25ste Jaargang
WOENSDAG 23 MEI 1934
No. 7817
DAGBLAD VOOR LEIDENEN OMSTREKEN
Bureaux: PAPENGRACHT 32, LEIDEN
DE FINANCIËN DER PLATTELANDS
GEMEENTEN.
BERICHT.
BINNENLAND
VOORNAAMSTE NIEUWS.
Sh ÊckUcHe6oii^<Mit
DE ABONNEMENTSPRIJS bedraagt bij vooruitbetaling:
Voor Leiden 19 cent per week2.50 per kwartaal
Bij onze Agenten 20 cent per week 2.60 per kwartaal
Franco per post 2.95 per kwartaal
Het Geïllustreerd Zondagsblad is voor de Abonné'g ver
krijgbaar tegen betaling van 50 cent per kwartaal, bjj,
vooruitbetaling. Afzonderlijke nummers 5 cent, met
Geïllustreerd Zondagsblad 9 cent.
TEL INT. ADMINISTRATIE 935, REDACTIE 15 l
GIRONUMMER 103003, POSTBUS No. lï
___-DE ADVERTENTIEPRIJS BEDRAAGT»;
Gewone Advertentiën 30 cent per regel
Voor Ingezonden Mededeelingen wordt
het dubbele van het tarief berekend.
TELEFOONTJES van ten hoogste 30 woorden, waarin be*
betrekkingen worden aangeboden of gevraagd, huur eq
verhuur, koop en verkoop: 0.50
De uitgaven der gemeenten
De kosten van Volkshuisvesting
door
A. A. C. M. VAN IERSEL
Burgemeester van Noordwijkerhout.
Niet alleen op het gebied der volks
gezondheid ook op het gebied der
volkshuisvesting hebben de ge
meenten een belangrijke taak. Die bestaat
op de eerste plaats daarin, dat de ge
meenten hebben te zorgen voor voldoende
en geschikte woongelegenheid voor hare
ingezetenen, hetzij door zelf te bouwen,
hetzij door financieele hulp te verleenen
aan woningbouwverenigingen.
Regel is en behoort te zijn, dat de wo
ningbouw, die met behulp van overheids
wege tot stand komt, zichzelf bedruipt.
Zoodra tot den bouw van een complex wo
ningen plannen zijn beraamd, wordt een
exploitatierekening opgemaakt. Eerst als
redelijkerwijze kan worden verwacht, dat
de huren der woningen de onkosten van
rente en aflossing voor het in den bouw ge
stoken kapitaal en de uitgaven voor on
derhoud der woningen kunnen dekken,
wordt tot uitvoering der plannen overge
gaan.
Hetzij dat de gemeente zelf bouwt, het
zij wat veeltijds gebruikelijk is dat
de bouw wordt ondernomen door de plaat
selijke woningbouwvereenigingen, de four
neering van de benoodigde geldelijke mid
delen zal dienen te geschieden door de ge
meente. De gemeente kan op hare beurt
de benoodigde gelden in den vorm van een
voorschot krijgen van het Rijk. Voor de
terugbetaling van dit voorschot en van de
daarvoor verschuldigde rente aan het Rijk
is de gemeente ten volle aansprakelijk, on
verschillig of de bouw door de gemeente
dan wel door een woningbouwvereeniging
is ondernomen.
De Rijksvoorschotten worden alleen ver
strekt tegen vergoeding van rente. De ren
te wordt bepaald door den Min. van So
ciale Zaken en Financiën en als regel kan
men zeggen, dat deze rente overeenstemt
met den rentevoet, waarnaar het Rijk zijn
vaste leeningen sluit. Op dat oogenblik zou
het dus 4 procent moeten zijn.
