25ste Jaargang
WOENSDAG 2 MEI 1934
No. 7801
DAGBLAD VOOR LEIDEN EN OMSTREKEN
Bureaux: PAPENGRACHT 32, LEIDEN
ERNSTIGE ONTPLOFFING BIJ DE
NED. SPOORWEGEN TE UTRECHT
VOORNAAMSTE NIEUWS.
D£ ABONNEMENTSPRIJS bedraagt by vooruitbetaling:
Voor Leiden 19 cent per week2.50 per kwartaal
Bij onze Agenten 20 cent per week 2.60 per kwartaal
Franco per post 2.95 per kwartaal
Het Geïllustreerd Zondagsblad is voor de Abonné's ver
krijgbaar tegen betaling van 50 cent per kwartaal, bij
vooruitbetaling. Afzonderlijke nummers 5 cent, met
Geïllustreerd Zondagsblad 9 cent
TEL. INT. ADMINISTRATIE 935, REDACTIE 15 ,1
GIRONUMMER 103003, POSTBUS No. 11
DE ADVERTENTIEPRIJS BEDRAAGT:
Gewone Advertentiën 30 cent per regel
Voor Ingezonden Mededeelingen wordt
het dubbele van het tarief berekend.
TELEFOONTJES van ten hoogste 30 woorden, waarin be-
betrekkingen worden aangeboden of gevraagd, huur ea
verhuur, koop en verkoop: 0.50
V Een sympathieke bezuiniging
Bezuiniging kan gerechtvaardigd en
billijk zijn, gewenscht of noodzakelijk
maar sympathiek is een bezuiniging
niet gauw!
Hier vestigen we nu 'ns de aandacht op
een bezuiniging, die sympathiek mag hee-
ten:
De minister van oeconomïsche za
ken a. i. heeft o.m. bepaald:
le. In den regel zullen de tarieven
genoemd in art. 14 van het Reisbesluit
1916 eveneens gelden voor reizen naar
in en uit het buitenland;
2e. Indien het in bijzondere geval
len of voor bepaalde klassen van per
sonen noodzakelijk geacht wordt een
hoogere vergoeding voor reizen naar
in/en uit het buitenland toe te ken
nen, dan behooren bij de in te dienen
reisdeclaraties steeds hotelrekeningen
en andere bewijsstukken te worden
overgelegd, welke zoowel tot staving
van de gedane uitgaven als tot con
troleering van de vereischte zuinig
heid kunnen dienen.
Dit is een bezuiniging, waarbij geen
vitale belangen van personen of zaken
worden geschaad of ook maar slechts ge
raakt.
Hier wordt opgekomen tegen een royaal-
doen, dat hatelijk en ergerlijk kan zijn;
een royaal-doen op kosten van een ander,
i.e. van 's Rijks schatkist.
Hier wordt gevraagd een zuinigheid,
welke resultaat is, niet van het domme
potlood alleen, maar ook van eenig over
leg en beleid.
Alles te zamen: een sympathieke bezui
niging!
Vrouwelijke arbeidskrachten.
Wij lezen volgend officieel bericht:
Ten vervolge op het schrijven, dat
de Minister van Binnenlandsche Za
ken onlangs richtte tot de Rijks- en
Provinciale diensten, worden thans ook
de gemeentebesturen verzocht een ge
wijzigde politiek te voeren jegens het
vrouwelijk personeel.
De bestaande voorschriften, die be
trekking hebben op ontslag bij huwe
lijk, op het voorrang geven bij af
vloeiing enz. enz., zullen streng ge
handhaafd dienen te worden.
Voorts verdient het aanbeveling,
vrouwelijke arbeidskrachten, die niet
werkzaam zijn in specifiék-vrouwelijke
beroepen te vervangen door manne
lijke arbeidskrachten.
Voor zoover 't betreft ambtelijk aan
gesteld personeel dient dit geleidelijk
bij voorkomende vacatures te geschie
den, terwijl ten aanzien van vrouwe
lijk personeel, op arbeidscontract
werkzaam, zoo noodig onmiddellijk tot
vervanging door mannelijk personeel
kan worden overgegaan.
Eveneens ware aan personeel, dat
aan zijn ambtelijke contractueele be
zoldiging een behoorlijke bestaansmo
gelijkheid ontleent, in 't algemeen geen
verlof te verleenen tot het verrichten
van nevenwerkzaamheden van welken
aard ook.
De strekking van dit ministerieel schrij
ven moet aller instemming hebben.
Zeker individuëele afwijkingen op den
hier in het algemeen aangegeven regel kun
nen zéér redelijk zijn.
