25ste Jaargang
No. 7679
DAGBLAD VOOR LEIDENEN OMSTREKEN
Bureaux: PAPENGRACHT 32, LEIDEN
WOENSDAG 6 DECEMBER 1933
GeidUolie (sqwïoa-ü
DE ABONNEMENTSPRIJS bedraagt bij Toormtbetaling:
Voor Leiden 19 cent per week2.50 per kwartaal
Bij onze Agenten 20 cent per week 2.60 per kwartaal
Franco per post 2.95 per kwartaal
Het Geïllustreerd Zondagsblad is voor de Abonné's ver
krijgbaar tegen betaling van 50 cent per kwartaal, bij
vooruitbetaling. Afzonderlijke nummers 5 cent, met
Geïllustreerd Zondagsblad 9 cent.
TEL. INT. ADMINISTRATIE 935, REDACTIE 15 II
GIRONUMMER 103003, POSTBUS No. 11
DE ADVERTENTIEPRIJS BEDRAAGT:
Gewone Advertentiën 30 cent per regel
Voor Ingezonden Mededeelinger. wordt
het dubbele van het tarief berekend.
TELEFOONTJES van ten noogste 3ü woorden, waarin be-
betrekkingen worden aangeboden of gevraagd, huur
verhuur, koop en verkoop: f 0.50
DE KATHOLIEKE PERS IN
DUITSCHLAND.
Het Vicariaat Generaal van het Aarts
bisdom Keulen publiceerde op 27 Novem
ber l.L volgende opzienbarende mededee-
ling:
„Ten overstaan van weer nieuwe pogin
gen in den laatsten tijd in hec openbaar
het bestaansrecht te bestrijden van cou
ranten, die zich in alle deelen van haar in
houd richten naar den richtsnoer van de
Katholieke geloofs- en zedenleer, zien Wij
ons gedwongen den Katholieken van het
Aartsbisdom nog eens de volgende zinnen
voor te houden uit het Pinkstermanifest
der Bisschoppen."
Deze zinnen luiden:
„Wil de nieuwe staat een christelijke zijn
en wil de Katholieke Kerk haar vrijheid
genieten, dan is het noodzakelijk, dat zij
beschikt over een Katholieke pers. Wij ver
staan daaronder een pers, die naast de
nieuwsberichten den Katholieken geest in
haar lezers invoert en de gebeurtenissen
van het wereldgebeuren en het menschen-
leven meet aan den maatstaf van het chris
tendom en in den spiegel der eeuwigheid
beschouwt. De kerk kan in geen geval af
stand doen van dit meest moderne middel
der zielzorg en moet voor haar een dus
danige maat van vrijheid verlangen, dat
een zegenrijke werkzaamheid mogelijk is.
Anders verwatert de Katholieke pers in den
vloed der religieus onbepaalde dagblad
pers. Juist de Katholieke pers heeft over
al en altijd bewezen, dat zij staatsbehou-
dend is, wijl zij haar lezers juist die begin
selen voorhoudt, welke de inschakeling in
het staatsgezag en de gewillige onderwer
ping onder het rechtmatige staatsgezag
verlangen."
In de laatste weken ontvingen wij her
haaldelijk berichten uit Duitschland over
moeilijkheden, die aan de Katholieke pers
in den weg worden gelegd. Het protest
van het Vicariaat Generaal was thans noo-
dig geworden, omdat de nationaal-socialis-
tische gouwleider van Dusseldorf den uit
slag der verkiezingen van 12 November 1.1.
tracht uit te buiten, om de Katholieke
pers volslagen te veTnietigen. Deze stelt
het werk der Katholieke pers in een mani-
feest voor als „verstoren van de op 12
November verkregen volkseenheid onder
leiding van Adolf Hitler". Wie thans, zoo
heet het, deze eenheid nog verstoort, is
een volksverrader. En dan zegt de gouw
leider woordelijk: „Wie thans nog roept:
Katholieken, léést Katholieke kranten en
Protestanten, leest protestantsche kranten,
wie dus tegenstellingen in het volk schept,
is een volksbederver en een verrader van
de moeizaam verkregen Duitsche eenheid.