Natuurlijk is de rentevoet, volgens welke
rentedragende voorschotten door het Rijk
werden verstrekt, beduidend hooger ge
weest. Ik hoor zelfs van gemeenten, die op
een gegeven moment zes procent rente
moesten betalen. Het eigenaardige van het
geval is evenwel, dat die gemeenten ook
thans nog 6 procent rente betalen, ofschoon
mag worden aangenomen, dat het Rijk de
leeningen, uit wier opbrengst het de voor
schotten heeft verstrekt, reeds in vier pro-
centsleeningen heeft geconverteerd. Zoo
doende is van de zoozeer gewenschte huur-
verlaging in vele gemeenten nog niets ge
komen. Het schijnt intusschen in de bedoe
ling der Regeering te liggen om tot een
algemeene verlaging van de rente van de
vroeger voor woningbouw verleende voor
schotten over te gaan. Tevens moet men
in Regeeringskringen naar verluidt
voornemens zijn om de aflossing der ver
leende voorschotten voor den bouw van
woningen over een langeren termijn dan 50
jaren zooals thans het geval is te
verschuiven. Reeds sedert enkele jaren
geldt als regel, dat voorschotten voor aan
koop van grond voor woningbouw in 75
jaren moeten worden terugbetaald. Daar
hier te lande uitsluitend solide woningen
worden gebouwd, zou er m.i. geen enkel
bezwaar tegen zijn om de aflossing van de
voorschotten voor den bouw van woningen
b.v. over een tijdvak van 60 jaren te laten
loopen. Renteverlaging en vermindering
van de jaarlijksche aflossing vormen teza
men de twee factoren, die een niet onbe
duidende huurverlaging mogelijk maken.
Zonder medewerking van het Rijk is
huurverlaging door de gemeenten niet
doenbaar. Wel zijn eenige gemeenten be
reids tot huurverlaging overgegaan, doch
als regel is dit geschied, omdat bij de be
staande ruimte op de woningmarkt zich
niet voldoende gegadigden voor de oor
spronkelijke huur aanmeldden. Verlaging
van huur geschiedde dan om grootere
stroppen te voorkomen.
(Nadat het bovenstaande door onzen ge-
achten medewerker was geschreven, is ge
publiceerd gisteren dat het Rijk de
rente voor bedoelde voorschotten heeft
verlaagd tot 4 pet. en andere maatregelen,
strekkende tot huurverlaging voor de wo-
In dit artikel wordt behandeld de
taak der gemeenten inzake de
volkshuisvesting. Een betoog
voor huurverlaging.
ningwet-bouwblokken, in overweging heeft
Red. „L. Crt.").
Niet alleen verstrekt het Rijk voor den
woningbouw voorschotten, die dus
door de gemeenten in hoofdsom en met
rente moeten worden terugbetaald, maar
ook worden/door het Rijk b ij dragen
verstrekt, die niet gerestitueerd behoeven
te worden. Deze bijdragen worden echter
uitsluitend verstrekt tot opruiming van
krotwoningen.
Bouwt derhalve de gemeente huizen ten
behoeve van de bewoners van krotwonin
gen en kunnen deze voormalige krotbewo
ners de huur van de nieuwe voor hen ge
bouwde woningen niet opbrengen, dan
geeft 't Rijk een bijdrage in het exploita
tie-tekort dezer woningen. Deze bijdrage
bedraagt 50 pet. van het tekort. De overige
50 pet. moet de gemeente zelf bijpassen.
Zoo is het tegenwoordig gesteld met de
bijdragen van het Rijk in de woning
bouw, maarer is een tijd geweest, dat
het er geheel anders naar toe ging.
In den naoorlogschen tijd, in de jaren
1919 tot 1922 was er een schrijnend tekort
aan woningen. Ten einde toen den woning
bouw aan te moedigen, werd van Rijks
wege een b ij d r a g e beschikbaar gesteld
van 3/4 van het exploitatie-tekort. 1/4
moest de gemeente zelf bijpassen.
Om een voorbeeld ter verduidelijking te
geven. In genoemde jaren heeft de ge
meente Noordwijkerhout een 62-tal wonin
gen gebouwd. Het jaarlijksch tekort op de
exploitatie van deze woningen bedraagt
ruim 12000. Het Rijk heeft dus hier per
jaar 19000 en de gemeente 3000 bij te
passen. Daarbij wordt dan nog uitgegaan
van de veronderstelling, dat de huur
regelmatig binnen komt. Want anders is
de strop voor de gemeente nog grooter. Im
mers tekorten van den woningbouw door
huurderving ontstaan, komen uitsluitend
ten laste der gemeente.
