No. 7720
DAGBLAD VOOR LEIDEN EN OMSTREKEN
Bureaux: PAPENGRACHT 32, LEIDEN
BINNENLAND
75ste Jaargang
VRIJDAG 26 JANUARI 1934
DE ABONNEMENTSPRIJS bedraagt by vooruitbetaling:
Voor Lelden 19 cent per week2.50 per kwartaal
tij onze Agenten 20 cent per week 2.60 per kwartaal
Franco per post 2.95 per kwartaal
Het Geïllustreerd Zondagsblad is voor de Abonné's ver
krijgbaar tegen betaling van 50 cent per kwartaal, by
vooruitbetaling. Afzonderlijke nummers 5 cent, met
Geïllustreerd Zondagsblad 9 cent
TEL. INT. ADMINISTRATIE 935, REDACTIE 15 I!
GIRONUMMER 103003, POSTBUS No. 11
DE ADVERTENTIEPRIJS BEDRAAGT:
Gewone Advertentiëo 30 cent per regd
Voor Ingezonden Mededeelingei: wordt
het dubbele van het tarief berekend.
TELEFOONTJES van ten noogste 3U woorden, v/aarin b®-
betrekkingen worden aangeboden of gevraagd, huur m
verhuur, koop en verkoop: 0.50
DIT NUMMER BESTAAT UIT VIER
BLADEN.
CHE. HIST. UNIE 25 JAAR.
In de met vlaggen feestelijk versierde
zaal van „Twee Steden Palace" aan het
Buitenhof te 's-Gravenhage, vergaderde
de Centrale Haagsche Kiesvereeniging van
het 25-jarig bestaan dier partij.
Prof. jhr. mr. B. C. de Savornin Loh-
man hield een rede met het onderwerp:
„Iets over de geschiedenis der Chr. Hist.
Unie".
Spreker ving aan met een herinnering
aan het conflict de Savornin Lohman
Kuyper, dat, zijn oorzaak vindend in een
diepgaand verschil van inzicht in de grond
slagen van ons staatsbestel,, leidde tot een
secessie van eerstgenoemde met zijn vol
gelingen uit de A.-R. partij.
Spreker behandelde de vraag, of er aan
leiding is, om op hereeniging van de Chr.
Hist. Unie en de Ant. Rev. partij aan te
sturen. Hij erkende, dat, al is nader ver
band en wellicht fusie, het ideaal, groote
voorzichtigheid met het oog op ban en
achterban van beide partijen eisch is. Ge
forceerde eenheid kan veel bederven. Die
gelooven, haasten niet, maar men verlieze
het ideaal van samenwerking niet uit het
oog.
Voorshands zullen beide partijen haar
eigen weg moeten gaan.
OPHEFFING MILITAIRE
ACADEMIE.
Vrijw. Landstorm verdwijnt?
Eerstdaags zal het rapport verschijnen
der commissie-Idenburg inzake bezuiniging
bij land- en zeemacht.
Twee zeer belangrijke punten zullen
daarin vormen de opheffing van de Mili
taire Academie te Breda (aan de leerlin
gen der eerste klasse is reeds medegedeeld
dat, indien zij voor 't overgangsexamen
niet slagen, zullen worden verwijderd) en
van den Vrijw. Landstorm.
LOONSVERLAGING BIJ DE
SPOORWEGEN.
Gaat op 1 Mei a.s. in.
Het bureau van den Personeelsraad heeft
een nieuwe bespreking gehad inzake de
loonsverlaging met den Minister van Wa
terstaat. Ir. Kalf verklaarde, dat het re
sultaat der besprekingen tusschen de di
rectie en den Personeelsraad zeer ver be
neden zijn verwachting was gebleven. Als
gevolg daarvan viel er niet aan te denken
den geldigheidsduur van het R. D. V. te
verlengen tot 1 Juli 1934.
Voorts was zijne Exc. van oordeel, dat
de gewijzigde loonregeling slechts zal
mogen gelden tot 1 Jan. 1935 voor welk
tijdstip volgens het oordeel van den Mi
nister een algeheele herziening van het R.
D.V. haar beslag zal moeten hebben gekre
gen.
