WAT T OUDE JAAR VAN
DE SLEUTELSTAD
TE VERTELLEN HEEFT
ZATERDAG 30 DECEMBER 1933
DE LEIDSCHE COURANT
VIJFDE BLAD PAG. 18
•rifiek ondervonden met het gevolg, daf
•en groot gedeelte der socialisten zich heett
afgescheiden onder Renaudel.
Als buitengewone ramp memoreer en wjj
nog de versch in het geheugen liggende
spoorwegcatastrophe bij Lagny op 23 Dec.,
waarbij meer dan 200 dooden te betreuren
waren.
ZUID- EN OOST-EUROPA
De één-jarige geschiedenis van overig
Europa zal slechts uiterst kort zijn.
Van de Zuidelijker landen heeft Spanje
nog het meest onze aandacht getrokken dooi
den strijd der linksche regeering tegen Je
Katholieken, welke gelukkig een tegen
strijd der Katholieken tegen het anti-goJs-
dienstig bewind uitlokte.
In Juni van dit jaar onderteekende de n.b.
v^Catholieke" president Zamora de be
ruchte wet op de religieuze congregaties,
waarbij de eigendommen dier congregaties
werden geconfiskeerd en aan vertegen
woordigers der Kerk verboden werd onder
wijs te geven. Daar wegens gebrek aan au-
der onderwijzend personeel de geestelijk
heid bijna de geheele zorg voor het onder
wijs droeg, kan men begrijpen, hoe de op
voeding der jeugd geleden heeft onder deze
wet. Z. H. de Paus vaardigde tegen dit on
verantwoordelijk optreden der Kerk-vyan-
dige Spaansche regeering een encycliek uit,
waarin hij krachtig protesteerde, en ook de
Katholieke pers heeft niet nagelaten de
aandacht te vestigen op hetgeen in Spanje
voorviel, maar overigens heerschte er eens
gezind stilzwijgen over deze rechtsver
krachting, hoewel de „neutrale" pers nog
niet uitgepraat is over de Joden-vervul-
ging in Duitschland.
Het Spaansche vohc was evenwel wakker
geschud. Bij de Cortes-verkiezingen in No
vember leverde de stembus een groote over
winning op voor de rechtscne (d.L Katholie
ke) partijen, welke evenwel niet volledig
benut kon worden door hun verdeeldheid
inzake de kwestie: monarchie of republiek.
Italië heeft in het brandpunt der Katho
lieke belangstelling gestaan door de viering
van het H. Jaar, üat ingeluid is met de af
kondiging van de bul „Quod nuper" op 15
Januari. Op 1 April had de opening van
het H. Jaar plaais door de plecntige ope
ning van de H. Deur. Op wereldlijk gebied
trok Italië de aandacht door de prachtige
vlucht van het eskader-Balbo van Orbe-
telio via Amsterdam en IJsland naar Ame
rika en weer terug over de Azoren, welke
vlucht plaats had van 1 Juli tot 12 Augus
tus.
In België waren het de gebeurtenissen
te Beauraing en Banneux, die de belang
stelling opwekten, alsmede het verdrag van
Ouchy, dat evenwel nimmer geratificeerd
is, voorloopig ook niet geratificeerd zal
worden en dat wy dus verder onbesproken
zuilen laten.
Bulgarije maakte een pijnlijken indruk
doordat koning Boris op aandrang van zyn
regeering zijn dochter orthodox liet doo-
pen, zuIks tegen de uitdrukkelijk gegeven
belofte in, dat hij zijn kinderen, gesproten
«it het huwelijk met de Katholieke Ko
ningsdochter van Italië, ook Katholiek zou
laten doopen. De pauselijke nuntius werd
afgescheept met de boodschap, dat aldus
het besluit van den ministerraad luidde.
In Polen nam de Sejm op 21 Maart een
machtigingswet aan, waarbij aan den pre
sident en de regeering alle wetgevende oe-
voegdheid werd verleend, met uitzondering
van grondwetswijziging, zoodat ook Polen
thans practisch dictatoriaal wordt gere
geerd.
Rusland kenmerkte zich dit jaar door een
terugkeer in de „beschaving", doordat het
connecties zocht en verkreeg met de ove
rige landen. Op groote schaal sloot het
non-agressie-verdragen, terwijl Litwinof er
in slaagde om de erkenning van de Vereen.