Over huurderving gesproken. Daarvan
weten sommige gemeenten ook mee te pra
ten. Van den secretaris eener woningbouw
vereeniging van een plattelandsgemeente
uit deze streek vernam ik, dat die vereeni-
ging over 1932 een bedrag van ƒ4000 aan
huurderving had te noteeren.
Teneinde de verliezen van huurderving
van de met behulp der gemeente gebouw
de woningen te beperken, wordt tegen
woordig ten aanzien van de huurders-
steuntrekkers de huur van den steun afge
houden. Dat mag, maar wat niet mag is,
dat ook de achterstallige huur van den
steun wordt ingehouden. Dit laatste is al
leen geoorloofd, als het geschiedt op ver
zoek en dus met goedvinden van den
steuntrekker. Amsterdam houdt ook ten
behoeve van particuliere huiseigenaren de
huishuur op den steun in, maar ik geloof
niet, dat er vele gemeenten zijn, die het
voorbeeld van Amsterdam om als incasso
bureau voor particuliere huiseigenaren op
te treden, wenschen te volgen.
Zooals wij boven zagen, worden de strop
pen ten gevolge van de exploitatie van den
overheidsbouw, die onder geheel andere
omstandigheden dan de tegenwoordige
tot stand kwam, door de gemeenteen
in bepaalde gevallen mede door het Rijk
gedragen. Maar wie geeft eenige scha
devergoeding aan de particuliere huis
eigenaren, van wie er velen niet eens de
rente en aflossing van de op hunne huizen
verstrekte hypotheek kunnen betalen? Is
het wel redelijk en billijk, dat deze men-
schen, die slachtoffers zijn van de tegen
woordige monetaire politiek, aan hun lot
worden overgelaten?
Naast de zorg voor den woningbouw en
de behoorlijke exploitatie daarvan hebben
de gemeenten het toezicht op de behoor
lijke naleving van de bepalingen van de
gemeentewet. Speciaal hebben de gemeen
tebesturen toe te zien, dat de plaatselijke
bouwverordening, die krachtens de wet in
elke gemeente moet bestaan, wordt nage
leefd en onderhouden. Ook hebben de ge
meenten er op te letten,"dat de woningen
in de gemeente ter bewoning geschikt zijn
en blijven. Anders zal verbetering of in
het uiterste geval onbewoonbaarverklaring
moeten volgen.
Met het toezicht is ten plattelande ge
woonlijk de gemeente-opzichter belast, die
in enkele gemeenten ook wel den titel van
gemeente-architect voert. Diens bezoldi
ging en de bezoldiging van hen, die hem
eventueel ter zijde staan, komt uitsluitend
ten laste der gemeentekas.
Den abonné's, die door de gewijzig
de loop van de posttreinen in de ont
vangst van „De Leidsche Courant"
gedupeerd zijn geworden, verzoeken
wij nog eenige dagen geduld te heb
ben.
Wij treffen maatregelen waardoor
de ontvangst van de courant op den
verschijndag verzekerd wordt.
DE DIRECTIE.
Duitsche pelgrims bij den
H, Vader.
Men seint uit Rome d.d. 20 dezer aan de
„Msbd.":
De H. Vader heeft zesduizend Duitsche
pelgrims onder leiding van Z. H. Em. kar
dinaal Faulhaber en de te Rome vertoe
vende bisschoppen, onder wie de bisschop
pen van Münster en Osnabrück, in audiën
tie ontvangen, waarbij Zijne Heiligheid, na
een bijzonder hartelijke begroeting, den
zwaar beproefden kardinaal Faulhaber als
held huldigde, wat door de pelgrims met
luiden bijval werd ontvangen. Ditzelfde
herhaalde zich toen de H. Vader eenige
woorden van bijzonderen lof sprak tot Z.