Ik zal zonder aanzien des persoon iedere
poging tot verdeeling en het doen oplaaien
der oude tweedracht bestrijden. Er be
staat gecfti katholieke of protestante pers,
er bestaat alleen een Duitsche pers. Ieder
een is verplicht de propagandisten aan te
geven, die op gewetenlooze wijze opko
men voor een katholieke en protestante
pers."
Deze gouwleider wenscht dus de katho
lieke en protestante pers in 'n handom
draai af te schaffen.
Het is niet meer dan begrijpelijk, dat
de Kerkelijke Overheid in het openbaar
op besliste wijze tegen deze pogingen pro
testeert. „Tijd".
V Duitschland leert
Daar heb je weer zoo'n fascistische drie
star, zal worden opgemerkt door dengene,
die onlangs een openbare vergadering te
Leiden opende met het verwijt aan „De
Leidsche Courant", dat zij in haar drie
starren zoo fascistisch is! 'n Mensch
maakt van alles mee, niet waar!
Maar hoe on- en anti-fascistisch of na-
tionaal-socialistisch wij ook naar diepe
overtuiging en in volle oprechtheid zijn,
dat sluit, natuurlijk, niet in, dat wij alles,
wat de nationaal-socialisten in Duitschland
doen, afkeuren en veroordeelen!
Het oude, trotsche „Germania docet" of
duitschland leert" willen wij volstrekt
niet toepassen op het staatkundig stelsel,
dat in Duitschland heerscht integendeel
maar wèl mogen wij dat verklaren van
enkele der daar ingevoerde practijken.
Zoo ligt, ons inziens, een prachtig idee ten
grondslag aan de in Duitschland ingevoerde
z.g. éénschoteldagen. Daarvan is de bedoe
ling, niet om door versobering minder uit
te geven, maar om door versobering minder
te besteden voor zichzelf en'het overige te
bestemmen voor de werkloozen en behoef-
tigen. Dus: niet minder geld laten rollen,
doch hetzelfde bedrag aan geld anders la
ten rollen, dan men in normalen tijd ge
woon is. Dit idee is echt christelijk!
De ontreddering van
Amerika
EEN ERNSTIG VERMAAN VAN HET
EPISCOPAAT.
In verband met de economische crisis
hebben de bisschoppen der Vereenigde
Staten een belangrijke verklaring gepu
bliceerd. In het schrijven van het episco
paat worden de oorsprong en de oorzaken
nagegaan, „die reeds jaren de grondslagen
van recht en zedelijkheid ondermijnen".
De verantwoordelijkheid daarvan, aldus
luidt het in het schrijven, komt neer op
het volk in zijn geheel en hetzelfde volk
heeft ook de geneesmiddelen in de hand,
want het is de fout der kiezers, indien de
stedelijke regeering zoo vaak synoniem is
met bedrog, knoeierij, corruptie, ontredde
ring der geldmiddelen en van een schande
lijk bondgenootschap tusschen misdadigers
en politiek. Het is de schuld der kiezers
als de regeeringen der verschillende staten
door hun verkwisting de belastingen zoo
hoog opvoeren, dat het voor de burgers
onmogeiijk is om die belastingen op te
brengen. De kiezers zijn er mede verant
woordelijk voor, indien het gouvernement
op een dusdanige manier met het geld om
springt, dat het onmogelijk is, om nog een
evenwicht tusschen de inkomsten en uit
gaven te brengen.
De ontwikkeling van het kwaad en van
de algemeene zedelijke ontreddering, al
dus vervolgen de bisschoppen, houdt gelij
ken tred met de economische crisis. De on
eerlijkheid in financieele kringen, het be
drog in het zakenleven, het bederf in de
politiek, de onvoldoende controle door de
justitie, mooraanslagen, zelfmoorden, in
braken, chantage, ontvoeringen en geweld
plegingen zijn niets anders den verschrik
kelijke uitingen van de aLgeheele demora
lisatie, die millioenen msnschen gedoemd
heeft tot werkloosheid, honger, ellende en
wanhoop.
