DAGBLAD VOOR LEIDEN EN OMSTREKEN
Bureaux: PAPENGRACHT 32, LEIDEN
EUCHARISTISCH EEUWFEEST
HET GOUDEN FEESTGETIJ VAN
NOORDEN'S KERK.
25ste Jaargang
DINSDAG 5 JUNI 1934
No. 7828
S)e GeidóelieSoii/fca/itt
DE ABONNEMENTSPRIJS bedraagt bij vooruitbetaling:
Voor Leiden 19 cent per week 2.50 per kwartaal
Bij onze Agenten 20 cent per week 2.60 per kwartaal
Franco per post 2.95 per kwartaal
Het Geïllustreerd Zondagsblad is voor de Abonné's ver
krijgbaar tegen betaling van 50 cent per kwartaal, bij
vooruitbetaling. Afzonderlijke nummers 5 cent, met
Geïllustreerd Zondagsblad 9 cent
TEL. INT. ADMINISTRATIE 935, REDACTIE 15 I
GIRONUMMER 103003, POSTBUS No. lt
DE ADVERTENTIEPRIJS BEDRAAGT:
Gewone Advertentiën 30 cent per regel
t Voor Ingezonden Mededeelingen wordt
het dubbele van het tarief berekend. I
TELEFOONTJES van ten hoogste 30 woorden, waarin be-
betrekkingen worden aangeboden of gevraagd, huur ca
verhuur, koop en verkoop: S 0.50
Saneering van de democratie
Het democratisch parlementarisme
moet 'ns op de helling, moet worden her
zien.
Dat wil echter niet zeggen, dat men het
moet afbreken en het vervangen door
een aristocratisch stelsel, hetwelk,
ons inziens, spoedig een reactie zou oproe
pen, waardoor het weer zou gaan verdwij
nen.
Maar, afgezien daarvan, het democra
tisch parlementarisme is ook, op zich be
schouwd, niet van zulk een aard, dat wij
het zouden willen zien vervangen door een
ander stelsel een ander stelsel, dat óók
nietvolmaaktis, waaraan ongetwijfeld
óók fouten kunnen en zullen vastzitten
en, naar onze meening, ernstiger fou
ten, dan in het huidige democratisch stel
sel!
Het democratisch parlementarisme moet
'ns op de helling, maar niet om het af te
breken, doch om het te herstellen, te ver
nieuwen, te verfrisschen.
Dat is n o o d i g.
Dat is noodig, en daarom geven we graag
alle aandacht aan allen, die ons bestaand
parlementaire stelsel willen wijzigen, ook
al gaan ze, ons inziens, niet in een goede
richting, al willen zij uiteindelijk afbre
ken in plaats van herstellen. Tóch verdie
nen zij alle aandacht. En, indien er met
deze te radicale hervormers wij denken
hier b.v. aan den Hillegomschen burge
meester te praten valt, dan kunnen wij
voor een nieuwen opbouw der samenle
ving aan hen meer hebben, dan aan men-
schen, die den bestaanden toestand per
fect of zoo tennaastenbij perfect vinden.
Dat ons democratisch parlementaire stel
sel moet hervormd worden daarvan
geeft telkens b.v. weer de Leidsche Ge
meenteraad het bewijs! Men zal begrij
pen, dat een voorbeeld zoo dicht bij huis
ons het eerst voor den geest komt.
Zonder hier reeds een „overzicht" te
willen geven van de gisteren in Leiden ge
houden Raadszitting, willen wij in verband
met het bovenstaande er op wijzen, dat een
minderheid in dien Raad zelfs de oplos
sing van ingewikkelde technische kwes
ties, als het afsluiten van wegen en het
invoeren van één-richtingsverkeer, niet
wenschte te delegeeren aan B. en W., die
beslissen na advies van een oommissie, be
staande uit Raadsleden en niet-Raadsle-
den die minderheid (de S. D. A. P.
voornamelijk) kon blijkbaar nu nóg niet
inzien, dat, als de volksvertegenwoordiging
zich steeds meer gaat degrödeeren tot een
praat-college, zij daardoor de propaganda
van de anti-parlementaire partijen of be
wegingen in de hand werkt.
De democratie moet „gesaneerd" wor
den.
DE GRAAL EN ENGELAND.
Kardinaal Bourne schenkt een
noviciaatshuis.