H. Exc. Mgr. Ehrenfried, bisschop van
Würzburg, wiens paleis onlangs door na-
tionaal-socialistische demonstranten tot
tweemaal toe is bestormd.
De H. Vader prees eveneens de Duitsche
katholieke jeugd, die, zwaar beproefd,
reeds talrijke bewijzen van heldenmoed
heeft gegeven.
Zijne Heiligheid spoorde de katholieke
ouders aan hun plicht te doen, ook ten tij
de van vervolging en verzekerde den Duit-
schen katholieken, dat zijn zegen en bij
stand steeds met hen zullen zijn, er moge
kome wat wil. De H. Vader voelde zich
verplicht, in zijn groote verantwoording
voor God, dit openlijk te verklaren.
Op het juiste oogenblik, aldus besloot
de H. Vader zijn toespraak, heeft de God
delijke Voorzienigheid den Duitschen ka
tholieken een grooten nieuwen heilige ge
schonken als voorspreker bij Gods troon.
Ernstig vermaan.
Op het Hoogfeest van Pinksteren droeg
Z. H. Exc. Mgr. J. D. J. Aegenent, bis
schop van Haarlem, zooals elk jaar, in de
kathedrale kerk te Haarlem, een pontifi
cale Hoogmis op en hield na het Evange
lie een predicatie over de beteekenis van
het Pinksterfeest.
Met veel nadruk spoorde Z. H. Exc. in
den loop van zijn toespraak de geloovigen
aan tot volgzaamheid jegens hun bisschop
pen. Dezen toch, aldus Mgr., zijn door God
aangesteld en hebben van den H. Geest
den plicht ontvangen, niet alleen om de
godsdienstige waarheden te leeraren, maar
ook om „Ecclesiam regere", om „de kerk
te besturen". De geloovigen dienen daar
om de vermaningen van hun bisschoppen
te volgen, ook wanneer dezen den wensch
te kennen geven, dat zij geen lid zijn of
worden van bepaalde vereenigingen of be
wegingen. En het getuigt van eigenwijs
heid en gevaarlijke kortzichtigheid als de
geloovigen de wenschen van de bisschop
pen negeeren en hun eigen inzicht volgen.
De verantwoordelijkheid, die zij daar
mede op zich laden, is zeer zwaar. En zij
mogen dan al bekend staan als goede ka
tholieken en al him katholieke plichten
vervullen, als zij de wenschen van de bis
schoppen in dit opzicht niet nakomen, dan
is er met hun katholiciteit toch iets niet in
orde.
De ouders hebben, aldus Mgr., ook den
zwaren plicht te zorgen, dat hun kinderen
geen lid zijn van bepaalde vereenigingen
van jongeren, waartegen de bisschoppen
him waarschuwende stem deden hooren.
In een ander gedeelte van zjjn predica
tie wees Z. H. Exc. op de zedenontaarding
en zedenvervlakking onzer dagen en zei-
de, dat de ouders,- nu het zomerseizoen met
al de daaraan verbonden gevaren weer aan
staande is, den plicht hebben hun kinderen
terug te houden van die oorden van ver
maak, waar het zieleheil der kinderen be
laagd wordt.
In de omgeving van Haarlem zijn er ge
legenheden waar in den zomer de deugd
der jeugd groot gevaar loopt.
Mgr. spoorde de ouders aan hun kinde
ren te verbieden daar te komen.
VERBODEN VOOR AMBTENAREN.
Lijst van vereenigingen, waarvan zij geen
lid mogen zijn.
De regeering heeft een eenigszins gewij
zigde lijst samengesteld van vereenigingen,
waarvan ambtenaren geen lid mogen zijn:
a. de Communistische Partij Holland,
Rev. Soc. Vrouwenbond, de communistische
Jeugdbond, het Landelijk Verbond van Re-
cruten en alle Communistische zg. mantel
organisaties;
b. het Nederlands Unuiga Komitato;
c. de Internationale van Proletarische
Esperantisten (I.P.E.);
d. de communistische partij-oppositie
(C.P.O.);
e. de linksche arbeidsoppositie „Sparta-
f. de Kommunistische Arbeiderspartij (K.