De bisschoppen stellen vertrouwen in
president Roosevelt, maar zij verklaren ook
uitdrukkelijk dat, als men orde, rust en
welvaart verlangt, als men wil dat in de
Vereenigde Staten zal terugkeeren wat de
grondleggers van deze natie hadden ge
hoopt, dat zij zijn zou: een haard van vrij
heid, welvaart en overvloed, het ook nood
zakelijk is, dat in het leven van den staat
de christelijke beginselen in toepassing
worden, gebracht, die zoo vaak door de
laatste Pausen zijn aangeduid als de nood
zakelijke grondslagen voor een waarachtige
welvaart.
De haarden van besmetting in de Ame-
rikaanscbe financieele kringen, haarden,
die de eerlijkheid in het zakenleven heb
ben verwoest, moeten plaats maken voor
gerechtigheid en billijkheid. De verderfe
lijke besmettingshaard der zedelooze films,
waardoor heele landen worden aangetast,
moeten uitgeroeid en gezuiverd worden
De talrijke boekwinkels, waar pornografi
sche lectuur verkocht wordt, moeten opge
heven worden en alle invloeden, die den
geest der menschen vergiftigen, moeten
absoluut worden geweerd.
Tenslotte brengen de bisschoppen in her
innering, dat, alvorens men mag verwach
ten, dat politieke vrijheid, sociale vrede en
economische rechtvaardigheid zal terug
keeren, het noodig is, dat het geestelijk Je-
ven van de natie ontwaakt en dat het volk
zijn geloof in God en zijn vertrouwen op
de Voorzienigheid weer vernieuwt.
GEEN POPPENKAST IN EN
BIJ DE KERK.
In de vergadering van notabelen van
de Ned. Hervormde gemeente te Naarden
is het fascistische huwelijk ter sprake ge
bracht, dat onlangs in de groote kerk is
gesloten. Men achtte het onjuist, dat op
kerkelijk terrein, n.l. op het voorplein van
de kerk, een groep fascisten stond opge
steld, welke het bruidspaar de fascisten-
groet heeft gebracht en ïr. Mussert, die een
der bruilofsgasten was, heeft toegejuicht.
Ook tegen het militair vertoon, dat bij
een ander huwelijk te aanschouwen is ge
weest, n.l. het doen schrijden van het
bruidspaar onder getrokken degens van
reserve-officieren, is ontstemming uitge
sproken. De kerkelijke autoriteiten zullen
in het vervolg met de opmerking rekening
houden.
Die notabelen van de Ned. Herv. Kerk
te Naarden hebben groot gelijk.
Zulk 'n poppenkast hoort niet bij een
kerkelijk huwelijk!
KATHOLIEKE LEIDERS
BESCHULDIGD
VAN CORRUPTIE.
PROCES TEGEN DE LEIDERS DER
VOLKSVEREIN.
Wie er op de beklaagdenbank zitten.
(Van onzen eigen Redacteur).
MüNCHEN GLADBACH, 4 Dec. '33.
Wanneer wij Hollanders aan München
Gladbach denken, dan komt onwillekeurig
in onze herinnering de groote rol die Mün
chen Gladbach in de maatschappelijke ont
wikkeling van het Katholieke Duitschland
gespeeld heeft, zoodat men zelfs van een
bepaalde richting sprak, die voor de oplos
sing der groote sociale problemen vanuit
deze stad werd gegeven, en die ook aan
München Gladbach haar naam ontleende.
In het Gerechtshof van deze groote stad
is Maandagmorgen een proces begonnen,
dat van groote beteekenis is voor de verdere
ontwikkeling van het Katholicisme in
Duitschland, dat ook de belangstelling van
de Hollandsche Katholieken ten volle ver
dient. Onze lezersc moeten echter niet uit
het oog verliezen, dat men van hieruit niet
alle indrukken mag weergeven, zooals wij
Hollanders de feiten met onze nuchtere za
kelijkheid gewoon zijn te bezien. De chef
van de Pers-afdeeling heeft het ons van
morgen nog op de meest serieuze wijze op
het hart gedrukt om in den pers alleen
datgene te publiceeren wat in de rechts
zaal behandeld wordt en ons van ieder
verder commentaar te onthouden. Het is
dus vanzelfsprekend dat wij ons daaraan
moeten houden, willen we niet het risico
loopen om buiten de rechtszaal te worden
gesloten of over de grenzen te worden ge
zet.
