25ste Jaargang
DAGBLAD VOOR LEIDEN EN OMSTREKEN
Bureaux: PAPENGRACHT 32, LEIDEN
ZONDAGSBLAD
DINSDAG 10 JULI 1934
No. 7858
DE ABONNEMENTSPRIJS bedraagt bij Toorutbetaüng:
Voor Leiden 19 cent per week2-50 per kwartaal
Bij onze Agenten 20 cent per week 1 2.60 per kwartaal
Franco per post 2-95 per kwartaal
Het Geïllustreerd Zondagsblad is toot de Abonné's ver
krijgbaar tegen betaling van 50 cent per kwartaal, bij
Vooruitbetaling. Afzonderlijke nummers 5 cent, met
Geïllustreerd Zondagsblad 9 cent
TEL. INT. ADMINISTRATIE 935, REDACTIE 15 fl
GIRONUMMER 103003, POSTBUS No. 11
DE ADVERTENTIEPRIJS BEDRAACT:
Gewone Adrertentiën 30 cent per regel
Voor Ingezonden Mededeelingcn wordt
het dubbele van het tarief berekend.
TELEFOONTJES van ten hoogste 30 woorden, waarin be-
betrekkingen worden aangeboden of gevraagd, huur «a
verhuur, koop en verkoop: 9.50
DIT NUMMER BESTAAT UIT DRIE
BLADEN.
Een dringend verzoek aan
de regeering
De Overheid mag niet wijken voor ge-
weid.
En 't heeft er ook zelfs den schijn niet
van, dat de Nederlandsche Overheid één
stap wijken zal voor de opstandige com
munistische actie in Amsterdam en elders.
Krachtig en vast-beraden staat de Ne
derlandsche Regeering daar tegenover.
Doch nu mogen scherpslijpers hieruit niet
concludeeren, dat de Regeering geen ver
beteringen zou mogen invoeren van de
steunuitkeeringen, niet op de ingevoerde
verslechteringen geheel of gedeeltelijk zou
mogen terugkomen.
Indien de Regeering daartoe zou wor
den bewogen door wenschen en critiek, die
haar bereiken op de door de democra
tische beginselen aangegeven wijze, dan
mag zij niet terugdeinzen voor de over
weging: als men deze veranderde houding
nu maar niet boekt als winst van het re
volutionair optreden!
Het ministerie van Hervormde predikan
ten te Amsterdam heeft gisteren een tele
gram gezonden aan den voorzitter van den
ministerraad, dr. H. Colijn, dat als volgt
luidt:
„Het ministerie van hervormde predi
kanten te Amsterdam, voor zoover tegen
woordig op zijn vergadering van heden,
diep getroffen door de droeve gebeurtenis
sen der laatste dagen, gezien den nood, die
in breede kringen wordt geleden, welke
zoovelen tot verbittering heeft gebracht en
waarvan zij uit eigen ervaring dagelijks
kennis nemen, wendt zich hierbij tot uwe
hooge overheid met het dringend verzoek
de steunuitkeeringen, die dreigen beneden
het bestaansminimum te komen, op haar
vorig peil terug te brengen, ook al mocht
dit tot scherpere bezuinigingen en ver
zwaring der belastingen van de hoogere in
komens aanleiding geven".
Het telegram had denzelfden wensch
kunnen uitspreken, zonder eenig heen wij
zen naas de revolutionaire gebeurtenissen
te Amsterdam.
Dit ware beter geweest.
Maar het ontslaat geenszins van den
plicht, om ernstig te overwegen de rede
lijkheid van wat bedoelde Amsterdam -
sche predikanten aan de regeering dringend
verzoeken!
BINNENLAND
DUITSCHLANDS AARDAPPELGEBREK.
Invoerrecht gedurende Juli
met 66 pet. verlaagd.
De Duitsche regeering heeft voor het
tijdperk van heden tot 31 Juli het invoer
recht op aardappelen verlaagd van 6 tot
2 mark per 100 K.G.
