DAGBLAD VOOR LEIDEN EN OMSTREKEN
Bureaux: PAPENGRACHT 32, LEIDEN
VOORNAAMSTE NIEUWS.
25ste Jaargang WOENSDAG 21 MAART 1934 No. 7766
DE ABONNEMENTSPRIJS bedraagt bij vooruitbetaling:
Voor Leiden 19 cent per week2.50 per kwartaal
Bij onze Agenten 20 cent per week 2.60 per kwartaal
Franco per post 2.95 per kwartaal
Het Geïllustreerd Zondagsblad is voor de Abonné's ver
krijgbaar tegen betaling van 50 cent per kwartaal, bij
vooruitbetaling. Afzonderlijke nummers 5 cent, met
Geïllustreerd Zondagsblad 9 cent.
TEL. INT. ADMINISTRATIE 935, REDACTIE 15 II
GIRONUMMER 103003, POSTBUS No. 11
DE ADVERTENTIEPRIJS BEDRAAGT:
Gewone Advertentien 30 cent per regel
Voor Ingezonden Mededeelingen wordt
het dubbele van het tarief berekend.
TELEFOONTJES van ten hoogste 30 woorden, waarin be-
betrekkingen worden aangeboden of gevraagd, huur en
verhuur, koop en verkooD: 0.50
De dood van de Koningin-Moeder heeft
allerwege diepe ontroering gewekt. Harte
lijke vereering en sympathie spreekt uit de
artikelen van heel de Nederlandsche pers.
Uit de beschouwingen in de buitenlandsche
bladen blijkt hoezeer alle volkeren de Ko
ningin-Moeder van Nederland respecteer
den.
In alle officieele colleges, die gisteren en
heden bijeenkwamen of opzettelijk bijeen
zijn geroepen is de overleden Vorstin her
dacht.
Vanmiddag om 5K uur houdt de Ge
meenteraad van Leiden een spoedeischende
vergadering in verband met het overlijden
van H. M. de Koningin-Moeder.
DE BEGRAFENIS
De bijzetting van het stoffelijk overschot
van de Koningin-Moeder is vastgesteld op
Dinsdag 27 Maart.
In verband met de regeling van de plech
tigheid der bijzetting van het stoffelijk
overschot van wijlen de Koningin-Moeder
heeft het persbureau Vaz Dias heden een
onderhoud gehad met den Commissaris van
politie te Delft, den heer H. v. d. V. Uitter-
aard konden de mededeelingen nog slechts
een vrij voorloopig karakter dragen, omdat
de volledige regeling nog niet bekend is.
Vast staat evenwel, dat 's morgens om 11
uur de stoet uit den Haag zal vertrekken
en verwacht wordt, dat deze tusschen 2 en
3 uur te Delft zal arriveeren. De stoet zal
vanaf den Hoornbrug te Rijswijk den
Nieuwen Verkeersweg volgen naar Delft cn
hier de koninklijken weg" n.l. het Nooid-
einde, Oude Delft, Nieuwstraat volgen en
zoo de Markt bereiken. De spoorwegen zul
len extra treinen inleggen in verband
waarmede ook aan het station te Delft uit
gebreide maatregelen door de politie zullen
worden getroffen.
BESPREKING OVER DE BEGRAFENIS.
Naar wij vernemen zal hedenmiddag een
bespreking plaats hebben tusschen de ver
schillende militaire autoriteiten en hof-
dignitarissen om verschillende bijzonderhe
den betreffende de overbrenging naar Delft
en de bijzetting van het stoffelijk overschot
van H. M. de Koningin-Moeder te regelen.
Een plan inzake het militair eerbetoon, dat
bij deze gelegenheid zal worden gebracht,
is reeds vastgesteld en zal aan H. M. de Ko
ningin ter goedkeuring worden voorgelegd.
Zoodra H. M. zich met dit ontwerp heeft
vereeftiigd, zullen de daartoe aangewezen
autoriteiten de uitvoering ter hand nemen.
De militaire autoriteit, die met de leiding
van dat gedeelte der plechtigheid wordt be
last, is de gouverneur der residentie.
Naar ons voorts ter oore kwam zullen
vertegenwoordigende detachementen van
het geheele Nederlandsche Leger aan de
plechtigheid op Dinsdag a.s. deelnemen.
Ook de zeemacht zal vertegenwoordigd zijn.
Voorzoover de troepen der verschillende
wapens niet in den stoet mede zullen gaan,
zullen zij gebruikt worden voor afzetting
van den weg, welke de rouwstoet zal vol
gen.