Dit proces, dat thans tegen Prof. Des-
sauer en Dr. Knecht gevoerd wordt, is
slechts een inleiding voor de groote rechts
zaak, die in Januari 1934 behandeld zal
worden en waarop de meest op den voor
grond tredende leiders der voormalige Ka
tholieke Partij, zooals Rijkskanselier Dr.
Marx, Minister Stegerwald, Minister van
Arbeid Dr. Braun ten nauwste verbonden
zijn. Beide processen groepeeren zich rond
de ineenstorting van de „Volksverein für
das Katholische Deutschland", welke ver-
eeniging intusschen onder het Derde Rijk
geheel van het tooneel verdwenen is, om
dat deze organisatie, die onnoemelijk veel
voor de Duitsche Katholieken gedaan heeft,
niet te rangschikken viel onder de vereeni-
gingen wier voortbestaan door het Concor
daat werd gegarandeerd. Deze Volksverein
kan men in zekeren zin vergelijken met
onze Katholieke Sociale Actie: een vereeni-
ging die over geheel Duitschland verspreid
was en die meer dan een millioen leden tel
de en die overal op de bres stond om de
katholieke zaak op sociaal en cultureel ge
bied te verdedigen.
In verband met de ineenstorting van deze
machtige organisatie, staan thans twee men
schen voor den wereldlijken rechter, en wij
mogen hen slechts beoordeelen in het ka
der van hetgeen zij voor Duitschland heb
ben tot stand gebracht.
Prof. Dr. Dessauer, de eerste beklaagde
in dit proces, is een van de meest beken
de Röntgenologen van Duitschland. Het is
werkelijk ontroerend als men daar den
bleek gelen uitgemergelden man ziet zit
ten op den bank der beklaagden: hij is een
slachtoffer van zijn wetenschappelijke on
derzoekingen, die hij dienstbaar wilde ma
ken voor het heil der menschheid en waar
van hij zelf het slachtoffer werd, zijn beide
handen zijn in een zwaar verband gewik-
geld; reeds meer dan 30 maal werd hij ge
opereerd, als gevolg van zijn Röntgenon-
derzoekingen, daar deze geheimzinnige
stralen, waarmee hij werkte om anderen
te redden, een verwoestenden invloed op
zijn eigen handen en ledematen en op heel
zijn lichaam uitoefenden. Slechts een enkele
vinger is buiten de zwachtels gebleven-
Prof. Dessauer heeft zich zelf met opoffe
ring van al het andere geheel in dienst der
lijdende menschheid gesteld. Tijdens den
grooten wereldoorlog was hij belast met
de technische opleiding van de leden der
Röntgenkolonne. Na den oorlog was hij de
eerste Duitscher die door Amerika werd
uitgenoodigd om deel te nemen aan een
wetenschappelijk Congres.
Eerst in 1919 werd Prof. Dr. Desssauer in
het politieke leven ingelijfd. In dit jaar
werd hij nl. gekozen als lid van den ge
meenteraad van Frankfurt en sinds 192-1
was hij afgevaardigde naar den Duitschen
Rijksdag. Ook op gebied van litteratuur en
wijsbegeerte heeft Prof. Dessauer zich zeer
verdienstelijk gemaakt en van zijn hand zijn
verschillende zeer hoogstaaande werken
verschenen. In zijn hoedanigheid van Pre
sident Commissaris der Carolusdrukkerij
werd hij de groote stuwkracht voor de
„Rhein Mainische Vclkszeitung".