Er zijn vrouwelijke arbeidskrachten, die
het onderhoud voor een gezin moeten ver
dienen.
Er zijn ook in niet specifiek-vrouwelijke
beroepen arbeidsterreinen, waarop aan
een vrouwelijke arbeidskracht de voorkeur
moet worden gegeven boven een manne
lijke.
Met gezond verstand toegepast,
is echter het door de regeering vereischte
optreden eisch van onze beginselen, bezien
in de omstandigheden van dezen tijd.
TWEEDE KAMER
Bescherming van de openbare
orde
Zooals gewoonlijk op den eersten Mei,
waren ook gistermiddag weer de S. D.
A. P.'ers in grooten getale afwezig. De
communisten daarentegen waren voltallig
opgekomen. Zooals men weet waren de
stemmingen over de verschillende moties
en over het 60-millioenplan op Woensdag
bepaald om den socialisten gelegenheid te
geven feest te vieren. Hetzelfde werd nu
besloten met de stemming over een voor
stel van den heer Vos (V.B.) om zijn ini
tiatiefvoorstel aangaande de Winkelslui
tingswet op de agenda te plaatsen.
Het is onnoodig en nuttelóos hier alle
contingenteerings- en naturalisatie-ont-
werpjes te noemen, die den hamer pas
seerden, maar wel vestigen we even de
aandacht op het korte debat, dat gevoerd
werd naar aanleiding van de contingen-
teering van geisoleerde electriciteitsgelei-
dingen.
De heer IJ z e r m a n (S.D.A.P.) was de
meening toegedaan dat de Draka (Holl.
Draad- en Kabelfabriek) misbruik maak
te van haar monopolie-positie, door de
grossiers aan handen en voeten te bin
den, bij welk betoog de heer Schilt-
huis (V.D.) zich aansloot. De heer Kor-
tenhorst (R.K.) bestreed dit evenwel,
terwijl de Minister van Economi
sche Zaken, de heer C o 1 ij n, beloof
de hierop te zullen letten.
Bij het ontwerp tot opheffing van het
onderscheid tusschen handelsdaden en
niet-handelsdaden en kooplieden en niet-
kooplieden, diende de heer Vervoorn
(PI. B.) een amendement in om de ver
plichte boekhouding te beperken tot in
het handelsregister ingeschreven bedrij
ven. Het werd echter door den heer G o-
seling (R.K.) bestreden als verwarrend.
Ook kon het den Minister van Fi
nanciën niet bekoren, die het a-sociaal
vond, en het droevige einde was dat het
bij zitten en opstaan verworpen werd.
Belangrijker, vooral in de oogen der re
volutionairen in de Kamer, was het ont
werp tot nadere voorziening ter bescher
ming van de openbare orde. Als het aan
genomen wordt, zullen publieke beleedi-
ging van het openbaar gezag of van open
bare lichamen of van een groep van de
bevolking, misdrijven zijn. De heer Van
der Heijde (S.D.A.P.) vond het een on
noodig voorstel. Ons volk zal zich toch
nooit door excessen laten beinvloeden;
het zal er enkel om lachen. Bovendien
wordt een deel van ons geestelijk leven
er door verarmd en ontmand. De heer D e
Visser (C.P.H.) veranderde om te be
ginnen den naam van 't ontwerp in: wets
ontwerp tot nadere voorziening ter be
scherming van de kapitalistische wanorde.
Het heele ontwerp is reactionair en weer
een bewijs te meer van de steeds voort
schrijdende fasciseering van de bourgoi-
sie. Anderzijds vond de heer Wester
man (N.H.) het ontwerp niet afdoende.
De heer L i n g b e e k (H. G.) vreesde dat
dit ontwerp van het hart een moordkuil
zou maken. Hij voor zich werd liever be-
leedigd, dan door een ontwerp als dit, ge
muilkorfd. De heer Boon (V. B.) achtte
het ontwerp noodzakelijk, maar vroeg zich
af of het niet wat ver ging. Hoe kunnen
krantenjongens nu weten of de kostbare
last, die zij vervoeren, wellicht een of an
dere beleediging bevat? Toch zouden zij
ervoor gearresteerd kunnen worden. De
heer Kortenhorst (R.K.) vestigde er
de aandacht op dat de wet met de formu
leering zooals zij nu is, alleen voor het
Rijk in Europa geldt, terwijl het toch
wenschelijk is dat ook de Indiën eronder
vallen. Met den heer T e r p s t r a (A. R.)
vroeg hij of de formuleering nog in dien
zin gewijzigd zou worden. Laatstgenoemde
achtte het deel dat critiek althans be
leediging van een groep verbiedt niet
noodig, terwijl mej. Katz (C. H.) juist
blij was dat er eindelijk eens een tendenz
in de wetgeving komt, die niet alleen met
het individu, maar ook met gemeenschap
pen rekent.
