DAGBLAD VOOR LEIDEN EN OMSTREKEN
Bureaux: PAPENGRACHT 32, LEIDEN
BLOED-CARNAVAL TE WEENEN
25ste Jaargang
WOENSDAG 14 FEBRUARI 1934
No. 7736
3)e£ckiódveSoti/fcant
DE ABONNEMENTSPRIJS bedraagt bij vooruitbetaling:
Voor Leiden 19 cent per week2.50 per kwartaal
Bij onze Agenten 20 cent per week 2.60 per kwartaal
Franco per post 2.95 per kwartaal
Het Geïllustreerd Zondagsblad is voor de Abonné's ver
krijgbaar tegen betaling van 50 cent per kwartaal, bij
vooruitbetaling. Afzonderlijke nummers 5 cent, met
Geïllustreerd Zondagsblad 9 cent.
TEL. INT. ADMINISTRATIE 935, REDACTIE 15 II
GIRONUMMER 103003, POSTBUS No. 11
DE ADVERTENTIEPRIJS BEDRAAGT:
Gewone Advertentiën 30 cent per regel
Voor Ingezonden Mededeelingen wordt
het dubbele van het tarief berekend.
TELEFOONTJES van ten hoogste 30 woorden, waarin be-
betrekkingen worden aangeboden of gevraagd, huur en
verhuur, koop en verkoop: 0.50
DIT NUMMER BESTAAT UIT VIER
BLADEN.
De burgemeester eener
zakenstad.
Een burgemeester, die in zijn ge
meente niet toelaat een sportdemon-
stratie, welke overal elders wel wordt
toegelaten en dan door duizenden en
tienduizenden wordt bezocht en geest
driftig gewaardeerd een burgemees
ter, die zóó optreedt, is tot alles in
staat. Dat is er een, die b.v. ook wel
in z'n gemeente zou willen voorschrij
ven, hoe de menschen moeten gekleed
zijn, als zij zich in het openbaar ver-
toonen, zoo'n zedelijkheids-propagan
dist, die in z'n kortzichtigheid vergeet,
dat de menschen van-binnen-uit al dan
niet zedelijk zijn en dat ze niet door
een veldwachter met 'n proces-verbaal
tot hoogere moraliteit kunnen worden
„opgevoed". Dat moet zoo'n burge
meester zijn, van wie men er, geluk
kig, geen dertien in een dozijn., heeft,
waar twaalf al meer dan genoeg is; 'n
burgemeester van wat men noemt: de
fijne gemeente, ergens in een Christe
lijk dorp. Neen, dat is nu eens niet
zoo!
In Rotterdam is een fabrieksgebouw
leeggekomen en eenige ondernemende
zaken-menschen willen dat verbouwen
tot een Rotterdamsch Sportpaleis. Zij
hebben daarbij de uitdrukkelijke be
doeling om in dat Sportpaleis o.m. wie
lerwedstrijden te doen houden. Nu
heeft echter die combinatie van za
ken-menschen van den burgemeester
van Rotterdam mr. P. Droogleever
Fortuyn een mededeeling ontvangen,
waarbij haar „met nadruk er op wordt
gewezen, dat op een eventueel tot den
burgemeester te richten verzoek om
vergunning tot het houden van een
„Zesdaagsche" door deze een gunstige
beschikking niet in uitzicht kan wor
den gesteld".
Het is duidelijk zoo lezen we bij
dat bericht in de „Msbd," dat bij
handhaving van dit standpunt door den
burgemeester niet alleen van het hou
den van een „Zesdaagsche" in Rotter
dam geen sprake zal zijn, maar dat er
ook van de inrichting van dit gebouw
tot sportpaleis niets kan komen.
