No. 7757
DAGBLAD VOOR LEIDEN EN OMSTREKEN
Bureaux: PAPENGRACHT 32, LEIDEN
25ste Jaargang
ZATERDAG 10 MAART 1934
Ste £cfd4efie6oii/fca/nt
DE ABONNEMENTSPRIJS bedraagt bij vooruitbetaling:
Voor Leiden 19 cent per week2.50 per kwartaal
Bij onze Agenten 20 cent per week 2.60 per kwartaal
Franco per post 2.95 per kwartaal
Het Geïllustreerd Zondagsblad is voor de Abonné's ver
krijgbaar tegen betaling van 50 cent per kwartaal, bij
vooruitbetaling. Afzonderlijke nummers 5 cent, met
Geïllustreerd Zondagsblad 9 cent.
TEL. INT. ADMINISTRATIE 935, REDACTIE 15 U
GIRONUMMER 103003, POSTBUS No. 11
DE ADVERTENTIEPRIJS BEDRAAGT:
Gewone Advertentiën 30 cent per regel
Voor Ingezonden Mededeelingen wordt
het dubbele van het tarief berekend.
TELEFOONTJES van ten hoogste 30 woorden, waarin toe-
betrekkingen worden aangeboden of gevraagd, huur «a
verhuur, koop en verkoop: 0.50
DIT NUMMER BESTAAT UIT VIJF
BLADEN W.O. GEILL. ZONDAGS-
BLAD.
V Publieke moraliteit.
Wie vóór korten tijd een pleidooi
voerde voor Overheidsbemoeiing met de
publieke zeden, met de publieke moraliteit,
in engeren zin hij werd meestal door
de meerderheid ofwel bespot of wel aange
zien voor 'n onnoozelen utopist: wat hij wil
de was niet kwaad, maar 't was immers niet
mogelijk, dat de Overheid zich daarmede
op eenigszins doeltreffende wijze zou kun
nen bemoeien De zeden worden niet ge
maakt door de wetten, zoo werd er geora
keld.
Daarin is kentering gekomen.
Wie zich voorheen, in kinderachtige
„liberaliteit", schaamde voor de publieke
moraliteit op te komen, zal nu gemakke
lijker moed kunnen verzamelen, om te zeg
gen een meening, die strookt met eisch van
Christelijke beginselen en van behoorlijke
fatsoensbegrippen.
In breedere kringen dan die van „puri
teinen" is wakker geworden het besef, dat
de taak van de Overheid om zoover
mogelijk is, natuurlijk de publie
ke moraliteit te beschermen, geen „hobby"
is van 'n groep rechtsche „puriteinen";
dat het volksbelang zulks eischt!
Maar zeer in 't bijzonder heeft momen
teel aller aandacht de publieke moraliteit
in breederen zin, met name de rechtvaar
digheid in het doen en laten van leidende
personen, personen in Overheidsdienst en
volksvertegenwoordigers.
Daarover maakt de schrijver, van het we-
kelijksch hoofdartikel in „De Nieuwe
Eeuw" eenige opmerkingen, die wij hier
gaarne willen citeeren:
Er is een soort van sport ontstaan om
corruptie te ontdekken bij leidende perso
nen en overheidsinstanties.' Er wordt meer
dan naarstig gespeurd naar dubbelverdie-
nerij, naar goedbetaalde sinecures, naar het
dienen van eigenbaat in crisisinstellingen,
naar parasitisme van „bonzen".
Den „Marxisten" wordt het zeer kwalijk
genomen, dat ze wantrouwen hebben ge
zaaid tusschen de volksklassen, dat ze van
iederen kapitaalbezitter een „kapitalist" en
van iederen werkgever een „uitbuiter"
maakten. Maar het schijnt nu tot den po-
litieken „bon ton" te hooren, om van per
sonen, die in het democratisch staatkundig
en maatschappelijk bes.tel iets beteèkenen
of beteekend hebben, bij voorbaat aan te
nemen, dat ze volksbedriegers en volksop
lichters zijn, dat ze één corrupte bende
vormen.