Wegens het late uur vroeg de Minis
ter of hij vandaag mocht antwoorden.
Dat mocht.
Vandaag om één uur voortzetting.
STEMMINGEN.
Vergadering van heden.
De le motie-Kupers inzake verlaging
van de steunnormen in Twente wordt ver
worpen met 61—34 stemmen.
De 2e motie-Kupers betreffende verla
ging van de steunnormen in de groote ste
den des lands wordt verworpen met 63
32 stemmen.
De motie-de Visser betreffende verlaging
van den steun aan werkloozen en van de
loonen in de werkverschaffingen wordt I
Acyteleen-toestel in de lucht gevlogen.
Een doode en vijftien gewonden.
Hedenochtend omstreeks half acht heeft
in een der werkplaatsen van de Nederland-
sche Spoorwegen aan den Daalschen Dijk
te Utrecht een hevige ontploffing plaats
gehad, waardoor een arbeider werd ge
dood en een vijftiental min of meer ernstig
werden gewond.
In een der loodsen stond een acyteleen-
toestel opgesteld. Door tot nu toe onopge
helderde oorzaak is dit toestel plotseling
met een hevigen klap in de lucht gevlogen.
De slag was zoo hevig, dat hij in een groot
gedeelte van de stad en in de omgeving
werd gehoord. Van alle kanten kwamen
nieuwsgierigen toeloopen om te zien wat er
gebeurd was.
De uitwerking van de ontploffing bleek
ontzettend te zijn. De loods, waarin het
toestel had gestaan, was in één slag in een
puinhoop veranderd en ook de omliggende
gebouwen werden ernstig beschadigd. On
der de puinhoopen was een vrij groot aan
tal arbeiders begraven. Enkelen konden
zich onmiddellijk bevrijden; de anderen
moesten onder het puin worden vandaan
gehaald.
Onmiddellijk werd onder leiding van de
naar de plaats des onheils gesnelde autori
teiten der spoorwegen en later onder di
recte leiding van den commissaris van po
litie Hamoen het opruimingswerk aange
vangen.
De 53-jarige arbeider L. van Vliet, bleek,
toen men hem bevrijd had, overleden te
zijn. Hij is waarschijnlijk op slag gedood.
Van de ongeveer 15 gewonden werden
de volgende arbeiders per auto van den
Geneeskundigen Dienst of van de politie
naar de Rijksklinieken overgebracht:
Geysen, Markestein, v. Giffen, Harderin-
gen, van der Steen, Knijf, van der Berg,
Driehuis, Hijkamp, van der Voort en
Knopper. Vijf van hen werden aldaar ter
verpleging opgenomen. Van geen van hen
is de toestand zoo ernstig dat direct le
vensgevaar bestaat. De andere gewonden
konden naar huis worden vervoerd.
Toen alle gekwetsten waren geborgen, is
onmiddellijk een aanvang gemaakt met
het opruimen der puinhoopen. Door de ont
ploffing ontstond geen brand.
Hoe de ramp geschiedde.
De loods behoort tot een complex werk
plaatsen van de Nederlandsche Spoorwe
gen, gelegen aan den Daalschen Dijk nabij
den Amsterdamschen Straatweg even
voorbij het Buurtstation Utrecht.
De loods was geheel van hout opgetrok
ken en bevatte een acyteleen-installatie
welke de benoodigde acyteleen-gassen voor
het bedrijf opwekt. De acyteleen wordt in
een compressoh op één atmospheer druk
gebracht. Toen hedenmorgen de werklie
den in de smederij, gelegen naast de hou
ten loods, him werk aanvingen, bemerkten
zij, dat er geen gas was. Een der arbeiders,
de 44-jarige gehuwde bankwerker T. G.
Geyssen, begaf zich naar den compressor
om te zien wat er aan haperde. Op het mo
ment, dat hij de loods was binnengegaan,
had de ontploffing plaats. Het houten ge
bouwtje sloeg geheel uit elkaar, de stee-
nen muur van desmederij aan den kant van
de loods werd weggeslagen, het dak van
de smederij werd ten deele afgerukt en
in de smederij zelf. werd een groote ver
woesting aangericht. Naar alle kanten vlo
gen met groote kracht de stukken ijzer en
hout en richtten ontzettende verwoestin
gen aan. Tot op zeer grooten afstand zijn
in de omliggende gebouwen en huizen alle
vensters gesprongen. De kinderen van een
openbare school in de Boortsraat hebben
vrij afgekregen omdat van de school de
vensters totaal zijn vernield.
