NIEUWJAARS-
ADVERTENTIÉil
25ste Jaargang
DONDERDAG 14 DECEMBER 1933
No. 7686
DAGBLAD VOOR LEIDEN EN OMSTREKEN
Bureaux: PAPENGRACHT 32, LEIDEN
VOORNAAMSTE NIEUWS.
5-8
NIEUWJAARSWEN SC II
DE ABONNEMENTSPRIJS bedraagt bij Toornittetiüng:
Voor Leiden 19 cent per week2.50 per kwartaal
bij onze Agenten 20 cent per week 2.60 per kwartaal
Franco per post 2.95 per kwartaal
Het Geïllustreerd Zondagsblad is voor de Abonné's ver
krijgbaar tegen betaling van 50 cent per kwartaal, by
vooruitbetaling. Afzonderlijke nummers 5 cent, met
Geïllustreerd Zondagsblad 9 cent
TEL. INT. ADMINISTRATIE 935, REDACTIE 15 II
GIRONUMMER 103003, POSTBUS No. 11
DE ADVERTENTIEPRIJS EEDRAAGT:
Gewone Advertentiën 30 cent per regel
Voor Ingezonden Mededeelinger. wordt
het dubbele van hst tarief berekend.
TELEFOONTJES van ten noogste 3U woorden, v/aarin be-
betrekkingen worden aangeboden of gevraagd, huur
verhuur, koop en verkoop: f 0.50
DIT NUMMER BESTAAT UIT VIER
BLADEN.
V Godsdienst, wetenschap en
kunst.
Er zijn in de Tweede Kamer ware en
schoone woorden gesproken over Geloof en
wetenschap en over God en schoonheid.
Door de afgevaardigden van R. K. Staats
partij en A.-R. Partij en door den vrijz.-
democr. minister Marchant. Wij hopen
hierop nader terug te komen.
Nu willen we de aandacht vestigen op
•n paar kernachtige gedeelten uit het debat.
Minister Marchant riep de herinnering
wakker aan den emancipator van het vrije
hooger onderwijs, dr. Kuyper. Men herin
nert zich, hoe Kuyper in de Kamer ver
telde, dat de Leidsche universiteit hem bin
nen eenige jaren het oude geloof had ont
stolen. Ook minister Marchant trad terug
naar zijn universitaire jeugd en in ant
woord op ds. v. d. Heide, die er aanstoot
aan had genomen, dat de bewindsman te
Nijmegen het openbaar hooger onderwijs
van eigen gerechtigdheid had beschuldigd,
zeide de minister, dat die eigengerechtigd
heid dertig jaar geleden een feit wg,s en
dat men toen van een geleerde geloovige
zei: „Ja, de man is wel knap, maar er moet
toch iets niet in orde zijn in zijn hoofd".
Zulke dom-trotsche menschen, vol eigen
gerechtigdheid, zóó néérziende op den ge
loovige, waren er dertig jaar geleden, in
de jonge jaren van minister Marchant. Ze
zijn er ook nu nog. En wij vreezen, dat er
b.v._ ook in onze universiteit-stad Leiden
meer lieden met zulke bekrompen, a-prio-
riscische, d.w.z. onbewezen, opvattingen
rondloopen, als men, oppervlakkig oordee
lend, zou meen en!
Minister Marchant gewaagde ook met
geestdrift van de absolute schoonheid, die
God door de kunstenaars openbaart. De
heer Zandt en Kersten gaan echter ziende
blind en hoorende doof door het leven, al
dus de minister.
Hij zou hen willen medenemen naar de
Madonna van Raphael, naar de kunstschat
ten van Italië, naar de Pynacotheek te
München, naar liet Rijksmuseum en naar
de uitvoering van de Matthaeuspassion te
Amsterdam. Als zij dit gezien en gehoord
hebben, zullen zij op de knieën zinken om
God te danken voor de openbaring van deze
absolute schoonheid.
De onbevangen mensch moét erkennen,
dat de ware wetenschap, evenals de ware
kunst leidt tot God en komt van God!....
ONDtRWIJS-DEBAT
(Van onzen parlementairen medewerker).