Maar hoe kan de burgemeester
van Rotterdam, de groote handelsstad,
nu zóó'n standpunt innemen? Vindt hij
een „zesdaagsche" uit geestelijke, uit
moreele overwegingen te veroordee-
len? Blijkbaar wel; waarom zou hij an
ders daarvoor geen vergunning in uit
zicht willen stellen? Maar, burge
meester, zaken zijn zaken! Duizenden
en duizenden guldens brengt een „zes
daagsche" in uw, door de crisis zoo
verarmde, gemeente. En, als de men
schen niet in Rotterdam naar een „Zes
daagsche" kunnen gaan, dan bezoeken
ze die immers toch in Amsterdam of
Antwerpen, en daar strijken ze dan de
centen op! Nogmaals: zaken zijn za
ken
Er is moed noodig voor een bur
gemeester eener groote handelsstad,
om openlijk dat beginsel: „zaken zijn
zaken" te verloochenen! 't Vereischt
durf, om in die kwaliteit als zijn over
tuiging uit te spreken, dat geld...
stinken kan (en dikwijls stinkt) een
overtuiging, die ook bij vele christe
nen vaak op ernstige wijze geschon
den schijnt te zijn.
Misschien kan men van meening zijn,
dat aan een „Zesdaagsche" niets im
moreels vastzit. Maar men moet res
pecteeren, dat een magistraat, die zulk
'n sport-demonstratie wel immoreel
vindt, zoolang hij niet van overtuiging
verandert, dan ook daartoe niet zijn
medewerking wil verleenen al staan
er groote sommen gelds voor zijn ge
meente en gemeentenaren op het spel!
Zulk een magistraat handelt chris
telijk, ook al is hij liberaal. Een chris
telijke magistraat kan ook liberaal
handelen!
Honderden dooden als slachtoffers
van het socialistisch verzet.
DE STRIJD NOG NIET GEHEEL GEËINDIGD.
TELKENS LAAIEN DE GEVECHTEN
WEER OP.
In Floridsdorf, het aan gene zijde van
den Donau gelegen Weensche district, wa
ren Dinsdagavond om zeven uur nog eenige
voor het verkeer naar het Noorden belang
rijke punten in handen van de socialisten,
o.a. ook de gasfabriek van Leopoldau. Op
het oogenblik dat dit telegram werd afge
zonden werd een dubbele aanval op deze
stelling der sociaal democraten onderno
men zoowel van de binnenstad uit als van
Neder-Oostenrijksche zijde.
Van officieuse zijde wordt medegedeeld,
dat de beide groote gemeentelijke gebou
wencomplexen in het tiende district in de
Wuellenstrasse deels door de troepen be
stormd worden deels reeds in handen van
de regeeringstroepen zijn gevallen.
Om zes uur brak een nieuwe strijd uit
om het Arbeiterheim in Ottakring. Naar
verluidt hebben de socialisten, die door on-
deraardsche gangen in de naburige huizen
gevlucht waren, nadat zij vandaar uit het
arbeiderstehuis onder vuur genomen had
den ,het Heim opnieuw bezet.
De staatssecretaris van oorlog heeft voor
de radio een rede gehouden, waarin hij de
oud-strijders aanspoorde zich als vrijwilli
gers aan te melden.
De vroeger almachtige referendaris van
financiën van den Weenschen gemeenteraad
Breitner en „Landsrat" Petznek, de echtge
noot van de z.g. Roode prinses, zijn Dins
dag gearresteerd.
Burgemeester Seitz heeft volgens mede
deeling van zijn geneesheer êèn aanval van
hartszwakte en niet zooals aanvankelijk
gemeld werd, een beroerte gekregen.
Omtrent de straatgevechten wordt nog
nader gemeld, dat leden van den Schutz-
bund zich hebben meester gemaakt van een
groot aantal vuilniswagens in het district
Meidling. Zij hebben daarop machinege
weren in stelling gebraoht. Tevens gebrui
ken zij de vuilniswagens als tanks.
Een officieel overzicht.
Om acht uur Dinsdagavond werd van of-
ficieele zijde het volgende overzicht gege
ven van den toestand in Weenen en de ove
rige bondslanden.
De voorstad Floridsdorf is in de avond
uren in een kring van twaalf kilometer ge
heel van Marxistische elementen gezui
verd. Andere communistische nesten zou
den Woensdagmorgen worden uitgeroeid,
daar men in het nachtelijk uur geen artil
lerie meer in stelling wilde brengen we
gens de groote gevaren welke dit voor par
ticulieren oplevert.