Contingent met 35 wagons per dag
verhoogd.
Het D.N.B. seint uit Berlijn d.d. 9 dezer:
In verband met de tijdelijke schaarschte
aan aardappelen, vooral in het Rijnland, is
aan Nederalnd een aanmerkelijke verhoo
ging van het aardappelen contingent toe
gestaan. Deze verhooging bedraagt 35 wa
gons per dag.
SNEL RECHT!
De relletjes te Haarlem.
De Haarlemsche politierechter heeft gis
terenmorgen een buitengewoon staaltje van
snelrecht gewezen. Zaterdagavond
werd een man uit Krommenie, die pam
fletten verspreidde en relletjes maakte,
gearresteerd. Gistermorgen werd hij in een
buitengewone zitting van den politierech
ter te Haarlem veroordeeld tot drie maan
den gevangenisstraf. Eisch zes maanden.
Dat is voorbeeldig vlug!
STRAFVERVOLING VAN MINDER
JARIGEN.
Men schrijft ons:
Met instemming lazen we, dat de Minis
ter van Justitie dezer dagen in een rond
schrijven aan de procureurs-generaal ter
mededeeling aan de Parketten, gewezen
heeft op de wenschelijkheid, alvorens tot
strafvervolging van minderjarigen over te
gaan, te overwegen of niet langs anderen
weg iets kan worden bereikt, met name
wanneer het betreft minderjarigen van
jeugdigen leeftijd of feiten van geringe be-
teekenis.
Dit schrijven kan kinderleed voorkomen.
Voorheen zijn wel eens al te vlug kinderen
ter beschikking van de Regeering gesteld,
zij 't met de beste bedoelingen. Men be
schouwde dwangopvoeding als een wel
daad en was er dies zeer gul mee. 't Was
en is evenwel een weldaad met zooveel
schaduwzijden, dat men ze pas moet schen
ken, indien metterdaad „langs anderen
weg" niets kan worden bereikt.
Ook in 't belang van 's lands financiën
is de wenk van minister van Schaick be
hartigenswaardig, want dwangopvoeding,
in welken vorm ook, is vrij prijzig, zoodat
slechts de noodzaak hier tot toepassing mag
gebieden.
Voor zoover bedoelde minderjarigen bo
ven 18 jaar zijn, zoodat eventueel louter
de gevangenisdeur voor hen open staat, is
er nog een reden te meer om de woorden
van den minister in acht te nemen, want 't
is werkelijk een weldaad, iemand „langs
anderen weg" uit den kerker te houden
mits natuurlijk der gerechtigheid hierbij
geen geweld wordt aangedaan. Dit kan in-
tusschen met een gerust hart aan onze
DRIE EN TWINTIG JAREN
WETHOUDERSSALARIS.
Als legaat vermaakt.
Mr. N. J. Hoffmann heeft aan de ge
meente Rotterdam gelegateerd een som van
40.000, vertegenwiordigende het geheele
bedrag, hetwelk hem aan salaris enz. als
wethouder uit de gemeentekas is uitbe
taald, onder recht van levenslang vrucht
gebruik ten behoeve van zijn echtge-
noote.
Volgens de bepalingen moet het legaat
diensbaar gemaakt worden aan inrichtin
gen op het gebied van onderwijs, kunst of
wetenschap.
Voorgesteld wordt nu door B. en W. van
Rotterdam het legaat te bestemmen voor
huisvesting, inrichting en eventueel ex
ploitatie van het Natuurhistorisch Museum
uitgaande van de afdeeling Rotterdam der
Nederlandsche Natuurhistorische Vereeni-
ging. Voorop heeft steeds gestaan de be
doeling de verzameling dienstbaar te ma
ken aan het onderwijs. De gebrekkige
huisvesting vormde echter een beletsel.
„Msbd."
