25ste Jaargang
DONDERDAG 26 APRIL 1934
No. 7796
DAGBLAD VOOR LEIDEN EN OMSTREKEN
DE ABONNEMENTSPRIJS bedraagt bij vooruitbetaling:
Voor Leiden 19 cent per week2.50 per kwartaal
Bij onze Agenten 20 cent per week 2.60 per kwartaal
Franco per post 2.95 per kwartaal
Het Geïllustreerd Zondagsblad is voor de Abonné's ver
krijgbaar tegen betaling van 50 cent per kwartaal, btf
vooruitbetaling. Afzonderlijke nummers 5 cent, met
Geïllustreerd Zondagsblad 9 cent
Bureaux: PAPENGRACHT 32, LEIDF-N
TEL. INT. ADMINISTRATIE 935, REDACTIE 15 I
GIRONUMMER 103003, POSTBUS No. 11
DE ADVERTENTIEPRIJS BEDRAAGT:
Gewone Advertentiën 30 cent per regel
Voor Ingezonden Mededeelingen wordt
het dubbele van het tarief berekend.
TELEFOONTJES van ten hoogste 30 woorden, waarin be-
betrekkingen worden aangeboden of gevraagd, huur ea
verhuur, koop en verkoop: 0.50
DIT NUMMER BESTAAT UIT VIER
BLADEN.
V De huidige politieke toestand
Het oud-lid van de Tweede Kamer, mr.
Baron van Wijnbergen, heeft te Loenen
op de Veluwe een politieke rede gehouden.
Van deze rede hebben wij geen uitvoe
rig verslag in de pers aangetroffen, doch
•en kort resumé dat toch wel lang ge
noeg is, om naar aanleiding daarvan en
kele opmerkingen te maken.
De heer Van Wijnbergen wees er in die
rede op, dat eenheid der Katholieken op
staatkundig gebied dringend noodig is in
het belang van Kerk en Vaderland, ook
al zullen er onder de Katholieken in menig
opzicht uiteenloopende meeningen zijn.
„Het geestelijk cement zal hen kunnen en
moeten samenhouden". De heer Van
Wijnbergen heeft hier een dikwijls gezeg
de en herhaalde waarheid nog eens on
derstreept.
Verder vroeg de heer Van Wijnbergen
steun en vertrouwen voor het regeer end
Kabinet. In dit verband wees hij er op, dat
de Tweede Kamer telkens moties van ver
trouwen en volledige bevoegdheid geeft
aan dit Kabinet. Dit parlement geeft het
voorbeeld, zeide hij. Inderdaad dit par
lement geeft ook ons inziens in vele op
zichten een voorbeeld, hoe gezonde de
mocratie eigen bevoegdheid weet over
te dragen aan hen, die moeten regeeren,
besturen of leiden, waar het algemeen be
lang zulks noodig of gewenscht maakt.
Baron Van Wijnbergen maakte in ver
band met den hier en daar geuiten wensch
om een sociaal-democraat in het Kabinet
op te nemen, de opmerking, dat degenen,
die meen en, dat na het Paaschcongres fun-
damenteele wijzigingen in de S.D.A.P. zijn
aangebracht, narvelingen zijn. Er zijn be
sluiten genomen, zuiver opportunistisch,
doch niet principieel, aldus spr. Natuur
lijk, 't getuigt van een haast verbijsteren
de oppervlakkigheid, als men uit het jong
ste congres der S.D.A.P. positief de con
clusie trekt, dat de S.D.A.P. principieel
veranderd is. Maar ook miskent men,
naar onze overtuiging, de werkelijkheid,
indien men niet ziet in de S.D.A.P. een
strooming, die de Party naar principieels
verandering wil leiden. Deze strooming be
staat en is waarneembaar in de feiten,
heelemaal afgezien nog van het jongste
Paaschcongres.
Gezien het een en het ander is een af
wachtende wat iets anders is dan
een afwijzende houding ten opzich
te van de S.D.A.P. momenteel voor ons de
in 's lands belang gewenschte houding.
TWEEDE KAMER
Beslissing over steunnormen
uitgesteld.