Slechts een enkeling als de fijne figuur
Gerretson verklaart in dat milieu: „Het
schimpen op Kamer en Kamerleden schijnt
mij niet weinig vulgair...."
Voor de rest is het inderdaad koekoek
één-zang: Wat is het een zoodje, dat nu aan
de macht is, en wat zullen wij braaf zjjn,
als we eenmaal de macht hebben!
't Is jammer, dat op deze wijze voor een
ernstige, eerlijke worsteling om nieuwe ge
dachten en ideeën zoo weinig gelegenheid
overblijft. Want van den weeromstuit gaat
men natuurlijk aan den anderen kant ook
wroeten in 'kleinigheden en persoonlijkhe
den, wat van het politieke terrein niet een
flonkerend tournooi des geestes, maar een
scheldende vischmrakt maakt
Nóg een groot nadeel van het stelselma
tig bevorderen der corruptie-polemiek is,
dat er wantrouwen wordt gewekt ten aan
zien van de onthulling en publicatie van
werkelijk bestaande misstanden. Dat zal
wel weer een politiek relletje zijn! is de
eerste gedachte, welke haast automatisch
opwelt, als er weer eens iets op de schan-
dalenmarkt wordt gebracht.
En toch: zelfs wie de bestaande parle
mentaire democratie ongerept wil handha
ven, zal niet ontkennen, dat er ongerech
tigheden voorvallen, van onkiesche onop
lettendheden tot regelrechte fraude toe.
De poel van onsmakelijkheden, waarin
men thans in Frankrijk eindelijk eens gaat
roeren, vormt wel het uiterste van cor
ruptie, waardoor de publieke opinie zich
begrijpelijkerwijze ten zeerste laat opwin
den. En aan het andere uiterste vindt men
dan cumulatiegevallen, welke formeel en
régel zijn, maar toch het natuurlijk recht
vaardigheidsgevoel kwetsen. Men kan er
ook bij onderbrengen een geval als Abra
hams, waarmee zich de pers en het pu
blieke gepraat thans zeer intensief bezig
houden.
Men ontkomt ook niet aan den indruk,
dat hier wel met erg zwarte kool geteerd
wordt, wat in andere politieke omstandig
heden allicht vergoelijking zou vinden. Het
merkwaardigste in heel de historie is wel,
dat de sociaal-democraten vooraan staan in
de rij der aanklagers,, terwijl hun eigen
wethouders een paar jaar geleden de zaak
maar mee lieten betijen.
Doch het is volkomen begrijpelijk, dat
nien veel onzuivers ziet in een historie,
waarbij eenechtpaar, beiden bestuursle
den van een liefdadige vereeniging, salaris
voor hun werkzaamheden genieten. Waar
bij ook de een voor de zuiverheid der po
litieke zeden zijn salaris laat vallen, doch
vlak daarna toelaat, dat wat hem ontno
men wordt bij het salaris van zijn vrouw
wordt gevoegd.
Achteraf beschouwd, is het haast onbe
grijpelijk, dat de andere bestuursleden der
vereeniging toch mannen van standing
en naam tot dit alles het initiatief na
men.
Inmiddels heeft dit geval echter ook be
wezen, welk een voorrecht het is, dat de
publieke critiek ten aanzien van Over
heidspersonen zich nog vrij mag uiten in
ons land. Deze vrijheid moge behouden
worden, voor zoover ze althans streeft naar
het dienen van de waarheid en van de pu
blieke moraliteit. De grootste vijand van
deze vrijheid is echter het roddelsysteem,
dat sommige „bewegingen"' meent noodig
te hebben voor hun propaganda, de uit-
noodiging aan querulanten om hen „mate
riaal" beschikbaar te stellen voor „de pro
paganda". In één geval heeft men daarbij
nu al zijn vingers gebrand, zoodat er te
laat! afstand moest worden genomen
tusschen een beroepsschandalenonthuller
en „de beweging", maar helaas schijnt die
les nog niet voldoende te zijn geweest.