Evenals te Berlijn groeit ook in Londen
de Graalbeweging gestadig. Berlijn en
Londen vertoonden kort geleden „Elcker-
lyck" voor een enthousiaste menigte, die
de Graalmeisjes toejuichten. En in beide
steden stonden de uitvoeringen onder pro
tectie der hoogste Kerkelijke autoriteiten,
aan de Spree onder die van Z. H. Exc.
Mgr. Dr. Bares, aan de Theems onder die
van Z. Exc. Kard. Bourne, Aartsbisschop
van Westminster en van den Wijbisschop
Z. H. Exc. Mgr. Meyers.
Zoo treedt de Graal naar buiten en wint
overal aanhang en sympathie.
Om zoo te kunnen optreden, is innerlijke
bevestiging der leidsters noodig, de inner
lijke opleiding in novicenhuizen. In Enge
land was er nog geen groot en geschikt
noviciaatshuis. De Graal zocht de hulp des
hemels en hield een novene ter eere van
den zaligen Thomas Morus. Het resultaat
was wonderbaar. Binnen een week kreeg
de Engelsche Graal een huis cadeau. De
Graal had in Engeland voor haar leden
reeds drie huizen, dertien Graalwachten
en negen Graalcentra en kostscholen. Ook
de katholieke meisjesstudenten der vijf
colleges van de universiteit van Londen
zijn in de Graal georganiseerd.
En nu opeens is er een noviciaatshuis!
Hoe geschiedde dit onverwachte zoo
plotseling?
Z. Exc. Kard. Bourne wilde zijn groote
welwillendheid voor de Engelsche Graal
ZONDAG 10 JUNI 1934 OP DEN BURCHT
VOORM. 9 UUR: H. MIS DIALOGATA
Misboekje Vriendenkring geeft recht van toegang
NAM. 3 UUR: MEETING EN KORT LOF
Gezangenboekje met programma geelt recht van toegang
Beperkt aantal ad 10 cent verkrijgbaar bij Mevr. Wed. HUI BERS, Haarlemmerstraat
en Zaterdagavond van 8—10 uur op Oen Burcht.
Kinderen beneden 14 jaar, onder geen voorwaarde toegang.
duidelijk toonen en «chonk op genereuse
wijze een prachtig noviciaatshuis aan de
Engelsche provincie der Graal. Daardoor
is het mogelijk geworden het werk voor de
beweging in breeder sfeer op en door te
zetten. En dadelijk is men begonnen met
de innerlijke „training" der Engelsche
leidsters. Z. H. Exc. Wijbisschop Mgr.
Meyers, zegende het noviciaatshuis in.
Het mooie huis is gelegen te Eastcote in
Middlesex.
Een novicaatshuis is zonder twijfel de
hoeksteen van het grootsche Graalgebouw.
De heerlijke stichting van Kardinaal
Bourne zal zonder twijfel tot zegen strek
ken en tot breede ontplooiing, der Graal
in Engeland, het land van zoovele marte
laren, het land van Thomas Morus, den
onverschrokken katholiek van de daad,
die als geroepen is om te zegenen de ka
tholieke daad, die héél de Graal is.
„Tijd".
HET CONGRES DER R.-K. GEMEENTE
RAADSLEDEN.
Het praeadvies van mr. Pont in het
centrum der belangstelling.
Zondagmorgen hebben de R. K. gemeen
teraadsleden te Rotterdam hun congres
voortgezet.
Wij ontleenen het volgende van dezen dag
aan de „Tijd":
In een langdurige, maar aanhoudend
boeiende rede heeft de heer Mr. Pont de
bezwaren besproken, die den avond te vo
ren in menigte tegen zijn requisitoir wa
ren aangevoerd. Zoozeer wist hij daarbij
de aandacht van zijn gehoor vast te houden
dat meerdere malen een levendig over en
weer van interrupties de meer vormelijke
wijze van discussie verving en daarmee
aan de vergadering heel wat meer kleur
gaf dan gewoonlijk het geval is.
Het betoog begon al met de opzienba
rende mededeeling van den heer Pont, dat
in zijn praeadvies, zooals hij dat had inge
zonden, buiten zijn voorkennis niet minder
dan 34 wijzigingen waaronder de weg
lating van meerdere pagina's waren
aangebracht, niet door het bestuur der fe
deratie, doch door.... den anderen prae-
adviseur, mr. C. Ch. A. van Haren. Ook
had men bij hem aanhoudend er op aan
gedrongen, dat hij zijn praeadvies voor
een bepaalden datum inzond, terwijl hem
bekend was, dat de andere praeadviseur na
dien datum, dus na kennisneming van de
meening van den heer Pont, nog aan zijn
eigen praeadvies had gewerkt.