SCHRIJVEN VAN HET NED.
EPISCOPAAT
De Aartsbisschop en de Bis
schoppen van Nederland aan
de hun toevertrouwde Geeste
lijkheid en Geloovigen Zalig
heid in den Heer.
De Koningin-Moeder is overleden.
Na de verontrustende berichten der laat
ste dagen over de ernstige ongesteldheid
van Hare Majesteit de Koningin-Moeder
op Wier behoud de liefde van ieder recht
geaard Nederlander zoo gaarne bleef ho
pen brengt ons de vroege morgen de
treurige tijding welke Ons met ontroe
ring vervult -dat de dood een einde ge
maakt heeft aan dit kostbare en gezegende
leven.
Dankbaar herdenken Wij de heerlijke
gave, welke de goede God Ons in deze
waardige Vorstin heeft geschonken, Wier
veelzijdige gaven van hoofd eii'hart voor
een ieder hebben geschitterd, zoo dikwijls
Zij zich in Haar leven, zoo rijk aan ver
diensten. geplaatst zag voor een nieuwe
taak, welke Zij telkens opnieuw met niet
te evenaren ijver heeft vervuld. In diepen
rouw gedompeld staan wij thans aan Haar
sterfbed en van deze Koninklijke Doode
gaan onze gedachten het eerst uit naar
Onze Geëerbiedigde Landsvorstin en de Le
den van Haar Koninklijk Huis die het
smartelijkst door dezen dood worden ge
troffen. Wij troosten ons met de gedachte,
dat Haar werken Haar volgen en Wij bid
den, dat de goede God Haar om Haar wer
ken reeds moge hebben beloond.
Wij wekken Onze Geestelijkheid en ge
loovigen op, zich met Ons in gebed te ver
eenigen voor Haar eeuwige rust en ter ver
krijging van Gods kracht en troost voor de
zwaarbeproefde Koninklijke Familie.
Te dien einde bepalen Wij, dat tot op den
dag der bijzetting van het stoffelijk over-
schot na iedere H Mis door priesters en ge
loovigen gezamenlijk vijf Onze Vaders en
vijf Weesgegroeten zullen worden gebeden.
Gegeven te Utrecht den 20sten Maart 1934.
J. H. G. JANSEN,
Aartsbisschop van Utrecht.
P. A. W. HOPMANS,
Bisschop van Breda.
A. F. DIEPEN,
Bisschop van 's-Hertogenbosch.
J. D. J. AENGENENT,
Bisschop van Haarlem.
Dr. J. H. G. LEMMENS
Bisschop van Roermond.
MGR. DR. VAN NOORT HERDENKT H.M.
DE KONINGIN-MOEDER.
Voor de Hoogmis, die ter eere van het H.
Sacrament van Mirakel werd opgedragen,
heeft de Deken van Amsterdam gisteren
ongeveer het volgende gezegd:
Het is, natuurlijk, U allen reeds bekend,
dat H. M. de Koningin-Moeder dezen mor
gen is overleden.
Haar leven is een zegen geweest voor ons
Vaderland; alle rechtgeaarde Nederlanders
vereerden haar en treuren over haar ver
lies. Laten wij, Katholieken, bovendien bid
den voor de rust harer ziel. Zij was een Ge
doopte, die geloofde in den .Christus en op
Hem hoopte. Haar leven getuigde, dat dit
geloof en dat vertrouwen oprecht waren.
Laat ons God bidden, dat Hij omwille der
verdiensten van Christus aan hare ziel de
eeuwige rust geve.
VERGADERING EERSTE KAMER
In de vergadering van de Eerste Ka
mer, waarbij gisteren vele leden en alle
ministers, behalve minister Kalff, die we
gens ziekte afwezig was, aanwezig waren,
werd door den Voorzitter, den heer
De Vös van Steenwijk, een herden
kingsrede gehouden voor H. M. de Konin
gin-Moeder, nadat de Koninklijke bood
schap, waarin door H. M. de Koningin van
het droeve gebeuren melding werd ge
maakt, was voor gelezen. De rede van den
Voorzitter luidde als volgt;
Het heeft God almachtig in Zijne aanbid
delijke wijsheid en liefde behaagd voor Zich
te roepen Hare Majesteit Adelheid, Emma
Wilhelmina Therezia, Prinses van Waldeck
en Pyrmont, Weduwe van Wijlen Zijne Ma
jesteit Willem III, Konmg der Nederlan
den.