Na langdurige besprekingen waarbij het
bureau van den raad zijn bezwaren tegen
de denkbeelden van den minister heeft in
gebracht, heeft Zijne Exc. zich ten slotte
bereid verklaard te zullen bevorderen, dat
de datum van het thans geldende R.D.V.
verlengd zal worden tot 1 Mei 1934 op wel
ken datum dus de nieuwe loonsverlaging
in werking zal treden. Ze wordt dus twee
maanden vroeger toegepast dan door de
organisaties is verzocht.
REISVERKEER NEDERLAND—
DUITSCHLAND.
Volgens de statistiek van het Statistische
Reichsamt over het vreemdelingenverkeer
in Duitschland welke gaat tot en met 1932
werd in laatstgenoemd jaar door de Ne
derlanders het grootste bedrag in Duitsch
land uitgegeven, nl. R.M. 26 millioen, daar
na kwamen de Amerikanen met R.M. 12
millioen en de Engelschen met R.M. 8 mil
lioen. In totaal werd in 1932 door buiten
landers in Duitschland uitgegeven R.M. 100
millioen.
In 1928 stonden de Amerikanen op de
eerste plaats met een bedrag van R.M. 40
millioen, daarna kwamen de Nederlanders
met R.M. 28 millioen, terwijl de totale uit
gaven der buitenlanders in 1928 R.M. 180
millioen bedroegen.
Hier staat echter tegenover dat de Duit-
schers Nederland slechts weinig bezoeken.
In 1928 werd door Duitschers in Nederland
uitgegeven een bedrag van R.M .6 millioen
en in 1932 nog slechts een bedrag van R.M.
3 millioen. Door Nederlanders werd in 1928
dus voor R.M. 22 millioen meer uitgegeven
dan door Duitschers in Nederland, welk
bedrag in 1932 zelfs nog steeg tot R.M. 23
millioen.
PENSIOENVERHAAL VAN
AMBTENAREN.
Verhooging van 3 tot 4/*, pet. imperatief.
j In de jongste vergadering vam de Cen
trale Commissie van Georganiseerd Over
leg in Ambtenaarszaken werd behandeld
een ontwerp van wet tot wijziging van de
Pensioenwet 1922, strekkend o.m. om:
a. het van 3 pet. tot 4pet. op te voeren
verhaal van eigen pensioen zoomede dat
van gezinspensioen imperatief te stéllen;
b. voor de ambtenaren, op 31 Dec. 1933
in dienst, die op dezen datum den 60-jari-
gen leeftijd hebben bereikt de op genoem
den datum bestaande pensioensuitziohten te
handhaven.
Door verschillende organisaties werden
tegen het imperatief-stellen van het pen
sioenpremiever haal bezwaren gemaakt, ter
wijl o.m. de wensch werd uitgesproken van
het vaststellen van een ruimeren aanpas
singstermijn van de lagere corporaties.
Voorts werden ten aanzien van de hand
having van pensioensuitziohten de in de
vorige vergadering kenbaar gemaakte ver
langens weder geuit. Aanbevolen werd een
ingestelden maatregel in elk geval ook te
doen gelden voor hen, die op 31 December
1933 40 voor pensioen tellende dienstjaren
in rekening konden brengen.
De Regeeringsdelegatie zegde toe een en
ander ter kennis van de Regeering te zullen
brengen.
VERJAARDAG VAN DEN EX-KEIZER
NADERT.
Men schrijft uit Doorn aan de „Tele
graaf':
Op zijn vierkanten kilometer vreemden
bodem viert de gewezen keizer van Duitsch
land straks zijn vijf en zeventigsten ver
jaardag en zjjn kleine hofhouding is in
rep en roer vanwege alle drukte, die er aan
verbonden is vanwege alle gasten die
komen zullen en die met eens allen on
dergebracht kunnen worden in het toch
niet onaanzienlijke slot, dat zoo rustig en
voornaam tusschen de boomen ligt en naar
het uiterlijk bekend is over de geheele we
reld, als het overigens niet onaangename
ballingsoord van een eens machtig heer-
scher.