In zijn wederwoord hierop voerde mr.
van Haren aan, dat hij deze „correcties"
had aangebracht in zijn kwaliteit van re
dacteur van het orgaan der federatie, doch
wij gelooven, dat de burgemeester van
Naaldwijk de communis opinio vertolkte,
toen hij daarop interrumpeerde: „de ge
wone gang van zaken is dat niet!"
Spr. begon met te constateeren, dat zijn
uitgangspunt diametraal tegenovergesteld
is aan dat van zijn debaters. Hij verwacht
slechts heil van een aristocratie, een regee
ring niet van de rijksten, doch van de bes
ten. „De democratische geest" aldus spr.
„brengt nivelleering naar beneden
overwinning van de akeligste middelmaat".
Met den dooddoener „fascisme!" kan men
zich van deze visie niet afmaken: spr. had
deze denkbeelden reeds voordat er in
Europa van fascisme sprake was.
De Utrechtsche wethouder Smulders
had den tijd van vroeger als afschrikwek-
kend voorgesteld, toen over raadszaken
I door de heeren op de sociëteit werd beslist.
J Maar thans aldus mr. Pont worden
die zaken maar al te veel beslist, ook niet
in den raad, doch op fractie-vergaderin
gen, waar de vertegenwoordigers van te
voren en bloc hun standpunt bepalen, ter
wijl ze dan later de „besprekingen" in den
Raad langs zich heen laten gaan.
Nogmaals verdedigde spr. zijn stelling,
dat menschen met verantwoordelijkheids
gevoel door het bestaande stelsel van de
publieke zaak verre worden gehouden. In-
tellectueelen zijn welkom in de publieke
lichamen, zeker, doch alleen wanneer ze
afstand willen doen van hun eventueele
eigen ideeën en mee willen loopen in het
gareel der gangbare democratische opvat
tingen.
De gevaren, verbonden aan benoeming
van een deel der raadsleden door den Com
missaris der Koningin, wilde spr. niet ont
kennen maar daartegen moesten dan ook
voorzorgen genomen worden door de be
noeming van den Commissaris zelf aan be
paalde voorwaarden te binden. De reorga
nisatie van het gemeentebestuur moet niet
op zichzelf staan, maar moet passen in de
reorganisatie van het geheele staatsbesteL
De rechtspositie van de ambtenaren wil
de spr. zeker niet afbreken. Slechts moest
deze gewijzigd worden in dien zin, dat het
niet meer practisch onmogelijk is om ge
heel ongeschikte ambtenaren kwijt te ra
ken. Dat zou voor de goede ambtenaren de
kans vergrooten om snel vooruit te komen.
Met den heer Nivard ontspon zich naar
aanleiding hiervan een vinnig debat over
de practijk, gevolgd bij het aanstellen van
ambtenaren. Spr. verdedigde de stelling,
dat ook Katholieken bij benoemingen niet
mogen zien naar den godsdienst, doch
slechts naar de capaciteiten van den can-
didaat, en eventueele slechte practijken
van andere gezindten zeker niet mogen
navolgen. Wij kregen den indruk, dat het
debat in hoofdzaak gevolg was van het ver
schil der millieux, waarin de verschillende
debaters htm ervaringen hadden opge
daan.
Na de uitvoerige apologie van mr. Pont
niet minder den anderhalf uur hadden
de levendige, doch immer hoogstaande
discussies over het eerste praeadvies ge-
eischt bleef voor de replieken der beide
andere praeadviseurs slechts korte tijd
over.
„De Tijd" schrijft nog naar aanleiding
van dat Congres:
„Het schrikb're pleit voor dwang en j
vrijheid", is Zaterdag en Zondag in al zijn
felheid gestreden tusschen mr. Pont, den
burgemeester van Hillegom, en de R. K.
