I
SPECIALE AANBIEDING
iiitÉ s. r.
DANS INSTITUUT ANTON DE GROOT
KIPPENVOER
,DE HARMONIE
DE LEIDSCHE KERKEN
H.O.B.O.
OVERGANG
fSL ROOS
LOOPT EENS BINNEN
RQ-TAX
DANSLESSEN
J. VAN DER STOK
Mm.Corn'H. a.Storm-Del(ker
F«. JOHN. KMEGTEL
S. TAX - TEL. 2893
Wat anderen zeggen.
GERARü H0PPEZAK
Mfll5DI«LflNC
Wollen Stoffen
Manteltjes
Jurkjes
K
Versche Kabeljauw
„LUCTOR ET EMERGO"
Gebrs. P.&D.Brieër
JOHN KAGER
STOFZUIGERS
GEBR. VAN DER MEEL
Dansen Leeren EVERT CASTELEIN
EEN GOEO WERKENDE NAAIMACHINE
J. DE LA BIJE, Leiden
Borduur-Atelier C. DONSKER
Autobandenbedrijf „Centrum"
Repareert Uw Autoband
onzichtbaar onder garantie
HENRI STAATS
NODRDEINDE 27, TEL. 1BB5
ALLE DRUKWERKEN
VOOR DEN HANDEL
Zalen voor Feestdiners,
Partijen en Vergaderingen
LANGEZAAL&ZN.
DONDERDAG 8 FEBRUARI 1934
DE LEIDSCHE COURANT
TWEEDE BLAD - PAG. 7
Na de hervorming werden Leidens katho
lieken vereenigd tot een paroohie, welke
na eenige lotswisselingen al spoedig ais
bedehuis erlangde de tegenwoordige Lode-
wijkskerk.
Al hadden ze deze kerk dadelijk beze
ten, dan nog zou er ruimte te kort geweest
zyn voor de vele getrouwe Katholieken,
welke de Sleutelstad nog tlede, gesteld al
dat het voorzichtig ware geweest, hen allen
in één gebouw bijeen te brengen,
Om meer dan een reden was het alzoo
verblijdend, dat meerdere geestelijken zich
hier het lot onzer voorvaderen aantrokken.
Dit waren voornamelijk zendelingen uit
verschillende orden.
Zoo vestigden zich voor 1609 paters Je-
suïeten zich aan de Pieterkerkgraoht, waar
zij bleven tot de tijdelijke opheffing hun
ner orde. Nadat hun kerkgebouw tot 1836
voor de Godsdienstoefeningen van het gar
nizoen gediend had, werd het gesloten. Het
bleef zoo tot in 1870 toen het werd afgebro
ken en vervangen door de nu nog aanwe
zige gymnastieksohool.
Omtrent denzelfden tijd als de Jesuïeten,
zijn de Franciscanen in Leiden gekomen.
Zy vestigden zich in den Kuiperssteeg, tot
dat in 1837 door den Weleerw. Pater Jaco-
nus Goofers een nieuw kerkgebouw werd
gestioht nabij de Hartebrug. Bij bisschop
pelijk besluit van 1857 werd het bedehuis
tot parochie verheven onder den titel van
O. L. Vr. Onbevlekt Ontvangen. Hiermede
werd de traditie gehuldigd, dat ongeveer
terzelfde plaatse van oudsher een Maria-
kerk geweest was.
Niet lang na de Franciscanen, althans
reeds in 1642, kwamen de Dominicanen
zioh te Leiden vestigen en wel in de Bak-
kerssteeg, waar zij bleven totdat bij bis
schoppelijk besluit hun gemeente werd op
geheven.
Zoo waren er allengs reeds in het begin
der zeventiende eeuw zeven R.K. Priesters
in Leiden en wel één wereldlijke geeste
lijke, in de wandeling aangeduid als „de
pastoor", twee paters Jesuïeten, twee paters
Franciscanen en twee paters Dominicanen.
Zij hadden toen nog geen vaste verga
derplaatsen, maar riepen onder veel be
zwaar en ongemak hun geloovigen (dank
zij de stille hulp der „klopjes") nu hier, dan
daar bijeen, waarbij hun het feit te stade
kwam, dat onder de getrouw geleven Room-
schen vele welgestelde lieden waren, die
dus over een ruime woning konden be
schikken. En liefst werd dan gekerkt in hui
zen met meerdere ingangen, zoodat men bij
een overval de wijk kon nemen.
Inmiddels bracht de herleving der In
dustrie vele werklieden in de stad uit
Frankrijk, Vlaanderen, Munster en Keu
len, waaronder natuurlijk vele Katholieken.