In het Weensche district Favoriten zijn
in de avonduren vier machinegeweren, hon
derd geweren en groote hoeveelheden mu
nitie en stalen helmen door de politie buit
gemaakt.
In Linz is de regeering meester van den
toestand. Niettemin werd Dinsdagavond ge
meld, dat in eenige trams te Linz vuurge
vechten plaats hadden.
In Ster is na langdurige gevechten de
orde weer hersteld.
In Kufstein kon een gisteren uitgebroken
opstand door militairen onmiddellijk weder
onderdrukt worden. In de overige deelen
van Oostenrijk, zou luidt een officieus be
richt, heersoht volkomen rust.
Van officieele zijde wordt verder mede
gedeeld, dat de regeering er in geslaagd
is te verhinderen, dat er verbindingen tot
stand werden gebracht tusschen verschil
lende stellingen der Schutzbunders, zoodat
de strijd op verschillende afzonderlijke
fronten wordt gevoerd.
Tegen den middag hebben de troepen
gisteren een groote gedeelte van het Karl
Marx Hof bezet. Ook te Simmering zouden
de troepen successen hebben geboekt.
Te Bruck aan de Mur zijn de rails opge
broken, waardoor het spoorwegverkeer stil
staat.
De Stiermarksche water- electriciteits-
werken zijn door de socialisten bezet.
Te Graz zullen 24 leden van den Sohutz-
bund voor het staindgerecht terecht staan.
Hoe er te Steyr gevochten werd.
Volgens een bericht uit Steyr zijn daar
de gevechten in den loop van den avond iD
hevigheid afgenomen. De strijd was over
dag zeer ernstig, aangezien de Schutzbund
den tegenstand uitstekend had georgani
seerd. De bewapening va den Schutzbund
zou te Steyr bijna gelijk te stellen zijn ge
weest met die van beroepsmilitairen. De
manschappen waren uitgerust met kara
bijnen, machinale pistolen en handgrana
ten en gekleed in goede uniformen. De
sterkte dezer troep wordt op 2000 man ge
schat. De belangrijkste stelling van den
Schutzbund op de z.g. Ennsleiten lag gis
termiddag onder zwaar houwitservuur,
waardoor 4 buizen werden vernield. Ge
steund door mitrailleurvuur zou het bonds-
leger tegen vier uur deze stelling hebben
bezet, waarbij een derde deel der Schutz-
bundafdeelingen zich zouden hebben over
gegeven. De rest trok zich terug. Onder de
gearresteerden bevindt zich de burgemees
ter, het gemeenteraadslid Sichelreder, die
het bevel heeft gevoerd. Aangezien het
ziekenhuis in handen is van den Schutz
bund moest in de stad 'n soort reservehospi
taal worden ingericht. Tot de dooden be
hoort een directeur der Steyr-fabrieken,
Wille Herbst, die Maandagmiddag in een
auto werd doodgeschoten, een vrouw die
een buikschot opliep, terwijl van regee-
ringszijde wordt medegedeeld, dat er boven
dien 10 gewonden zijn. De Schutzbund zou
200 gewonden hebben, waarvan 80 zwaar
gewonden.
Des avonds trokken versterkingen van
de Heimwehr onder leiding van Starhem
berg de onbezette deelen van Steyr bin-
De doodencijfers.
Omtrent de verliezen aan menschenle-
vens, die bij de gevechten van Maandag te
betreuren zijn, wordt in een officieele op
gaaf medegedeeld, dat aan de zijde der re-
geeringsstrijdkrachten 30 man gedood zijn,
terwijl het aantal gedoode burgers 240 be
draagt. Te Weenen vielen 33, te Linz 67
burgers. Bij de gevechten van gisteren zijn
in Ottakring 34 personen gedood. Te Graz
zijn 600 personen gearresteerd. Het aantal
dooden te Graz bedraagt ruim 70. Daar
deze getallen slechts de gevallenen van
Maandag opgeven, is het duidelijk, dat de
eindcijfers veel-hooger zullen zijn. Volgens
SLinmige schattingen zou het totaal dooden
zeker 2000 bedragen; andere berichten zijn
if ts minder sensationeel en spreken van
ongeveer 500 dooden.
