DAGBLAD VOOR LEIDEN EN OMSTREKEN
Bureaux: PAPENGRACHT 32, LEIDEN
25ste Jaargang
DONDERDAG 30 NOVEMBER 1933
No. 7674
5)e £mdAcfie(2ot!/fcarit
DE ABONNEMENTSPRIJS bedraagt bij vooruitbetaling:
Voor Leiden 19 cent per week2.50 per kwartaal
Bij onze Agenten 20 cent per week 2.60 per kwartaal
Franco per post 2.95 per kwartaal
Het Geïllustreerd Zondagsblad is voor de Abonné's ver
krijgbaar tegen betaling van 50 cent per kwartaal, bij
vooruitbetaling. Afzonderlijke nummers 5 cent, met
Geïllustreerd Zondagsblad 9 cent
TEL. INT. ADMINISTRATIE 935, REDACTIE 15 II
GIRONUMMER 103003, POSTBUS No. 11
DE ADVERTENTIEPRIJS BEDRAAGT:
Gewone Advertentiën 30 cent per regel
Voor Ingezonden Mededeelingen wordt
het dubbele van het tarief berekend.
TELEFOONTJES van ten noogste 30 woorden, waarin ba-
betrekkingen worden aangeboden of gevraagd, huur «q
verhuur, koop en verkoop: f 0.50
DIT NUMMER BESTAAT UIT
BLADEN
Sociale en Economische
zaken
Wijziging winkelsluitingswet is
gereed.
De Tweede Kamer maakte Dinsdagavond,
zooals gemeld, een aanvang met de behan
deling van de Begrooting van Sociale Za
ken. Tal van sprekers voerden hierover het
woord. Slechts de belangrijkste opmerkin
gen kunnen wij releveeren. Zoo sprak de
heer Loerakker (R.K.) over de bin
dendverklaring der collectieve contracten.
Het afwijzend standpunt van den minister
werd door hem betreurd. Dat de heer Lou-
w e s (V.B.) het daarentegen met den be
windsman eens .was, wekt voor een liberaal
geen verwondering. De christelijk-histori-
sche heer Bakker vond het nu niet den
geschikten tijd om tot bindendverklaring
over te gaan. Ook het vraagstuk van de
verkorting van den arbeidsdag werd uiter
aard breedvoerig besproken. Men kan op
dit terrein meerdere standpunten onder
scheiden. Het scherpst tegenover elkaar
stonden de beide arbeidersafgevaardigden
Amelink (A.R.) en Kupers (S.D.
A.P.). De eerste zag in invoering van den
40-urige werkweek geen heil. Invoering
daarvan gaat volgens hém veelal inplaats
van met vermeerdering met vermindering
van arbeiders gepaard. Deze afgevaardig
de zag in toepassing slechts een demonstra
tie van werkschaarschte. De heer Kupers
echter achtte invoering der 40-urige werk
week de eenige remedie. Dat dit vraagstuk
zeer moeilijk is, is duidelijk. Men denke
slechts aan den invloed van nationale door
voering op de productiekosten en dus op
ons concurrentievermogen. De heer
Smeenk (A.R.) wees terecht op den in
vloed van de invoering op onze exportin
dustrieën. De heer Kuiper (R.K.) nam
een meer gematigd tusschenstandpunt in en
betreurde het slechts, dat de minister af
wijzend tegen invoering van de 40-urige
werkweek staat als crisismaatregel in daar
voor technisch geschikte bedrijven. De
heer van der Putt (R.K.) drong aan op
bindendverklaring van collectieve contrac
ten in bedrijven, waar volkomen overeen
stemming bestaat tusschen werkgevers en
werknemers, zooals in de schoen- en leder
industrie. Deze afgevaardigde drong ver-
der aan op een verbod van den arbeid van
gehuwde vrouwen. De liberale heer van
Kempen critiseerde de werkwijze van
het internationaal arbeidsbureau. Dat werk
nemers en werkgevers er heen trekken als
tegenstanders, die den klassenstrijd huldi
gen, was dezen afgevaardigde een do'orn
in het oog. Daartegenover werd de Inter
nationale arbeidsorganisatie in bescherming
genomen door den heer Joekes (V.D.)
die opmerkte, dat de sfeer van den klas
senstrijd daar niet aanwezig is.