Gemeenteraadsleden. Het vraagstuk „de- i
mocratie of regeering der besten" werd I
hier uit den gezichtshoek der gemeente-
politiek bekeken en het getuigt van lof
waardige sportiviteit van het federatiebe
stuur, dat het hiervoor een praeadvies had
ingewonnen van een verklaard tegenstan
der der „volksregeering". De heer Pont,
die uitging van het standpunt dat verlicht
despotisme de meest menschelijke regee-
ringsvorm is, werd natuurlijk door de ver
tegenwoordigers der gemeentelijke demo
cratie fel bestookt. We hebben die twee
dagen geen enkelen spreker gehoord die
het voor den praeadviseur opnam. Maar
ook mr. Pont was de verdediging der ge
ruchtmakende stellingen ten volle toever
trouwd. Onverstoorbaar rustig beant
woordde hij de scherpe aanvallen zijner
tegenstanders en wij zijn overtuigd dat
geen der aanwezigen spijt zal hebben van
de keuze des praeadviseurs.
Mr. Pont klaagde o.m. over gebrek aan
belangstelling bij vele gemeenteraadsleden
voor gemeentezaken. Zijn gehoor was op
dit punt minder pessimistisch. Maar de
raadsleden hadden sterker gestaan als zij
hadden kunnen wijzen op een grootere op
komst op het congres zelf. Deelname van
niet meer dan dertig R. K. gemeenteraads
leden op dit congres, waar een zoo belang
rijk vraagstuk aan de orde was, maakte
ongetwijfeld een vrij treurigen indruk.
O.m. is nog aan de orde geweest het
vraagstuk van delegatie van uitvoerende
bevoegdheid aan hoofdambtenaren. De
Utrechtsche wethouder Smulders had
daartegen nogal veel bezwaar, omdat di
recteuren van gemeentebedrijven wellicht
geen sociale overwegingen laten gelden.
De directeur van het gem.-grondbedrijf
zoo zeide de wethouder zal met trots
willen wijzen op een flink batig saldo, en
niet bedenken, dat iedere gulden die hij
uit den grond maakt, op de bevolking
komt te drukken in den vorm van hoogerc
huishuren".
Een gezonde opmerking, maar mr. Pont
merkte zeer snedig op, dat het bij de elec-
triciteitsbedrijven maar al te dikwijls juist
andersom is. Hoe vaak komt het niet voor,
dat het juist de wethouder is, die steeds
meer miljoenen uit den stroomverkoop
wil persen om zijn begrooting te redden.
En ook die lasten komen voor honderd
procent op de bevolking terecht.
Het was een uiterst interessant congres,
waartoe zoowel de inleiders als de debaters
het hunne hebben bijgedragen".
VOORNAAMSTE NIEUWS.
BUITENLAND.
Onvruchtbare discussies te Genève. Ver
daging tot October wordt overwogen. (2de
blad).
Engeland betaalt Amerika niet. (2de
blad).
BINNENLAND.
Hevige ontploffing in een meelfabriek te
Zaandijk veroorzaakt brand. (1ste blad).
Verschillende verkeersslachtoffers. (Ge
mengde Ber., 3de blad).
DIT NUMMER BESTAAT UIT DRIE
BLADEN.
Een comité van vooraanstaande perso
nen op juridisch en politiek gebied heeft
een adres gezonden aan den minister van
justitie om verandering te verzoeken van
de geldende praktijk voor rechtsbescher
ming van vreemdelingen hier te lande,
naar aanleiding van de uitzetting van de
vier Duitschers uit Laren. (2de blad).
De iepenziekte over heel het land. (L.
en T„ 1ste blad).
UIT DE OMGEVING.
Parochiefeest te Noorden. (1ste blad).
PONTIFICALE HOOGMIS DOOR MGR. DEN BISSCHOP.
De parochiekerk van Noorden schittert
heden „onder een gouden dak" niet in
den zin van het spraakgebruik alsof de
kerk zwaar belast zou zijn onder finan-
cieele verplichtingen, maar in de feeste
lijke beteekenis van het woord. Onder het
dak van deze eenvoudige, maar statige
kerk hebben vijftig jaren lang de geloo-
vigen van Noorden zich verzameld om mét
den priester de H. Geheimen te vieren. On
der dit dak is het meerendeel van de thans
nog levende parochianen gedoopt, „aan
genomen", gevormd en getrouwd.
Het kerkgebouw is voor hen een stee-
nen herinnering geworden aan de belang
rijke dagen van hun eigen leven.