In het dorp is nog niets te bespeuren
de hooge gasten zijn nog niet gearriveerd
en Doorn heeft het uiterlijk van alle dor
pen die in den zomer een druk vreemde
lingen-seizoen hebben, doch in den win
ter in een soort van dommeling geraken,
waaruit zy tegen het voorjaar gewekt
worden.
Doch iedereen spreekt over den bewo
ner van huize Doorn en gij zult bijvoor
beeld bij den boekhandelaar een portret
in de étalage zien, als hommage aan den
straks 75-jarigen, die bijzonder populair is,
ook al omdat zijn aanwezigheid hier een
niet onbelangrijke bron van inkomsten voor
bet dorp heeft geschapen.
De ex-keizer is de centrale figuur van
het dagelijksche leven hier men vertelt
van zijn gewoonten en liefhebberijen
men bewondert het fraaie rosarium, dat
hy aan de bevolking schonk en men ziet
ook gaarne de pelgrims uit het Duitsche,
land, die in niet gering aantal geregeld
naar Doorn komen om van hun trouw te
doen blijken.
Een oogenblik scheen het, dat Doorn
zijn belangrijkste inwoner zou veriezen
het was toen de politieke situatie in
Duitschland voor een terugkeer gunstig
leek doch nu zijn de wolken althans voor
de Doornaars weer opgetrokken. De keizer
blijft.
Men heeft al kunnen lezen %velke gas
ten verwacht worden, en als ik in hotel
Pabst mijn kamer opzoek, heb ik 'n oogen
blik het gevoel, dat ik in de Almanach de
Gotha verzeild geraakt ben. Een gansche
corridor is in beslag genomen door de
gasten van den jarige en op de deuren
zijn kaartjes geprikt, waarop ik de in sier
lijke Gothische letters geschreven namen
lees:
Ihre königliche Hoheit Prinzessin Her-
zeleide.
Ihre königliche Hoheit Frau Prinzessin
Oskar von Preussen.
Seine königliche Hoheit Prinz Burkhard.
Seine königliche Hoheit Prins Oskar von
Preussen.
Seine königliche Hoheit Prinz Karl
Franz Josef.
Doch van al deze koninklijkheid is nog
niets aanwezig behalve de naamkaarten.
Vanmorgen zijn op het slot de arme be
woners van Doorn ontvóngen ter gelegen
heid van 's keizers verjaardag en hebben
gaven in hout en levensmiddelen ontvan
gen en prinses Hermine heeft deze uitge
reikt. De ex-keizer maakte vanmorgen een
autotocht en schijnt zich in een goede ge
zondheid te bevinden. En voor de rest ko
men er ieder oogenblik groote zakken post
het poortgebouw binnen het staat niet
stil en degenen, die al deze post te ver
werken krijgen hebben geen sinecure. Dan
is er een geweldig wildzwijn aangekomen
uit Duitschland en dat is dan ongeveer het
nieuws, dat rondgaat in de buurt van het
groote huis, dat geheimzinnig tusschen de
boomen ligt en dat alleen genaderd wordt
door degenen, die de angstvallige surveil
lance van de rijksveldwacht in de poort
overwinnen kunnen. Tot hen behooren niet
de Nederlandsche en buitenlandsche pers.
DE UITZENDING VAN DE V.A.R.A.
Minister komt niet op zijn beslissing terug.
De minister van binnenlandsche zaken
gezien het schrijven van Arbeiders Radio
Amateurs (VA.R.A., Hilversum) van 20
Januari 1934, houdende verzoek om intrek
king van de beslissing, genomen bij zijn
beschikking van 17 Januari 1934 nummer
10, waarbij aan de V.A.R.A. de bevoegd
heid tot het doen van uitzendingen op Za
terdag 27 Januari 1934 is ontnomen; deelt
aan genoemde Vereeniging mede, dat er,
ook na overweging van de tegen zijn be
slissing van 17 Januari j.L nummer 10
door de VARA aangevoerde bezwaren en
na hernieuwde overweging van de gron
den, waarop die beslissing berust, geen ter
men heeft kunnen vinden daarop terug te
komen.
BRUG TE KATWIJK.
De provinciale waterstaat van Zuid-Hol
land deelt mede, dat de brug over het uit-
wateringskanaal te Katwijk door aanva
ring buiten werking is gesteld. Hierdoor
is de weg WassenaarKatwijkNoord wijk
voor het doorgaand verkeer voor onbepaal-
den tijd gestremd.