De minist-er van sociale zaken,
de heer Slotemaker de Bruïne, gaf
uiting aan zijn groote waardeering voor de
gedachte der bedrijfsorganisatie, die hij
zijn diepste sociale overtuiging noemde. De
brief aan de adviescommissie ingevolge de
bedrijfsradenwet is juist verzonden; daar
in ontwikkelt de minister zijn standpunt
t.a.v. de bedrijfsorganisatie. Inzake de ver
korting van den arbeidsdag, meende de mi
nister, dat dit moest, waar het kon, maar
van invoering met een stok achter de deur
wilde hij niet weten. Tegenover den heer
van Kempen nam de minister het interna
tionale arbeidsbureau in bescherming.
Op komst is de toepasselijk verklaring van
de Veiligheidswet voor den landbouw.
Bij de Afdeeling Arbeidsverzekering
drong de heer Bakker (C.H.) aan op uni
ficatie van de sociale verzekering. De ka
tholieke heer van der Putt pleitte voor
de instelling van een Kindertoeslagfonds.
De heer Zandt (St.G.) achtte verzeke-
ringsdwang een aanfluiting van Gods
Woord. Hij vergat er bij te vermelden, „zoo
als ik Gods Woord opvat". Om twee uur
werd de vergadering geschorscht.
De voortzetting van de behandeling van
de begrooting van Economische zaken met
de Afdeeling: Handel en Nijverheid, bracht
gistermiddag enkele vraagstukken speciaal
op den voorgrond. Wij noemen allereerst
de nood in de veenderij, vooral in Z.O.
Drente. Tal van afgevaardigden spraken
met roerende eenstemmigheid over de ont
ginning van dit gebied, dat door den heer
van der Heide (S.D.A.P.) werd aange
merkt als een economisch stervende streek;
zoowel de heeren W i e 1 e n g a A.R.), E n-
gels (R.K.) en Bier erna (V.B.) als de
afgevaardigden van der Heide (S.D.
A.P.), Bakker (C.H.) en Weitkamp
(C.H.) wilden deze streek ter hulp snellen
door ontginning van het veen. Hoe sympa
thiek de minister hiertegenover ook
stond, kan hij geen enkele toezegging doen.
Men begrijpt, dat het wederom de finan-
cieele zijde van de zaak is, die deze zoo
moeilijk maakt. De minister zeide: „Wij
kunnen niet verder springen dan onze pols
stok lang is". Als schaduwzijden van het
gepousseerde plan, noemde de minister de
toename van de werkloosheid in de mijn
industrie, die daarvan het gevolg zal zijn.
En misschien het klinkt haast als eeix
sprookje zullen over een jaar of tien de
arbeiders ontbreken voor de ontginning.
Niettemin zeide de minister toe, dat de
deur t.a.v. dit plan nog niet dicht is. Het
door den heer van der Sluis (S.D.
A.P.) naar voren gebrachte vraagstuk van
de Twentsche textielindustrie noemde de
minister niet nieuw. De oplossing zal
gezocht moeten worden in de richting, die
de slechte toestand ook voornamelijk heeft
veroorzaakt: n.I. het wegvallen van den
export naar Indië. Dat het Middenstands-
vraagstuk mede een belangrijk aandeel in
de discussies had, behoeft geen verwonde
ring te baren. De heer vanHellenberg
H u b a r (R.K.) pleitte voor een algemeen
vestigingsverbod, om gedurende dien tijd
te streven naar een algemeene ordening
van het bedrijf, die ook de liberale heer
Vos dringend noodig achtte: het midden-
standsbedrijf is maar al te zeer een toe
vluchtsoord voor menschen, die op andere
wijze geen bestaan meer kunnen vinden.
De heer van der Putt (R.K.) pleitte in
dit verband voor het stelsel der bedrijfs-
vergunningen, om op die wijze het waren
huis te kunnen bestrijden. De minister
toonde zich afkeerig van de toepassing van
de Numerus Clausus (sluiting van het be
drijf) voor het middenstandsbedrijf. Hier
door zal een belangrijk gedeelte van het
economisch leven alle elasticiteit hebben
verloren. Wat het prijsknoeien betreft, over
weegt de minister van financiën de ban-
derolleprijs verplichtend te stellen. Een
wijziging van de Winkelsluitingswet zal
vandaag of morgen het departëment verla
ten, dat beteekent, dat het ontwerp behan
deld wordt door den Raad van State. Bin
nen korten tijd kunnen wij nu de behande
ling in de Staten-Generaal tegemoet zien.