TARWE ONBRUIKBAAR GEMAAKT.
Voldoende broodgraan aanwezig.
Op de vragen van het Tweede Kamerlid
Duymaer van Twist betreffende de onlangs
te Oud-Beijerland plaats gehad hebbende
onbruikbaarmaking van 100 ton tarwe
voor menschelijk voedsel, heeft Minister
Steenberghe het volgende geantwoord:
Niet alleen in Oud-Beijerland, doch in
meerdere plaatsen van ons land wordt tar
we voor menschelijk voedsel ongeschikt
gemaakt, en wel door denatureeren, zoo
als dit bij beschikking is voorgeschreven
in een z.g. denaturatiereglement. Deze tar
we, gelijk ook rogge, wordt gedenatureerd
om het graan te bestemmen voor dierlijk
voedsel, zulks overeenkomstig den wensch
van de bezitters, die het graan ter denatu-
ratie aanbieden.
Vrees, dat niet voldoende broodgraan zal
zijn, behoeft niet te bestaan. De inheem-
sahe graanoogst is nog belangrijk grooter
dan noodig is om te voorzien in de behoefte
van het voorgeschreven percentage in-
heemsahe tarwe, dat in het brood moet
worden verwerkt.
CIJFERS OVER ONZE SPOORWEGEN.
Een nergens geëvenaarde veiligheid.
De bladen vermeldden reeds het finan-
cieele gedeelte van het verslag, dat som
bere klanken laat hooren.
Hier en daar is (gelukkig een enkeling)
met het verwijt naar voren gekomen, als
zouden de tekorten aan een minder goede
exploitatie te wijten zijn. Dit is natuur
lijk absurd, alleen reeds de samenstelling
van den Raad van Commissarissen, waarin
de Regeeringsvertegenwoordigers de meer
derheid hebben (zeven tegen zes) is een
waarborg dat het beheer in goede handen
is.
Zooals het Verslag zegt, zijn er drie
oorzaken van den gestadigen achteruit
gang, van welke wel de economische in
zinking de voornaamste is. Dit wil even
wel niet zeggen, dat zoodra de crisis voor
bij zal zijn, aan de tekorten een eind zal
komen. Neen, zonder krachtige Regee-
ringsmaatregelen zal het niet gaan.
Het verslag vergelijkt de personeeluit-
gaven en het aantal indienst zijnde perso
nen met dat van 1932, maar uit een ver
gelijking met 1929 blijkt beter hoe intens
er bezuinigd is.
Op 31 December 1929 waren in dienst
40302 personen tegen 36465 op 31 Dec. 1031
of bijna 4000 man meer. In 1929 werd aan
personeelkosten uitgegeven rond 96 mil
lioen gulden of rond 15 millioen meer dan
in 1933.
In 1933 bedroegen de exploitatiekosten
in totaal rond 109 millioen gld. in 1929
rond 130 millioen of 21 millioen minder.
Deze cijfers spreken voor zich zelf. Maar
eens komt de tijd dat de bezuniging zijn
hoogste (of diepste) punt bereikt en dat
de citroen uitgeknepen is.
Ook in 1933 Is men, wat ongevallen be
treft, weder bijzonder gelukkig geweest.
Geen enkel ongeval van eenige beteekenis
vond plaats. Op de circa 400.000 treinen,
die, naar schatting rond 100 millioen rei
zigers vervoerden, verloor niet één reiziger
het leven door een spoorwegongeval. Voor
waar een nergens geëvenaarde veiligheid.
Volgens het verslag verminderde de rei
zigersontvangsten procentsgewijze met
15.73 pet. voor de eerste klasse, 13.48 pet.
voor de tweede klasse en 10.79 pet. voor de
derde klasse, evenals in de jaren 1929 t.m.
1932 wijst dit op een verdere verschuiving
van de hoogere naar de lagere klasse.