De 57-jarige arbeider L. A. van Vliet
liep op het moment van de ontploffing op
het terrein van de werkplaatsen in de buurt
van de houten loods. Hij werd door een
wegvliegend stuk ijzer of hout zoodanig
aan het hoofd gewond, dat hij op slag ge
dood werd.
Onmiddellijk na de ontploffing snelde
van alle kanten hulp toe. Er was een vijf
tiental gewonden, van wie tenslotte vier
arbeiders in het ziekenhuis moesten wor
den opgenomen. Het ergst is er aan toe de
genoemde arbeider Geyssen, die in de hou
ten loods'was, toen de ontploffing geschied
de. Hij is de eenige die nadere inlichtingen
over het gebeurde kan geven, doch tot he
denmorgen 11 uur kon hij nog niet wor
de gehoord. Ernstig gewond zijn ver
der de 42-jarige gehuwde lasscher J. v.
Geffen, de 47-jarige gehuwde voorslager
H. Harskamp en de 36-jarige gehuwde
bankwerker J. Heynekamp.
De verwondingen van de overige getrof
fen arbeiders zijn van minder ernstigen
aard.
Zooals gemeld stroomde van alle kan
ten het publiek toe om te zien wat er ge
beurd was. Van het eigenlijke gebeurde op
het terrein der Nederlandsche Spoorwegen
viel niets waar te nemen, daar dit ver van
den weg af gelegen is. Wel konden de
nieuwsgierigen constateeren, welke ver
woestingen de ontploffing aan de huizen
in de omgeving had toegebracht en hoe de
gemeente-reinigingsdienst den geheelen
ochtend bezig was om overal de glasscher
ven op te ruimen.
Op het terrein van de ontploffing zelf
arriveerden spoedig tal van autoriteiten,
onder wie de burgemeester mr. ter Pelk-
wijk, de hoofdcommissaris van Politie
Schuitemaker, de directeur van gemeente
werken Holsboer, verschillende autoritei
ten van de Nederlandsche Spoorwegen en
de commandant van de brandweer van
Utrecht, die echter geen assistentie be
hoefde te verleenen daar, zooals gemeld,
geen brand is uitgebroken.
De politie stelt een onderzoek naar de
oorzaak van de ontploffing in.
Omtrent den omvang van de schade kan
nog niets worden gemeld. Deze is vrij aan
zienlijk, hoewel behalve de acyteleen-in
stallatie geen machines verloren zijn ge
gaan. Ook de machines in de smederij
zijn in tact gebleven. Den geheelen mor
gen werd het opruimingswerk voortgezet.
verworpen met 6628 stemmen.
De motie-Wijnkoop betreffende het be
drag der loonen bij de uitvoering van wer
ken ingevolge het voorgestelde crediet voor
werkverruiming wordt verworpen met 89
5 stemmen.
Het wetsontwerp crediet voor werkver
ruiming wordt aangenomen met 89—7
stemmen (Sneevliet, de Communisten,
Arts en v. Houten).
Het voorstel-Vos om aan de agenda toe
te voegen diens initiatief-voorstel tot wij
ziging van eenige bepalingen der Winkel
sluitingswet wordt verworpen met 5340
stemmen. (Vóór: de linkerzijde, plus de
heer Arts).
MISLUKTE BANKOVERVAL TE
AMSTERDAM
De daders op hun vlucht
gearresteerd
Hedenmorgen heeft een 22-jarige werk-
looze main getracht in een bank op het Dam
rak te Amsterdam zijn slag te slaan.
Een der vrouwelijke bedienden van de
Noord-Hollandsche Bank, gevestigd Dam
rak 24, was bezig met het in orde maken
van de etalage, waarin de bank als wissel
kantoor allerlei soorten vreemd geld eta
leert. Toen zij hiermede 'bezig was, kwam
plotseling de bedoelde jongeman binnen-
loopen, die een greep deed in de stapel
bankpapier, welke voor het etaleeren ge
reed lag. Voordat de juffrouw iets kon doen,
had de man de zaak weer verlaten en het
op een loopen gezet.
Er werd onmiddellijk alarm gemaakt en
een achtervolging werd geopend. De jon
geman vluchtte door de Karnemelksteeg
en de St. Jacobstraat naar den N.Z. Voor
burgwal, waar hij op het geroep „houdt den
dief" door een chauffeur werd gegrepen.