De voorgestelde loonsverlagingen van het
gemeentepersoneel te Zaandam.
Men meldt aan de „N.R.Crt.":
Zooals is medegedeeld hebben B. en W.
voorstellen aanhangig gemaakt tot het op
nieuw verlagen van de salarissen en loo-
nen van het gemeentepersoneel.
In afwijking met den toegepasten regel bij
vorige loonsverlagingen, om deze procents-
gewijze te doen geschieden, stellen zij thans
voor alle loonen, zoowel die van de arbei
ders als van de ambtenaren gelijkelijk met
200 per jaar te verlagen.
Hiertegen komen de arbeiders in verzet,
omdat zij van oordeel zijn, dat deze gelijke
korting veel zwaarder drukt op de lage loo
nen, dan op de hoogere waar deze haast niet
merkbaar is.
Daarbij komt, dat de tijdelijke korting
van 1933 vervalt, zoodat voor de hoogere
inkomens deze verlaging zelfs een verhoo
ging van wedde inhoudt.
B. en W. geven dit toe: alle ambtenaren
met een inkomen boven 4.500 gulden wor
den door deze regeling, vergeleken bij
i 1933, beter.
Ondanks dit oordeelen B. en W. hun voor
stellen niet onredelijk.
Toen in 1920 de salarissen en loonen wer
den herzien, zijn die der ambtenaren met
ongeveer 20 procent gestegen, terwijl de
loonen der arbeiders 40 a 50 pet. omhoog
zijn gegaan.
In vergelijking met andere gemeenten en
met hetgeen in het particuliere bedrijf
wordt betaald, zijn de salarissen der ambte
naren niet hoog en zeker niet tegenover de
loonen der werklieden.
Zou men nu een procentsgewijze korting
toepassen, dan werd die verhouding nog
ongunstiger.
Daarbij gaan de loonen der arbeiders ook
na de verlaging nog boven die te Amster
dam en bij het Ryk uit.
B. en W. meenen, dat bij de voorgestelde
regeling de belangen der arbeiders niet uit
het oog verloren zijn en deze zeker niet
gunstiger zouden zyn, wanneer het rapport-
Schouten leidraad zou geweest zijn bij de
beoordeeling.
Dinsdag as. komen deze voorstellen in
bespreking in het Georganiseerd overleg.
ZWARE BEPROEVINGEN VOOR
KATHOLIEKE PRIESTERS IN
SOVJET-RUSLAND
De katholieke wereld herinnert zich nog
de portreten van de katholieke priesters,
die onlangs uit de Sovjet-Gevangenschap
zijn bevrijd en in Litauen en Letland te
rugkeerden. Wat deze wakkere verdedi
gers van het geloof in Rusland te verduren
hadden is van groot documentair belang
als bijdrage tot de geschiedenis der gods
dienstvervolging in de Sovjet-Republiek,
Het Poolsche Katholieke Persbureau K.A.P
publiceert thans de korte inhoud van een
brief, welke door een dezer priesters aan
een Poolschen vriend werd geschreven.
Daarin lezen we o.m. het volgende:
„De zesde Juli 1932", schrijft de Eerw.
heer Z., „werd ik met andere gevangenen
naar het Kremlin overgebracht en in de
z.g. „Hedisolator": „geisoleerde cel", in het
huis van bewaring opgesloten, om twee
dagen later verhoord te worden door Com
missaris Pauker. Bij dit verhoor begon de
Commissaris razend van woede den Paus
te belasteren en wond zich zoo op, dat ik
niet meer wilde antwoorden en pas nadat
hij mij verzekerd had, dat hij verder kalm
zou zijn, zetten wij het gesprek voort. Den
12den Juli werden enkele van ons opnieuw
naar Archangel aan de Witte Zee terug
gezonden, waar wij afzonderlijk werden
opgesloten in volslagen eenzaamheid.