Den heer Engels (R.K.) kon de minis
ter nog niets toezeggen, wat betreft de
contingenteering van klompen, temeer om
dat deze uit het met ons zoo bevriende Bel
gië komen.
Nadat de Afdeeling: Handel en Nijver
heid z.h.s. was aanvaard, heeft de Kamer
nog een aanvang gemaakt met de Afdee
ling Landbouw. Hierbij heeft de heer
Loerakker (R.K.) gebruik gemaakt
van de gelegenheid om den minister te her
inneren aan de toezegging, bij de totstand
koming van de steun aan den landbouw
gedaan, dat deze slechts zou worden ver
leend onder voorwaarde van het uitbetalen
van behoorlijke loonen aan landarbeiders.
De heer Groen (R.K.) hield in zijn mai
den-speech, waarin hij er bij den minister
op aandrong prijsregelend op te treden t.a.v.
de tuinbouwproducten. De heer van der
Sluis (S.D.A.P.) drong aan op de tot
standkoming van een pacht- en hypotheek-
wet, daar hij anders bevreesd was, dat de
steun aan den landbouw via pacht en hy
potheekrente ten goede zou komen aan het
grondkapitaal. De heer Bakker (C.H.)
besprak den toestand van den landbouw in
het algemeen en brak een lans voor de
aardappel. Morgen komen wij uiteraard nog
uitvoeriger op de behandelde onderwerpen
nader terug.
DE WIJZIGING VAN DE BAKKERSWET
IN DE EERSTE KAMER.
De wijziging van de Bakkerswet, waarbij
voor alle bedrijven het aanvangsuur op
vijf uur wordt gesteld, heeft in den Se
naat nog tot een vrij uitvoerige gedachten-
wisseling aanleiding gegeven.
De heer ter Haar (C.H.) pleitte voor
het versche cadet je. Hij is overtuigd, dat
daarmede de nachtrust der bakkers met
geen uur zal worden bekort. De minister
van sociale zaken, de heer Slotemaker
de Bruine was het hiermede wel eens,
maar wij zouden hierdoor een eersten
stap zetten op den verkeerden weg.
Weldra zal ons publiek verlangen, dat
het versche cadet je ook aan huis zal wor
den bezorgd. Op het klein brood volgt het
groote brood en dan zijn wij weer tot den
ouden toestand teruggekeerd, hetgeen moet
worden voorkomen. Daarop stemde de heer
ter Haar voor de wet. De tegenstemmers
waren slechts de sociaal-democraten, wier
woordvoerders de heeren D a n z en Her
mans tegen de wijziging waren. De ka
tholieke heer de B r u y n bestreedt het
ontwerp. Hij vond het een verslechtering
van de bestaande regeling, waarop de be
trokkenen geen prijs stellen. Daar wij ech
ter aan den vooravond staan van een nieu
we sociaal-ecfonomische oi'dening verklaar
de de katholieke senator ondanks zijn be
zwaren te zullen voorstemmen.
Min. Slotemaker heeft zijn arugmen-
ten, in de Tweede Kamer naar voren ge-
NA DE SPAANSCHE
VERKIEZINGEN.
HET PROGRAM VAN DEN
OVERWINNAAR
MADRID (K.W.P.)