Voorzichtigheidshalve (en er kwam, om de
waarheid te zeggen, ook wel een beetje
standsverschil bij) werden deze vreemde
lingen niet toegelaten tot de geheime ver
gaderingen, bovenbedoeld, terwijl zij tooh
gaarne hun godsdienstoefeningen wilden
waarnemen. De geestelijken verzamelden
hen toen in een huis aan de West-Haven
straat, ver genoeg uit het oog der Autoritei
ten gelegen om geen argwaan te wekken;
op de zolderverdieping hadden er de gods
dienstoefeningen plaats.
In het begin werden de H.H. diensten
voor deze personen door de geestelijken om
beurten verricht; vervolgens werden zij ge
holpen door een of anderen door de gees
telijke overheid hierheen gezonden wereld
lijken priester, totdat zij eindelijk in 1648
met algemeene toestemming der betrokke
nen tot een afzonderlijken gemeente wer
den vereenigd door Vincentius Stalpaert
van der Wiele van de orde der Nederduit-
sche Ongeschoeide Carmelieten. Door de
steeds toenemende bloei dec lakenindustrie
en daarmede gepaard gaande gestadige toe-
strooming van werklieden wies deze ge
meente zoozeer aan, dat reeds bij het leven
van pater Stalpaert een splitsing noodza
kelijk werd. Deze geestelijke bleef zich be
lasten met de zielzorg van de Bovenlanders
(Duitschers) en Vlamingen, welke zich ver
zamelden aan het Utrechtsche Veer, dat nog
tot 1659 buiten de stadsvesten lag. Deze
gemeente is daar gebleven tot 1857, toen
ook zij bij bisschoppelijk besluit werd op
geheven. Haar laatste pastoor was de wel
eerw. pater Ignatius Sarot. De zorg voor de
geloovigen werd opgedragen aan pater
Abraham Bertius, van de Orde van de
Fransohe Ongeschoeide Carmelieten, wiens
portret, meen en we, nog hangt in de pas
torie van den Deken van Leiden.
Bertius en zyn opvolgers, de Franse he
Carmelieten, vestigden zich in de Haarlem
merstraat in een huizing, lang bekend onder
den naam van „Le Soleil d'or" en staande
ter plaatse waar zich n.u nog de kerk van
onzen Deken verheft. Dit bedehuis is het
eenige van Leidens kerken, dat zich op de
oorspronkelijke plek wist te handhaven, zy
het dan dat het nu natuurlijk veel grooter
is dan het indertijd was. Pater Bertius'
kerkje, aanvankelijk in eenige daartoe in
gerichte kamers gevestigd, stond later tus-
schen de huizen verscholen, ongeveer ter
plaatse waar thans de preekstoel staat der
„Mon Pére", welke naam nog herinnert aan
den tijd der Fransche Carmelieten. De laat
ste dezer, pére Hubert Nicou, werd in 1808
tot hofprediker benoemd van Koning Lo-
dewyk Napoleon en droeg toen zijn bedie
ning over aan pater Carolus Bertinus Ram,
een Benedictijn van Morvte Cassino, die
werd opgevolgd door een wereldlijk pries
ter, den eerw. heer Arnoldus te Meij, die
het bedehuis in Gothischen stijl vernieuw
de en het in 1857 tot een parochiekerk zag
verheffen onder den titel van Onzen Lieve
Vrouwe Hemelvaart.
Keeren we nu weer terug naar de ge
meente van pater Stalpaert v. d. Wielen.
Op den dag zelf van diens dood (6 Oct.
1656). kreeg hij reeds een ordesgenoot als
opvolger, pater Otgerus Hoog wout, die na
15 jaren arbeid stierf. Toen ging de opvol
ging echter minder vlug, hetgeen de Apos
tolische Vicarus der Vereenigde Needer -
ianden deed besluiten (het liep n.L tegen
Paschen) een wereldlijken priester te zen
den, den eerw. heer Henricus Snel. Dit was
echter niet naar den zin van de huishoud
ster van den overledene, die een wereld
geestelijke niet als opvolger van den
Pater wilde erkennen en den eerw. heer
Snel de toegang tot de pastorie weigerde.
Alleen stond zij hem toe het Paaschfeest
te vieren, doch na afloop moest hij ver
trekken. De grondslag van het verzet der
huishoudster, Agnietje Swermer geheeten,
sproot voort uit de spanning tusschen de
reguliere en de seculiere geestelijkheid hier
ten lande, waarbij ook het gezag van den
ApostolLschen Vioaris in het geding kwam.
Zij volhardde dan ook in haar verzet, het
geen een scheuring in de gemeente tenge
volge had. Een deel bleef rustig wachten
tot dat er een pater tot opvolger kwam,
hetgeen pas in September geschiedde, het
andere deel schaarde zioh rond pastoor
Snel, die een huis huurde met name „Li-
vorno" insgelijks aan het Utreohtsche Veer
staande, doch dichter nabij de Kraaierstraat
en wel ter hoogte van het tegenwoordige
Ethnografisohe Museum aan de Hooge-
woerd, waarvan het thans het achterste
deel zou wezen. Dit huis betrok de heer
Snel dén eersten Mei 1670 en de spraak
makende gemeente vervormde „Livorno"
tot „II Forno", d.i. „de Kachel".