Voor de Majesteit van dit doen Onzes
Gods buigen wij diep eerbiedig neder. Doch
smartelijk, ja zwaar is de slag, Vorstenhuis
en volk toegebracht, welke beiden in ont
róerenden rouw dompelt. Gaat bij dit groot
en droevig verlies het medegevoel van de
Eerste Kamer der Staten-Generaal wel in
de allereerste plaats uit-naar Hare Maje
steit de Koningin, aan wie plotseling een
teeder liefhebbende Moeder, Leidsvrouw
en Raadgeefster van Hare jeugd is ontval
len; met de Dynastie treurt Nederland over
het heengaan van een Vrouw aan Wie het
onnoemelijk veel heeft te danken.
Gedurende meer dan 55 jaren heeft de
hooge Overledene, in klaar besef van Hare
roeping, eerst als gemalinne van onzen
laatsten Oranjevorst, wiens levensavond zij
heeft mogen verhelderen, later, toen Haar
de Regeeringstaak toeviel, als Koningin-
Regentes, en tenslotte als Koningin-Moeder
Nederland onschatbare diensten bewezen.
Zich van meet af een gevoelende met
Haar nieuw Vaderland, heeft Zij, met onbe
zweken trouw, onder gansch verschillende
omstandigheden en verhoudingen Zich ge
heel aan de op Haar rustende, dikwerf
uiterst moeilijke taak gegeven.
Inmiddels door persoonlijk medeleven en
betrachte mildheid allerwege veel leed ver
zachtende.
Zulks was weelde voor Haar -hart.
De Natie, die Koningin Emma zoo me
nigmaal hulde en liefde bood, zal haar nim
mer vergeten. Onuitwischbaar blijft Haar
naam in 's lands historiebladen.
Zij de Heere het Vorstenhuis en, onder
het regiment onzer Koninginne, het Vclk
van Nederland, nabij met Zijne alleen troos
tende genade.
Na deze, onder de grootste stilte aanhoor
de, rede, stelde de Voorzitter voor in de af-
deelingen een commissie te benoemen tot
redactie van een adres van rouwbeklag.
Hiertoe werd besloten.
ADRES ROUWBEKLAG
EERSTE KAMER.
De Eerste Kamer heeft heden het Adres
van Rouwbeklag op de Korte Boodschap
betreffende het overlijden van H. M. de
Koningin-Moeder vastgesteld, welk adres
luidt:
Mevrouw!
De Eerste Kamer -der Staten-Generaal
heeft met dieep ontroering kennis genomen
van het overlijden van Hare Majesteit de
Koningin-Moeder.
Van ganscher harte deelt de Kamer in de
smart, welke Uwe Majesteit en Haar Huis
vervult.
De Kamer bidt Uwer Majesteit in deze
beproeving Godes heiligen bijstand toe.
HERDENKING IN DE LEIDSCHE
UNIVERSITEIT.
Hedenmorgen bij den aanvang der col
leges aan de Leidsche Universiteit gis
tel en werden er in verband met het over
lijden van H. M. de Koningin Moeder geen
colleges gegeven heeft prof. mr. J. M.
van Bemmelen de Koningin Moeder her
dacht met de volgende rede:
Rouw vervult ons. Het is ons allen onge
twijfeld een behoefte bij het weder aan
vangen van onze werkzaamheden na den
droeven dag van gisteren Haar te geden
ken, die van ons is heengegaan, onze ge-
eerbiedigde Koningin-Moeder. Overal in
den lande geschiedt dit op de bij de om
standigheden passende wijze, overal ge
denkt men daarbij in de eerste plaats, wat
H. M. als mensoh en als moeder van onze
regeerende Vorstin beteekend heeft. Ook
Uwe en mijne gedachten zijn daarop voor
namelijk gericht. Daarnaast moge ik in dit
oogenblik kort stilstaan bij de beteekenis,
die de periode van het Regentschap van
H. M. de Koningin-Moeder voor ons rechts
wezen en deszelfs ontwikkeling heeft ge
had.
De periode van Haar Regentschap is
wellicht het best te schetsen als eene van
voorbereiding van datgene wat de Regee
ring van Koningin Wilhelmina moest bren
gen, de verwezenlijking van de toen in de
lucht hangende denkbeelden der sociale
wetgeving en democratie. Op staatsrechte
lijk gebied is dit tijdperk gekarakteriseerd
door den strijd over de Kieswet. Het is in
deze jaren, dat de eerste aanloop naar 't al
gemeen kiesrecht wordt gedaan. Het ont
werp Tak van Poortvliet, dat hiertoe op
den duur waarschijnlijk geleid zou hebben,
werd echter verworpen en het denkbeeld
van het algemeen kiesrecht moest voor
loopig nog plaats maken voor een stelsel
van attributief kiesrecht. Toch heeft dit
j nieuwe stelsel tengevolge gehad, dat ons
I geheele volk zich meer voor 's lands zaak
I is gaan interesseeren.