Als men zich een goed denkbeeld wil
vormen van de persoonlijkheid van Gil
Robles, aan wien men op de eerste plaats
de verkiezingsoverwinning der rechtsche
partijen moet toeschrijven, dan moet men
de radiolezing beschouwen, die deze poli
ticus op den vooravond van den beslissen-
den dag voor het geheele Spaansche volk
gehouden heeft. Hij riep alle Spanjaarden
op, om eensgezind te zijn en zette tegelij
kertijd de grondslagen uiteen van zijn uit
voerig programma. Inzake de sociaal-eco
nomische politiek verklaarde hij o.l. „Wil
de rechterzijde trouw blijven aan haar be
ginselen, dan moet haar politiek gericht
zijn op het steunen der arbeidende klas
sen. De christelijke beginselen inzake
eigendom en arbeid moeten gelding krij
gen. Het eigendomsrecht beteekent niet het
recht tot onbeperkt gebruik of zelfs mis
bruik van den eigendom. De eigendom is
een middel dat de Voorzienigheid aan de
bezitters geeft om er goed mee te doen voor
alle klassen en in het bijzonder om voor de
armsten te werken en bij te dragen tot het
bereiken der groote idealen van de gemeen
schap. De eigendom wordt slechts door het
gebruik voor sociale doeleinden gerecht
vaardigd. Wij zien in de arbeid geen koop
waar, welke aan de wet van vraag en aan
bod onderworpen is, maar een hoogst edele
bezigheid tot bevrediging van de eigen
levensbehoeften in dienst der gemeen
schap. Dat alles werd in onzen tijd verge
ten. Daarom kennen wij geen bedrijfsvrede,
maar klassenstrijd. Daarom staan groote
groepen van arbeiders, vijandig tegenover
ons. Wij moeten onze fouten erkennen en
ze wederom goed maken. Men lastert ons,
als men beweert, dat de rechterzijde de
geheele sociale wetgeving ongedaan wil
maken. Wij zullen alleen de misbruiken
wegnemen, maar niets van wat de arbeiders
rechtens verwierven. Wij zullen het gezins-
loon en familiebezit invoeren, het verzeke
ringswezen en het aantal kleine eigendom
men vermeerderen.
Deze taak hebben wij voor alles te ver
vullen, koste wat het kost, zonder aanzien
van hen, die daarbij offers moeten bren
gen; want dat beteekent rechtvaardigheid
en vrede. De conservatieven moeten niet
meenen dat wij na het veroveren van de
macht hun zelfzucht zullen dienen. Wij
moeten allen zeggen, dat het zeer schoon
is, zich christen te noemen. Maar het is van
veel meer beteekenis Christen te zijn, d.w.z.
rechtvaardigheid en christelijke liefde prac-
tisch te beleven. Als tal van arbeiders niet
voor ons stemmen, mogen wij hun niet
veroordeelen, maar moeten wij hen verge
ven. Wij moeten onderzoeken of wij zelf
geen aanleiding hebben gegeven tot revo
lutie. Het is niet te verwonderen, dat de
revolutionnaire propaganda zich meester
maakt van menschen, die niets te eten heb
ben en in een ellendige hut moeten wonen,
die in de straten van onze steden langs vi
trines voorbijgaan, waarin de overdreven
luxe onzer hoogere standen ligt uitgestald.
Met wrok in het hart gaan zij nxar huis.
Wij moeten hen de gerechtigheid brengen,
welke uit het Evangelie, het fundament
van ons program, naar voren komt".
Uit de laatste woorden dezer radiorede
citeeren wij nog de volgende zinnen, welke
bijzonder getuigen van de schranderheid
en zelfbeheersching van den overwinnaar:
„Wij willen niet, dat het land van het eene
uiterste in het andere valt, van de anar
chie in de dictatuur, van de geweldpleging
der massa in de gewelddadigheid oer.er dic
tatuur. Wij willen een nationale politiek,
welke op de traditie en voor alles op de
katholieke leer gegrondvest is.
De politieke partijen gaan hun ontbin
ding tegemoet en er ontstaat een groote al
omvattende nationale beweging, welke naar
de samenwerking van alle Spanjaarden
streeft. De „Accion Popular" is uit dat doel
geboren. Daarom wend ik mij met woor
den van vrede en eendracht tot alle Span
jaarden om hen voor de nationale ai'beid te
vereenigen".
Tenslotte wees Gil Robles met ontroeren-
bracht, in de Eerste herhaald. De bezwa
ren, van verschillende zijden naar voren
gebracht, wat betreft de nachtarbeid, kwa
lificeerde de minister als het intrappen
van een open deur.
Als een aanbeveling wees de bewindsman
er nog op, dat de administratie en de ar
beidsinspectie het door deze wet wat ge
makkelijker zullen krijgen,
de woorden op de offers welke de „Accion
Popular" gebracht heeft. Gedachtig de
bloedgetuigen dezer beweging riep hij uit:
„Accion Popular dankt God, omdat Hij haar
deze offers voor haar idealen gegeven heeft.
