DONDERDAG 8 MAART 1934
DE LEIDSCHE COURANT
TWEEDE BLAD - PAG. 5
VOORBEREIDING VAN DEN
OPSTAND IN OOSTENRIJK.
Volgend artikel is overgenomen uit de
„Tijd".
Tot dusver heeft de sociaal-democratische
pers in ons land de langdurige en stille
voorbereiding van den opstand in Weenen
geloochend. Zij zal die loochening moeilijk
kunnen volhouden, nu een socialist zelf,
Bruno Kalnin, openlijk die voorbereiding
heeft erkend. In de „Riga en Letland-kro
niek" (jrg. 2, nummer 44) komt hij er rond
vooruit, dat de sociaal-democratische partij
in Oostenrijk ten volle verantwoordelijk is
voor de bloedige gebeurtenissen. Zij had
zich daarop voorbereid met duizenden
machinegeweren, handgranaten van groo-
ter explosieve kracht dan waarover het
Oostenrijksche leger beschikte, en den
bouw van huizencomplexen in Weenen met
strategische doeleinden.
De vroegere leider der ontbonden Sport
en „Schu>tz"veree<niging, tegenwoordig
leider van den Arbeidersbond, Socimaabq,
Bruno Kalnin, sprak 15 Februari in het
volkshuis voor de Lettische arbeiderssport-
beoefenaars over den Weenschen opstand.
Voor drie weken was hij in de gelegenheid
•bij de leiders van den republikeinschen
„Schutzbund" in Weenen volledige inlich
tingen over den toestand in Weenen en ït
streven der Oostenrijksche sociaal-demo
cratie in te winnen. Zijn uiteenzettingen
geven juist vertrouwbaarheid en zijn bij
zonder geschikt, om van den nu onder
drukten opstand in Weenen een duidelijk
beeld te geven.
„De Oostenrijksche sociaal-democratie,
zoo verklaarde Bruno Kalnin heeft zich
elf maanden lang met de grootste koelbloe
digheid tegen het regime van Dollfuss ver
zet. Het was niet haar bedoeling om een
beslissing uit te lokken. Maar zij wist pre
cies, dat er een dag zou komen, waarop de
slag geleverd zou worden.
Op het partijcongres in Linz, vóór een
drietal weken, werd het verstrekkende be
sluit genomen om in vier gevallen de alge-
meene staking uit te roepen; namelijk in
geval van ontbinding van het eigen be
stuur, van verbod der sociaal-democrati
sche partij, bij sluiting der mijnwerkers-
bonden, en in het geval van grondwetswij
ziging zonder parlement. Zondags daarop
werd aan de sociaal-democratische partij
het besluit der regeering bekend "gegeven
om de partij te ontbinden èn het eigen-
bestuur van Weenen te verbieden. Den
volgenden Maandag werd het teeken tot
de algemeene staking gegeven. Er waren
eenige uren mee gemoeid, voordat de sta
king volledig was. De „Schutzbündler"
kwamen op tevoren vastgestelde plaatsen
samen en kort daarna stonden 30.000 man
onder de wapenen. Zij betrokken hun stel
lingen in 20 buitenwijken. In de provincie
waren de voorbereidingen spoediger vol
voerd; Linz opende den strijd. Twee derden
van de gezamenlijke 40.000 Schutzbündler
waren met militaire geweren uitgerust,
de overigen beschikten over pistolen en
handgranaten. Deze handgranaten bezitten
een grootere ontploffingskracht dan die"
van de militairen. Toen onlangs een vracht
auto met handgranaten van den Schutz
bund aangehouden werd, verklaarde de
minister van oorlog, dait zij moderner wa
ren dan die, waarover hij beschikte. Ver
der bezat de Schutzbund nog eenige dui
zendtallen machinegeweren maar hij mis
te artillerie en tanks. Hierin waren de mi
litairen de meerderen.
Als tegenstanders hadden de Schutzbun-
ders te rekenen met 28.000 soldaten, 7000
man der politie, waarvan 5000 in Weenen,
3000 man gendarmerie, en 10.000 heim-
wehrlieden in totaal 50.000 man, waarvan
in Weenen alleen 30.000. Van den beginne
af aan was door den Schutzbund een nauw
keurig omlijnd strategisch plan in elkaar
gezet. De steunpunten bij den burgeroor
log waren de 20 arbeiderswijken, en daar
in als voornaamste strategische punten de
groote blokwoningen. Samen moesten de
verschillende wijken een groot front vor
men, de binnenstad met de regeeringsge-
bouwen en kazernes werden -daarmede in
gesloten.
