NEERLAND
TIJDENS HET
OUDE JAAR
ZATERDAG 30 DECEMBER 1933
üt L C UP A NT
ZEVENDE BLAD PAG. 25
ONDER STERKE LEIDING NAAR
EEN NIEUWE TOEKOMST
De Aarde heeft al wentelend van licht
in duister, van duister in licht haar
kringloop rond de zonnester volbracht, en
gelijk velen van haar bewoners, snelt zy
voort, zonder geheugen of herinnering, het
oude jaar achterlatend, het nieuwe tege
moet in duizelingwekkende vaart.
Het nieuwe jaar is begonnen, maar de
goddelijke draaimolen, waarop wij men-
schen geboren worden en afsterven, gunt
zich geen oogenblik verpoozing en draait
steeds door, draait en draait jaar-in jaar-
uit, eeuw-in eeuw-uit. En met de Aarde
vlucht pijlsnel voort de Tijd de Tijd, het
geheimzinnige kind der Eeuwigheid.
Laat ons echter niet handelen als onze
redelooze Moeder Aarde. Laat even de
„neutralisatie" intreden tijdens onze jaar-
lyksche rondrit langs de hemelsche wieler
baan.
Het oude jaar bracht met zich veel vreug
de, maar ook veel leed. Hoe gelukkig is de
mensch, dat de toekomst voor hem ver
borgen blijft! Had menig onzer vooruit ge
zien wat dit oude jaar over hem zou stor
ten in vertwijfeling zou hij hebben rond-
geloopen, terwijl hy nu de zorgen en het
verdriet gelaten aanneemt uit Gods Vader-
baan. Laat ons nog even terugblikken op
hetgeen het oude jaar ons heeft gebracht.
Wat zal het nieuwe jaar ons brengen?
Geluk of ongeluk? Vrede of oorlog? Crisis
of welvaart? Hoe gelukkig is de mensch,
dat de toekomst voor hem verborgen blijft.
Vragen kunnen wy. Het antwoord komt
vóór de zon op het punt van heden is terug
gekeerd. En dat is o zoo spoedig. Nauwe
lijks hadden we het Nieuwjaar 1933 met
knallende kurken en dampend kruit -ge
vierd, of als Oudejaar dragen we 't weer ten
grave.
Bij het sterven van dit Oudejaar hebben
wij het boek geopend, „waarin alles be
schreven staat". Van dag tot dag, soms
zelfs van uur tot uur, vonden wij op het
vertrouwde krantenpapier gedrukt, wat
zich in het leven van het thans ontslapen
Jaar heeft afgespeeld.
Hoewel men van de dooden steeds het
beste behoort te denken, van dezen doode
behoeven we 't niet te verhelen: veel
schoons was niet.
Ons goede vaderland, waarop wij allen,
al schreeuwen wij 't niet van de daken, in
ons hart zoo fier en trotsch zijn ons goeie,
trouwe Nederland werd nog steeds bezocht
door de rampspoed van de bedrijfsslapte,
met zijn treurige hofstoet van werkloozen
en stille armen. Ontzaglijk veel is er ook
dit jaar weer gedaan, om de ergste gevol
gen van de crisis te lenigen. Ons land, dat
in menig cultureel opzicht aan de spits der
volkeren staat, laat zich ook in mildda
digheid door geen natie ter wereld over
troeven.
Ontzaglijk veel is er ook gedaan om
handel, industrie en landbouw op een ge
zonde basis te brengen, aangepast aan de
veranderde tijdsomstandigheden. Ons volk,
onze regeering, een korte tijd mismoedigd
door tegenslag op tegenslag, zit niet meer
bij de pakken neer.
DRIE HISTORISCHE GEBEURTENISSEN.
Wanneer de crisis voorbij is want
evenmin als welvaart duurt een crisis
eeuwig zal de ellende van dit jaar en
de voorafgaande weer spoedig vergeten
zijn. Maar enkele gebeurtenissen.hebben in
1933 plaats gegrepen, die ons nog lang zul
len heugen, omdat zij van historische be-
teekenis zyn:
het uitroepen der dictatuur in Duitsch-
land (Januari);
de muiterij op de „Zeven Provinciën"
(Februari)
het mislukken der Economische We
reldconferentie (Juni).