Het uitwijzen van vreemdelingen
Aan de manier, waarop hij de vele spre
kers in het debat naar aanleiding van de
motie-Kupers van antwoord diende, kon
men het Minister Slotemaker de
Bruine aanzien, dat hij opgelucht was
door de wending, die het heele geval had
genomen door den raad van den heer Aal-
berse, om de stemming over de moties uit
te stellen. Een nieuwe beschouwing over
het geheele vraagstuk bleef begrijpelijker
wijze uit en met vaste en opgewekte stem
klonken de antwoorden op de verschillen
de vragen en wenschen uit 's ministers
mond. Aan het bedrag van 46 millioen als
Rijks-bijdrage voor werkloozensteun zal
worden vastgehouden, hetgeen steunverla
ging beteekent; men moet dit echter niet
aldus opvatten, dat dit bedrag de sluitsteen
der begrooting zal zijn. Echter, ook de ge
meenten moeten er aan denken, dat er nog
lange jaren van werkloosheid kunnen vol
gen en hun finantieele politiek daarop
instellen. Met het tegengaan der cumula
tie, hetgeen door sommigen als een nieuwe
geldbron werd aangeduid, is een aanvang
gemaakt. Het vaststellen van minimumloo-
nen zou geen goede uitwerking hebben,
daar dit de werkgelegenheid nog zou kun
nen verminderen. De laagste normen zul
len althans voorshands evenmin gewijzigd
worden. Wel zullen over het geheele land
verhoogingen der kindertoeslagen gepaard
gaan met de algemeene verlaging. Ook zal
gezorgd worden voor verruiming voor de
groote gezinnen met lage loonbasis van
het loonpercentage. De landarbeiders zul
len eenige verbetering ondergaan, doordat
afgezien zal worden van de berekening
van den steun naar een loon voor 48-urige
werkweek. Met de heer Albarda gooide de
minister het op een accoordje door te zeg
gen, dat petitionnementen e.d. wel waarde
kunnen, maar niet behoèven te hebben.
De heer Kupers (S.D.A.P.) is echter
niet bevredigd door dit alles, maar houdt
vast aan zijn motie, welke hij terwille van
den heer Joekes, die het niet eens was met
de formuleering van het eerste deel, in
tweeën splitst. Hij geeft gevolg aan den
raad om met de stemming te wachten tot
na de algemeene beraadslagingen over het
60-millioenenplan. Niet echter zoo de heer
De Visser (C.P.), die vindt, dat men nu
genoeg gegevens heeft om een oordeel uit
te spreken en stemming eischt over zijn
motie, waaraan de heer Sneevliet (R.
S.P.) zich aansluit. Nu komt plotseling een
voorstel van s.-d.-zijde om de stemming
over alle moties uit te stellen. Dit vindt de
heer de Visser een ongehoorde brutaliteit;
niemand heeft iets met zijn motie te ma
ken, ook de heer Kupers niet. Het helpt
hem echter niets, de heer Kupers houdt
aan zijn voorstel vast, hetwelk met 83 te
gen 6 stemmen wordt aangenomen.
Nu volgde de interpellatie-Vliegen over
de uitwijzing der 4 Duitschers te Laren,
welke interpellatie uitgroeide tot een juri
disch debat over de Vreemdelingenwet,
zeer interessant voor juristen, maar waar
schijnlijk moeilijk te verwerken voor hen
die minder thuis zijn op dit gebied.
De groote grief van den heer Vliegen
ging eigenlijk tegen het feit, dat zij juist
naar Duitschland waren uitgeleid, waar zij
zoo goed als zeker „hun ondergang" tege
moet gingen. Waarom was dit geschied? De
Minister van Justitie, de heer
Van Schaik, vertelde, dat hij persoon
lijk de betrokken autoriteiten had onder
vraagd. Zij hadden verklaard, dat de Duit
schers de verklaring, dat zij naar Duitsch
land zouden uitgeleid worden, bedaard
hadden opgevat en dat zij de rest van den
dag met kaartspelen en het zingen van
opgewekte liedjes hadden doorgebracht.