Staten te verkrijgen. Ook met Frankrijk en
Italië kwam het op goeden voet. Men den-
ke o.a. aan de reis van Herriot naar de
Sovjet-Unie en het bezoek van Litwinof aan
Mussnlini.
AMERIKA.
Wanneer wij later de geschiedenis zullen
schrijven van de economische crisis en dui
delijk vóór ons zullen zien, hoe wij erin
en er weer uit raakten, zal in deze beschrij
ving het land van den dollar en z'n econo
mische dictator Roosevelt niet ontbreken.
Roosevelt volgde Hoover op in begin van
Maart, hoewel hij reeds maanden te voten
was gekozen. Zoo wil het nu eenmaal de
Amerikaansche wet. In dien tusschentijd is
de nieuwgekozene nog geen president en de
aftredende is het nog slechts in naam. Dat
gedurende dit interregnum de nieuwe pre
sident reeds eenige „voorrechten" van zijn
hooge toekomstige positie geniet, bewees de
16e Februari, toen er te Miami een aansla?
op hem werd gepleegd door een Italiaan,
Zangara genaamd. Deze trof evenwel den
burgemeester van Chicago, Cermak, die een
paar weken later aan zijn verwondingen
stierf.
De ambtsperiode van Roosevelt begon
goed, want nauwelijks had hij het presi
dentschap aanvaard of er brak een gewel
dige bankcrisis uit Alle beurzen en banken
werden gesloten, wat z'n terugslag vond
over de geheele wereld. Roosevelt werd be
noemd tot financieel en economisch dicta
tor, van welke bevoegdheid hij ook een
grondig gebruik heeft gemaakt tot het ne
men van allerhande experimenten, die door
de buitenlandsche bankwereld met be
zorgdheid werden gadegeslagen. De dollar
werd van z'n goudbasis los gemaakt en
danste sindsdien met oncontroleerbare
sprongen naar beneden. Ook thans is hij
nog niet gestabiliseerd.
In verband met den grooten invloed van
Amerika op de economische structuur van
de wereld, reisden Macdonald, Herriot en
dr. Schacht naar Washington om met Roo
sevelt te confereeren. Vele landen volgden
het Amerikaansche voorbeeld en lieten den
gouden standaard los.
Nadat de bankcrisis voorbij was, opende
WEL EN WEE IN MAATSCHAPPELIJK,
GEESTELIJK EN UNIVERSITAIR LEVEN
Nu gaat gij dood, Oud Jaar!
Onafgebroken, zooals de eene mensch na
den andere, zoo sterft ook het eene jaar
om plaats te maken voor het volgende.
Het jaar 1933 heeft luttele uren nog te
leven en dan staan we aan zijn doodsbaar,
terugblikkend op wat het ons bracht voor
wel en wee, op wat het beteekende voor de
Sleutelstad, waarvan we hier in korte trek
ken relaas willen geven.
Leiden als stad, gemeenschap van bur
gers, kon zich natuurlijk niet onttrekken
aan den algemeenen toestand, aan den in
vloed van crisis en malaise, die ook dit
jaar onverminderd haar zwaren last deed
drukken op stadsbestuurders en inwoners.
Oppervlakkig beschouwd is het afge-
loopen jaar niet ongunstiger geweest dan
de laatst daaraan voorafgaande. Dit willen
we concludeeren allereerst uit het feit, da:
de werkloosheid niet de hoogte van 1932
heeft bereikt en nu nog steeds enkeie
honderden onder het getal van vorig jaar
is gebleven.
We concludeeren dit ook uit het feit, dat
de gemeenlefinanciën, hoewel uit den aard
der zaak zorgbarend, toch niet angstwek
kend behoeven te worden genoemd.
Uiterste zuinigheid, inkrimping van op
het oog noodzakelijke uitgaven, was hier-
Roosevelt in Juli het offensief tegén de
economische crisis door de instelling van
een z.g. „super-kabinet". Een groocsch op
gezet werkverschaffingsprogram werd op
gesteld, de geheele Amerikaansche indus
trie werd gereorganiseerd. De Blauwe Ade
laar spreidde zijn vleugels uit en de N. L
R. A. codes deden hun intree.
Dank zij deze aciie schijnt het millioenen-
leger der werkloozen eenigszins vermin
derd te zijn.