De Onder wij sbegrooting is reeds voor
een belangrijk deel afgewerkt en we be
ginnen langzamerhand het einde te zien
van den begrootingsstrijd.
De Algemeene Beschouwingen over deze
eerste begrooting van minister Marchant
hadden Dinsdagavond kennelijk te lijden
onder de aankondiging, dat binnen enkele
maanden een ontwerp tot reorganisatie
van ons onderwijs in al zijn geledingen
kan worden tegemoet gezien. Het aansnij
den van groote kwesties werd daardoor
vanzelf minder aanlokkelijk en werd dan
ook vrij algemeen nagelaten. Van katho
lieke zijde voerden het woord de beproef
de onderwijsspecialiteiten dr. M o 11 e r en
de heer Suring. De eerste afgevaardigde
toonde zich niet geheel gerust over de
verhouding der bezuinigingen op het L. O.
en het H. O. Dit laatste is reeds met 30 pet.
in kosten verminderd en met verdere in
krimping moet zeer voorzichtig worden
gehandeld, daar het H. O. van zoo groote
beteekenis is voor de volkscultuur. De heer
Suring was er niet geheel zeker van of een
tijd als deze nu wel het geschikte oogen
blik vormt om een nieuwe regeling van
het onderwijs in zyn geheel tot stand te
brengen, waar bovendien nog ontwerpen
op belangrijke punten in verren staat van
voorbereiding zijn. De heer Suring drong er
verder ten sterkste op aan, dat ook het
voorbereidend onderwijs in de pacificatie
zal worden getrokken. Inderdaad is finan-
cieele gelijkstelling van het katholieke be
waarschoolonder wijs een ons toekomend
recht.
De heer Lingbeek (H.G.S.) speelde
veer zijn bekende piassenrol. Deze anti-
papistische dominee vormt steeds meer
de risée van de Kamer, waar niemand hem
au serieux neemt. Hij pleitte voor de in
voering der echt-nationale Nederlandsche
school, terwijl de overkostbare klooster
school uiteraard met de haren bij het be
toog des heeren Lingbeek werd gesleept.
Dat de financieele gelijkstelling voor
vriend W ij n k o o p (Comm.) een steen
des aanstoots is, wisten wij reeds en dat
deze afgevaardigde de „afbraak" van mi
nister Marchant zou naar voren brengen,
konden wij wel vermoeden. Bij dit duo
vormde ds. Zandt (G.S.P.) een waardige
„Dritte im Bunde". Deze verzette zich te
gen het onderwijs door kloosterlingen en
maakte verder nog enkele opmerkingen,
die hem met de heeren Wijnkoop en Ling
beek het verwijt van den minister op den
hals haalden, een zuivere reactionair te
zijn. De heer Marchant typeerde deze hee
ren zeer juist als „types van lang vervlo
gen tijden".
Bij de behandeling van de Afdeeling
Hooger Onderwijs betuigde de heer M o 1-
1 e r (R. K.) den minister zijn erkentelijk-
.heid voor de toezegging, dat hij in begin
sel tegen verleening van subsidie aan de
Tilburgsche handelshoogeschool geen be
zwaar heeft. Kleinzielig was de bestrijding
van den minister van verschillende zijden
naar aanleiding van zijn bekende uitlating
bij het feest der R. K. Universiteit te Nij
megen. Deze gaf den heer van der Hei
den (S.D.A.P.) aanleiding de reeds dui
zend maal weerlegde bewering te lancse-
ren, dat geloof en wetenschap onvereenig-
baar zouden zijn. Het deed ons goed van
de regeeringstafel te vernemen, dat het
niet te verdragen is, dat het geloof wordt
beschouwd als een soort wonder in den
wetenschappelijken man, dat men er dan
maar hoofdschuddend bijneemt. Dat het
goed is, dat wij onze vertegenwoordigers
hebben in de Staten-Generaal komt bij ge
legenheden als deze extra naar voren. De
wijze, waarop dr. Moller de roomsche we
tenschap in bescherming nam en de heer
Goseling den heer van der Heiden at
taqueerde verdient aller lof.
De heer Westerman (Nat. H.) be
sprak het probleem van het teveel aan
studenten, dat hij onrustbarend noemde.