Onder de soldaten telde de sociaalrdemo-
cratie altijd nog verscheiden duizenden
partijleden en eenige honderdtallen actieve
officieren. Men hoopte, dat men er in sla
gen zou, met hun hulp eenige kazernes in
te nemen en op deze wijze aan wapens en
munitie, artillerie en mijn werpers te ko
men. Wanneer het mogelijk geweest zou
zijn, het centrum op deze manier van de
buitenwereld af te snijden en troepen sa
mentrekken uit de provincie te voorkomen,
dan zou men mogen verwachten, dat de
Regeering de nederlaag zou lijden.
Het tweede deel van het strategisch plan
der sociaal-democraten had betrekking op
de provincie. Door gevechten zou men de
troepen verhinderen de regeering in Wee
nen te hulp te komen, en ook zou men po
gen artillerie te bemachtigen en aldus re
serves voor de strijdende artillerie in Wee
nen beschikbaar te hebben.
Deze strategische opzet is, zooals de
Weensche opstand getoond heeft, helaas
mislukt. Het aaneengesloten front, gevormd
door de buitenwijken, is niet tot stand ge
komen. Iedere wijk was gedwongen op zich
zelf te strijden, den troepen gelukte het
met hulp der artillerie als wiggen tusschen
de verschillende districten in te dringen en
de verbinding met provincie staande te
houden.
Voor het geval van een nederlaag was
ook voorzien in een plan van terugtrek
ken: in het gebergte zou de plaatselijke
strijd volgehouden worden, de terugtocht
van Weenen zou tot de grens van Tschecho-
Slowakije mogelijk gemaakt worden".
Bruno Kalnin besluit met de mededee-
ling van het feit, dat de Oostenrijksche
sociaal-democratie, in tegenstelling met de
Duitsche, er de voorkeur aan gegeven had,
in open strijd te treden met de oppositie,
BUITENLAND
BELGIE.
KONING LEOPOLD UI VOOR DE RADIO.
Dank voor de deelneming, bij den dood
zijns vaders betuigd.
Koning Leopold heeft gisteren een radio
boodschap tot het Belgische volk gericht,
waarin hij herinnerde aan de diepe deelne
ming, waarmede het overlijden van zijn
vader door binnen- en buitenland is ont
vangen en welk een groote hulde aan zijn
nagedachtenis is gebracht. Tallooze bewij
zen van deelneming zijn uit alle hoeken
van het land en van de gansche wereld
ontvangen, vol waardeering voor den over
leden koning.
Deze bewijzen van deelneming hebben
koningin Elisabeth in staat gesteld het ver
driet te dragen en ook Leopold zelf gestaald.
Hij ziet daarin het bewijs van de eendracht
waarnaar hij steeds heeft gestreefd en die
hem bij het uitoefenen van zijn zware taak
steeds helder voor oogen zal staan.
De rede van den koning duurde slechts
enkele minuten en werd in het Fransch en
Vlaamsoh gehouden. Na afloop speelde de
muziek de Brabangonne.
DE REDE VAN DEN PREMIER.
Diepe indruk in België.
De gisteren gepubliceerde rede van den
Belgischen eersten minister, graaf de Bro-
queville, in den Senaat, heeft in de Belgi
sche pers groote aandacht getrokken. Zijn
verklaringen hebben' sensatie verwekt,
vooral omdat de premier met een opmer
kelijke vrijmoedigheid voor het parlement
een opvatting over de ontwikkeling der be
trekkingen met Duitschland ten beste heeft
gegeven, welke principieel verschilt van
de tot dusver algemeen heerschende mee-
ning.
De te Antwerpen verschijnende „Métro-
pole" betoogt, dat de verklaringen van den
premier in beginsel stellig in den minister
raad zijn vastgelegd. Zelfs wordt beweerd,
dat koning Albert nog kort voor zijn dood
aan de rede zijn goedkeuring zou hebben
gehecht, en dat zij reeds veertien dagen
geleden uitgesproken had moeten worden,
maar door de gebeurtenissen in verband
met koning Alberts overlijden en koning
Leopolds troonsbestijging is uitgesteld.