Er is hun zelfs nog gevraagd, of zij nieis
op hun kerfstok hadden, dat zij zoo maar
naar Duitschland durfden gaan. Daar komt
nog bij, dat de ongewenschte vreemdelin
gen niet wenschten te vertellen, waar zij
vandaan kwamen, hetgeen een reden had
kunnen zijn om hen naar het desbetref
fende land te leiden. Nu echter was er geen
enkele aanleiding om hen naar een ander
land dan Duitschland te leiden.
Deze verklaringen werden natuurlijk
van verschillende zijden in twijfel getrok
ken. Ook waagden verschillende sprekers
zich aan een exegese van de volgens aller
overtuiging zeer verouderde Vreemdelin
genwet. Vrij algemeen stond men echter
verbaasd over de gelatenheid waarmee de
vreemdelingen zich over de Duitsche grens
lieten zetten, indien althans, en hieraan
bekroop velen een kleine twijfel, de inlich
tingen van den minister juist waren.
In ieder geval is nu uit de verklaringen
van den minister gebleken, dat de lagere
autoriteiten altijd op hem een beroep kun
nen doen, als zij niet zeker weten, wat in
zulk een geval het beste is. Ook staat ech
ter vast, dat scherp zal gewaakt worden
tegen iedere politieke activiteit die vreem
delingen aan den dag leggen; om uitge
wezen te worden behoeven zij heusch geen
revolutionaire daden te verrichten. Princi-
piis obsta is in deze het wachtwoord van
den minister. Asylrecht zal hier blijven be
staan, maar er mag geen misbruik van ge
maakt worden. Het groote verschil met
vroeger en tegenwoordig is, dat de revolu
tionairen van vroeger meestal hier asyl
zochten, omdat zij in hun vaderland aan
een nationale revolutie hadden deelgeno
men; tegenwoordig kennen we de inter
nationale revolutionairen, die overal en al
tijd te vreezen zijn.
Zoo heeft deze interpellatie een verhel
dering van de posities in dergelijke kwes
ties gebracht, hetgeen op zichzelf niet on
verdienstelijk is.
Gistermorgen vond een korte vergade
ring van den Senaat plaats ter openbare
behandeling van de wetsontwerpen tot bij
eenvoeging van Enschedé en Lonneker en
dat tot wijziging van de grens tusschen
Oud- en Nieuw-Beierland. Terwijl het
laatste z. h. st. werd aanvaard, werden te
gen het eerste van verschillende zijden be
zwaren geopperd. Verschillende sprekers
meenden, dat de nu voorgestelde oplossing
niet de juiste is. Het werd met 36 tegen 8
stemmen aangenomen. Tegen stemden de
heeren Sasse van Ysselt (R.K.), Ruiter (R.
K.), Otten (V.D.) en de christelijk-histori-
sche heeren Van der Hoeven, Ter Haar,
Lohman, De Vos van Steenwijk en de voor
zitter. Hierna werd de vergadering ver
daagd.
BINNENLAND
HET PRAEDICAAT „R.-K." VOOR
ECONOMISCHE INSTELLINGEN.
Zal in den vervolge niet meer worden
verleend.
De Ned. R.-K. Middenstandsbond ver
zoekt ons te melden:
Al te vaak was het in den laatsten tijd
gebruikelijk om voor instellingen en onder
nemingen van zuiver economischen aard
het praedicaat „R.-K." te voeren. Meerdere
bezwaren en moeilijkheden, in de practijk
daaruit voortvloeien, deden het Hoofd
bestuur van den Ned. R.-K. Middenstands
bond besluiten zich tot het Hoogwaardig
Episcopaat te wenden met het verzoek te
willen bepalen, dat het praedicaat „R.-K."
door instellingen van economischen aard
niet meer zou mogen worden gebezigd.
De gronden voor dit verzoek waren voor
genoemd bestuur niet in de eerste plaats
gelegen in het feit, dat het voor de katho
lieke zaak als regel, nadeelig is, wanneer
zoogenaamde „R.-K." ondernemingen of
instellingen in deconfiture geraken. In den
laatsten tijd is echter het voeren van dit
praedicaat, zooals dit met name bij coö
peraties vaak geschiedt, aanleiding gewor
den tot een overbrengen van mede uit de
crisismoeilijkheden voortspruitende econo
mische tegenstellingen binnen het terrein
Vein de katholieke gemeenschap zelve. Door
een en ander worden daar de verhoudin
gen noodeloos en.op onbehoorlijke wijze
verscherpt en toegespitst.