Enkele maanden later werd ons toege
staan elkander van tijd tot tijd op te zoe
ken. Op 1 Januari 1933 liet men ons op
een boerderij werken. Eerst moesten we
voor de koeien, later voor de paarden zor
gen en eindelijk kregen we werk in de
broeikassen. Ofschoon wy recht op beter
voedsel hadden, daar wij ziek waren, le
den we zoo'n honger, dat we nauwelijks
op onze beenen konden staan. Eenigen tijd
later begonnen onze lichamen op te zetten
en om ons leven te redden kookten we dis
tels en kikkers, die we uit de moerassen
opvischten. Nu en dan zocht ik schelpdie
ren aan zee en voedde me met hun inhoud,
maar daarvoor had ik speciale vergun
ning noodig. In dien tijd ontsnapten er re
ven gevangenen en de bewaking werd
daarom strenger. De gevangenen hadden
bij hun vlucht de Commandant der gevan
genis gedood en van zijn wapens beroofd
en vervolgens twee soldaten ontwapend.
Na een feilen strijd op den weg van Ho-
gilniki met een troep roode soldaten, slaag
den zij er in om een boot machtig te wor
den en in zee te steken. Een van hen werd
op de vlucht gedreven, de anderen werden
uit de vliegtuigen, die ter vervolging wa
ren uitgezonden met mitrailleurs neerge
schoten. Slechts één werd levend overge
leverd aan zijn vervolgers.
In de laatste dagen van Juli werden
mijn vriend en ik naar den „Isolator" ge
bracht van de Solowki-eilanden; wij wer
den dus weer cellulair gevangen gezet.
Het was de laatste maal, dat ik mijn vriend
zag. Op het eind van Augustus werd ik ge
heel onverwachts in aller haast door sol
daten weggehaald. „Gauw, gauw, en neem
bagage mee", schreeuwdèn zij en trokken
my in een vliegmachine. Alles wat ik had
bleef in mijn cel, ook het beetje geld, dat
ik nog bezat, bleef in de gevangen iskas. In
de vliegmachine intmoette ik de eerw.
heer Pronchienis. Twintig minuten later
arriveerden wij te Kemi, evenéens aan de
Witte Zee gelegen, waar wij weer in „Ido-
lators" werden opgesloten. Toen ontmoette
ik de eerw. heer Bugienis. Den volgenden
dag werden we op transport gesteld naar
de Butyrki-gevangenis te Moscou.
Den 19den October kwamen wij te Kow-
VOORNAAMSTE NIEUWS.
BUITENLAND.
De worsteling tusschen Kerk en Staat in
het nieuwe Duitschland. De vonnissen te
gen de geestelijken te Miinchen en de op
positie in de Evangelische Kerk. (2e blad).
De schandalen-serie in Frankrijk (2de
blad).
Groote scheepsramp in China. (BuitenL
Ber. 2de blad).
DE STRIJD OM DE ZICHTBAAR
HEID VIA DE AETHER
AMERIKA. ENGELAND EN ITALIË
NEMEN THANS TELEVISIEPROEVEN.
In verschillende staten der oude
en nieuwe wereld is reeds geëxpe
rimenteerd op het gebied van te
levisie. In de laatste tijd houden
Amerika, Engeland en Italië zich
met die zaak bezig, waarbij de
strijd eigenlijk tusschen Europa en
Amerika wordt gevoerd.
Ingenieurs van de E.I.A.R., de Italiaan-
sche corporatie, die belast is met de om
roep, hebben het eerste Italiaansche teie-
visie'-zend- en .ontvangstation in het elcc-
triciteitspaleis te Turijn ondergebracht. Er
zal van de 5 a 8-meter-golven gebruik wor
den gemaakt. Opvoeringen in theaters,
straattooneelen, huldigingen etc. komen
voor uitzending in aanmerking. Een regel
matige dienst zal pas worden onderhouden,
wanneer te Rome een dergelijk station zal
zijn voltooid; dit wordt speciaal voor de
uitzending van geluidsfilms ingericht.
Van meer belang dan deze Zuid-Europee-
sche pogingen zijn de in Engeland georga
niseerde uitzendingen, te eerder, omdat de
V.S. daarbij ook een rol spelen.
Verschillende systemen worden tegen
elkaar afgewogen, waarbij voornamelyk
twee maatschappijen om de voorrang
vechten. De eene is de „Baird Television
Ltd.", de andere de „Electric and Musical
Industries". Terwijl de Baird-maatschappij
I met Engelsch kapitaal werkt, ontvangt de
concurrent haar instructies uit Amerika.