Naast net „lynchen" van het werkloos-
heidsspook hebben de Amerikanen ook nog
wat anders gelyncht Vooreerst verschillen
de negers en een paar bianke kinderroovei s
(zooals te San José in Californië) en ver
volgens meneer D. R. Ankverbod, dien zu
te New York met eenige plechtigheid heo-
ben opgehangen.
Wjj noemaen zooeven Calif ornië. Daar
heeft in Maart j.l. een hevige aardbeving
gewoed, die ver over de honderd slachtof
fers heeft gemaakt
Op Cuba heeft een „aardbeving", veroor
zaakt door rebellen, het regeeringsgebouw
van president Machado doen instorten in
Augustus. Machado moest de vlucht ne
men en werd vervangen door de Cespedes.
die op zijn beurt het veld moest ruimen
voor prof. Grau San Martin. Maandenlang
hebben de onlusten geduurd en ook thans
schijnt het nog niet heelemaal rustig te zyn
op het eiland.
Zuid-Amerika heeft eveneens strijd te
zien gegeven. Peru en Columbia hebben
gevochten om het bezit van Letitia (hoewel
zij elkaar nooit den oorlog hebben ver
klaard) en Paraguay heeft het aan den
stok gehad met Bolivia om het Gran
Chaco-gebied.
Deze eindelooze oorlog (die hier wel of
ficieel verklaard is in Mei) schijnt thans
een einde te hebben genomen, doordat Bo
livia er genoeg van heeft.
AZIE.
In dat groote werelddeel is Japan de over-
heerschende tiguur, het eenige Aziatische
land, dat mee kan doen met de groote
mogendheden van het Westen. Of eigenlijk
is het woord .meedoen" niet op z'n plaats,
want het heeft juist dit jaar getoond, dat
het niet meer mee wil doen. Tengevolge
van de veroordeeling door den geheelen
Volkenbond van Japans actie in Mandsjoe-
rije is het land der geeltjes boos uit Ge-
nève weggeloopen. Dat was reeds in de
eerste maanden van het jaar. Wel zegde
het z'n blijvende medewerking toe op de
Ontwapeningsconferentie, maar de daden
van dit land op het gebied der bewapening
zijn allesbehalve geruststellend. Behalve
met China, waarmede het in den zomer
van dit jaar een wapenstilstand sloot, heeft
Japan ook booze woorden gewisseld met
Rusland, dat aan Japan den Chineeschen
Ooster-spoorweg wilde verkoopen, terwijl
Japan dien sooorweg liever voor niets had
China heeft het nog altijd te kwaad
met z'n eigen communisten en zich onaf
hankelijk verklarende generaals, zooals
onlangs in Foekien. De regeering van
Tsjang Kai Sjek doet echter alles om een
sterk centraal gezag in dit uitgestrekte en
volkrijke land te vestigen.
Siam heeft dit jaar weer een 'paar zeer
vreedzame revoluties meegemaakt. Eén in
April, toen de koning zelf een staatsgreep
uitvoerde en zich weer tot alleen-heerscher
opwierp, en één in Juni toen tijdens de
vacantie van den koning de pas verleden
jaar veroverde constitutie weer hersteld
werd.
En tenslotte memoreeren wij nog den
moord op den koning van Afghanistan
op 8 Nov. j.l. en zetten dan een streep on
der dit jaaroverzicht.
De werelddeelen AFRIKA en AUSTRA
LIË laten wij onbesproken.
voor evenwel noodig en het feit, dat het-
Leidsche Crisis-Comité veel nood wist te
lenigen uit vrijwillige bijdragen is hieraan
tevens niet vreemd.
En toch: we verkeeren in 'n soort versuf
ten toestand, waarvan de gevolgen zich zeer
waarschijnlijk in de komende jaren veel
meer zullen doen gevoelen.
We bedoelen, dat het geld, naar het ons
wil voortkomen, niet meer zoo rolt als
vroeger. Het vereenigingsleven is veel min
der opgewekt, de feestavonden zijn minder
talrijk, zoodat het zakenleven hiervan nu
en de gemeentefinanciën later de gevolgen
zullen ondervinden.
Intusschen wordt er zoo nu en dan toch
wel met geld gesmeten en nog wel daar,
waar men dit allerminst zou verwachten.