j Op het terrein van het privaatrecht waren
I het vooral het faillissement en 't burger-
I lijk procesrecht, welke in deze jaren van
■het Regentschap verbeterd werden. Wat
het eerste aanging was van belang, dat de
scheiding tusschen kooplieden en niet-
kooplieden op dit stuk van rechtspleging
verviel en er geen verschil meer werd ge
maakt tusschen eerlijke en niet eerlijke
kooplieden, m.a.w. dat het faillissement
niet meer werd beschouwd als een maat
regel, die den persoon van den gefailleer-
den aantast, maar alleen als een middel van
inbeslagneming van het vermogen van den
debiteur, die niet meer in staat is zijn gel
delijke verplichtingen na te komen, ten
bate zijner gezamenlijke schuldeischers. De
wijziging van het procesrecht, gewoonlijk de
wet Hartogh genaamd, bracht betere hand
having van 't recht door vereenvoudiging
en bespoediging der procedure en door uit
breiding der middelen tot bewaring van
ieders rechten.
Zooals echter Simons destijds reeds zei-
de: „Voor verbetering van het burgerlijk j
recht had de wetgever der toekomst, wilde
hij de rechtsbehoeften der maatschappij
naar waarheid bevredigen, nog een omvang
rijke taak te vervullen". De beloften in de
vorige eeuw op dit gebied gedaan zijn ze
ker nog niet alle vervuld.
Gij zult mij vergeven, dat ik hierbij niet
langer stilsta, maar nog een oogenblik kijk
naar wat in den tijd van het regentschap
op sociaal en strafrechtelijk gebied zijn
eerste begin vond.
Ik stip daarbij alweder slechts even aan
dat in deze periode Pierson op het gebied
der belastingen het beginsel belasting naar
draagkracht op den voorgrond wist te bren
gen en dat in 1895 de Veiligheidswet tot
stand kwam.
Maar verreweg het belangrijkste uit deze
jaren is ongetwijfeld dat het kind in de
belangstellingssfeer van onzen wetgever
werd getrokken. Het is toen geweest dat
gevoeld is, dat de Staat het recht en de
plicht heeft de ouders te verbieden hunne
kinderen te verwaarloozen en dat het be
lang van de Maatschappij een inbreuk
eischte op de ouderlijke macht. Maar niet
alleen dat alom in den lande de overtui
ging zich baan brak, dat de Staat aan de
ouders duidelijk moest maken wat in dezen
hun plicht was, men begreep ook dat de
Staat zelfs te dien opzichte een taak had.
Wij kunnen het ons nu bijna niet meer
begrijpen, dat toen jaarlijks ongeveer 3500
kinderen met de gevangenis kennis maak
ten. Het is ongetwijfeld één der schoonste
bladzijden uit de geschiedenis van de re-
geeringsperiode van onze Regentes, dat
daarin de voorbereidende stappen zijn ge
daan voor onze Kinderwetgeving, die wij
thans veertig jaar later als één der meest
heilzame deelen van ons burgerlijk en
strafrecht beschouwen.
Voor ons jongeren is het een heel men-
schenleven, dat ons scheidt van deze ja
ren van voorbereiding door wat wij thans
ten deele verwezenlijkt zien. Nieuwe noo-
den der maatschappij zijn sedert dien in
overstelpend aantal opgekomen en de
idealen, waardoor deze tijd gedragen werd
zijn ook niet meer geheel de onze. Tcch
vervult ons nog steeds eerbied voor wat in
die jaren werd gepresteerd. Wij wislen
ook allen uit geschrift of mondelinge
overlevering, dat de Regentes in dien tijd
politieke moeilijkheden heeft weten te
voorkomen of te verhelpen" en, zooals
Brugmans het heeft gezegd, „in breeae
kringen van ons volksleven weer toenade
ring wist te kweeken tot het koninklijk
Huis, een toenadering die weldra tot sym
pathie en liefde werd."
Het is ons allen ongetwijfeld een be
hoefte deze gevoelens van sympathie en
warme vereering hier nog eenmaal uit te
spreken en ik verzoek u in een oogenblik
van stilte Haar te herdenken, die van ons
is heengegaan.
Herdenking prof. mr. A. J.
Blok.