Het hoofdbestuur van den N. R. K. M.
mocht van het Hoogwaardig Episcopaat
op zijn verzoek de beslissing ontvangen,
dat voor nieuwe economische instellingen
geen verlof meer zal worden verleend om
het praedicaat „R.-K." te voeren. Bestaan
de instellingen zullen evenwel als te vo
ren deze toevoeging mogen handhaven.
ONDERHANDELINGEN MET ENGE
LAND VORDEREN GOED
De Britsche en Nederlandsche vertegen
woordigers zijn Woensdag op het minis
terie van handel te Londen voor de twee
de maal in conferentie bijeen geweest.
Dr. Hirschfeld heeft verklaard, dat by
de Britsch-Nederlandsche onderhandelin
gen bevredigende voortgang wordt ge
maakt. Hij hoopt, dat de preliminaire be
sprekingen heden geëindigd zullen kunnen
worden. Dan zal een officieel communiqué
worden uitgegeven.
GEEN SPEELVERGUNNING IN
SCHEVENINGEN.
Meerderheid in ministerraad er tegen.
Men zal zich herinneren, dat de Exploi
tatie Maatschappij „Scheveningen" den mi
nisterraad eenigen tijd geleden verzocht
toe te willen staan, dat gedurende het sei
zoen in Scheveningen roulette zou worden
gespeeld.
Het Straperlospel heeft het vorige jaar
voor den bloei der badplaats zoo'n succes
opgeleverd, dat de maatschappij in een be
perkte speelgelegenheid een middel zag om
aan de concurrentie van buitenlandsche
badplaatsen het hoofd te kunnen bieden.
Naar wij vernemen, heeft de minister
raad op dit verzoek afwijzend beschikt.
Het is ons bekend, dat een minderheid in
den ministerraad tegen het toelaten van
roulette geen bezwaar had. Minister van
Schaik heeft echter het vorig jaar ge
toond tot de meerderheid te behooren.
Van hem is, wanneer het Straperlo-pro-
ces in zyn geest uitvalt, dan ook een streng
optreden tegen speelgelegenheden van el-
ken aard te verwachten. „Volk".
Notariaat
Bij Kon. besluit is benoemd tot notaris
binnen het arrondissement Breda, ter
standplaats Roosendaal, gemeente Roosen
daal en Nispen, A. C. Nieboer, candidaat-
notaris te Eindhoven; tot notaris, binnen
het arrondissement Utrecht, ter stand
plaats de gemeente Maarssen, mr. J. Eg-
gens, candidaat-notaris te Utrecht (vaca
ture L. G. James); tot notaris binnen het
arrondissement Almelo, ter standplaats de
gemeente Den Ham, W. B. H. van Tright,
candidaat-notaris te Hilversum.
Het aantal radio-luisteraars in Nederland.
Op 31 Maart 1934 bedroeg het aan
tal radio-on tvanginrichtingen 501.120.
Het aantal aangeslotenen aan radio-distri
butie-centrale bedroeg 323.759, hetgeen in
totaal neerkomt op 99 luisteraars per 1000
inwoners.
De belangrijke toeneming van het gere
gistreerde aantal luisteraars is een gevolg
van eenige processen-verbaal welke werden
opgemaakt tegen toestelbezitters die niet
voldaan hadden aan de verplichting tot
aangifte van hun toestel.
STEUN VOOR FABRIEKS
AARDAPPELEN.
Dertig cent per H.L. voor oogst 1933.
De Minister van Staat, Minister van
Economische Zaken a.i. heeft goedgevon
den, ten behoeve van de verbouwers-leve
ranciers van fabrieksaardappelen, oogst
1933, uit het Landbouw-Crislsfonds steun
te verleenen, overeenkomstig het hieronder
vermelde Reglement Fabrieksaardappel-
steun 1934.
Met afwijking van het bepaalde in arti
kel 2 der Crisis-Steunbeschikking 1933,
is tevens bepaald, dat de post van de be
grooting van het Landbouw-Crisisfonds,
waaraan de gelden, benoodigd voor de uit
voering van deze beschikking, zullen wor
den ontleend, zal worden aangewezen,
zoodra de begrooting van dat fonds zal
zijn vastgesteld.