De minister was het met den afgevaardigde
eens, maar hij verklaarde zich onmachtig
hiertegen iets te doen; hij verklaarde veel
te voelen vcor het schoolexamen.
Om ruim half drie 's nachts werd de
vergadering verdaagd.
Na de aanvaarding van een aantal klei
ne wetsontwerpen w.o. de begrooting van
het Staatsmuntbedrijf voor 1934, heeft gis
teren de Kamer z. h. s. de couponbelasting
toegestaan. Deze belasting, die reeds in de
Millioenennota werd aangekondigd, be
draagt 2 pet. van het couponbedrag. Van
sociaal-democratische zijde werd voorge
steld dit percentage te verhoogen tot 5 pet.
Men rook in deze hoek kapitalistenbloed,
maar men moet bedenken, dat deze belas
ting eveneens treft de duizenden kleine
spaardertjes, een belangrijk onderdeel der
„kleine luyden", tot wier bescherming de
S.D.A.P. zich zoo gaarne opwerpt. Typee
rend was dan ook wel de opmerking van
minister Oud, dat zijn voornaamste
bedenkingen tegen invoering van deze be
lasting dan ook juist gelegen was in de
gevolgen, die het ontwerp brengt voor den
kleinen spaarder. Het amendement van
den heer Ter Laan werd dan ook door
de Kamer verworpen met 20 tegen 4S stem
men. Bij de socialisten en den communist
de Visser voegden zich de christen-demo
craat van Houten en den katholieken af
gevaardigde Arts.
Na de aanneming der couponbelasting j
werd nog een aanvang gemaakt met het
wetsontwerp tot vaststellen van de begroo-
ting voor het wegenfonds.
De heer Bon ga erts (R. K.) pleitte
voor meer ordening van het verkeerswe
zen. Hij hoopte, dat deze minister de ver-
keerscrisis zou oplossen.
Katholieken en een dictatuur in
Nederland
In een te Tilburg gehouden vergadering
heeft de Nijmeegsche professor dr. Kors
O.P. een rede gehouden over bovenstaand
onderwerp, waarvan wij volgend versiag
uit de „Msbd." hier afdrukken. Er worden
daarin eenige dingen duidelijk en raak ge-
zegd.
Zijn de omstandigheden op het oogenblik
in ons vaderland zóó, dat het algemeen wel
zijn eischt, dat wij den democratischen re-
geeringsvorm op zij moeten zetten en moe
ten streven naar een dictatuur?
Een wereldcrisis kan niet opgelost wor
den door een dictator in Nederland. Even
min als het fascisme dat kon in Italië en
het nationaal-socialisme dat zal kunnen in
Duitschland. De crisis is alleen op te los
sen door de samenwerking van alle vol
keren en daar zijn we nog ver vandaan. J
Het is spreker niet duidelijk, hoe in Ne
derland katholieken kunnen streven naar
een dictatuur. Niet principieel, maar om
de belangen, die op het spel staan.
Wij katholieken hebben gezucht onder
overheerschmg van het protestantisme
vooral in de generaliteitslanden. De ontwik
keling van de zuidelijke provincies dateert
pas van de vrijmaking van ons land door
de Franschen.
Bij een dictatuur zal de macht worden
gelegd in handen van een of van enkelen.
En die enkelen zullen niet zijn katholieken.
De overgroote meerderheid van het Neder
landsche volk is nog p^otestantsch in merg
en been. al is het dat niet meer in geloovi-
gen zin.
En laat men toch niet zoo optimistisch
zijn om te denken, dat wij met een concor
daat wel onze rechten zullen krijgen.
Het staat zoo mooi op papier, maar hoe
staat het mét de rechten van de katholie
ken op het oogenblik in Duitschland? Daar
kan men geen katholiek protest krijgen ook
niet in de katholieke bladen tegen de s'e-
rilisatiewetten. Hoe staat het daar met de
katholieke jeugdbeweging? Al verbiedt
men ze niet openlijk, ze wordt onmogelijk
gemaakt. Dat de priester niet aan politiek
doet al is het principieel onjuist kan
practisch en tactisch gewenscht zijn, om
dat het volk geen onderscheid maakt tus-
schen de burgerlijke rechten van den pries
ter en zijn priesterlijk ambt. Maar bij de
politiek komen zooveel andere kwesties van
beginsel en van zeaewet, die het gods
dienstig leven betreffen en dan moet de
priester spreken.