In het Jaaroverzicht van den buitenland-
schen toestand zal op oorzaken en gevolg i
van het eerste en laatste feit nader worden
ingegaan, maar onmiskenbaar is ook hun
invloed op den gang van zaken in Neder
land.
Kort nadat in Duitschland een sterk-
militairistische partij de alleen-heerschappij
had veroverd, viel in de Oost het betreu- I
renswaardig incident voor met de „Zeven
Provinciën" (6 Februari) betreurens
waardig, omdat het 22 opgeruide jonge 1
menschen 't leven kostte, maar nog te meer 1
betreurenswaardig, omdat plotseling fel in
het daglicht trad, hoe het gezag was onder
graven en ondermijnd.
De Regeering greep krachtig in, daarbij
geruggesteund door den geest van ons volk,
dat gaarne in vryheid leeft, maar niet in
een ordelooze Janboel.
Akelig om aan te zien, was de houding
van de S.D.A.P. In het eerste stadium van
de muiterij hoopten de Socialisten er garen
bij te spinnen en juichten de opstandelin
gen toe. Hun leider Albarda prees „de dap
pere ongehoorzaamheid", die hem een „dui-
velsch genoegen" had bezorgd, maar wei
nige dagen later verklaarde deze heer, dat
Je muiterij „volstrekt ontoelaatbaar" was.
Geheel onverwacht barstte op denzelf-
!en dag, dat de bom op de „Zeven Provin
ciën" neerviel (10 Februari), een nieuwe
bom los in den vorm van een politieke cri
sis. In de Tweede Kamer werd met de stem
men der Christelijk Historischen een
motie-Boon aangenomen, waarbij de be
raadslaging werd geschorst over de ver
deeling der rechtsgebieden. De Regaering
zag in deze motie een symptoom, dat de
Kamer haar niet wilde volgen op den „weg
der bezuiniging.
Den 15 Februari volgde het besluit tot
ontbinding der Tweede Kamer op 8 Mei,
met de aankondiging van vervroegde ver
kiezingen op 26 April.
De verkiezingsstrijd, welke met buiten
gewone felheid werd gevoerd, stond bij de
rechtsche partijen geheel in 't teeken van
een sterk gezag, gecontroleerd door „een
gezonde volksinvloed". De invloed van de
gebeurtenissen in Duitschland en van de
plichtsverzaking op de „Zeven Provinciën"
is reeds sterk merkbaar. De Regeering
kantte zich sterk zoowel tegen de commu
nisten en socialisten (dcor lectuur verbod en
wering uit het leger) als tegen de fascisten,
op wier aanwezigheid in de burgerwachten
zij evenmin prijs stelde.
Ondertusschen zette de Regeering de be
raadslaging voort met de „in ontbinding
verkeerende" Tweede Kamer, met als re
sultaat verschillende crisissteunwetten ten
gunste van bollentrekkers en boomkwee-
kers en een beperkte machtigingswet voor
minister Verschuur.
EEN KRACHTIG STUURMAN AAN
HET ROER.
De verkiezingen brachten een groote
meerderheid voor een „stevig gezag" en na
eenige strubbelingen met de Kabinets
formatie trad op het tweede Ministerie-
Colijn.
Met vaste hand en zonder aarzelen heeft
de Regeering haar gezag gehandhaafd. Aan
het wroeten der Nazi-propagandisten werd
een spoedig einde gemaakt door „Gauleiter"
Tykfer en eenige makkers over de grens
te bonjouren. Voor de ambtenaren werd
het lidmaatschap van fascistische organi
saties verboden; voor het leger bovendien
het lidmaatschap van de S.D.A.P. Een uni
formverbod werd ingevoerd, om aan het
machthebbertje-spelen een einde te maken
en bovendien relletjes te voorkomen. Aan
de ambtenaren werd aangezegd, zich van
politieke agitatie te onthouden. Meerdere
maatregelen betreffende de vrijheid van
meeningsuiting zijn ingediend, zoodat aan
den wensch van bijna het geheele volk, tot
onderdrukking van revolutionaire propa
ganda, wordt voldaan en wat verheu
gend is, langs den wettigen weg.