Voor het graf van deze dooden aanvaar
den wij plechtig de eereplicht om steeds
weer onzen blik te richten op ons geloof en
ons vaderland. Ondanks deze bloedige of
fers voeden wij in 't uur van onzen triomf
geen gedachten van wraak. Wij bieden
God deze offers aan ter verzoening. Meer
dan ooit richten wij onzen blik op de toe
komst, waarin wij alle zonen van Spanje,
alle standen en streken broederlijk ver-
eenigd hopen te zien en waarin de tijden
van onderlinge vijandschap worden ver
geten".
V De charitas In .onze dagen.
Gij zult, als er in uw zaak of in uw
gezin bezuinigd moet worden, eerst zoo
veel mogelijk halen yan anderen, alvorens
door die bezuiniging uzelven te treffen.
Gij zult, als gij in inkomen achteruit
gaat, die vermindering doen drukken op
anderen, hetzij door uw contributies, do
naties e.d. te verlagen, hetzij door op uw
gewone inkoopen bij uw leveranciers e.d.
te besparen. Dit zult ge doen, al kan uw
inkomen, na de vermindering, nog hoog
genoemd worden, ruimschoots voldoende
voor uw behoorlijk levensonderhoud.
Gij zult nooit iets afnemen van het door
u geërfde of zelf gevormde kapitaal, ook al
verkeert een evenmensch in nood. Dit
geldt voor personen en voor instellingen,
ook vo.or charitatieve instellingen.
Zulke geboden vindt men toch niet in
de christelijke leer! Maar er zijn Christe
nen, die deze geboden schijnen te beleven,
als richtsnoer schijnen aan te nemen voor
hun levensgedrag!
„De Katholieken herkent men niet aan
een kruisje, maar aan de charitas". Rec
tor Brink drukte het zóó dezer dagen uit
op een vergadering van een katholiek
vakbond.
't Staat er positief, maar wij doen goed
om het te verstaan als een vraag, een
gewetensvraag.
BINNENLAND
DE DREIGENDE ACCIJNS-
VERHOOGING VOOR SIGARETTEN.
Accijns van 50 pet. zou ruïneus zijn voor
de sigarettenindustrie. Schatkist
en sigarenindustrie zijn er
niet mede gebaat!
Op aandi-ang van de zijde der sigarenfa
brikanten schijnt de minister te hebben
besloten den tabaksaccijns voor sigaren te
verlagen. Om echter aan het benoodigde
geld te komen, wil hij deze accijns voor
wat de sigaretten betreft hooger maken,
dan eerst bedoeld.
Dit lokt nu weer protest uit:
„Sigarettenaccijnsverhooging brengt nie
mand baat, zij is te verwerpen, daar zy
slechts schaadt!"
Het is onder deze leuze, dat de Neder-
landsche Vereeniging van Sigarettenfabri-
kanten en de Nederlandsche Bond van
Groot-Fabrikanten in de Sigarettenindus
trie, welke organisaties de geheele Neder
landsche sigarettenindustrie vertegenwoor
digen, een aaneengesloten front gevormd
hebben tegen een met zeer groote waar
schijnlijkheid in de Tweede Kamer in be
handeling komend voorstel, den accijns op
sigaretten te verhoogen tot 50 pet, instede
van dezen van het huidige percentage
(33 1/3 pet.) op 37 1/2 pet. te brengen, ge
lijk in het bij Kon. Boodschap van 18 Sep
tember j.l. door de regeering ingediend
ontwerp van wet wordt voorgesteld.
Een dergelijk voorstel raakt naar mr.
dr. E. de Vlugt als vertegenwoordiger van
genoemde organisaties in een persconferen
tie mededeelde de meest elementaire
levensbelangen van de sigarettenfabrikan-
ten en zal noch voor de schatkist, noch
de sigaren- en pijptabakfabrikanten, die bij
een zoodanige verhooging van den accijns
op sigaretten gebaat meenen te zijn, eenig
positief voordeel opleveren.
De sigarettenind- 'a aldus de zegs
man is zich volkci.._n bewust dat zij ook
haar deel bij moet dragen tot leniging van
den financieelen nood van de schatkist; zij
heeft dit echter reeds afdoende bewezen
doordat zij zich zij het met een bloe
dend hart heeft willen neerleggen bij
het aanvankelijk (reeds vermeld) regee-
ringsvoorstel.