Er waren in 1933 aanwezig rond 1230
locomotieven, ruim 3000 rijtuigen en 33149
goederenwagens. Nog een respectabel aan
tal, als men in aanmerking neemt dat,
achter elkaar gezet, deze voertuigen 350
K.M. lengte zouden beslaan.
In totaal werden uitgegeven rond 50 mil
lioen plaatsbewijzen, tegen rond 49.5 milr
lioen in 1932 en 59 millioen in 1930. Hier
bij zijn de re tour bil jetten voor 2 plaatsbe
wijzen geteld, terwiji daaronder natuurlijk
niet begrepen zijn de houders van allerlei
soorten van abonnementskaarten.
In totaal werden vervoerd rond 18 mil
lioen ton goederen tegen rond 18.3 millioen
in 1932 en rond 22,5 millioen in 1930.
In Amsterdam (alle stations) werden
uitgegeven rond 4.300.000 plaatsbewijzen
tegen rond 4.2 millioen in 1932. In Rotter
dam (alle stations) 2.3 millioen tegen 3
millioen in 1932. In- Utrecht (alle stations)
1.6 millioen tegen, 1.5 millioen in 1932. In
Zwolle 273.000 tegen 259.400 in 1932. In
Breda 328.000 tegen 383.000 in 1932. In
Leiden 830.000 tegen 856.000 in 1932. In
Den Bosch 318.000 tegen 314.000 in 1932.
In Apeldoorn 175.500 tegen 172.000 in 1932.
In Den Haag (alle stations) 2.99 millioen
tegen 2.97 millioen in 1932.
VROUWENARBEID IN FABRIEKEN.
Op desbetreffende vragen van het Twee
de Kamerlid Hermans heeft minister Slo-
temaker de Bruine geantwoord, dat door
de Arbeidsinspectie regelmatig wordt ver
zameld hetgeen omtrent aard en omvang
van vrouwenarbeid binnen de sfeer harer
bemoeienis te harer kennis komt. Gegevens
nopens hetgeen aldus langs administratie
ven weg of bij inspectiebezoek wordt ver
kregen, plegen periodiek in het centraal
verslag der Arbeidsinseptcie te worden
openbaar gemaakt. Een bijzonder onder
zoek heeft niet plaats gehad. Wel wordt
echter thans door de Arbeidsinspectie na
gegaan, in hoeverre in sommige indus-
trieele centra, met name in de zuidelijke
provinciën, belangrijke verschuivingen in
de samenstelling der fabrieksbevolking
hebben plaats gehad.
Het ligt in het voornemen om, wanneer
de resultaten van het zooeven bedoelde
onderzoek, dat dus een beperkte strekking
heeft, daartoe aanleiding geven, deze te
publiceeren.
Prof. dr. Alph. Steger 60 jaar.
Gisteren vierde prof. dr. A. M. A. A.
Steger, hoogleeraar in de technologie aan
de Technische Hoogeschool te Delft en lid
van de Eerste Kamer der Staten-Generaal,
zijn zestigste verjaardag.
Ter gelegenheid hiervan werd in de pa
rochiekerk van St. Bavo te Heemstede een
plechtige H. Mis ter intentie van de fami
lie opgedragen.
Reeds gistermorgen mocht de jarige
stroomen van brieven, telegrammen,
bloemstukken en andere blijken van be
langstelling en waardeering te zijnen huize
aan de Lanckhorstlaan te Heemstede ont
vangen; de besturen van den R. K. Volks
bond, de Verkenners in het bisdom Haar
lem, het leekenapostolaat, afdeeling Haar
lem, R. K. Propagandaclub Haarlem-Noord
zonden bloemstukken.
De receptie was buitengewoon druk be
zocht; van de vele bezoekers vermelden
wij Z. H. Exc. mgr. J. D. J. Aengenent,
bisschop van Haarlem.