Het is uit deze, aanvankelijke zeer arme
gemeente, dat ontstaan is de tegenwoor
dige St. Petrus "°arochie. De kerk werd
zeven jaar later verplaatst naar een huis
op den Hoogewoerd, dat door aankoop van
een pand in den St. Jorissteeg ook daar uit
gang bekwam, en bleef er gevestigd tot
1832, toen pastoor Petrus Antonius Kervel
er in slaagde de kerk aan de Ruïne te bou
wen, toegewijd aan den H. Petrus, welke
tam pel in meer gemeld jaar 1857 tot pa
rochiekerk verheven werd, met toeken
ning van de St. Lode wij kskerk als succer-
saal waarmede na afloop van bijna twee
eeuwen Leidens oudste en Leidens jongste
paroohie (beide van de hervorming gere
kend) tot één vereenigd waren.
En zoo had Leiden dus weer drie pa
rochiekerken, totdat daarbij de St. Jozefs-
kerk monumentale schepping van ir. v.
d. Laan en Pastoor Leusen zich als vier
de is komen voegen. En binnenkort hopen
we de vijfde parochiekerk te bezitten aan
den Haagweg.
De St. Lodewijkskerk
Naar aanleiding van ons artikeltje over
de St. Lodewijkskerk schrijft een onzer le
zers, dat hij zich uit zijn jeugd herinnert,
dat pastoor Quant, pastoor der Ruine was
en woonde naast de Lodewijkskerk, Hy
was zelfs deken van Leiden.
Deze lezer verwart de „Ruïne" met de
Lodewijkskerk. Niet de Lodewijkskerk
werd vroeger algemeen de Ruïne genoemd,
maar de St. Petruskerk, die inderdaad in
1857 tot parochiekerk werd verheven met
de Lodewijkskerk als hulpkerk. Pastoor
Quant was dus pastoor zoowel van de
eene als van de andere kerk. Ook is hij
deken van Leiden geweest. In zooverre
bedriegt het geheugen van den lezer niet;
maar het is evenzeer juist, dat de Lode
wijkskerk in 1857 haar laatsten pastoor
had, immers van toen af was de kerk geen
zelfstandige parochiekerk meer.
10 ct. per rit voorkomen 10 ct
Groote ritten ongekend laag tarief. Mooie
5 en 7 pers. wagens. Dag en nacht g
Beleefd aanbevelend,
SCHILTHUiZEN, Tel. 2893, P.oenliof 18a
Keukenstoelen 1.98
Keukentafels 3.75
BLAUW GESCHILDERD
WATERSTEEG 2.
Dat U voor aankleeding en grimeering van
Uw Tooneeluitvoe-ing op bet juiste pad bent,
als U zich in verbinding stelt met het
Costuumhuis Nieuwsleeg 7, Leiden.
Wij doen niet mede aan bet stopsysteem
van 20o/n provisie aan Regisseur of bestuurs
lid, dit moet de Vereeniging toch betalen.
Costumièr Gedipi. Toonee.kapper
Nieuwsteeg 7 Leiden
flöRSMflNSSTEEB25
S. TEL 12**
pectaal adres Voor
LuiermandarHkelenY
OPGERICHT
HAARLEMMERSTR. 58 TEL. 420
FIL.! HOOGEWOERD 32 - TEL. 840
in mooten 40 ct, p. pond
Tong - Schol
Tarbot - Schei visch
Versche Zalm fl.OO p. pond
IJBOKKING
en vraagt prijs en modellen ter
in:a e voor Uw drukwerk bi]
NIEUWSTEEG No. 9 LEIDEN, TELEF. 2567
Vanaf Vrijdag 9 Februari staat in
de étalage een ongeprijst artikel,
degene die de juiste prijs raadt of
het dichtst benadert, ontvaugt dat
artikel gratis. Bij meerdere juiste
opgaven beslist het lot
BEDDEN*AGAZ'JN - H00GEW0ER0 1<5
HOEK KRAAIERSTRAAT TELEF. l7?l
L
Centrale Verwarming
1
SV Sanitaire Installaties
D
Postrekening 143937
F
TELEF. 2289
N
00ELENSTEEG 9-ti
Op gemakkelijke voorwaarden
HET AO RES
voor reparatie en onderhoud
STAUCNLWEG 14, TELEF. 2579-1882
Wt Privé- en Clublessen Bespr. dag. LANGEBRUG 6a
1837
1837
IS TOCH RUIMER
1837 1837
koopt men in een zaak met jaren reputatlo
HANDblACHINES vanat t45-, TRAP,MACHINES
INLAAD.,lACMINES 197.60, Salonmeuhel in ver-
schil.enie modellen en pr.j.en. Naamacnirelampen
en Onderdeelen, 0,ie. Naalden en Garen. - Betaling
in over.eg met Koo:er. Speciaal Reparate-adres
vb. WESTDORP Co., Morschstr. 34-58
VOOR
Privé- en Cluolessen zlln danelilks te besure'ien
NIEUWE RIJM 28
i, TEL. 1787 Hi
Vraagt nrospecius
In onze zaak HAARLEMMERSTRAAT hoek D0NKERSTEEG zeer voordeelige
aanbieding houtwerk, emaille, gegalvaniseerd, broodtrommels, wringers enz.