De Broqueville, aldus de „Métropole",
heeft een nieuwe taal gesproken en zijn
rede beteekent een keerpunt in de opvat
tingen, die tot dusver nopens het Duitsche
vraagstuk heerschten.
Men kan aannemen, dat hij zijn verkla
ringen heeft afgelegd in overeenstemming
met België's nabuurstaten en geallieerden
en er valt niet aan te twijfelen, dat zij van
internationale beteekenis zijn. Het vraag
stuk der ontwapening is in een nieuwe
faze van zijn ontwikkeling gekomen.
Rede van Hymans in den Senaat.
De Belgische minister van Buitenland-
sche Zaken, Hymans, heeft in een gisteren
voor den Senaat gehouden rede voorname
lijk gesproken over de ontwapening.
De algemeene toestand, aldus de minister,'
is sedert November j.l. niet verbeterd. In
Duitschland is de geest der bevolking over
verhit door de nationalistische opwinding.
In geval van een mislukking der ontwa
peningsconferentie kan men overgaan tot
de toepassing van financieele en economi
sche dwangmiddelen, om het verdrag van
Versailles te doen eerbiedigen. De minis
ter wil echter vaststellen, dat dit afzonder
lijk door een enkele mogendheid of een
kleine geïsoleerde groep van staten onmo
gelijk kan geschieden, aangezien daarvoor
een gemeenschappelijk solidair optreden
van de voornaamste mogendheden nood
zakelijk is.
Voor het geval een positieve regeling
van het ontwapeningsprobleem wordt ver
in plaats van het verwijt op zich te laden,
roemloos en zonder strijd van de aardop
pervlakte verdwenen te zijn. Een leider
van den Schutzbund zeide hem vóór drie
weken: „Wij weten niet, of we winnen of
verliezen zullen, maar wat er ook gebeuren
I moge, vechten zullen we!"
Misschien wil „Het Volk" deze verkla
ringen van een partijgenoot aan de leden
I der S. D. A. P. voorleggen!
kregen door het sluiten van een internatio
nale conventie, moet het politieke stand
punt van België vastgesteld worden, want
de eind-beslissingen zullen direct de be
langen van België raken.
Het Belgische standpunt wordt beheerscht
door de algemeene beginselen, welke op
bewonderenswaardige wijze in de troon
rede van koning Leopold zijn uiteengezet,-
België zal volgens zijn eer en het recht blij
ven medewerken voor de organisatie van
den vrede, maar zal er gelijktijdig voor
waken, dat zijn onafhankelijkheid en zijn
grondgebied geëerbiedigd worden.
Hierbij komt nog de politieke richting,
welke België aangegeven wordt door zijn
geografische ligging, zijn permanente be
langen en zijn sympathieën. Het is volko
men natuurlijk, dat het land steunt op zijn
vrienden Frankrijk en Engeland.
De Locarno-pacten versohaffen aan Bel
gië de waarborgen van Frankrijk, Groot-
Brittannië en Italië en ons land moet er
naar streven, aldus Hymans, die garanties
te handhaven en te versterken. Om den
vrede te kunnen handhaven, moet men het
groote gevaar bezweren, dat het gevolg
zou zijn van een herbewapening van
Duitschland, welke naar een bewapenings
wedstrijd zou leiden. Op dit gevaar heeft
de Belgische regeering de aandacht van de
andere mogendheden gevestigd.
Barthou naar Brussel.
Ondanks het feit, dat De Broqueville in
zijn fenomenale rede Frankrijk in zijn
critiek heeft gespaard, leest iedereen te
Brussel duidelijk uit de verklaringen van
den premier, dat hij eindelijk wil breken
met de vazallenpolitiek, welke België se
dert den oorlog heeft gevoerd (aldus schrijft
de Brusselsche correspondent van de
„Msb.").
De Franschgezinde, nationalistische pers
is dan ook niet uitgeraasd over deze rede.
Van Vlaamsche zijde stemt men er daar
entegen volmondig mede in, omdat de
Vlaamsche politici zich altijd met klem
tegen de Belgische onderdanigheid ten op
zichte van Frankrijk hebben verzet.
