Regeering zooveel
kwaad zeggen als gij wilt, maar gij kur.t
niet van haar zeggen, dat zij het vertrou
wen niet ongeschokt heeft bewaard.
De Regeering doet wat mogelijk is om
onheilen te voorkomen, maar de toekomst
is nog steeds donker. Uitkomst kan alleen
geven Hy, die het Heelal bestuurt, doch
Hem hebben de economisten doelbewust
en stelselmatig verdreven uit hun bereke
ningen.
Wanneer dan de Staat niet méér kan
helpen dan zy reeds doet, wekt spr. ten
slotte alle Katholieken op ter aanvulling
van de Staatshulp de christelijke liefda
digheid te beoefenen.
Na de rede van den heer Loerakker, die
met forse he instemming werd beloond, wer
den eenige vragen gesteld, die door den
spreker werden beantwoord en waarbij
deze gelegenheid vond het door hem ge
sprokene nader aan te vullen en toe te
lichten.
De voorzitter braoht den spr. hartelijk
dank en den vTa gen-stellers voor de ma
nier, waarop zij hun meeningsverachil met
den spreker hadden geuit.
VOORNAAMSTE NIEUWS.
BUITENLAND.
Hitlers verantwoording ln den Rijksdag.
Het complot van Roehm. Een-en-zcventig
terechtstellingen. (3de blad).
Engeland gewonnen voor het plan van
een Oostelijk Locarno-pact. (3de blad).
De doodstraf voor terroristen ln Oosten
rijk. (3de blad).
Een fantast Ln den staat Andorra. (3de
blad).
BINNENLAND.
Naar wfl vernemen Is de benoeming te
verwachten van prof. A. H. P. Cleophas,
hooglccraar aan het Theologicum te War
mond, tot geestelijk adviseur van den L.
T. B. en St. Deus DediL (1ste blad).
VreeselIJk drama te Prlncenhage, waar
bij een man werd vermoord, (lste blad).
Te Dreumei heeft weer een zware brand
gewoed, waarbij drie boerderijen en vier
voorraadschuren in de aach werden gelegd.
(4de blad).
SPORT EN WEDSTRIJDEN.
De internationale tenniskampioenschap
pen te Noord wijk. (4de blad).
De afgeloopen week in het Buiten
land. (2de blad).
Geïllustreerde pagina voor de da
mes. (2de blad).
Een Katholieke leeszaal en biblio
theek te Leiden. (2de blad).
Radio-programma's. (2de blad).
Sint Koenraad van Tarzham. (3de
blad).
De eerste Vlaamsche spreekiilm.
(3de blad).
Hierna werd deze voor alle Katholieken
toegankelijke vergadering, die overvol be
zet was, gesloten en werd in dezelfde
Burchtzaal, te ongeveer 11 uur, de huis
houdelijke vergadering der Katholieke
Kiesv. gehouden.
HUISHOUDELIJKE VERGADERING.
De behandeling der agenda van de ver
gadering der Kamer-Centrale op heden
gaf geen aanleiding tot discussie. Mis
schien wel door de omstandigheid, dat het
11 uur was bij den aanvang dezer verga
dering.
De voorzitter mr. Bolsius deelde vervol
gens mede, dat het bestuur, in opdracht
van de vergadering, met den heer Tobé
een conferentie had gehad inzake diens
bekende houding in de z.g. sport-kwestie.
Op deze conferentie was er een corres
pondentie gevolgd.
Het deed spr. zeer veel genoegen, te
kunnen mededeelcn, dat een aangename
en zeer bevredigende oplossing in de
kwestie-Tobé is verkregen, zooals blijkt
uit het volgend schrijven van den heer
Tobé, dat spr. voorlas:
„In beleefd antwoord op uw schrijven
d.d. 27 Juni verklaar ik hiermede, dat ik
voortaan mij als waardig Katholiek zal
gedragen, mij bij het standpunt der Ker
kelijke Overheid ook betreffende hot
jeugdwerk zal neerleggen en mijn invloed,
voorzoover en daar waar zulks mogelijk
is, zal aanwenden, dat ook anderen zich
hiernaar gedragen".
Op de voorlezing van dit schrijven
kwam een applaus uit de vergadering.
De voorzitter merkte naar aanleiding
van dit schrijven op, dat deze stap onge
twijfeld den heer Tobé veel moeite zal
hebben gekost, doch dat h(j er van over
tuigd is, dat de heer Tobé deze daad niet
zal betreuren. Spr. hoopt, dat de heer
Tobé van dit besluit zeer veel voldoening
zal hebben en dat ook zal blijken in da
practijk, dat de Katholieke zaak er da
vruchten van plukt.
Na nog een korte discussie en na een,
ondanks het late uur, nog geanimeerde
rondvraag, werd de vergadering gesloten.