De Leidsche vroedschap n.L was zoo
vriendelijk om in Januari dagen en dagen
aan de begrooting te besteden, zoodat dit
de gemeenschap kwam te staan op 2.12 ft
per minuut
En ook bij de Stadhuiskwestie bleek het
geld nog steeds te kunnen rollen. Ettelijke
duizenden guldens werden besteed voor
nieuwe ontwerpen, welk geld gedeeltelijk
gespaard had kunnen worden, indien men
zoo spoedig mogelijk na den brand 'n vrije
prijsvraag had uitgeschreven, welk denk
beeld schrijver dezes in een vroeger jaar
overzicht reeds heeft bepleit.
Toch zijn we dit jaar opgeschoten. Er is
'n beslissing gevallen en den architect
Blaauw is opgedragen zijn plannen nader
uit te werken. Uit de raadsverslagen van
de vorige week heeft men intusschen kun
nen zien, hoe onbillijk bij deze stadhuis
kwestie is gehandeld. We zullen er hier
niet weer op ingaan. Aan den vooravond
van het eerste lustrum van den stadhuis
brand mogen we zeggen, dat we dus einde
lijk weer een nieuw stadhuis zullen krij
gen.
Wat verder het gemeentelijk beleid be
treft moeten we nog memoreeren, dat be
sloten werd tot verlaging der salarissen
van het gemeentepersoneel en tot verhoo
ging der belastingen.
De begrooting voor 1934 werd nagenoeg
sluitend gemaakt zonder nieuwe belasting-
verhooging en zonder algemeene salaris
verlaging. De korting door het rijk aan de
gemeente móet echterrnog nader verrekend
worden.
In het begin van het jaar werd de ver
bouwing van de Meisjes H.B.S. aan de Ga-
renmarkt aanbesteed, welke verbouwing in
den loop van het jaar haar beslag kreeg,
zoodat op 8 December de officieele herope
ning kon plaats vinden.
Den 12den Juni werd het nieuwe gedeelte
van hst Stedelijk Museum de Lakenhal in
gebruik genomen en den 16den October
vond de officieele inwijding plaats van het
Gemeentelijk Radio Distributiebedrijf.
De Leidsche Ambachtsschool vierde haar
gouden bestaansfeest, Zomerzorg werd den
15den Augustus op glorievolle wijze her
opend, het Stedelijk Muziekkorps hield, ais
slachtoffer van den nood der tijden,.op te
bestaan.
Den 24sten April vond in de Stadsge
hoorzaal de plechtige herdenking plaats van
den 400sten Geboortedag van Prins Willem
van Oranje, terwijl de 3 Octobervereeniging
haar jaarlijksche feestviering eveneens
wijdde aan Oranje.
'n Tiental branden, w.o. die van de St.
Petruskerk als de zwaarste, troffen de
stad in het afgeloopen jaar.
De eerste ernstige brand was die in den
nacht van 31 Maart, toen het café op don
hoek van de Nieuwstraat in de asch werd
gelegd. Daarna volgde op 2 April de brand
in een boekbinderij aan den Middelweg ach
ter de Luthersche kerk. Als hevigste in de
rij der branden sinds den beruchten stad
huisbrand volgde dan in den avond van 25
Juli de brand, die de St. Petruskerk in
vlammen deed opgaan.
Achtereenvolgens noemen we dan: 10
Augustus: brand boven het Luxor-Theater;
23 Augustus: het foto-atelier Waalewijn aan
de Haarlemmerstraat uitgebrand; 5 Septem
ber: uitslaande brand in de meubelzaak dor
fa. Dreef in de Burchtsteeg; 4 October: bin
nenbrand café Breyer aan de Lange Dief-
steeg, hoek Langebrug; 5 October: brand by
de Vries en Stevens 'op de Boommarkt naast
het Ethnografisch Museum; 11 October: uit
slaande brand in de Pieterskerkkoorsteeg.
Verder had nog 'n klein brandje plaats
in de Janvossensteeg en een op de Hooi
gracht bij de ontploffing in de fabriek der
firma Tieleman en Dros.
Wat de ongelukken oetreft, bleef dit ge
lukkig slechts tot enkele ernstige beperkt.
De eerste daarvan was de doodelijke aan
rijding op den onbewaakten overweg aan
den Broekweg, waarvan een jongen het
slachtoffer werd. Het tweede tragische on
geluk geschiedde den 17den Februari op de
Blauwpoortsbrug, waar 'n monumentale
lantaarn van zyn voetstuk stortte en een
jeugdig H.B.S.-er uit Oegstgeest doodelyk
trof.