Frankrijk begint zich over deze gewij
zigde mentaliteit bezorgd te maken en het
zal in den loop dezer week of in begin der
volgende week, Barthou naar Brussel zen
den, om poolshoogte te komen nemen en te
trachten de gebroken potten aaneen te lij
men.
OOSTENRIJK-
RUDOLF HESS TE WEENEN.
Onderhandelingen over bijlegging van het
nazi-conflict.
Volgens een telegram aan de „Tel." uit
Weenen vertoeft aldaar sinds Zaterdag
de Duitsche rijksminister Hess, die zoo
als men weet, plaatsvervanger is van rijks
kanselier Hitier. De onderhandelingen,
welke hij met Oostenrijksche regeerings-
kringen voert, hebben ten doel een einde
te maken aan het conflict tusschen de na-
tionaal-socialisten en de regeering-Doll-
fuss. De komst van Hess is een van de re
denen van het uitblijven van verdere ac
tie der Oostenrijksche nationaal-socialis-
ten.
Op het oogenblik houdt Hess vooral
contact met de Christelijk-sociale partij
leiders. Een moeilijkheid is, dat de Duit-
schers blijven eischen, dat de regeering
Dollfuss nieuwe verkiezingen zal uitschrij
ven welken eisch de regeering niet wenscht
in te willigen.
Niettemin hebben de onderhandelingen
een zoodanig verloop, dat men verwachten
mag binnen een of twee weken een posi
tief resultaat te bereiken.
SPANJE.
ALARM-TOESTAND
DREIGENDE ALGEMEENE STAKING.
Verstoringen van de openbare orde.
Het bestuur van de Spaansche socialis
tische vakvéreeniging heeft een verkla
ring gepubliceerd, waarin wordt medege
deeld, dat de vakvereenigingen niet voor
nemens zijn den strijd op te geven of een
compromis te sluiten. Alle arbeidersbon
den vereenigd in de vakvereenigingen, zul
len in sympathie met de stakende bouw
arbeiders, metaalbewerkers en drukkers
gezellen in staking gaan, als de proteststa
king van deze arbeiders niet vóór Vrijdag
avond tot inwilliging der eischen heeft
geleid. Deze drie groepen arbeiders om
vatten 200.000 man.
Deze verklaring der vakvereenigingen
beteekent, dat de strijd tegen de regee
ring geopend is. Als de werkgevers de
eischen niet inwilligen, is een algemeene
staking der georganiseerde arbeiders Maan
dag a.s. te verwachten.
Te Madrid zijn op drie plaatsen bom
men ontploft, waardoor veel materiale
schade werd aangericht.
Te Vigo heeft een troep werkloozen on
der aanvoering van een matroos verschei
den winkels geplunderd. Toen de politie
ingreep, werd zij met steenen bekogeld,
zoodat van de vuurwapenen gebruik moest
worden gemaakt. Een aantal werkloozen
werd gewond.
Ook te Santander hebben werkloozen-
onlusten plaats gehad. Bij een botsing met
de politie werden eenige hunner gewond.
Als gevolg van deze bedreigingen en
van de verstoringen van de openbare orde
heeft de regeering gisteravond dan alarm
toestand uitgeroepen.
POLEN
DUITSCH-POOLSCHE
TARIEVEN VREDE.
Het protocol te Warschau onderteekend.
Gistermorgen hebben de Poolsche minis
ter van buitenlandsche zaken Beek en de
Duitsche gezant te Warschau, von Moltke,
een protocol onderteekend, waardoor de
finitief een einde wordt gemaakt aan den
Duitsch-Poolschen tarieven-oorlog en de
basis wordt gelegd vooreen normale ont
wikkeling der wederzijdsche handelsbe
trekkingen.
De overeenkomst zal zoo spoedig moge
lijk geratificeerd worden, doch onafhan
kelijk hiervan zullen de bepalingen van
het protocol reeds met ingang van 15
Maart a.s. toegepast worden.
BUITENL. BERICHTEN
BENDELEIDER TE CHICAGO
VERMOORD.
De millionair Pope, leider van een ben
de misdadigers, is dood in zijn hotelkamer
te Chicago aangetroffen. Het lijk was met
zes kogels doorboord.