In die landen waar de dictatuur geko
men is, kwam ook altijd de Kulturkampf.
Dé historie is vel met conflicten tusschen
gezagsdragers en de Kerk. Men moet niet
denken, dat het hier wel beter zal zijn.
Wij kunnen hier in ons land alleen onze
rechten handhaven, Is wij onze macht be
houden. En onze nr. ht kunnen wij alleen
behouden als wij blijven. Ook al kost
ons dat offers.
den grond weg te nemen".
Dit is een prachtige gedachte, niet nieuw
wel is waar, maar op origineels wijze uit
den beroemden parabel opgediept: omdat
het oog van den christen goed moet zijn,
zorgt hij zelf, werk te verschaffen, waar
hij kan.
Laten werken uit christelijke naasten
liefde. Dr. A.
CHRISTUS EN DE WERKLOOZEN.
Dr. A. schrijft in het „Overijs. Dagbl.":
Schonere Zukunft neemt uit de „Neue
Züricher Nachrichten" een gedachte over
en spreekt er verder over door.
Het is de gedachte, dat Christus in den
bekenden parabel de werklooze arbeiders
in zijn wijngaard, zond.
„Niemand heeft ons gehuurd" „gaat
ook gij in mijn wijngaard".
En men kent het verder verloop. „Om
dat mijn oog goed is" gaf de Heer aan al
len, hetzij zij kort of lang gearbeid hadden,
hetzelfde loon.
Uit naastenliefde dus.
De lezer kan nu eigenlijk zelf wel Je
toepasselijkheid op onzen tijd aanvoelen.
Hij behoeft het vreeselijke van de werk
loosheid niet geschilderd te krijgen. Vooral
de jongeren en de menschen van studie
vooral niet te vergeten die blijven snak
ken naar een „baan" om hun leven verder
op te bouwen en die maar altijd moeten
zeggen: „niemand heeft ons gehuurd"..
Wanneer het eenige jaren duurt is hun
leven voorgoed mislukt. Tenminste voor
deze wereld, want, gelukkig, is er Eén, de
zelfde Heer van den parabel, die ten slotte
met zijn goedheid aan allen een behoorlijk
loon uitkeert.
Maar nu de mooie gedachte, de toepas
sing uit het Zwitsersch blad.
Wanneer Christus op den dag van van
daag over de wereld rondging, Hij zou aan
de vele werkloozen niet het verwijt dur
ven doen: „waarom staat gij hier wertc-
loos?"
Zijn verwijt zou naar anderen uitgaan.
Naar de regeerders, om niet bij machte zijn
orde en vrede in de wereld te brengen;
aan de menschen van de wereldgeldmacht,
omdat zij met hun crediet- en ren ie-systeem
de arbeidende menschheid niet alleen
handarbeiders hebben uitgezogen en in
plaats van oplossingen te zoeken, den boel
blijven verwarren. Misschien wel met het
oogmerk, de christelijke beschaving te
nietigen.
Niet de werkloozen dragen schuld en-
daarom zou Christus als Hij hier was, hen
zeker te werk stellen.
MaarChristus leeft onder ons en
iedere christen heeft de taak een andeie
Christus te zijn.
En in ieder evenmensch moeten wij
Christus zien. En zoo is heden meer dan
ooit, voor iederen waren christen de plicht
om mede te helpen aan het zenden der
werkloozen in den wijngaard. Gij, huizen
bezitter, hebben uw huurders nog niet ge
klaagd, dat de schoorsteenen niet trekken,
dat het behangsel is verscheurd? Goed
roep de werkloozen en zegt hun: Komt in
mijn huis, herstelt, werkt
En gij, die een versleten, groenigen over
jas draagt, hebt gij geen nieuwen noodig?