V Eenheid op politiek terrein.
In een gemeente onzer omgeving komt
dezer dagen prof. Veraart spreken voor
een aldaar al dan niet reeds bestaande
afdeeling van de „Katholiek Democrati
sche Partij".
Het onderwerp van deze lezing draagt
den titel: „Eenheid der Katholieken op
politiek terrein".
Een van béiden: Prof. Veraart wil betoo-
gen, dat die eenheid niet noodig of dat
zij wel vereischt is. Het eerste veronder
stellen wij niet; ciat zou trouwens in tegen
spraak zijn met wat hij meermalen be
weerd heeft!
Prof. Veraart zal betoogen, dat de een
heid der Kabholieken op politiek terrein
noodig of zeer gewenscht is.En hij heeft
die eenheid verbroken! Ja, maar die een
heid kan morgen- hersteld worden, a 1 s de
Katholieken zich verëenigen onder leiding
van prof. Veraart! Zóó wil de professor
de ook door'hem zeer gewenscht geachte
eenheid verwezenlijkt zien! Maar zóó is
tenslotte iedere dissident, iedere scheur
maker (hier niet bedoeld in theologischen
zin!) voor de eenheid!
EERSTE KAMER
Begrootings-arbeid.
Gisteren werd de afdeeling Waterstaat
der Rijksbegrooting behandeld. Het voor
naamste punt dat werd besproken was het
verkeer, van welks chaotischen toestand
men langzamerhand algemeen overtuigd
raakt. De Minister van Waterstaat, de
heer Kalff heeft zich tot taak gesteld
hierin orde te scheppen. De wetsontwer
pen hieromtrent zijn nog niet ingediend,
hetgeen vooral den heer Moltmakers
(S.D.) teleurgesteld had. Deze spreker
stelde ook voor het verkeer te centrali-
seeren in een soort Vervoersraad. De Mi
nister zeide dat hij juist met het indie
nen van het wetsontwerp gewacht had om
de verschillende desiderata in de Kamers
eerst te hooren en zoodoende eventueele
bezwaren ong weg te werken. Wat deze
desiderata betreft, deze waren vele. De
her Janssen de Limpens (R.K.)
kwam na een heele uiteenzetting tot de
volgende wenschen: dat het verkeer op
de hoofdwegen vóór zou gaan, welke
hoofdwegen dan door den omgekeerden
driehoek, het internationale teeken, zou
den worden aangegeven; dat voor alle an
dere wegen „rechts gaat voor" zou gelden;
dat een voertuig dat uit een zijweg komt
zoo langzaam moet rijden, dat het direct
kan stoppen met het oog op van links
komend verkeer. Ook de heer Ter Haar
(C.H.) vond dat het verkeer cp de hoofd
wegen voor moet gaan. Verder moeten
volgens dezen spr. de reflectoren op fiet-
sens, karren enz. door lichten worden ver
vangen. Waarom worden de overwegen
niet automatisch bewaakt? Op dit laatste
antwoordde de Minister dat dit IA
millioen zou kosten, hetgeen te duur is.
De loondaling van 4 pet., die in Mei
voor het spoorwegpersoneel zal intreden,
heeft tot groote ontstemming aanleiding
gegeven ,zei de heer Moltmaker (S.D.)
Ook moet de Minister niet zoo veel aan
de zijde der directie gaan staan als het
over de levensvoorwaarden van het perso
neel gaat. Dit laatste werd eveneens door
den heer N i v a r d (R.K.) aangeroerd. De
Minister antwoordde echter, dat de ex
ploitatiekosten van de spoorwegen voor 75
pet. uif salaris bestaan. Bovendien ver
dient de minst-bezoldigde nog steeds 24
gulden.
Den katholieken senator Andriessen
die een kort maar krachtig pleidooi hield
voor bindendverklaring van de collectieve
arbeidscontracten bij de Rijksdienst, gaf
de M i n i s t e r tot antwoord, dat hij hier
voor den tijd niet gelegen vond.