Van degenen, die de gemeenschap in het
afgeloopen jaar door den dood ontvielen,
noemen we:
31 Jan.: J. W. P. Licht, afslager.
19 Febr.: G. C. Mingelen, oud-journalist.
19 Febr.: Mr. Egbert de Vries, oud-dijk
graaf van het Hoogheemraadschap Rijn
land.
9 April: B. F. Krantz, lid der lakenfirma
J. J. Krantz en Zonen.
31 Juli: H. W. Tieleman Sr., lid der firma
Tieleman en Dros.
13 Aug.: B. v. Dorsten, lid der fa. Koole
Nicola en Co.
15 Aug.: A. Jansen Hendriks, leeraar aan
de Ambachtsschool.
9 Sept.: Dr. J. W. P. Fransen, oud-direc
teur der Anna Kliniek.
25 Sept.: J. A. Kranendonk Duffels, oud
geneesheer te Leiden.
15 Oct.: Ch. van Spall, te Wassenaar, oud
directeur der Leidsche Duinwater My.
4 Dec.: Ir. H. Volker, in Portugal ver
dronken, adj. directeur der Ned. Mij. voor
Havenwerken.
HET KATHOLIEKE LEVEN.
Grootsche dingen te memoreeren over het
afgeloopen jaar kunnen we niet, doch dit
neemt niet weg, dat het Katholieke en het
Katholieke-sociale leven geen achteruit
gang te boeken hebben.
Evenals op alle ander terrein kreeg ook
het katholieke leven zijn wel en wee, zijn
vreugde en droefenis.
Met dit laatste beginnende, memoreeren
we dan voorop den noodlottigen brand, die
de St. Petruskerk in den avond van 25 Juli
in de asch legde. Al moge men over de al-
of niet-aesthetische waarde van dit kerk-
gebouw van meening verschillen, het ergst
wordt het gemis wel gevoeld door de pa
rochianen, die nu reeds maanden van hun
kerk, het middelpunt van hun geloofsle
ven, zyn verstoken en dit nog wel eenigen
tijd zullen blijven ook. Geduld is eon
schoone zaak, zegt 'n oud spreekwoord en
al geeft dit den parochianen van St Petrus
'n schrale troost, men moge bedenken, dat
ongeduld de zaak toch niet bespoedigt. Er
zitten aan nieuwe kerkplannen, vooral in
de huidige omstandigheden, heel wat moei
lijkheden vast, maar, als wy wel zijn inge
licht, zal de beslissing thans niet meer zoo
lang op zich laten wachten.
Vanzelfsprekend loopen we op deze be
slissing niet vooruit.
Naast het verlies der St. Petruskerk
staat de aanwinst in de onmiddellijke
nabijheid der stad 'n nieuwe uiting van
katholiek geloofsleven, de stichting n.l. van
de noodkerk der Paters Montfortanen aan
den Haagsche Schouw, waarvan de inzege
ning op 13 Augustus plaats had.
Nog een tweede aanwinst werd geboekt
door den bouw van het klooster en de kapel
der Paters Franciscanen ten dienste van
de nieuwe R. K. H.B.S. aan de Mariënpoel-
straat
Hiermede tevens ging het Katholiek bij
zonder onderwijs in de Sleutelstad Jn flinxe
schrede verder op den afgelegden weg. Op
2 Mei kon de opening van het prachtige
nieuwe gebouw plaats hebben.
Behalve de aanwinst van de R. K. HJB.S.
onderging het Katholiek bijzonder onder-
wys uitbreiding door de stichting van ie
R. K. school voor jongens en meisjes aan
de Potgieterslaan. Is dit een bijzondere ge
beurtenis voor het Katholiek onderwys,
wyl hiermede de eerste schrede op onder
wijsgebied werd gezet in het Haagweg-
kwartier, voor de bewoners van het recto
raat der Paters Franciscanen aan den
Haagweg is de aanwinst van deze moderne
semi-openluchtschool zeker 'n groote vol
doening.
Tot blijdschap van de Katholieken in hot
Haagweg- en Morschkwartier zal het zeker
ook stemmen, dat binnen afzien baren tijd
het rectoraat tot parochie zal worden ver
heven.
Den 13den Juni werd met groot succes
de vierde Katholieke Onderwyzersdag ge
houden.
In den Advent werd behalve in de St.
Petrus-parochie H. Missie gehouden,
waardoor het geloofsleven verdiept en ver-
i innigd werd.