De eerste wordt gesteund door mr. Isidore
Ostrer, een bekend Britsch magnaat, direc
teur van de „Gaumont-British Film Com
pany" en eigenaar van theaters en kran
ten.
De „Electrical and Musical Industries"
BINNENLAND.
Dameshoeden- en bontzaak te Alkmaar
hedennacht door brand verwoest. (Laatste
Ber.).
SPORT EN WEDSTRIJDEN.
Fransche overwinning in de Sterrit naar
Monte Carlo. (3de blad).
De wereldkampioenschappen biljarten te
Genève. (3de blad).
behoort tot een uitgebreide combinatie,
waarvan ook de Columbia Gramophone
(H.M.V.) deel uitmaakt. De B.B.C. heeft
haar in de gelegenheid gesteld proef te
zenden in het Engelscne omroeppaleis,
maar een licende tot het oprichten en in
standhouden van een station binnen de
grenzen van Grooc-Brittannië zou haar zyn
geweigerd. Een der kopstukken van deze
corporatie zou kort geleden Europa bereisd
hebben, ten einde na te gaan waar en op
welke wyze er ultrakortegolf zenders voor
televisie zouden kunnen neergezet wor
den. Een dergelijk feit is van de grootste
beteekenis.
Want wie in de toekomst de televisie be
zit, beheerscht de wereld. Men weet, welke
invloed de bioscoop op onze daden en ge
dachten uitoefent. Het staat overigens vast,
dat de televisie in laatste instantie zal neer
komen op de emanatie van geluidsfilms.
Welnu, de „Electrical" wordt gecontro
leerd door de „Big Radio Corporation", die
ook de Amerikaansche nationale omroep
bezit. Een net van televisiezenders in
Eurupa, geëxploiteerd door de U.S.A. zou
derhalve tot een volledige Amerikanisee-
ring kunnen leiden.
De strijd om de zichtbaarheid
via de aether.
Men dient in aanmerking te nemen, dat
men de bioscoop thuis zal hebben en er niet
één of twee maal in de week, maar iedere
dag van zal genieten, zooals men thans
de gewone raaio dagelijks savoureert.
Een Engelsch radio-expert liet zich als
voigt uit: „Een combinatie, die het beste
televisiesysteem ter wereld zou ontdekken
en daardoor het monopolie van de aether-
golven zou verwerven, ware niet alleen in
staat millioenen ontvangtoestellen te ver-
koopen, maar zou bovendien alle landen
kunnen bewerken met haar eigen films,
advertenties en ideeën. Wall-street zou op
die manier de wereldopinie kunnen kne
den".
Men ziet, dat het hier principieele din
gen betreft!
De beroemde uitvinder Marconi, is by
de „Electric" geïnteresseerd. De „Ameri-
con Telephone en Telegraph Company"
werkt met naar eveneens samen. Een groot
financier als David Sarnoff is haar direc
teur. Sarnoff is ook het hoofd van de ge
weldige Amerikaansche „Radio Corpora
tion" en voorzitter van de „Radio-Keith-
Orpheum Corporation".
Binnen enkele maanden zal blijken, welk
stelsel het meest waard is: het Angelsaksi
sche of dat der Yankees. Terwijl laatstge
noemden in het Broadcasting House demon-
streeren, heeft de Baird-maatschappy toe-
stemming van den hoofdpostmeester gekre-
j gen om de torens van Chryscal Palace voor
haar doeleinden te gebruiken,
i Men bedient zich o.a. van een soort gra-
mofoonplaten, waarop het licht als geluids
trilling is vastgelegd. Bij afdraaien op het
hiertoe geconstrueerde apparaat wordt het
geluid weer in beeld omgezet. Tusschen
Londen en Glasgow wordt de telefoontele
visie aangewend. Men ziet en hoort elkaar
tydens het gesprek-over-de-kabeL
De z.g. noctovisie, waarbij men door de
mist heen „tuurt" met behulp van infra-
roode straling, is nu ook in zwang geko-
j men. Schepen en vliegtuigen trekken cr
profijt van.