De begrafenis
van Prins Hendrik
Défilé van duizenden
Vandaag was er van 9 tot 4 uur weder-
gelegenheid om langs de lijkbaar van Prins
Hendrik te defileeren.
De toeloop was ook weder groot. On
danks het zeer vermoeiende weer, liet
het publiek zich niet weerhouden aan den
doode op deze stilzwijgende manier zyn
laatste hulde te brengen.
Het défilé is, dank zij de uitstekende
maatregelen van de politie, op een zeer
waardige wijze verloopen. De bij de plech
tigheid behoorende stemming is geen
oogenblik verstoord, integendeel heeft zich
de houding van het publiek voortdurend
door ernst en eerbied gekenmerkt.
Verscheidene dames, en verder jongens
en meisjes hebben kleine ruikers van teere
Lathyrus, rood, wit, paars, en van witte
anjers, of een enkele draagt behoedzaam
een prachtige orchidee of een blanke, witte
lelie. En al die bloemen werden neergevleid
aan den voet van de baar, of in de naaste
omgeving daarvan.
En gedurende den geheelen dag werden
gisteren door deputaties of wel door de
bloemenmagazijnen, indrukwekkende bloem
stukken en kransen het paleis binnengedra
gen.
Even een plechtig oogenblik, als dc Broe
ders van St. Joannes de Deo uit de Paleis
straat in hun zwarte habijten komen aan-
geschreden en voor de lijkbaar hun eerbie
digen afscheidsgroet komen brengen. Later
komen de zusters van het ziekenhuis van
St. Joannes de Deo en indrukwekkend is
het défilé van de Graalmeisjes met hun
omfloerste, kleurige vaandels
Ontroerend is het als een klas schoolkin
deren, niet ouder dan een jaar of acht, ne
gen, een eenvoudige, maar kleurige veld-
bouquet komen neerleggen aan den voet
van de baar.
Toen de politie gistermiddag om 4 uur,
volgens afspraak, den toegang tot de kana
len wilde afsluiten, bleek de toevloed van
het publiek nog zoo groot te zijn, dat be
sloten werd het défilé met een uur te ver
lengen.
Zoo bleef het een uur langer publiek
stroomen, met tweeën tegelijk, langs de
baar van den Prins-Gemaal.
Men schat, dat er gisteren een 14 15.000
personen aan de baar voorbijgetrokken
zijn.
De burgemeesters.
Eenals bij de uitvaart van de Koningin-
Moeder is ook thans weer een plaats be
schikbaar gesteld voor de burgemeesters
tegenover het paleis Noordeinde (aan de
rechterzijde van het paleis uit gezien) op
het trottoir, van den bekenden kastanje
boom of langs den tuin en het gebouw van
de Nederlandsche Bank.
Klokluiden in de gemeenten.
Namens de regeering hebben de commis
sarissen der Koningin in de verschillende
provincies de gemeentebesturen verzocht
om op den dag van de bijzetting de klok
ken te doen luiden van 8 tot 9, van 12 tot 13
en van 16 tot 17 uur.
Burgerwachten langs den weg.
De burgerwachten uit de volgende plaat
sen zullen deelnemen aan het eerbetoon bij
de begrafenis van wijlen Z. K. H. den
Prins der Nederlanden: Amsterdam, Rot
terdam, 's Gravenhage, 's Gravenzande,
Voorburg, Roermond, Nijmegen, Rcnkum,
Wageningen, Voorschoten, Hoogevecn
Eindhoven, Breda, Dordrecht, Molenaars
graaf, 's Hertogenbosch, Den Briel, Haar
lem, Velscn, Middelburg, Vlissingen, Lei
den, Delft, Alphen a. d. Rijn, Wou-
Brugge, Utrecht, Bodegraven, Wad-
dinxveen, Reeuwijk, Boskoop, Hille-
gom, Bloemendaal en Kampen.