De Waterstaatsbegrooting werd z. h. st.
aangenomen.
Bij de behandeling van het wegenfonds
hielden de drie senatoren die hierover het
woord voerden stuk voor stuk een plei
dooi voor het gebruik van klinkerwegen
bij den wegenaanleg. De heer Visser
(R.K.) wees er op, dat deze wegen even
duur, Nederlandsch fabrikaat en veiliger
zijn. Hieraan werd door den heer Smeen-
ge (V.B.) toegevoegd, dat de schippers ook
veel liever steenen vervoeren dan het ma
teriaal dat nu voor de wegen wordt ge
bruikt. Tenslotte zeide de heer De Jong
(R.K.) dat al het materiaal voor beton- en
asphaltwegen uit het buitenland komt. De
Minister van Waterstaat ant
woordde dat een klinkerweg met onder
dek wel duurder dan andere wegen is.
Bovendien is niet altijd-de ondergrond ge
schikt. Toch zal spr. alles doen om het
gebruik van deze wegen, ie bevorderen.
Ook het Wegenfonds werd z.h.st. aange
nomen.
De begrooting van het departement van
Koloniën, waarbij Curacao en Suriname
zijn inbegrepen werd eveneens z.h.s.t aan
genomen, nadat Minister Colijn aan Mr.
F o c k (V.B.) had "beloofd dat het volgend
jaar een Curacaosche begrooting zou wor
den ingediend.
Hierna ging de Eerste Kamer uiteen.
VERORDENENDE BEVOEGDHEID
VOOR DEN MIDDENSTANDS-
RAAD.
In een artikel in de „Maasbode" van gis
teravond verlangt imv A. baron v. Wijnber
gen van de regeering een daad, die hij nu
heel concreet aanduidt.
Hij verlangt n.l., dat spoedig aan den
Middenstandsraad verordende bevoegdheid
wordt verleend.
In verband hiermede contateert het oud-
Kamerlid (zooals men weet, pas bij de laat
ste verkiezing afgetreden), dat 12 jaar ge
leden in de Grondwet: werd opgenomen art.
194, luidende: „De wet kan aan andere
dan in de Grondwet genoemde lichamen
verordende bevoegdheid geven" en dat in
de 12 jaar, die sedert zijn verloopen, heel
veel is gepraat, maar niets gedaan, om
aan de hand van dat artikel maatschappe
lijke hervormingen te brengen.
En de schrijver schrijft dan verder:
„Gelijk men weet, ligt het in het voor
nemen der Regeering een wettelijke rege
ling tot stand te hrengen betreffende het.
uitverkoopen en opruimen in den detail
handel. Dit is nu toch stellig een object ter
verordening door den middenstand zelf".
(Wij sluiten ons van ganscher harte bij
deze opinie aan aldus voegt de redactie
van de „Msbd." hieraan toe. Zelden heb
ben wij zóó scherp gevoeld, dat wij op den
verkeerden weg zijn met haast verbijste
rend verregaande rechtstreeksche
staatsbemoeiing, dan toen wij vernamen,
dat de regeering zich direct zelfs met der
gelijke zaken als uitverkoop en opruiming
wil, en misschien ook moet gaan bemoeien.
Dat zijn toch werkelijk aangelegenheden,
die door de belanghebbenden zelf, met Je
noodige sanctie van overheidswege dienen
te worden geregeld).