Deze leverde hem aan de politie over, die
den misdadiger naar het bureau Warmoes-
straat overbracht. Hier bleek, dat hij nog
in het bezit was van verschillende soorten
geld tot een bedrag van ongeveer 400.
waaronder een Indisch bankbiljet van
100.Engelsche ponden enz.
Hoeveel geld hij bij zijn overval in de
Noord-Hollandsche Bank wist te bemachti
gen staat nog niet vast. Het schijnt dat hij
op zijn vlucht een gedeelte van het geld
heeft verloren. Een gedeelte daarvan is
reeds weer terecht.
Verder is gebleken, dat de jongeman
sinds eenige dagen zwervende was. Sinds
Zondag was hij niet meer in zijn woning
geweest.
DIT NUMMER BESTAAT UIT VIER
BLADEN.
BUITENLAND.
De viering van 1 Mei in het buitenland.
Grootsche massa-betoogingen in Berlijn en
Weenen. (2de blad).
Verscherping van de verhouding tus
schen Berlijn en het Vaticaan. (2de blad).
Ernstige ongeregeldheden in de Parijsche
stadswijk na afloop van het 1 Meifeest.
(lste blad).
BINNENLAND.
Ernstige ontploffing in een werkplaats
der Ned. Spoorwegen te Utrecht veroor
zaakt één doode en vijftien gewonden, (lste
blad).
Mislukte bankoverval door een werk-
looze te Amsterdam, (lste blad).
Drama te Den Haag. Man vermoordt zijn
vrouw en brengt zichzelf door gasverstik-
king om het leven, (lste blad).
Het drama te Reeuwijk toch geen mis
daad? (Gem. Ber. 3de blad).
SPORT EN WEDSTRIJDEN.
De voetbal-wereldkampioenschappen:
waar er gespeeld wordt en wie de scheids
rechters zijn. (3de blad).
BLOEDIG NASPEL VAN
1-MEI-DAG
PARIJSCHE STADSWIJK IN REP
EN ROER.
Ongeregeldheden in het Oosten der stad.
PARIJS, 2 Mei. (V. D.) Het 1 Mei-feest,
dat in geheel Frankrijk zonder vermel
denswaardig incident is verloopen, heeft
in het Oosten van Parijs evenwel aanlei
ding gegeven tot een vrij ernstige botsing
tusschen communisten en de politie. Een
geheele stadswijk is in rep en roer; se
dert gisterenavond laat zijn eenige hon
derden communisten slaags met een groo
te politiemacht en leden van de Garde
Mobile.
In den avond hadden de taxichauffeurs
van het Oostelijk deel der stad hun wa
gens uit de gerage gehaald, omdat zy
nachtdienst moesten doen. De communis
ten beschouwden zulks evenwel als een
schennis van den arbeidsrust en in een
oogenblik waren eenige honderden de
monstranten samengeschoold, die met
steenen naar de auto's gooiden. De politie,
die niet direct de rust kon herstellen, re-
quireerde versterking, doch toen deze
aankwam namen de communisten een drei
gende houding aan. Tenslotte trokken zij
zich in eenige zijstraten terug en barrica
deerden zich in de arbeiderswoningen in
de z.g. Cité Jeanne d'Arc. Toen kwam het
tot een ernstig treffen met de politie. Uit
de vensters werd geschoten en met alle
mogelijke voorwerpen gegooid. De nauwe
straatjes veroorloofden de politie niet
krachtig op te treden, zonder gevaar te
loopen. De communisten maakten daarvan
gebruik en stuurden steeds weer groepjes
van 50 man ongeveer, de straat op, die
straatsteenen aansleepten, welke dan later
uit de vensters werden geworpen.
Op een andere plaats werden loopgra
ven aangelegd, welke eveneens werden
beschut met barricades van straatsteenen.
Tegen middernacht waren aan de zijde van
de politie een persoon gedood en elf ge
wond. Het rumoer nam van minuut tot
minuut toe. De politie stond wegens de
duisternis, doch evenzeer in verband met
de nauwe straatjes, machteloos tegenover
het gepeupel. Uit alle deelen van de stad
arriveerden politieversterkingen, zoodat
tegen 1 uur reeds duizenden manschap
pen verzameld waren, welke onder direct
bevel stonden van den politieprefect. Ten
einde onnoodig bloedvergieten te voorko
men, heeft de politie zich vroeg in den
morgen in haar stelling teruggetrokken
en zich ertoe beperkt het geheele stadsdeel
af te zetten. Groote zoeklichten waren op
de gevels der huizen gericht. De commu
nisten richtten op straat nieuwe barrica
des op en stookten hier en daar vuurtjes.
In de vroege ochtenduren ging de poli
tie over tot een vrij algemeenen aanval,
1