Als groep van producenten van crisis-
producten worden erkend de verbouwers-
leveranciers van fabrieksaardappelen, die
in het bezit zijn van een uitpootkaart 1933.
Het bovenbedoelde „Reglement Fa-
brieksaardappelsteun 1934" bevat o.m. de
volgende bepalingen:
Uit het Landbouw-Crisisfonds wordt ten
behoeve van verbouwers-leveranciers van
fabrieksaardappelen, die vanwege den Re
geer ingscommissaris in het bezit zijn ge
steld van een uitpootkaart voor het jaar
den oogst 1933, aan de erkende aardappel-
1933 en die de aardappelen, afkomstig van
meelfabrieken ter vermaling hebben afge
leverd, voor steunuitkeering aan deze fa
brieken ter beschikking gesteld een be
drag van 30 cent per H.L. vermalen aard
appelen van 400 gram, met dien verstan
de, dat de steunuitkeering per verbou
wer-leverancier slechts zal worden uitge
keerd over een hoeveelheid, die overeen
komt met de aflevering van een opper
vlak als op de uitpootkaart vermeld. Als
groep van producenten worden erkend de
verbouwers-leveranciers van fabrieksaard
appelen, in het bezit van een uitpootkaart
1933.
De steun, welke de fabrieken aan de ver
bouwers-leveranciers moeten betalen, zal
bedragen bij een prijs van het aardappel
meel van 7.50 per H.L. of daar beneden
30 cent, bij een prijs boven 7.50 tot en
met 8 25 cent, bij een pry's boven 8 tot
en met 8.50 20 cent, bij een prijs boven
8.50 tot en met ƒ9 15 cent, bij een prijs
boven 9 tot en met 9.50 10 cent, bij een
prijs boven 9.50 tot en met 10 5 cent.
De prijs van het aardappelmeel zal be
rekend worden naar den werkelijken ver
koop, zooals deze blijkt uit de boeken van
de volgende fabrieken, aan welke de steun
gelden worden ter beschikking gesteld:
a. de fabrieken, aangesloten bij de Coö
peratieve Vereeniging Aardappelmeel Ver
koop Bureau, te Veendam;
b. de particuliere aardappelmeelfabrie
ken, te weten: de N.V. W. A. Scholtens
Aardappelmeelfabrieken, te Zuidbroek; de
N.V. Duintjer, Wilkens, Meihuizen, fabriek
van Aardappelmeel, te Veendam; de N.V.
„De Baanbreker", te Lutten;
c. de vrije, coöperatieve fabrieken: de
N. V. Aardappelmeelfabrieken „Onder
Ons", te de Krim; de Coöp. Aardappel
meelfabriek „De Twee Provinciën", te
Stadskanaal; de Coöp. Aardappelmeelfa
briek Westerwolde", te Veelerveen.
Deze fabrieken moeten, zich verbinden
het volle steunbedrag van 30 cent per H.L.,
als voorschot en ter nadere verrekening
uit te keeren aan de verbouwers-leveran
ciers, terwijl zij de bevoegdheid hebben een
ten gevolge van de prijsstijging van het
aardappelmeel te hoog uitgekeerd bedrag
van hun leveranciers terug te vorderen.
EEN BEKEND REDDER OVERLEDEN.
Hij verrichtte ongeveer honderd
reddingen.
Een bekend redder langs de Hollandsche
zeekust is Dinsdagnacht overleden, Ar ie
Tuk, oud-schipper van de reddingsboot te
Ter Heyde aan zee. Ongeveer een halve
eeuw heeft Tuk zijn leven in dienst ge
steld van het reddingswezen en tal van
reddingen heeft hij verricht.
De Zuid-Hollandsche My. tot Redding
van schipbreukelingen, in wier dienst Tuk
stond, heeft in hem een van de oudste red
ders verloren. Tot 1928 was Tuk in dienst
dezer maatschappij, daarna, is hij een wel
verdiende rust gaan genieten. Want heel
wat gevaarlijke tochten heeft hij gemaakt,
om hen die in nood verkeerden te redden.