In het algemeene ziekenhuis te Weenen
zouden negen-en-tachtig dooden zijn opge
baard, waaronder zeven-en-twintig vrou
wen. Een van de bewoners van het Karl
Marx Hof in de Heiligenstrasse verklaarde,
dat hij, toen hij met vrouw en kind het Karl
Marx Hof verliet, over de lijken struikelde.
De Nederlanders ongedeerd.
In verband met de onlusten te Weenen,
meldt de Nederlandsche gezant aldaar, dat
blijkens officieele inlichtingen de Neder
landers ongedeerd zijn.
Geen wapenstilstand tusschen Heimwehren
en N.S.D.A.P.
De landsleiding der Oostenrijksdhe N.S.
D.A.P. deelt het volgende mede:
De in Oostenrijk klaarblijkelijk systema
tisch in omloop gebracht geruchten, vol
gens welke tusschen de Heimwehren en de
N.S.D.A.P. onderhandelingen over een wa
penstilstand gevoerd zouden worden, be
antwoorden in geen enkel opzicht aan de
feiten. De strijd van de N.S.D.A.P. tegen
het systeem Dollfuss wordt zonder compro
mis voortgezet.
Verklaring van minister Schmitz.
De nieuwbenoemde bondscommissaris
voor Weenen, minister Schmitz, verklaarde
Dinsdag tegenover vertegenwoordigers der
bi itenlamdsche pers, dat de bloedige inci
denten te Linz geenszins de eenige oorzaak
zijn van de afzetting van den sociaal-demo-
cratisohen gemeenteraad van Weenen en
van de benoeming van een bizonderen
bondscommissaris. De regeëring heeft reeds
langen tijd dergelijke plannen gekoesterd.
De gebeurtenissen van Maandag waren
slechts de onmiddellijke aanleiding tot de
uitvoering van deze plannen. De aan den
staat vijandige sociaal-democratie had in
Weenen een met het nationale belang strij
dige heerschappij gevestigd, welke thans
gebroken moest worden.
„Boodschap" van Engelsche socialisten.
De onafhankelijke arbeiderspartij, welke
zooals men weet den linkervleugel van de
Engelsche labour-partij vormt, heeft een
„boodschap aan de socialisten van Oosten
rijk, Frankrijk en Spanje" gezonden, waar
in „aan de Oostenrijksche kameraden de
solidariteit der Engelsche socialisten verze
kerd wordt". Verder worden de Fransche
socialisten gefeliciteerd met hun demon
straties tegen het fascisme en de Spaansche
socialisten met hun revolutionnaire actie.
Vluchtelingen naar Tsjecho-Slowakije.
De middagbladen melden, dat te Bratis
lava (Pressburg) over de Tsjecho-Slowaak-
sche grens groote groepen vluohtelingen uit
Weenen arriveeren. Aangezien de trams
tengevolge van de staking niet rijden, ge
bruiken de vluchtelingen alle mogelijke
vervoermiddelen. Gistermorgen kon men
nog met auto's Weenen verlaten. Het valt
te betwijfelen of dit thans nog mogelijk is.
DE TOESTAND HEDENMORGEN.
De strijd nadert het einde.
Officieel werd tegen de middaguren mee
gedeeld, dat het laatste strijdgebied, waar
een groote sector nog in het bezit was van
de Schutzbunders, n.l. de stellingen te Flo
ridsdorf, zijn ontruimd en zich geheel in
handen der regeeringstroepen bevinden.
De Schutzbunders te Floridsdorf hebben de
witte vlag geheschen en zich overgegeven.
De gevechten bij de Philadelphia-brug wa
ren tegen den middag eveneens geëindigd
en ook op andere punten trekken de Schutz
bunders terug. Op enkele arbeidershuizen
is reeds de witte vlag geheschen. Bij de be
zetting werden groote hoeveelheden wa
pens en munitie gevonden. Aangezien zich
in het 12e district een groot aantal Schutz
bunders overgaf en niet voldoende politie-
troepen beschikbaar waren om het trans
port der gevangenen te begeleiden, zijn zij
in een gebouw in de omgeving opgesloten.