AP.);
g. de Internationale Kommunistische Li
ga (IK.L.);
h. de Conoeentratie van Raden Commu
nisten;
i. de Rev.Soc. Partij, het Nat. Arbeidsse
cretariaat (N.A.S.) en de daarbij aangeslo
ten vakgroepen, de Rev. Jeugdbond, (R.J.
B.) de N.A.S.-vrouwenbond, de vereeni-
ging voor Volksontwikkeling (W.v.O.),
het Proletarisch Steunfonds, de groepen
„Roode Makkers" en het Comité van Ver
weer tegen Reactie, Fascisme en deigend
oorlogsgevaar;
j. de Onafhankelijke Socialistische Partij,
de Sport-athletiekvereeniging „Wilskracht"
(S.A.W.), het Socialistisch Jeugdverbond
(S.J.V.), het Huisvestingscomité en de ver-
eeniging voor Socialistische Ontwikkeling
(V.V.S.O.);
k. de Socialistische Arbeiders Jeugd
(S.A.J.);
1. het Landelijk Verbond van Sociaal-
Anarchisten, de Alarmgroepen en het Lan
delijk Verbond van die groepen, de Vrije
Socialistische Vereeniging, benevens alle
andere anarchistische groepen en de Bond
van Anarcho-Socialisten (B.A.S.);
m. het Nederlandsch Syndicalisten Vak
verbond met de daarbij aangesloten vak
groepen, de Syndicalistische Arbeiders
Jeugd Organisatie, de Syndicalistische
Vrouwen Organisatie en het Fonds voor
Internationale Solidariteit Nederland (F.
IS.);
n. de Internationale Anti-militaristische
Vereeniging (I.A.M.V.), het Internationaal
Anti-militaristisch Bureau (I.A.M.B.) en
het Comité van Actie Dienstweigeringsma
nifest „Mobiliseeren";
o. de Internationale Socialistische Anti-
Oorlogs-Liga (I.S.A.O.L.);
p. de Vrijdenkersvereeniging „De Dage
raad";
q. de Perhimpoenan Indonesia;
r. de Nationaal Socialistische Beweging
(N.S.B.);
s. de Algemeene Nederlandsche Fascis
ten Bond (A.N.F.B.);
t. de Nationaal-Socialistische Nederland
sche Arbeiders Partijen (groepen Schouten,
Smit („de Binckhorst"), Kruyt, De Joode
alias Van Waterland en Van Rappard);
u. het Verbond van Nationalisten en
v. het Verbond van Nationaal Solidaris-
ten in Rijks-Nederland.
Het verbod om lid te worden geschiedt,
om de doeleinden, die deze vereenigingen
nastreven, of de middelen, die zij aanwen
den, waardoor de behoorlijke vervulling
door den ambtenaar in 's-Rijks dienst van
zijn plicht als ambtenaar in gevaar wordt
gebracht of geschaad.
Verder verklaart de regeering, dat de na
te noemen vereenigingen, te weten:
de Sociaal-Democratische Arbeiders Par
tij en de organisaties, aangesloten bij het
Nederlandsch Verbond van Vakvereenlgin-
gen (N.V.V.), alsmede het Bureau van Ac
tie en propaganda tegen het communisme
en fascisme (Buracprop) en het Bureau van
boycot van Duitsche waren, om de doelein
den, die zij nastreven, of de middelen, die
zij aanwenden, de behoorlijke vervulling
door de onder het departement van Defen
sie ressorteerende ambtenaren van hun
plicht als ambtenaar kunnen in gevaar
brengen of schaden.
De Koningin en Prinses Juliana naar
Groningen.
H. M. de Koningin heeft heden een ge
deelte van de provincie Groningen bezocht.