Van een Regeering, die haar wil als wet
afkondigt, bleven wij bevrijd en zullen
wij bevrijd blijven.
Ook de Tweede Kamer begreep haar tijd.
Bij velen, vooral bij de jongeren, die geen
flauw idee hebben wat wetgevende arbeid
medebrengt, staat ons Parlement in het
kladboekje, om niet een meer populaire
uitdrukking te bezigen. Het tempo, waarin
de Kamer dit jaar gewerkt heeft, is zeer
versneld, eenerzijds door het nijpen van de
economische nood (Machtigingswet van
Minister Verschuur), anderzijds door de
revolutie in Duitschland, die in zooverre
instemming vond bij ons volk, dat men het
eindeloos gepraat en politiek geredekavel
moe was. Het Parlement heeft zich zacht
aan anderen gespiegeld vele gemeente
raden echter hebben uit de teekenen des
tijds nog geen wijze les getrokken.
Het mislukken der Economische Wereld
conferentie te Londen, met zooveel drukte»
en reclame aangekondigd, had voor ons
land dat belangrijke gevolg, dat onze
eeuwenoude vrijhandel, waaraan Nederland
zijn welvaart voor een groot deel te dan
ken heeft, noodgedwongen moest worden
opgegeven.
In toenemende mate werden contingen-
teeringen toegepast (wijziging crisisinvoer-
wet), een retorsiewet en een clearingswet
aangenomen, waarvan de Regeering naar
believen gebruik kan maken.
Toch streeft de Regeering slechts door
de uiterste nood gedwongen naar een be
scheiden autarkie en wacht zij zich wel het
buitenland door schei-pe maatregelen te
prikkelen. Eén oog blijft zij steeds gericht
houden op verruiming van de export. Want
het is niet te loochenen, dat ons landje,
wanneer het op zichzelf is aangewezen,
slechts armelijke levensomstandigheden
kan schenken aan zijn acht millioen inwo
ners. En wij zijn het zoo royaal gewoon!
DIEP INGEGREPEN.
Zeer verregaand en met een gelukkig re
sultaat zijn de bemoeiingen der Regeering
geweest op het gebied van den land- en
tuinbouw, waar Minister Verschuur dic
tator is onder controle der Volksvertegen
woordiging. Ons land was met zijn land- en
tuinbouw geheel ingesteld op den export.
Waar export slechts in zeer bescheiden
mate mogelijk is, leverde het land een veel
te groote hoeveelheid producten, met als
gevolg, dat de prijzen daalden ver beneden
de bedrijfskosten. Dat is nu wel prettig
voor de stedelingen, maar een onhoud
bare toestand. Vooral ook de middenstand
ondervond weldra de nadeelige gevolgen.
Honderdduizend speenvarkens, tweehon
derdduizend koeien werden afgeslaagd, mil-
lioenen bloembollen op de mesthoop ge
worpen een landbouwcrisisfonds werd
ingesteld waaruit deze maatregelen en de
verschillende steunverleeningen werden be
kostigd. Een beperking van veeteelt en
de teelt van verschillende land- en tuin
bouwproducten werd reeds opgelegd en zal
nog door meerdere andere worden gevolgd.
Een nieuw verdrag werd gesloten met
Duitschland, dat, dank zij de veranderde
tactiek onzer regeering, voor ons land iets
gunstiger luidde.
Zoo streefde de regeering er naar door
de bedrijven gezond te maken, voor zoover
dat in haar vermogen ligt, èn de werk
loosheid te verminderen èn den midden
stand te steunen, welke laatste slechts leven
kan als het de bevolking goed gaat. Bo
vendien bestreed de regeering rechtstreeks
de werkloosheid door werkverschaffing
(maar slechts op bescheiden schaal) en
door de wering van buitenlandsche werk
krachten. Maatregelen voor den midden
stand zijn in voorbereiding.
KERK EN KONINGIN.