BEROOFD EN OP DE RAILS
GEWORPEN.
Een nieuwe geheimzinnige moord heeft
in Frankrijk groot opzien gebaard. Op het
baanvak St. Quentin-Parijs heeft men het
geheel verminkte lijk van den 44-jarigen
handelsagent Gorun Gilles uit Parijs ge
vonden.
Gilles was op een zakenreis naar Brussel
en is vermoedelijk in den nachttrein ver
moord en op de rails geworpen. Verschei
den treinen moeten over hem heen zijn ge
gaan, alvorens de machinist van een goe
derentrein het lijk ontdekte.
De vrouw van den vermoorde verklaart,
dat haar man zich naar Brussel had bege
ven, om een vervallende schuld van 60.0U0
fres. te betalen. Noch aan de grens, noch
te Brussel heeft men echter in den trein
de bagage, den hoed en de jas van Gille
gevonden, zoodat men vermoedt, met een
roofmoord te doen te hebben.
CEMENT EN SPIJKERS VOOR GOUD.
Uit Kaapstad wordt vernomen, dat een
zending van 930 ounces fijn goud (bijna 29
K.G.) verzonden door de Standard Bank te
Bulawayo met het s.s. „Balmoral Castle"
haar plaats van bestemming niet heeft be
reikt. Toen de passagiersboot Maandag te
Southampton arriveerde bleek het goud te
zijn vervangen door cement en spijkers. U:t
Londen en Southampton kon tot dusver
geen bevestiging van dit bericht worden
verkregen.
Zonderlinge luchtspiegelingen.
Officieren van het stoomschip „Bu
teshire", komende van Glasgow, hebben
gerapporteerd bij hun aankomst in Adelai
de aan de kust zonderlinge luchtspiegelin
gen te hebben gezien. Zij zagen, toen zij
zich op een afstand van 45 mijlen bevon
den, reeds den vuurtoren, die in gewone
omstandigheden op niet grooter afstand
dan 15 mijl waarneembaar is. Ook zagen zij
den rook, veroorzaakt door een boschbrand
op het Kangeroe-eiland op 30 mijl afstand.
Een zeilschip, dat een gunstige bries af
wachtte, werd eerst ondersteboven gezien.
Later zag men het schip in rechten stand,
doch boven water in plaats van er in.
Schepen, welke voor anker lagen, namen
eveneens vreemde en ongewone vormen
aan. Een dezer schepen verloor elke gelij
kenis met een stoomboot. Een ander schip
leek doorzeefd met groote gaten.
De officieren verklaarden bij hun aan
komst, nooit tevoren dergelijke wonderlij
ke luchtspiegelingen te hebben waargeno
men.
BINNENLAND
ADVIESCOMMISSIE VRACHT-
VERDEELING.
De minister van Economische Zaken
heeft een commissie van advies ingesteld
voor de uitvoering van de wet op de
evenredige vrachtverdeeling in de binnen
scheepvaart. welke tot taak heeft het ge
ven van adv.es met betrekking tot de uit
voering van genoemde wet en het bevor
deren van het onderlinge contact tusschen
de bevrachtingscommissies.
Tot voorzitter dezer commissie is aan
gewezen de heer J. Peterson, voorzitter
van de Bevrachtingsscommissie te Rotter
dam, tct leden de heeren C. P. van Bok-
kum, secretaris van de Bevrachtingscom
missie te Groningen, A. J. H. van Deur-
sen, lid van de Bevrachtingscommissie te
Rotterdam, ir. .Van Heyst, voorzitter van
de Bevrachtingscommissie te Utrecht, ir.
F. 's-Jacob, voorzitter van de Bevrach
tingscommissie te Amsterdam, ir. H. A.
Marcus, voorzitter van de Bevrachtings
commissie te Haarlem. Tot lid en secreta
ris de heer S. de Hoo, ambtenaar aan het
departement van Economische Zaken.
SPOORWEGPERSONEEL.
De wijzigingen in de loon- en pensioen
regeling.
In aansluiting op vroegere berichten meldt
men aan de „N. R. Crt." nog uit Utrecht:
Zooals bekend is, heeft het loon van het
spoorwegpersoneel over 1933 reeds kortin
gen ondergaan van 3 pet. en 5 pet., terwijl
J Mei a.s. een nieuwe korting van 4 pet. zal
worden toegepast.