Het Katholieke leven uitte zich voorts op
onweerstaanbare wijze in het welgeslaagde
Zesde Ziekeniriduum in de St. Jozefkerk
en in de prachtige demonstratie van de
KR.O.-vloot over de Hollandsche Meren,
met begin- en eindpunt in de Sleutelstad.
Het Sint Franciscus Liefdewerk, opge
richt 28 September 1920, vierde zijn 12^-
jarig bestaan; de Derde Orde in de Harte-
brug-parochie herdacht haar gouden feest
op kerkelijke wijze en de R. K. Militaire
Vereeniging bestond in het afgeloopen jaar
70 jaar, maar deze vereeniging boekte te
vens 'n verlies door het overlijden van een
harer steunpilaren, den heer W. Sanders,
sedert vele jaren bestuurslid dier vereeni
ging (en lid of bestuurder van verscheide
ne andere corporaties).
Op politiek gebied memoreeren we in de
eerste plaats de gevoerde actie by de Twee
de Kamerverkiezing, waarbij d« Alg. R. K.
Propagandaclub zich niet onbetuigd liet.
Zij toonde haar vitaliteit op ondubbelzin
nige wijze by de organisatie van den uit
nemend geslaagden fakkeloptocht aan den
vooravond der verkiezingen. De indruk van
dezen massalen optocht naar buiten is uit
stekend geweest.
Op Katholiek-sociaal gebied noemen we
het succes van het Plaatselijk Comité „Her
wonnen Levenskracht", dat geprotesteerd
had tegen een besluit van B. en W. der ge
meente Leiden, die toestemming tot het
houden van een bloempjesdag hadden ge
weigerd. De Kroon vernietigde het besluit
van B. en W., zoodat we mogen aannemen,
dat „Herwonnen Levenskracht" en overige
Katholiek-charitatieve instellingen voortaan
weer ongehinderd haar bloerapjesdagen
kunnen houden.
Van de overledenen noemen we nog:
2 Maart: Zr. Petrus Canisius, hoofd der
St. Josephsschool aan de v. d. Werffètraat.
4 Juni: Father J. J. G. Meyer, van de Su
Joseph Congregatie van MUI HilL
11 Juli: G. P. Timp, oud-Leidenaar, oud
gemeenteraadslid en oud-directeur van het
zangkoor der Mon Père, waarvan hy veer
tig jaar lid was.
18 Juli: Pater Modestus Looyaard, O.F.M.
4 Dec.: Prof. dr. R. Ligtenberg O.F.M.,
oud-hoogleeraar te Utrecht
Rest ons tenslotte nog te vermelden, dat
mr. E. J. M. H. Bolsius werd gekozen tot
lid van Gedeputeerde Staten van Zuid-Hol
land.
DE LEIDSCHE UNIVERSITEIT.
Het academische leven in de Sleutelstad
werd in het afgeloopen jaar beheerscht door
de plechtige herdenking van Wülem van
Oranje in tegenwoordigheid der Konink
lijke Familie, waarbij prof. Colénbrander
de herdenkingsrede hield. Deze plechtig
heid vond den 6den Januari plaats en 'n
maand later werd de Eerste Nederlandsche
Folklore-Dag gehouden. In de maand April
volgde het 15de Nederlandsche Philologen-
congres en den 6den October had de her
denking plaats van het 300-jarig bestaan
der Leidsche Sterrewacht. Den 3den No
vember tenslotte werd het Lorentz-monu-
ment aan de achterzijde van het Kamer-
lingh Onnes Laboratorium onder groote
belangstelling uit wetenschappelijke krin
gen onthuld.
Den 8sten Februari had de gebruikelijke
Dies-herdenking de 358ste in het
Groot Auditorium der Leidsche Universi
teit plaats. De rector magnificus hield daar
bij een rede over: „De grenzen van spel
en ernst in de cultuur".
Op 10 Februari werd het vernieuwde en
vergroote Rijksmuseum voor Geologie en
Mineralogie op plechtige wijze heropend.
De roem der Leidsche Universiteit op het
gebied der koude-temperatuur onderging
weer uitbreiding doordat in het Kamerlingh
Onnes Laboratorium een temperatuur be
neden acht honderste graad boven het ab
solute nulpunt door prof. de Haas werd
bereikt.