Behalve een crisis in het wereldlijke ge
zag uitte zich ook een crisis in het geestelijk
gezag, zoodat de Bisschop zich verplicht zag
op den Delftschen Katholiekendag aan de
geloovigen eerbied voor de priesters voor
te houden. De veroordeeling van Ernest
Michel door den "Bisschop van den Bcsch
heeft velen de oogen geopend, dat zij met
hun actie op den verkeerden weg waren.
Een algeheele en vreedzame omwenteling
is te bespeuren in den geest van ons volk.
dat gezag niet langer gevoelt als een nood
zakelijk kwaad, doch als een noodzakelijk
goed. Aan de Draagster van het Gezag, aan
onze geëerbiedigde Koningin werd op 9
September een grootsche hulde bereid,
welke uit het hart van ons volk voortkwam.
Zelfs de S.D.A.P. werd door deze strooming
aangegrepen en ging in het „Herzienings
rapport" den monarchalen weg bewandelen.
Ook de R. K. Staatspartij begreep haar
taak in dit veelbewogen jaar. Zij bereidt
een staatsinrichting voor volgens de richt
lijnen van Quadragesimo Anno een
staatsinrichting, die eveneens een vreed
zame omwenteling moet te weeg brengen
in het parlementaire stelsel.
Zoo geeft de vaderlandsche geschiedenis
van dit jaar een beeld van groote actie en
bedrijvigheid, op de eerste plaats om ons
land aan te passen aan de gewijzigde eco
nomische verhoudingen, en vervolgens
om ons aan te passen aan de verandering,
die in de geesten heeft plaats gegrepen.
Moge ons volk eendrachtig zijn en de
Regeering steunen, door zich verre te hou
den van den „kankergeest", die de partijen
van uiterst rechts en uiterst links heeft be
smet.
De Regeering weet haar weg door de
branding. Ondanks belagers in binnen- en
buitenland houdt zij moedig zee.
PRIESTERJUBILEA IN 1934.
JUEILEERENDE BISSCHOPPEN.
Z. H. Exc. Mgr. A. F. Diepen zal 7 Juni
1934 zijn gouden priesterfeest herdenken.
Z. H. Exc. Mgr. Dr. J. H. G. Lemmens
zal 26 Augustus 1934 den dag herdenken,
waarop hij voor 25 jaar tot priester werd
gewijd.
Z. H. Exc. Mgr. W. Bouter, Bisschop van
Nellore, herdenkt 17 Januari 1934 zijn 12y2-
jarig priesterfeest.
BISDOM HAARLEM.
50 jaar priester: 15 Aug. Mgr. dr. G. van
Noorc, Deken van Amsterdam, Mgr. dr. Th.
Vlaming, Emeritus Officiaal, Heemstede,
Valkenburgeriaan 20. 20 Dec. H. Bollinger,
Emeritus Pastoor, Bussum, Brinklaan 125.
40 jaren priester: 17 Februari J. Bruning,
Em. Past. Heemstede, St. Bavo Gest., C.
Floor, Pastoor te S t o m p w ij k, J. Post-
ma, Pastoor te 's-Hage (O. L. Vr. v. G. R.),
F. Wassen, pastoor te Bennebroek; 15 Aug.
F. C. van Beukering, Pastoor te Haarlem
(H. Jos.), F. Lucassen, pastoor te 's-Hage
(H.H.Engelb.), J. F. v. d. Meer, pastoor te
Velsen-Driehuis, P. Meijer, pastoor te
Voorschoten, J. Rom bouts, pastoor te
Wormerveer, P. Sprengers, pastoor te Hon-
selersdijk, P. de Vetten, pastoor te O e g s t-
geest, G. Waterreus, pastoor te Noord-
w ijkerhout (H. Victor).
25 jaar Priester: 15 Aug. Th. Blom, pas
toor te Nieuwkoop, W. Buren, pastoor
te R'dam (H. Barb.), P. v. d. Burg, pastoor
te Egmond a. d. Hoef, F. Coimet, pastoor
te Haarlemmermeer (H. Franc. v.