ar EMAILLE
Vulemmere, zeer sterk 0.60
Fluitketels, groen met goud 0.70
Ronde Waschbakken, 4 kleuren 0.60
Zand-Zeep-Soda garnituren 0.90
Broodtrommels, 4 kleuren 2.75
MT HOUTWERK
3 slag Droogrekje0 60
Aschzeven, zeer practisch 0.40
Afdruipbakken, prima 0.50
Groote 4 deelige Messenbak 0.50
1 Wringerbox met prima Wringer met
5 jaar garantie, 2 groote teilen en 2
groote emmers, samen p| |0 0^
Gelakte Paraplniebakken 0.90
Gelakte Broodtrommels 0.80
Broodtrommels m. jalouzie sluiting 1.40
ZIET DE ETALAGES
HOOGEWOERD 14
De inrichting voor speciaal onderwijs
Lid van de Ned. Vereen, van Dansleeraren
Erkend door de C. C.
Speciale club voor R.K.*
Inschrijving dagelijks van 2 tot 10 uurn.m.
Mijn GEBROKEN VOER is een
pracbtkwaliteit dat U voor
t 3 20 per 50 kilo franco elk
dorp wordt toegezonden. Des-
verkiezend wordt een baaltje
doppen gegeven. 837
PLUIM VEEV0ED ERF ABRIEK
bersie Leizische
R.K. Begrafenisonderneming
6EVESTIGD 1882 9188
G. H. KLEINHANS
Pieter de la Couristraat 22
TRANSPORT. TELEFOON 1455
Goede leden van E.H.8.0.
hebben een speciaal daarvoor vervaardigde
Verbandtrommel ad 13.23
Verbandtrommel, vanaf 75 ot, f 1.25, f 180,
f2.50 tot 120.en duurder
Drog. J. VRIJENH0EK, Haarl.str. 119
over de Hartebrugskerk (bij de Mare)
BORDUREN, AJ0UREN, PLIS3EEREN
VERVEN EN ST00MEN
VERVERIJ „DE REGENBOOG"
Breestraat 159 - Leiden - Tel. 851
STOPPAGE - SPECIALE AFDE-LING VOOR
HET OPPERSEN VAN HEERENdLEEOINj
Leiden, Nieuwsteeg 17, Telef. 3406
Dipl. Heiig, en Massage van het Ned-
Genootschap voor Heilgym. en Massage
Ook clubjes voor Dames en kinderen
Spreekuur van 1—2t/v uur, behalve
Maardags en Donderdags. 9766
RIJNSBURGERWEG 187 LEIDEN
'tl VERTROUWENSARTIKEL
Wij betrekken direot van de kweekerij en
leveren steeds versohe waar.
S. A. BROERSE
Drogisterij ,.Boerhaave", HaarL8tr.68,Tel. 784
Alleen goed In zaken waar
ook de Patroon vakman is
Ged. Radio-Monteur, Hoogl. Kerkgr. 3, Tel. 1132
Slijterij „Het Wapen van Leiden"
INMAAK BRANDY, WITTE en ROODE
PORT, SAM0S, SPAANSCHE WIJN
per liter f. L—1.1.25, f. 150
Bij aankoop v. I Liter
een glas cadeau;
per flesch f 0.75, f 0.85,1.1,t. 1.25
9769 *n hooger.
Gemengde Vruchten
per Llterpot f. 1.25, t. 0.95
3W Zeer geschikt voor Bowl
M0USSANA per flesoh t. 0.75
Voor 10 Gld. bons 50 cl terug
STERK VERLAAGDE PRIJZEN
HAARLEMMERSTRAAT 222—267
Gevestigd 1898 hier ter stede.
Het eenigste Instituut voor onderwijs Iq
Moderne Talen
DOOR NATIONALE LEERAREN
LEIDEN - - TURFMARKT 3
Aitijd kunnen nieuwe cursussen
worden begonnen Inlichtingen gratis
VERTALINGS-BUREAU.
VLECHTWERK
ZEER LAGE PRIJS.
VRAAGT ONS AAN.
NIEUWSTRAAT 9 TELEF. IIO