Het totale aantal deelnemers van boven
genoemde burgerwachten bedraagt 2000,
welk aantal, door nog te verwachten deel
name- van andere burgerwachten vermoe
delijk nog grooter zal worden.
Herinneringsmedaille.
De Koninklijke Begeer te Voorschoten
heeft een herinneringspenning in den han
del gebracht op de voorzijde waarvan het
portret van Z. K. H. is afgebeeld, geboet
seerd door den medailleur Jac. van Goor,
terwijl op de keerzijde een simpele tak met
rouwlint voorkomt, en de geboorte- en
sterfdata. De grootte bedraagt 60 m.m.
Weekabonné'i, dia geabonneerd zijn op
het Zondageblad, worden er aan herin
nerd, dat dit vanaf heden ad 50 cent
betaald moet worden.
DE ADMINISTRATIE.
VOORNAAMSTE NIEUWS.
BUITENLAND.
Pater Glanfranccschi, directeur van het
Vaticaansche radiostation, overleden. (3de
blad).
Reorganisatie der S.A. een impopulaire
maatregel. (3de blad).
Verzoenende predikatie van kardinaal
Faulhaber. (3de blad).
BINNENLAND.
Hel contingent betreffende den uitvoer
van aardappelen naar Duitschland is met
35 wagons per dag verhoogd cn het in
voerrecht verlaagd. (1ste blad).
Het is gisteren te Amsterdam weer tot
nieuwe onregelmatigheden gekomen, waar
bij twee gewonden vielen. Ook te Rot
terdam en in andere plaatsen is het rumoe
rig. (2de blad).
Motorrijders op onbewaakten overweg
gedood. (Gem. Ber., 2de blad).
De droogte veroorzaakt weer boschbran-
den. (Gem. Ber., 2de blad).
Dc inzet der internationale kampioen
schappen te Noord wijk (2de blad).
De beurzen gesloten.
De Minister van Financiën heeft bepaald,
dat op Woensdag a.s. de beurzen voor den
geld- en fondsenhandel zullen zijn gesloten,
alsmede dat die dag voor de geldleeningen
als bedoeld in afdeeling V der Beursvoor-
schriften 1914, niet als werkdag zal wor
den beschouwd.
Rijksdiensten gesloten.
Ter gelegenheid van de begrafenis van
Z. K. H. den Prins op Woensdag zullen dc
te 's-Gravenhage en Delft gevestigde Rijks
diensten en instellingen gesloten zijn.
Personeel bij in andere plaatsen geves
tigde diensten en instellingen behoort, voor
zoover het de begrafenisplechtigheid
wenschl bij te wonen, daartoe, voor zoo
ver de belangen van den dienst zich daar
tegen niet verzetten, in de gelegenheid te
worden gesteld.
Bezichtiging van de rouwversicring.
Wij vernemen, dat de Nieuwe Kerk te
Delft, evenals na de begrafenis van Ko
ningin Emma, voor het publick te bezichti
gen zal zijn. De mogelijkheid is zeer groot,
dat reeds Woensdag, onmiddellijk na het
vertrek der genoodigden, dit het geval zal
zijn. De kerk en de ingang van den graf
kelder zijn mooier versierd dan in Maart
het geval was.
ACADEMIENIEUWS
LEIDEN. Geslaagd:
R Schmall, Voorburg;
Schmall, Voorburg;
Candidaatsexamen indisch recht de hee-
ren: A. C. Koreman, Leiden, S. Soedar-
mo, Leiden, Mas Harmani, Leiden;
Candidaatsexamen rechten: Mej. C. A. L.
P. de Stoppclaar, Den Haag en de heer W.
B. Meyboom, Amsterdam;
Doctoraalexamen rechten de hecren J. G.
de Beus, cum laude, Leiden, Mej. J. M.
Koch, Wassenaar, A. W. Lazonder,
Rotterdam;
Doctoraalexamen Ncd. Ietteren, dc heer
J. H. Hoornweg, Rotterdam.