S.), A. v. Eeden, pastoor te Haarlem (Oud-
Schoten) (H. Bavo), A. Heijdeman, pas
toor te Monnikendam, P. Kemper, pastoor
te 's-Hage (H. Teresia v. h. K. J.), A. v.
Leipzig, pastoor te Beemster, Th. Loomans.
pastoor den Hoorn (Schipluiden), J. v. d.
Marck, pastoor te Zaandam, W. Nolet, pas
toor te A'dam (H.H. Petr. en P.), Th. v.
Outersterp, pastoor te Moordrecht, J. van
Rooy, pastoor te de Lier, L. v. Ruyven, pas
toor te den Burg (Texel), J. Schiphorst,
pastoor te A'dam (H. Bonif.), W. Sentenie,
pastoor te Lisse (H.H. Engelbew.), J.
Speet, pastoor te Houtrakpolder, P. Ver-
wer, pastoor te Zwaagdijk, M. v. Willige,
pastoor te B 1 e i s w ij k.
12 y} jaar Priester: 10 December: L. v. d.
Griendt, Rector R. K. Ziekenhuis, Dord
recht, H. Heijnen, Rector Heibloem, Heijt-
huizen (Limb.), C. Henning, leeraar Sem.
Hageveld, Heemstede, P. Heskes, professor
Philosophicum, Warmond, A. Kok, Rec
tor St. Pius Gest. Amsterdam, H. Kouwen-
hoven, kap. te A'dam (H. Vine, a P.), J.
Langendijk, kap. te A'dam (H. Willibr.
buiten de V.), E. Pronk, kap. te A'dam
(H. .Cath.), J. Rijk, rector R. K. Zieken
huis, Vlissingen, J. Riswick, kap. te A'dam
(H. Willibr. binnen de V.), H. Roelvink,
kap. te Bloemendaal, C. Vis, rector R. K.
Ziekenhuis te Alkmaar, H. Vreeswijk, kap.
te 's-Hage (O. L. Vr. v. G. R.)
„Msbd."
EEN MERKWAARDIGE BEKEERING.
Door Esperanto.
Een bekeerlinge uit Estland deelde het
volgende mede aan prof. H. Mets, secr.
van de Apostolische Vereeniging Petrus
Canisius:
Ik wensch U te verzekeren, dat
Esperanto inderdaad een zeer nuttig hulp
middel is in dienst der Kath. Kerk, want
juist Esperanto koos God uit om mij te
voeren in den schoot van de ware kerk van
Christus, waar ik een jaar geleden lid van
werd. Ik moet bekennen, dat ik heelemaal
niet van plan was om Esperanto te leeren,
en 't me niet interesseerde, maar een of
andere vreemde kracht dwong mij .in 1929
dat te doen en ik verwonderde mij wat
dat onverklaarbaar gevoelen toch bedoel
de: „ik moet Esperanto leeren, hoewel ik
't heelemaal niet wil". In den zomer van
1931 was ik reeds besloten de Fransche
koloniale tentoonstelling in Parijs te be
zoeken, maar wederom veroorloofde een
onweerstaanbare kracht me niet het plan
te verwezenlijken sn ik moest gehoorza
men aan de Stem in mijn Ziel, welke me
riep naar Krakow naar den aldaar plaats
hebbende Illen internatiolen Esperanto-
cursus van den Priester Andreas Cseh
Het Kath. intern, informatie-bureau zond
mij het boek „Kie estas la Eklezio de
Kristo?" (een esperanto vertaling van het
schoone boekje van pater M. v. d. Hagen
S.J. n.L „Waar is de kerk van Christus?"),
dat geschreven is in Esperanto, en 't ver
vulde goed zijn taak.