De troepen hebben alle ontruimde socia
listische gemeentehuizen systematisch on
derzocht, waarbij bleek, dat zij sedert jaren
door de socialistische gemeentebesturen als
strategische steunpunten voor een even-
tueele burgeroorlog waren ingericht. Ook
de gasfabriek Leopolds au aan de grens van
Floridsdorf is in handen der regeerings
troepen gevallen.
Te Judenihof trachtten de Schutzbunders
zich in te graven. Het politiebureau te Flo
ridsdorf, dat sedert het begin van den op
stand in de vuurlinie heeft gelegen tusschen
regeerings- en Sohutzbundtroepen is heden
morgen voor het eerst ontzet, zoodat de be
zetting eindelijk het gebouw kan verlaten.
Te Floridsdorf is het lijk gevonden van den
gisteren gedooden d'striets-hoofdman Frie-
diich. In het complex Schlingerhof, dat
door de regeeringstroepen met granaten
werd beschoten, zijn reeds 50 dooden ge
vonden. Te Meidling hebben de Schutz
bunders den Wiener Berg bezet.
EERSTE KAMER
De autonomie der gemeenten.
Bij den aanvang der vergadering wijdde
de voorzitter enkele sobere woorden aan
de nagedachtenis van den heer Wester-
d ij k, die veertien jaar als lid der vrijzin
nig-democratische fractie op waardige wij
ze. zijn senatorschap heeft waargenomen.
Dé overledene genoot op agrarisch terrein
vooral een groote autoriteit.
Minister De Wilde sloot zich namens
de Regeering bij deze woorden aan..
Er ontstond eenig geharrewar tusschen
de heeren Briët en Moltmaker. De
laatste zou zich op een reis naar Indië
minder nationaal hebben gedragen. Na een
vrij duistere discussie werd de vrede ge-
teekend, waarna Hoofdstuk II (Hooge Col
leges van Staat) z.h.s. werd aangenomen.
Ditzelfde was het geval met de Begrooting
voor het Tiendfonds, het Gemeentefonds
en die voor het Staatsmuntbedrijf. Hierna
was aan de orde de behandeling van de
begrooting van Binnenlandsche Zaken. Mr.
Men dels (S. D. A. P.) had bezwaar te
gen de houding door Minister De Wilde
aangenomen tegenover verschillende bur
gemeesters. De burgemeester van Gelder-
malsen met name moest het bij den rooden
senator ontgelden, daar deze zooveel mo
gelijk het houden van openbare vergade
ringen in zijn gemeente onmogelijk maakt.
De Minister had hem in zijn schriftelijke
memorie groot gelijk gegeven. Mr. Men-
dels sprak van een ongehoorde aantasting
van het grondwettige recht van vereeni-
ging van vergadering. Hij waarschuwde de
Regeering niet te ver te gaan met de aan
tasting van vrijheidsrechten.
Ook prof. Kranenburg (V.D.) had
staatsrechterlijke bezwaren tegen het op
treden van Minister de Wilde. Het betrof
hier zijn circulaire aan Ged. Staten in-
j zake het toezicht op de gemeentefinanciën.
Het goedkeuringsrecht van genoemd col
lege t.a.v. de gemeentebegrooting had tot
nu toe de bedoeling te voorkomen, dat het
vermogen der gemeente zou worden aan
getast. Waneer nu Ged. Staten andere cri
teria zullen moeten gaan toepassen, dreigt
het gevaar, dat de goede orde leelijk zal
i worden verstoord.
VOORNAAMSTE NIEUWS.
BUITENLAND.
De bloedige carnavalsdagen in Oosten
rijk. Honderden dooden. De strijd nog niet
geheel geëindigd (le blad).
Protest van kardinaal Faulhaber tegen
de schending van de zedewet door de
Duitsche regeering (2de blad).
LEIDEN.
DE ST. PETRUSKERK-PLANNEN VOOR
EEN NIEUWE WIJK. (2de blad).