Meer dan wanneer gij aalmoezen geeft zal
Christus u zeker vergelden, wanneer gij
zoo meehelpt om de werkloosheid van af
Prof. mr. H. B. Greven f
Oud-hoogleeraar van Leiden.
In den ouderdom van 82 jaar is te 's-Gra-
venhage overleden professor mr. H. B.
Greven, oud-hoogleeraar aan de Rijksuni
versiteit te Leiden.
De thans ontslapene doorliep het Gym
nasium te Rotterdam en studeerde van
1858 tot 1875 aan de Leidsche hoogeschool
in de Rechtswetenschappen en in de Theo
logie. Hij promoveerde in laatstgenoemd
jaar tot doctor in het Romeinsch en heden-
daagsch Recht. Hij werd benoemd tot lee-
raar in de Staatswetenschappen aan de H.
B. S. te Leiden en in 1879 tot lid-secreta
ris van het Muntcollege te Utrecht. In 1880
werd de thans ontslapene benoemd tot
hoogleer aar aan de Rijksuniversiteit te
Leiden, welke functie hij tot 1915 bleef be-
kleeden. Hij doceerde de staathuishoud
kunde en statistiek.
Gedurende tal van jaren heeft prof. Gre
ven deel uitgemaakt van de Centrale Com
missie voor de Statistiek, van welke com
missie hij ook vele jaren onder-voorzitter
was. Voorts was hij van 1891 tot 1920 voor
zitter van de Vereeniging tot bevordering
BUITENLAND.
De requisitoiren in het Rijksdagbrand-
proces. Hedenmiddag de eisch van het
O.M. (1ste blad).
De kalmte in Spanje teruggekeerd. (3de
blad).
De oorlog in het Chaco-gebied geëindigd
na de nederlaag der Bolivianen? (3de
blad).
Groote koude in verschillende deelen van
Europa. (Buitenl. Ber., 3de blda).
BINNENLAND.
Het onderwljs-debat in de Tweede Ka
mer. (1ste blad).
Cacao- en chocoladefabriek der fa. Boon
te Wormerveer dcor brand vernield. (Gem.
Ber., 2de blad).
De Ger. Kerk en 'n woonhuis te Twijzel
een preoi der vlammen geworden. (Gem.
Ber., 2de blad).
Nog meerdere branden. (Gem. Ber., 2de
blad en Laatste Ber.).
Te Dalfsen zakten twee personen door
het ijs. Jongeman verdronk, zijn zuster
werd gered.
De binuenscheepvaart vanwege het vele
ijs nagenoeg stilgelegd. (Laatste Ber.).
SPORT EN WEDSTRIJDEN.
De wedstrijden van den K. N. S. B. (4de
blad).
Ontevredenheid in Oostenrijk over de
voetballers en over Hugo Meisl. (4de
blad).
Het Zwaluwen-team voor den wedstrijd
tegen Krakau samengesteld. (4de blad).
LEIDEN.
Prof. mr. H. B. Greven, oud-hoogleeraar
aan de Leidsche Universiteit, te Den Haag
overleden. (1ste blad).
van den bouw van Werkmanswoningen en
tevens gedurende vele jaren lid en voorzit
ter van het Leidsche Volkshuis.
Een groot aantal wetenschappelijke wer
ken en artikelen in binnen- en buitenland-
sche tijdschriften verschenen van zijn
hand.
De ter aarde bestelling zal plaats heb
ben Zaterdag a.s. om 12 uur op de be
graafplaats aan de Groenesteeg te Leiden.
De ontslapene was ridder in de Orde van
den Nedërlandschen Leeuw.
i
Vanaf heden tot en met 28 December
a.s. is de gelegenheid opengesteld,
aan ons Bjreau, Bezorgers in de
stad, en bij onze Agenten, om in
het nummer van 30 December den
gebruikelijken Nieuwjaarsgroet te
plaatsen. De prijzen dezer Adver
tentiën zijn a contant
14 regelsf 0.50
9-12 1.50
13-16 „2—
DE ADMINISTRATIE
Ondergeteekende verzoekt plaatsing van den onderstaanden NIEUWJAARSGROET in
in het nummer van 30 December van „De Leidsche CourantPapengracht 32, Leiden
j v.p. duidelijk met potlood invullen