En de heer Van Wijnbergen besluit:
„En hoezeer we dan ook de voorgeno
men regeling toejuichen, wijl we van de
noodzakelijkheid zijn overtuigd gaarne
zouden we in eenig uitstel berusten, indien
we wisten, dat met het geven van veror
denende bevoegdheid aan den Midden
standsraad spoed zou worden betracht. Dan
toch zoude de regeling betreffende het uit
verkoopen en opruimen door dat college
kunnen worden tot* stand gebracht en zou
de afgezien nog van andere voordeelen
de kans veel geringer zijn, dat, de re
geling er eenmaal zijnde, deze een lot zou
Drie kinderen op trottoir
door auto-truck aangereden
EEN MEISJE GEDOOD,
TWEE ERNSTIG GEWOND
Gisteravond te omstreeks zes uur is de
24-jarige chauffeur N(agel), die in dienst
is bij den carrosseriemaker Janssens te
Dongen, met een „truck" in vrij groote
snelheid den Heuvel afgereden en op het
trottoir terecht gekomen, waar drie kinde
ren van den leerlooier Looijmans aan het
spelen waren. Het jongste kind, een meisje
van vier jaren, werd dood opgenomen, ter
wijl de beide andere kinderen, een broertje
en een zusje van 8 en 12 jaren, zeer ernstig
gewond werden overgebracht naar het R.
K. Ziekenhuis te Dongen. De voorgevel van
een woonhuis is totaal vernield. Het huis
moet worden gestut, terwijl het waarschijn
lijk zal moeten worden ontruimd, aange
zien ernstig gevaar bestaat dat de gevel
zal instorten. De burgemeester van Don
gen, de heer K. L. J. Wouters, was terstond
ter plaatse. Het parket is gewaarschuwd.
De wagen is vrijwel onbeschadigd, doch
de botsing met het huis was zoo hevig, dat
een naaimachine, welke voor het raam
stond, later in de achterkamer is terugge
vonden.
De chauffeur, die door het ontzettende
ongeluk geheel overstuur is, heeft ver
klaard, dat de wagen begon te slippen, toen
hij den heuvel afreed, waarbij zijn voet van
den rem op den gaspedaal moet zijn terecht
gekomen, met het noodlottige gevolg, dat
de reeds tamelijk groote snelheid aanzien
lijk werd vergroot.
De deernis met de familie Looijmans is
zeer groot.
hebben te ondergaan, als met de Winkel
sluitingswet het geval is geweest en nog is.
Zoowel den middenstand, .met name de
drie nationale Bonden die den Raad in het
leven riepen, als de Regeering zouden wij
met nadruk willen vragen niet langer te
wachten met te bevorderen, dat de uitvoe
ring, die aan artikel 194 der Grondwet kan
worden gegeven, dan ook plaats hebbe, n.l.
het geven van verordende bevoegdheid aan
den Middenstandsraad".
BINNENLAND
„KOMENDE STAVISKY- EN DREYFUS-
ZAKEN".
In antwoord op vragen van het Eerste
Kamerlid Polak heeft minister Van Schaik
het volgende geantwoord:
Uit een ingesteld onderzoek is gebleken,
dat de heer Mussert met de Dreyfus-zaak
'bedoelt het ontslag uit Overheidsdienst van
den heer Geelkerken, den graaf de Mar-
chant d'Ansembourg en hem zelf. Immers
is, volgens den heer Mussert, de beschuldi
ging van revolutionnaire gezindheid voor
de volle honderd procent onwaar en dus
even onwaar als de beschuldiging van land
verraad, waarop kapitein Dreyfus uit het
leger verwijderd is.
-Met~de Stavisky-affaire wordt op een lijn
gesteld de loopende kwestie van de fraude
met voor export bestemde baconvarkens.
Voorts heeft de heer Mussert den indruk,
dat deze fraude niet op zich zelf staat.
Nu de Nederlandsche Dreyfus- en Stavis-
ky-zaken door het hierboven medegedeel
de tot haar juiste proporties teruggebraent
zijn, moge de ondergeteekende zich ontsla
gen rekenenen van de verplichting tot ver
dere beantwoording van de eerste vijf vra
gen. Wat de laatste vraag betreft, zij op
gemerkt, dat, ofschoon ondergeteekende van
oordeel is, dat men verstandig doet den
inhoud van onjuiste en eenzijdige berich
ten niet te overschatten, hij toch erkent, dat
zoodanige berichgeving onder bepaalde om
standigheden noodeloos onrust onder de
bevolking kan wekken.