Nu behoor ik gelukkig reeds een jaar
tot die kerk en kan slechts herhalen de
woorden van den H. Augustinus: „voor U,
Heer, hebt Gij ons geschapen, ons hart is
onrustig totdat het rust vindt in U." Won
derbaar zijn de wegen en de middelen van
den Heer om de zielen te voeren in Zijn
rijk op aarde, in de ware kerk, waarheen
ik gekomen ben door middel van Esperan
to. Gij ziet, ZeerEerw. Z.Gel. Heer, God
koos Esperanto uit om mij, een persoon
opgevoed in den geest van verachting zelfs
voor den naam katholiek, te geleiden naar
het licht, en dank aan Esperanto kon ik
komen tot de kennis van de ware kerk van
Christus, onzen Heer en Koning, Wiens
Hart geopend is voor allen. Waarlijk won
derbaar en onnaspeurlijk zijn de wegen van
God! Esperanto, om de zielen te voeren in
den schoot van de H. Kath. Kerk, Esperan
to om te verbreiden de leer der ware kerk
van Christus!
Kan men een ander hooger en eervoller
doel vinden voor die inderdaad welluiden
de en zoo gemakkelijk aan te leeren taal?"
Dit is inderdaad wel een zeer treffend
bewijs van de belangrijke diensten, die het
Esperanto, door Mgr. Orsenigo eens „de
taal der liefde" genoemd, ook kan bewy-
zen aan het heil der zielen.
Het is dan ook geen wonder, dat de Apo
logetische vereeniging Petrus Canisius den
laatsten tijd meer bijzonder'haar aandacht
wijdde aan de verspre''*'""
DE OMZETBELASTING.
Bedrijf en publiek.
De Commissie van Overleg uit de drie
Nederlandsche Middenstandsbonden ver
zoekt ons te melden:-
De Omzetbelasting, die op 1 Januari in
werking treedt, is een verteringsbelasting.
Zij is in geen enkel opzicht als bedrijfs
belasting bedoeld.
Overeenkomstig de strekking van de
wet zal zij door den consument moeten
worden opgebracht.
De wetgever heeft dit zelf zoo krachtig
mogelijk trachten te bevorderen door aan
den fabi'ikant onder alle omstandigheden
een formeele verhaalsbevoegdheid toe te
kennen.
Echter.... ook grossier en winkelier
zullen overeenkomstig de strekking der
wet deze belasting ten laste van hun koo-
pers moeten brengen. Grossier en winke
lier ondervinden de belasting als een ver
hooging van hun inkoopprijzen; zij zullen
derhalve dienovereenkomstig hun ver
koopprijzen moeten wijzigen.
Een belasting van minderen omvang
kan in normale omstandigheden ten laste
van het bedrijf worden genomen.
Een omvangrijke crisisheffing ech
ter, zooals de omzetbelasting in wezen is,
kan naar de bedoeling van den wetge
ver alleen door de gezamenlijke consu
menten worden opgebracht.
Ongetwijfeld zou het Nederlandsche be
drijfsleven voor het publiek gaarne een
ander Nieuws jaarsgeschenk hebben ge
bracht. De ongunst der tijden heeft het he
laas niet anders gewild
Moge het koopend publiek aan den win
kelstand zijn ongewilde en ongevraagde
functie van belastingheffer zoo gemakkelijk
mogelijk maken!
sche lectuur in 't Esperanto, en het is wel
zeer jammer, dat zy door gebrek aan vol
doende middelen, eenige reeds langen tyd
gereed liggende vertalingen van apologe
tische brochures door gebrek aan vol
doende geldmiddelen niet ter perse kan
leggen.
Wij twijfelen niet, of Petrus Canisius zal
op dit gebied krachtiger steun gaan on
dervinden.
Ook op dit punt kunnen wij van onze
tegenstanders, speciaal van de bolsjewisten,
nog leeren. „Msbd."
LETTEREN EN KUNST
Dr. J. F. M. Sterck.
Dr. J. F. M. Sterck, te Aerdenhout, kunst
historicus en kennis der Vondelliteratuur
wordt 3 Januari 75 jaar.
Dr. Sterck heeft zich in bijzondere mate
verdienstelijk gemaakt door zijn bijdragen
tot de kennis der historie van het H. Mi
rakel van Amsterdam; verschillende be
langrijke publicaties zagen daaromtrent van
zijn hand het licht.
L...de linkerweghelH,
met goede voornemens
geplave d.net als dieandere
weg Brerg 1,10 van die
p'annen in practijk en
u rijdt veilia.
RUDT VSIUG