De aanklacht, die T j tegen Prof. Dessauer
is gericht, komt hierop neer: er is in 1923
een contract gesloten tusschen de uitgevers
maatschappij van de Volksverein en de Ca
rolusdrukkerij. De Volksverein was ge
noodzaakt om da aandeelen \an de Caro
lusdrukkerij, die zij in portefeuille had en
die een nominale waarde vertegenwoordig
de van 105.000 mark, te verkoopen, ten ein
de aan andere financieele verplichtingen
te kunnen voldoen. De Carolusdrukkerij
was echter niet bij machte om deze aan
deelen voor de volle nominale waarde te
rug te koopan; wel was men geneigd daar
voor 90.000 mark te betalen omdat er niet
meer gald daarvoor di: libel was. Boven
dien wilde de Carolusdrukk'—ij aan de
Volksverein gedurende een jaar lang de
voorkeur laten om deze aandeelen voor
hetzelfde bedrag weer terug te koopen. Nu
wordt aan Prof. Dessauer ten lasta gelegd,
dat de waarde der aandeelen veel grooter
was nl. 155.000 mark. Daardoor zou Dr.
Hohn, de toenmalige voorzitter der Volks
verein, deze orgar>:--x''e voor 70.000 Mark
hebben benadeeld. Prof. Dessauer wordt
thans ten laste gelegd, dat hij Dr. Horn
overgehaald heeft om deze transactie af te
sluit-n, terwijl ~"»r. Knecht daaraan mede
plichtig zou zijn.
Buiten in de koude najaarslucht weer
klinkt het vroolijk marschl: 1 van een
groep kinderen, die langs het groote ge
rechtshof marcheeren, waarbinnen zich
zoo'n groote tragedie gaat afspelen.
Om 10 uur komen de beklaagden binnen,
vergezeld van hun familieleden. Prof. Des
sauer die zich reeds vier maanden in voor
arrest bevindt wordt vanuit het ziekenhuis
waar hij verpleegd wordt, naar het gerechts
hof gebracht. Lichamelijk en moreel ge
broken strompelt hij de zaal in. Maar zijn
betoog is meesterlijk, bewonderenswaardig.
Met een van groote zielekracht getuigende
kalmte vertelt hij zijn tragische levensloop
geheel in dienst der wetenschap. De poli
tiek heeft hem wel in beslag genomen, maar
op de eerste plaats b'aef hij een man der
wetenschap.Met den dood voor ooger.
heeft hij de transactie afgesloten om de
Volksverein te redden en haar nog een kans
te geven. Bij de beoordeeling van de waar
de der aandeelen moet men niet den maat
staf aanleggen van tegenwoordig maar men
moet deze dingen bezien van hun tijd, van
den naoorlogschen tijd. Hierbij komt het
herhaaldelijk tot conflicten tusschen den
Officier van Justitie en de verdediging.
Uit de verklaringen van Prof. Dessauer
blijkt dat de transactie niet werd afgeslo
ten om zich zelf te bevoordeelen. De man
stond in het aangezicht van den dood
maar omdat de intrinsieke waarde niet
DIT NUMMER BESTAAT UIT VIER
BLADEN.
VOORNAAMSTE NIEUWS.
BUITENLAND.
De Duitsche regeering wenscht geen on
derzoek naar de „neen"-stemmers bij de
jongste volksuitspraak. (2de blad).
Ontwijkend antwoord van de Engelsche
regeering aan Ierland. (2de blad).
Besluit van de Oostenrijksche bisschop
pen, dat de geestelijken zich uit de poli
tiek moeten terugtrekken. (2de blad).
Italië eischt principieele hervorming van
den Volkenbond. (2de blad).
Blokkade van de opstandige Chineesche
provincie Foekien. (2de blad).
BINNENLAND.
Verschenen is een Kon. besluit houden
de uitvoeringsbepalingen voor de Omzet
belasting. (2de blad).
Het wetsontwerp tot instelling van een
Verkeersfonds is thans ingediend. (1ste
blad).
De eerste ijs-slachtoffers: twee jongens
te Aalsmeer, 'n meisje bij Sneek. (Gem.
Ber. 3de blad en Laatste Ber.).
Verschillende ijsberichten. (Gem. Ber.
3de blad).
SPORT EN WEDSTRIJDEN.
.De Zesdaagsche te Keulen. Rausch
Hürtgen aan den kop. (3de en 1ste blad).
grooter was en deze aandeelen alleen
waarde hadden voor diegenen die dezelf
de geestelijke en cultureele belangen wil
den dienen als de Carolusdrukkerij.
Na deze uiteenzetting werd de zitting
verdaagd tot morgen.