Hij overweegt dan ook, voor zoover het
gestelde niet reeds onder de strafwet valt,
de mogelijkheid en wenschelijkheid een
verdere voorziening ter beteugeling van dit
euvel te treffen.
AMSTERDAM—HAARLEM
Wegverbetering aanbesteed.
Gistermorgen heeft de Rijkswaterstaat
te Haarlem aènbesteed het maken van
een asfaltverharding op den rijksweg no.
5 Amsterdam-Haarlem onder de gemeente
Amsterdam met bijkomende werken. Ra
ming 279.000. Laagste inschrijf ster N.V.
Bithumenweg te Utrecht voor ƒ214.214.
„Hbld."
VOORNAAMSTE NIEUWS.
BUITENLAND.
Ontwapeningsstukken gepubliceerd. (3e
blad).
De Joden in Duitschland krijgen een
ïiieuwe rechtsregeling. (3e blad).
Lerroux treedt scherp tegen de extremis
ten op. (3de blad).
BINNENLAND.
De invoering eener gewijzigde spelling.
(lste blad).
Overeenstemming in het meubelbedrijf.
(lste blad).
Veilingsbestuur te Aalsmeer heeft bemid
delingsvoorstel afgewezen, (lste blad).
Benoemingen paters Franciscanen. (Kerk
nieuws, 4de blad).
Te Dongen reed een auto-truck op een
trottoir drie kinderen aan; een ervan op
slag gedood. (Ie blad).
Bij 'n auto-ongeval onder Ossendrecht
werden de vier inzittenden gewond. (Laat
ste Ber.).
NAAR DE PASSIESPELEN TE
OBERAMMERGAU.
Populaire reizen voor de lezers van
„De Leidsche Courant."
Zooals bekend is, zullen dit jaar,
het 300ste gedenkjaar van de Passie
spelen te Oberammergau, wederom
de beroemde Passiespelen in het
Beiersche dorp Oberammergau wor
den vertoond.
Op Pinksteren zal de eerste vertoo
ning plaats hebben en reeds dan wil
len wij onze lezers in de gelegenheid
stellen deze eerste opvoering bij te
wonen.
Natuurlijk zal deze gelegenheid
worden aangegrepen om een mooie
reis te maken door Zuid-Duitschland
en Tirol en bezoeken worden ge
bracht aan München, Garmisch
P irtenkirchen en de in deze omgeving
gelegen oude Koningsloten, terwijl op
de terugreis Mainz zal worden aan
gedaan.
Deze reis, die hopenlijk nog door
andere zal worden gevolgd, zal Vrij
dag 18 Mei vertrekken. En nu reeds
kunnen wij mededeelen, dat deze
reis, alles inbegrepen, waarbij ook
toegang tot het Passie-theater, slechts
zal kosten:
Ille klasse 75.
He klasse 87.50
De reis zal 8 dagen duren.
Rekening houdend met de moge
lijkheid, dat de data dezer eerste reis
niet iederen gelegen komen, willen
wij toch alle lezers en lezeressen, die
dezen zomer het Passiespel te Ober
ammergau wenschen te gaan zien,
in de gelegenheid daartoe stellen.
Zij behoeven daartoe, indien zij de
reis van 18 Mei niet kunnen meema
ken, ons slechts op te geven, op
welke data zij de reis gaarne zouden
wenschen te maken, waardoor wij in
staat zullen zijn groepen te vo. nen,
die zooveel mogelijk op de door hea
gestelde tijden, later de reis naar
Oberammergau zullen kunnen ma
ken.
Het uitgebreide reisprogramma
zullen wij een dezer dagen publicee-
ren, terwijl alle inlichtingen aan ons
bureau verkrijgbaar zijn.
Het inschrijfgeld voor administra
tiekosten bedraagt 2.50, dat los van
de reissom bij inschrijving moet v-or-
den voldaan.
DE DIRECTIE.