De hoogleeraar in het Staatsrecht hoopte
op een geruststelling van den Minister.
Nadat de heer Hermans (S. D. A. P.)
de maatregelen der regeering tot het voor
komen van insluipen van fascistische ele
menten in de burgerwachten had toege
juicht, doch tevens op grootere nauwkeu
righeid ten deze had aangedrongen, ont
spon zich een interessant debat, tusschen
minister de Wilde en prof. Kranen
burg (V.D.) over de autonomie der ge
meenten. De minister betoogde, dat niet
hij het is, die de autonomie der gemeen
ten in gevaar brengt, doch dat dit ge
schiedt van de zijde der sociaal-democra
ten. Doordat de sociaal-democraten hier
in Nederland nog nimmer in de regeering
hebben zitting gehad, wel daarentegen in
tal van gemeentebesturen, zijn zij er op
uit zooveel mogelijk verantwoordelijkheid
van de gemeenten af te wentelen en op de
centrale regeering te schuiven. Daarin
schuilt hun liefde voor de autonomie der
gemeente. Inderdaad echter is het hun be
stuur, dat het ingrijpen van het centrale
gezag noodig heeft gemaakt. De gemeenten
toch hebben in 1932 gewerkt met een te
kort van 54 millioen gulden en over 1933
is dit tekort nog veel grooter. De regee
ring grijpt niet naar de autonomie, zij
wendt weliswaar ongewone maatregelen
aan, doch dit is in ongewone tijden onver
mijdelijk en prof. Kranenburg zal niet
kunnen aantoonen, dat deze maatregelen
met grondwet of wet in strijd zijn. Zij zijn
in tegendeel noodzakelijk om het groote
goed der gemeentelijke autonomie der deze
moeilijke tijden heen te helpen.
Nadat de minister den heer Hermans
had gerust gesteld met de verzekering, dat
op het insluipen van fascistische elementen
in de burgerwachten scherp toezicht wordt
gehouden, repliceert de heer Kranen
burg en verklaarde dat tusschen hem en
den minister toenadering viel vast te stel
len. Hiermede werden de debatten geslo
ten en werd hoofdstuk V der begrooting
z.h.st. aangenomen.
TWEEDL KAMER
Verkeerswettegen lintbebouwing
Het eerste werk na een recès is altijd
het trekken der afdeelingen, hetgeen ook
nu weer geschiedde. Nadat de nieuwe af
deelingen zich even hadden teruggetrox-
ken om hun voorzitter te kiezen, kwam
het verzoek van den heer Schouten (A.
R.) aan de orde, die den minister vragen
wilde stellen over de overplaatsing van de
N.V. K.E.M.A. van Arnhem naar Delft
en hoe dit werd bevorderd door de Regee
ring, daar genoemd bedrijf het niet wen-
schelijk achtte. Men besloot deze interpel
latie op een nader te bepalen dag te hou
den.
Een ontwerp tot regeling van den invoer
van niet-houtvormende siergewassen wordt
z. h. st. aangenomen.
De N. V. Waterleidingsmaatschappij
„Zeeuwsch-Vlaanderen" had een renteloos
voorschot bij de Regeering aangevraagd.
Vraag was nu of het wel noodig was deze
maatschappij op te richten en dus om dit
renteloos voorschot te geven. De heeren
Van Dis (S.G.), Duymaer van
Twist (A.R.) en Tilanus (C.H.) had
den eenige bezwaren, en meenden zelfs, dat
er sprake was van verzet der bevolking,
vooral wegens de gedwongen aansluiting.
De Minister van Sociale Zaken,
de heer Slotemaker de Bruïne,
toonde echter met de stemmingscijfers uit
de Provinciale Staten van Zeeland en der
resp. gemeenteraden aan, dat dit niet waar
kon zijn, en in ieder geval slechts een zeer
gering gedeelte der bevolking betrof. Ge
dwongen aansluiting wordt slechts toege
past, indien dit volstrekt noodzakelijk zou
blijken. Het ontwerp werd dan ook met 76
tegen 8 stemmen aangenomen.
Een groot bezwaar voor het moder-
verkeer is de lintbebouwing, die overal