INSTELLING VAN EEN VERKEERSFONDS
Auto- en rijwielbelasting
verhoogd
Ingediend is een wetsontwerp tot instel
ling van een Verkeersfonds, ten behoeve
van den aanleg, de verbetering, het onder
houd en de exploitatie van werken en in
richtingen ten dienste van het verkeer.
Tot de inkomsten van het Verkeersfonds
behooren o.a.:
de motorrijtuigenbelasting (wegenbelas
ting);
de rijwielbelasting;
de ontvangsten van het rijk uit de spoor
wegen;
de ontvangsten van het rijk uit de tram
wegen;
de ontvangsten van het rijk uit veer
diensten, waterwegen en havens, met uit
zondering van de ontvangsten, die op de
begrooting van Defensie komen (loodsgel
den, enz.).
Uit het Verkeersfonds worden o.a. be
taald:
aanleg, verbetering of rmderhoud van
de op het wegenplan vermelde wegen;
uitkeeringen aan provinciën voor wegen
verbetering;
de ten laste van het ryk komende uitga
ven voor de spoorwegen en voor de tram
wegen;
aanleg, verbetering, onderhoud en ex
ploitatie van veerdiensten, vaarwateren en
havens;
de ten laste van het rijk komende kos
ten van de burgerlijke luchtvaart.
In het wetsontwerp is opgenomen een
verhooging van den grondslag van de be
lasting van personenauto's en van auto
bussen, benevens invoering van een be
lasting per zitplaats voor autobussen. De
belasting voor vrachtauto's is belangrijn
opgevoerd. Voor een duozitting op een mo
torrijwiel en voor een zijspan moet afzon
derlijk belasting worden betaald. Opleg
gers en aanhangwagens worden beide als
vrachtauto's belast.
Rijwielen met aanhangmotor worden als
motorrijwielen belast.
De rijwielbelasting wordt van 2.50 op
ƒ3 gebracht, met ingang van Augustus
1934.
Ingrijpen noodzakelijk.
In dezen crisistijd moet de overheid in
grijpen om de overmaat van verkeer te be
perken, inzonderheid nu haar verhouding
tot het grootste verkeersbedrijf (de spoor
wegen) medebrengt, dat zy groote som
men moet bijpassen om het tekort op dat
bedrijf te dekken. Daarbij zal van over
heidswege het verkeer als één geheel moe
ten worden gezien en zullen maatregelen
van coördinatie van verschillende verkeers
middelen in het leven moeten worden ge
roepen, van zoodanigen aard, dat de ver
liezen van de gemeenschap geringer wor
den, doch tevens waarborgen worden ge
geven, dat het vervoer tegen matigen prijs
plaats vindt.
Het spoorwegverkeer.
Het kan moeüijk worden bestreden, dat
de spoor- en tramwegen zwaar zijn getrof
fen door het zich snel ontwikkelende weg
verkeer. In feite is het vervoersmonopilie
der spoorwegen verdwenen en vervalt de
rechtsgrond om aan het spoorwegverkeer
allerlei beperkende en bezwarende bepa
lingen op te leggen. Wijziging op dit ge
bied kan een gunstigen invloed hebben
op de geldelijke uitkomsten.
Van overneming van het railverkeer door
het wegverkeer kan geen sprake zijn. De
consequentie hiervan is, dat Nederland het
in het algemeen belang niet zonder spoor
weg kan stellen en dat dus de algemeene
belastingbetaler zoo noodig de sommen
moet opbrengen om het spoorwegbedrijf in
het leven te houden.
Dit sluit niet in, dat de spoorweg in zijn
tegenwoordigen omvang moet worden ge
handhaafd. Wanneer blijkt, dat terugbren
gen van het spoorwegbedrijf tot geringe-
ren omvang noodzakelijk of toelaatbaar is,
zonder het algemeen belang te schaden,
dan zal niet geschroomd worden dit te be
vorderen.
De gebondenheid van de spoorwegen
moet niet aan andere vervoersmiddelen
worden opgelegd. De overheidsbemoeienis
dient zich te beperken tot waarborgen voor
een veilig verkeer en zich dus bezig te
houden met regelingen van dienst- en rust-