H. K. H. Prinses Juliana heeft H. M. bij
dit bezoek vergezeld. Het hooge gezelschap
is per trein van 13.17 uur te Winschoten
aangekomen om vandaar per auto de vol
gende plaatsen te bezoeken: Wedde, Vlagt-
wedde, Onstwedde, Nieuwe Pekela en
Veendam, om verder over Hoogezand naar
Groningen te rijden, waar in het Gouver
nementsgebouw in de Boteringenstraat aan
enkele personen gehoor zal worden gege
ven.
DIT NUMMER BESTAAT UIT DRIE
BLADEN.
r a
I
BUITENLAND.
Beperkte vrijheid voor socialistenleiders
in Oostenrijk. (2de blad).
Na den staatsgreep ln Bulgarije. (2de
blad).
Zilverboodschap van president Roose
velt (2de blad).
BINNENLAND.
Als crisis-credit voor bloemkweekers
wordt een bedrag van 600.000 beschikbaar
gesteld uit 't Landbouwcrisisfonds. (1ste
blad.
Bij Kon. besluit is een scherper toezicht
voorgeschreven op de fabricage en verkoop
van consumptie-ijs. (1ste blad).
Professoren der Universiteit te Nijmegen
verklaren zich tegen de algeheele afschaf
fing der buigings-n in de Nederlandsche
taal. (1ste blad).
Auto met twee personen in het Kanaal
van Tcrneuzen gereden. Beide inzittenden
verdronken. (Geon. Ber. 3de blad).
Verscheidene verkeersongelukken. (Geon.
Ber. 3de blad).
SPORT EN WEDSTRIJDEN.
Het resultaat der loting voor de Leid
sche Courant-bekers. (3de blad).
De loting voor de Hollandia-roeiwedstrij-
den. (3de«jblad).
BLOEMKWEEKERS WORDEN
GESTEUND.
EEN CREDEET VAN ƒ600.000
De „Staatscourant" van Dinsdagavond
bevat de Crisis Bloemkweekerscredietbe-
schikking 1934 I.
Hieruit blijkt, dat uit het Landbouw Cri
sis-Fonds voor de credietverleening aan de
erkende bloemkweekers een crediet be
schikbaar wordt gesteld van ƒ600.000.
Uit de Crisis Bloemkweekerscredietbe-
schikking 1934 I blijkt, dat nog eenige bij
zondere voorwaarden zijn gesteld voor de
credietverleening aan de bloemkweekers
te Aalsmeer, Haarlemmermeer, Nieuwer
Amstel, Leimuiden en Uithoorn. De ge
meentebesturen van genoemde plaatsen
zullen 10 pCt. voor haar rekening moeten
nemen van de in hun gemeente ter leen
verstrekte credieten, indien deze een na-
deelig saldo opleveren. De credieten zul
len slechts aan die bloemkweekers ver
strekt worden, die zich tegenover de Stich
ting en de betrokken veiling verplichten
al hun producten van de bloementeelt over
een van de navolgende veilingen te zullen
veilen: lo. Coöperatieve Vereeniging-Cen-
trale Aalsmeersche Veiling; 2o. Coöpera
tieve Veiling-Vereeniging „Bloemenlust"
en 3o. Amsterdamsche veiling voor land
en tuinbouwproducten.
ANSJOVIS-CENTRALE.
Voorts bevat de „Staatscourant" de Sta
tuten van de Stichting Nederlandsche
Ansjovis-Centrale.
Uit deze statuten blijkt, dat voor de eer
ste maal als voorzitter der stichting zal
optreden mr. A. Hilbringh Prins, Amster
dam, als bestuursleden de heer A. B. Brou
wer, 's-Gravenhage, J. v. d. Koog, Rijswijk,
L. Kruimer Dz. te Huizen, T. de Rook, Lem
mer; als leden van het Dagelijksch Bestuur
zijn aangewezen de heeren mr. A. Hil
bringh Prins, A. B. Brouwer en J. v. d.
Koog. Als directeur is benoemd de heer J.
v. d. Hengel, Amsterdam.
Tenslotte wordt een opgave verstrekt
van de personen, die voor de eerste maal
zullen optreden als bestuursleden van de
Provinciale Landbouw Crisis Organisaties.