Het leven van de Noordenaars is saam-
gegroeid met de kerk, zóó dat, als de kerk
juicht of treurt met de geloovigen, de
Noordenaars wederkeerig in feestemming
verkeeren nu het gouden jubileum van hun
Godshuis wordt herdacht.
Dit jubileum is met purperen praal ge
vierd door een Pontificale Hoogmis, die
Mgr. Aengenent hedenmorgen aldaar heeft
opgedragen.
Het jubileum is ook gevierd op zulk een
wijze, dat de geheele wijde omtrek van wei
en waterland het heeft vernomen.
De nieuwe klokken, geschenk van de pa
rochie aan den pastoor, galmden haar
vreugde uit, toen de Bisschop gisteravond
de parochie binnentrok.
Ontvangst op t Stations
plein.
Z.H.Exc. was op het Stationsplein van
Nieuwkoop ontvangen door de pastoors
van Noorden en Nieuwkoop, de zeereerw.
heeren W. J. J. A. Borsboom en Th. P.
Blom; door den burgemeester, den edel-
achtb. heer P. Th. van der Weyden, wet
houder A. J. den Hartog, den heer C. J.
Groenendijk, gemeente-secretaris; door de
hoogeerw. heeren J. M. Hellegers, deken
van Alphen aan den Rijn en J. H. W. Bors
boom, deken van Noordwijk en door den
zeereerw. heer A. Hakkeling, pastoor van
Reeuwijk, (geboortig uit Noorden); door
de kerkmeesters, de heeren M. P. van der
Weyden, lid der Tweede Kamer, A. Zui-
dervliet, A. J. van Smoorenburg en M.
LangezaaL
Mgr. arriveerde te 8 uur per auto, ver
gezeld door den zeereerw. heer Agterof,
secretaris van het Bisdom.
Nadat de Bisschop in een landauer was
overgestapt, sprak de burgemeester het
welkomstwoord.
De burgemeester verwelkomt
den Bisschop.
Bij de intrede in deze gemeente, aldus
spr., heet ik u eerbiedig welkom. Het is
mij een groote vreugde u hier aanwezig to
zien om deel te nemen aan het jubileum,
dat een deel mijner gemeentenaren gaat
vieren.
De parochie Noorden maakt zich op om
U een wardige ontvangst te bereiden.
Spr. hoopte gaarne, dat dit alles een
goede indruk op Mgr. moge maken en het
verblijf in deze gemeente bij den Bisschop
steeds in aangename herinnering mag blij
ven.
Infcussóben had zidh een feeststoet ge
vormd uit de Fanfare (van Langeraar) en
een groote groep ruiters.
Vreugdevol schetterde de muziek door
de avondiludht, toen de stoet zich in bewe
ging zette. Op den geheelen langen weg
naar het Noordsohe dorp was de bevolking
uitgeloopen. Waar Mgr. voorbij ging werd
hij eerbiedig en hartelijk begroet.
Aan den ingang van het dorp en voor de
kerk waren eerebogen opgericht. Een rij
van bruidjes wachtte daar den Bisschop op,
om Z.H. Exc. te geleiden naar de Pastorie.
Voor de Pastorie.
Staande op de stoep van de pastorie
wendt Pastoor W. J. J. A. Borsboom zich
tot den Bisschop en sprak ten aanhoore
van de toegestroomde menigte een wel
komstwoord. Z.Eerw. zeide zich in buiten
gewone mate te verheugen over de eer,
welke Z.Exc. het kleine en afgelegen Noor
den heeft willen aandoen, oan de viering
van dit jubileum met zijn aanwezigheid op
te luisteren. Spr .uitte hierover in welge
kozen en hartelijke woorden zijn dank. Uit
het feit, dat vrijwel geheel de parochie ge
tuige heeft willen zijn van de aankomst en
zich heeft verzameld rond of op het Kerk
plein zoo vervolgde de Pastoor moge
Z.Exc. t bewijs trekken hoe de geheele pa
rochie zidh verheugt met deze overkomst,
DE ONTVANGST VAN DEN BISSCHOP AAN HET STATION TE
NIEUWKOOP. Van links naar rechts: Wethouder Den Hartog, Pastoor
Blom, Deken Hellegers, Deken Borsboom, de Bisschop, de zeereerw heer
Agterof, Pastoor Borsboom van Noorden, de gemeente-secretaris, de
burgemeester, het Kamerlid Van der Weijden, Pastoor Hakkeling en
het Kerkbestuur.