Ook hierna kan ik echter niet overgaan
tot onze gewone werkzaamheden alvorens
ik nog een doode heb herdacht. Ik sprak
u 'zoo even van de' gevoelens van warme
aanhankelijkheid en sympathie, die ons
aan ons Vorstenhuis binden.
Voor onze faculteit zijn die waarschijn
lijk wel nimmer op schooner en treffender
wijze vertolkt dan in 1925 toen mijn hoog- i
geschatte ambtsvoorganger als rector-'
magnificus het voorrecht genoot aan H. M.
de Koningin het eeredoctoraat in de
rechtsgeleerdheid uit te reiken. Het stemt
ons tot groote droefheid, dat wij op dit I
oogenblik ook hem moeten herdenken.
Den meesten uwer is het ongetwijfeld i
vergaan zooals mij, dat gij prof. Blok niet
als docent hebt gekend. Maar voor U is
zijn naam onafscheidelijk verbonden aan i
de studie van het Strafprocesrecht, waar-
i ever hij samen met Besier het groote
i standaardwerk heeft geschreven. Behalve i
j dat heeft hij echter groote verdiensten ge-
had, doordat hij voortdurend getracht i
heeft om naast de theoretische scholing j
die hij 'aan zijn studenten gaf, hen ook 1
met de practijk van het strafrecht en van
DIT NUMMER BESTAAT UIT 6 BLA
DEN W. O. LENTENUMMER.
GRATIS
Zij, die zich per 1 April a.s. wenschen te
abonneeren op „DE LEIDSCHE COU
RANT", ontvangen de voor dien datum
verschijnende nummers gratis.
DE DIRECTIE.
BUITENLAND.
Engeland gaat met Frankrijk onderhan
delen over de Fransche eïschen van meer
dere veiligheidsgarantie. (2de blad).
De Katholieke geestelijkheid van Essen
protesteert tegen de uitlatingen van den na-
tionaal-socialistischen jeugdleider Baldur
von Schirach. (2de blad).
Ontploffingsramp in Joego-Slavië. 50 doo-
den? (Buitenl. Ber. 2e blad).
BINNENLAND.
De bijzetting van het stoffelijk overschot
van Koningin Emma is op a.s. Dinsdag
bepaald.
Te Hardinxveld heeft een man in een
vlaag van waanzin zijn vrouw gedood.
(Gem. Ber. 3de blad).
Nieuwe arrestaties inzake den roofover
val te Marialieide. (Gem. Ber. 3de blad).
Hollander bij een bergtocht in Zwitser
land verongelukt. (Gem. Ber. 3de blad).
Autobus tusschen Doesburg en Dieren
van een dijk gestort. De inzittenden wer
den gewond. (Laatste Berichten).
Er is een commissie ingesteld voor den
uitvoer van zuivel- en melkproducten naar
Italië. (1ste blad).
SPORT EN WEDSTRIJDEN.
Alle voor Zaterdag en Zondag vastge
stelde wedstrijden zijn afgelast. (3de en
lste blad).
Onze Lenteprijsvraag. (Lentenummer
pag. 5).
ONZE PRIJSVRAAG.
Wij maken onze lezers, die deelnemen aan
onze prijsvraag, er op attent, dat in de volg
orde der van 1 tot 75 genummerde adver
tenties eeniige nummers ontbreken.
Men gelieve daarmee rekening te houden.
De ontbrekende nummers zijn: 2, 11, 15,
24, 41, 47 en 56.
de misdaadbestrijding in aanraking te
brengen. Hij nam hen mee naar terecht
zittingen en gestichten en dat heeft onge
twijfeld er toe bijgedragen, dat menigeen
die thans in magistratuur of advocacie
werkzaam is met grooter begrip voor de
oorzaken van de misdaad en voor de moei
lijkheid harer bestrijding zulks doet, dan
anders het geval zou zijn geweest.
Moge ik hier volstaan met te zeggen,
dat wij zijn nagedachtenis in hooge eere
zullen houden.
Naar aanleiding van het overlijden van
H. M. de Koningin-Moeder zijn gisteren
ten teeken van rouw aan de Leidsche Uni
versiteit geen colleges gehouden.
Op den dag der bijzetting zal de Uni
versiteit gesloten zijn.
Voorzitter en secretaris van het College
van Curatoren der Universiteit hebben gis
teren in de registers van deelneming in
het sterfhuis en ten paleize in het Noord
einde geteekend, terwijl zoowel het Col
lege van Curatoren als de Academische Se
naat brieven van rouwbeklag aan H. M.
de Koningin hebben gezonden.
Van alle academische gebouwen wordt
halfstok gevlagd.