De rede, door prof. Huizinga bij de recto
raatsoverdracht den 18den September ge
houden, was in mineur gesteld. De hoog
leeraar klaagde erin, dat de wetenschap in
Nederland niet in eere is. 's Lands geldmid
delen noopten tot bezuiniging en hiermede
kon prof Huizinga zich getroosten, mits af
braak voorkomen werd. In hoeverre deze
klacht juist is, zal de toekomst moeten lee-
ren.
Voorts werd opgericht een Instituut voor
Systematische Theologie, een Leidsch Cri
minologisch Instituut en enkele andere.
Als elk jaar ontvielen de Universiteit ook
nu veischeidene hoogleeraren door den
dood, maar hun aantal is dit jaar wel bij
zonder groot
Bij het verscheiden van het oude jaar
overleed prof. dr. J. C. Kluyver, hooglee
raar in de wiskunde.
Aanvankelijk scheen het of het nieuwe
jaar gunstiger zou zijn, doch zwaar werd
de Universiteit getroffen door het vry plot
seling, na een ziekte van twee weken,
overujden van prof. dr. A. Eekhof, hoog
leeraar in de geschiedenis des christen-
doms. Op den dag van prof. Eekhofs be
grafenis openbaarde zich de ziekte, die
prof. mr. dr. C. v. Vollenhoven, hoogleeraar'
in het Adatrecht van Ned.-Indië, den 29sten
April ten grave sleepte. Hem volgde den
llden Mei mr. A. van Gijn op, bijzonder
hoogleeraar van 1921 tot 1923 en daarna
nog verscheidene jaren privaat-docent
Den 30sten Juli ontviel de Universiteit
een ander groot geleerde, prof. dr. W.
Scorm van Leeuwen, hoogleeraar in de ge
neeskunde.
Drie dagen na de rectoraatsoverdracht
leed de Universiteit opnieuw een zwaar ver
lies door het verscheiden van prof. dr. E.
D. van Oort, buitengewoon hoogieeraar en
directeur van het Museum voor Natuurlij
ke Historie.
Dan volgden op 25 September prof. dr.
P. Ehrenfest, hoogleeraar in de theoreti
sche natuurkunde, 13 December prof. mr.
H. B. Greven, oud-hoogleeraar in de rechts
wetenschap en op 20 December prof. dr.
J. H. Kern, hoogleeraar in de Nederlandsche
taalkunde.
Verder overleden twee eeredoctoren der
Universiteit, n.l. R. T. A. Innes, directeur
van de Sterrewacht te Johannesourg en P.
S. Allen, president van het Corpus Christi
College te Oxford, benevens op 15 Juni
dr. H. W. de Graaf, te Haarlem, oud-con-
servator der Leidsche Universiteit en oud-
leeraar aan het Stedelijk Gymnasium, en
tenslotte Albert Vogel, die privaat-docent
was in de welsprekendheid.
Tot nieuwe hoogleeraren werden be
noemd dr. H. Visscher, vanwege de Ned.
Herv. Kerk benoemd tot bijzonder hoog
leeraar bij de faculteit der Godgeleerdheid,
dr. W. F. Suermondt tot hoogleeraar in de
heelkunde als opvolger van prof. Zaayer,
J. Hessing, bijzonder hoogieeraar voor den
leerstoel vanwege het Bolland Genootschap
voor Zuivere Rede, dr. H. J. Lam, buitenge
woon hoogleeraar in de systematische
plantkunde en directeur van Rijksherba
rium, dr. F. A. F. C. Went, bijzonder hoog
leeraar In de algemeene plantkunde en dr.
G. Sevenster, die prof. Knappert als hoog
leeraar in de geschiedenis van de christe
lijke kerk en de zending in Ned. Oost- en
West-Indië opvolgde. Prof. Knappert blijft
intusschen aan de Universiteit verbonden
als privaat-docent.
Zoo zijn we gekomen aan het einde van
ons jaar-overzicht. Het Oude Jaar gaat nu
dood, een Nieuw Jaar komt, een jaar van
onzekerheid op allerlei gebied als wellicht
nimmer tevoren. Een jaar, dat wel en wee,
voorspoed en rampen wellicht opnieuw zal
brengen.
Moge de voorspoed overheerschend we
zen, niet alleen in den maatschappelijken
toestand van ons land, van onze stad en
hare bewoners, maar tevens in het geeste
lijke leven, dat voor allen boven alles moet
staan.
Nieuw Jaar, wij groeten u!