De voornaamste redding die Tuk heeft
geleid was die op 30 September 1911. Het
uitgaande s.s. „Solo" liep bij hooge zee en
loeienden storm bij Ter Heyde op 't strand
Schipper Tuk ging er met zijn mannen op
uit, en zij wisten de geheele bemanning,
bestaande uit 39 koppen veilig aan land
te brengen.
Verder dient vermeld de redding op 24
October 1900, toen twee Maassluische log
gers op het strand geraakten. Ook toen
werd de bemanning, 28 in getal, gered.
VOORNAAMSTE NIEUWS.
BUITENLAND.
De jongste bank-krach in Frankrijk. (4de
blad).
Onrust in Spanje. De alarmtoestand Is
afgekondigd na het ontslag van het kabi
net. (4de blad).
BINNENLAND.
Interpellatie in de Tweede Kamer over
de uitleiding van een viertal vreemdelin
gen op last van den burgemeester .van
Laren. (1ste blad).
Voor de fabrieksaardappelen, oogst 1933,
is een steun vastgesteld van 30 cent per
H.L. (1ste blad).
Het saneeringsplan voor de bloemisterij.
(L. en T., 2e blad).
Roeiboot in de Waalhaven te Rotterdam
gekapseisd, waarbij vier Fransche zeelie
den verdronken. (Gem. Ber., 3de blad).
De aangehoudene inzake den moord te
Waspik legt een volledige bekentenis af.
(lste blad).
De burgemeester van Baexem bij een
auto-ongeluk zwaar gewond. (Gem. Ber.,
3de blad).
Onze wekelijksche Donderdagsche
reis: een wandeling door Haarlem.
(2de blad).
De nieuwe regels voor den weg.
(2de blad).
DE MOORD TE WASPIK.
Verdachte bekend.
De 30-jarige ongehuwde P. v. O. te Ca-
pelle, die gearresteerd was in verband met
den moord te Waspik op den 72-jarigen J.
Kools, heeft hedenmorgen tegenover de
marechaussee te Waalwijk een volledige
bekentenis afgelegd.
Voor de redding der bemanning van de
„Solo" ontving Tuk de gouden medaille
voor redding van schipbreukelingen en
zijn metgezellen de zilveren medaille. Ver
der heeft Arie Tuk tal van andere onder
scheidingen verkregen, w.o. van de Fran
sche regeering en in 1912 de Prins Hen
drik-medaille van het Oranjekruis.
De begrafenis van dezen zeeheld zal
Vrijdagmiddag om 2 uur te Monster plaats
vinden. „Tijd".
Naar het „Hbld." verneemt, zal de voor
zitter der Crisis-Rundveecentrale, de heer
H. Tromp van Holst, binnenkort als zoo
danig aftreden.
Als zijn opvolger worden genoemd de
heeren dr. G. M. van der Plank, conserva
tor van het Instituut voor Zootechniek van
de veeartsenij kundige faculteit der
Utrechtsche Universiteit, en ir. H. G. A.
Leignes Bakhoven, rijksveeteeltconsulent
te Leeuwarden.
De Crisisrundveecentrale is het lichaam
waaraan is opgedragen de inkrimping
(door opkoopen en slachting) en de teelt
beperking (door reglementeering van het
aanhouden van kalveren) van den rund
veestapel, benevens het doen verwerken
en verkoopen der uit die runderen verkre
gen producten, o.a. blikvleesch voor werk-
loozen en behoeftigen. De Centrale staat
onder de dagelijksche leiding van een di
recteur, den heer S. van Zwanenberg en
onder de algemeene leiding van een Re-
geeringscommissaris, den heer L. Bück-
mann, en een bestuur, waarvan de heer
Tromp van Holst tot dusver voorzitter was.
„Hbld."
Arbeidstijd in slagerijen.
De minister van sociale zaken heeft goed
gevonden aan hoofden of bestuurders van
slagerijen in alle gemeenten des Rijks te
vergunnen, dat in het tijdvak van 7 tot en
met 12 Mei 1934 in hun onderneming, in
afwijking van het bepaalde in de artike
len 23 en 24 der Arbeidswet 1919, arbeid
wordt verricht, een en ander onder bij
dit besluit bepaalde voorwaarden.