Deze laatste korting is het resultaat van
het overleg tusschen de directie der Neder -
landsche Spoorwegen en den personeelraad,
waarbij de minister van waterstaat zich
noode heeft neergelegd. Deze had grootere
eischen en wilde bovendien de korting eer
der zien toegepast.
De minister heeft bij zijn goedkeuring ten
slotte van dit overleg aanstonds bij de di
rectie aangedrongen op een herziening van
het reglement dienstvoorwaarden van het
spoorwegpersoneel, gepaard gaande met
een verlaging van het gezamenlijk loon van
het personeel op 1 Januari 1935.
Deze nieuwe wensch van de zijde der re
geering is het onderwerp geweest van een
schriftelijk en mondeling overleg tusschen
directie en personeelraad, dat slechts een
voorbereidend karakter had. De perso
neelraad heeft daarbij zijn misnoegen over
dezen nieuwen aanslag op het loon van het
personeel te kennen gegeven, waarna de
directie verklaard heeft, dat zij haar hou
ding over dezen nieuwen wensch van den
minister tot loonsverlaging nog niet be
paald heeft en daarover dan ook nog niet
met den personeelraad in gedachten wisse
ling wil treden. De directie heeft den perso
neelraad verzocht, gegevens voor de herzie
ning van het reglement dienstvoorwaarden
te verzamelen en deze herziening te doen
behandelen door een kleine commissie, om
trent welker samenstelling zij een voorstel
deed.
In de laatst gehouden vergadering van
den personeelraad is dit voorstel in bespre
king geweest, waarbij bleek, dat de voor
gestelde samenstelling niet de instemming
van den raad had. In deze vergadering zijn
mede nog enkele voorstellén behandeld be
treffende wijzigingen in de bijlagen van het
reglement dienstvoorwaarden, noodig ge
worden in verband met de loonsverlaging
op 1 Mei a.s. Deze bespreking heeft dus
niets te maken met de herziening van het
reglement op 1 Januari 1935. Een officieel
verslag van deze vergadering verschijnt
dan ook niet.
Wat de pensioenregeling van het spoor
wegpersoneel betreft, heeft de directie,
naar aanleiding van een brief van den mi
nister van waterstaat, een voorstel tot wij
ziging en aanvulling van de Pensioenwet
voor het spoorwegpersoneel bij de betrok
ken instanties aanhangig gemaakt, welk
voorstel beoogt te geraken tot een korting
op een gedeelte der thans loopende pen
sioenen, in verband met de sedert 1922 toe
gepaste loonkortingen. Dit voorstel houdt
in de grondslagen, waarop de pensioenen
zijn berekend, te verminderen met 19 pet.
van hun bedragen, voor zoover betrekking
hebbende op de tijdvakken tusschen 30
Juni 1922 en 1 Januari 1924, met 11 pet.
van hun bedragen, voor zoover betreft de
tijdvakken tusschen 1 Januari 1924 en 1
April 1933, en met 4 pet. van hun bedragen
voor zoover betreft de tijdvakken tusschen
1 April 1933 en 1 Mei 1934.
DE VERZWEGEN MILLIOENEN.
Een grappenmaker zond aan „De Gelder
lander" de volgende mededeeling, bedoeld
als advertentie:
Directe belastingen: afdeeling vergis
singen.
Wegens het enorm succes blijven al on
ze zaken geopend tot 1 Mei a.s. Tot dien
datum gegarandeerd .pijnlooze behande
ling. Zegt het voort.
Hooger Onderwijs.
Op verzoek eervol ontslag verleend per
17 Sept. a.s. aan G. Scheltema als gewoon
hoogleeraar aan de rijksuniversiteit te Gro
ningen, met dankbetuiging voor de belang
rijke in die betrekking bewezen diensten.
Het conflict in het maatkleedïngbedrijf.
conflict in het maatkleedingbedrijf bij een
drietal maatzaken te Amsterdam behoeft
eenige verbetering. Niet met de firma Loe-
we, doch met de firme Löhle is overeen
stemming bereikt, evenals met de N.V. Ga-
diel's Kleermakerij. Genoemde firma's zijn,
evenals Schulster, ongeorganiseerd.