Een verhccging van den accijns echter
tot 50 pet. /al voor de sigarettenindustrie
VOORNAAMSTE NIEUWS.
BUITENLAND.
Rede van minister Hymans over België's
buitenlandsche politiek. (2de blad).
Engeland ziet zich genoodzaakt zijn be
wapening uit te breiden. (2de blad).
De eisch tegen de Europeesche muiters
van de „Zeven Provinciën". (Ned. O.-In-
dië, 2de blad).
BINNENLAND.
Gistermiddag heeft een hardnekkige
brand gewoed in de „Indrapoera", ge
meerd liggende te Rotterdam. Het midden
schip is uitgebrand. (Gem. Ber., 3de blad)
SPORT EN WEDSTRIJDEN.
Schotland en Oostenrijk hebben den voet
balwedstrijd te Glasgow gelijk gespeeld.
(3de blad).
zonder meer ruineus zijn.
Gaarne neemt zij aan dat de sigaren
fabrikanten de voorgestelde accijnsverhoo
ging in het ontwerp van 18 September
tot 221/2 pet.; sindienst zou, naar ver
luidt, de regeering overwegen, dezen ac
cijns op 121/2 pet. te brengen; tot 1924
bedroeg deze 10 pet. niet zullen kunnen
dragen, doch de overheid, welke toch
slechts het algemeen belang heeft te behar
tigen, zou zeer onrechtvaardig handelen
indien zij de sigarenindustrie zou willen
helpen door vernietiging van de sigaret
tenindustrie.
Bovendien zijn de beoogde voordeelen,
verhooging van den accijnsopbrengst en
steun voor de ragerenindustrie zoö-
als spr. reeds betoogde niet te verwe
zenlijken.
Accijns verhooging boven het huidige
niveau zal den gemiddelden kleinhandels
prijs doen dalen. Immers de goedkoope
sigaretten zullen niet meer loonend kun
nen worden gefabriceerd, terwijl de duur
dere niet meer loonend zullen kunnen wor
den verkocht. Bij accijns verhooging zal
dus door verlaging van den gemiddelden
kleinhandelsprijs en afneming van den
omzet de accijnsopbrengst voor de schatkist
eerder verminderen dan toenemen.
De ervaring in het buitenland (speciaal
Duitschland) leert dit eveneens. Men is
daar uit fiscale motieven van een ver
hoogden accijns schielijk teruggekomen.
Evenmin zal accijnsverhooging voor si
garetten de sigarenindustrie voordeel
brengen. Afneming van de sigarettencon-
sumptie zal de sigarenconsumptie niet doen
toenemen. De ervaring leert dat een roo-
ker van sigaretten geen sigarenroker
wordt. Bovendien zijn juist de minder
koopkrachtige rookers uitgeschakeld en
evenmin als thans zullen deze in staat zijn
voortaan sigaren te koopen.
Brengt dei-halve aldus besloot mr.
Vlugt zijn betoog accijnsverhooging
voor sigaretten niemand baat; in ernstige
mate zullen geschaad worden, naast de si-
garettenfabrikanten, de fabrikanten van
verpakkingsmiddelen (carton-, blikwaren,
enz.); reclamebedrijven; werknemers in al
deze industrieën (alleen de sigarettenf abri
kanten hebben ca. 5000 man Nederlandsch
personueel in dienst); grossiers; winkeliers;
reizigers op provisiebasis en, last not least,
het publiek, waarvan het minst koopkrach
tige gedeelte de binnen zijn bereik zijnde
merken zal zien verdwijnen, terwijl de
overigens voor hetzelfde geld als thans
met een mindere kwaliteit genoegen zullen
moeten nemen.
PRIJS TAXE-GEDEELTE CONSUMPTIE
MELK
In de periode van 3 tot en met 9 Dec.
De Crisis-Zuivel-C^ntrale maakt bekend,
dat voor de periode van 3 tot en met 9 De
cember 1933, de prijs voor het taxe-gedeel-
te von consumptiemelk, gekocht op regee-
ringscontract, voor de verschillende soor
ten melk is vastgesteld op 6J^, 6'/> en 6
cent per liter en dat het bedrag der af
dracht op andere in consumptie gebrachte
melk is vastgesteld op 2 cent per Liter.
De vastgestelde prijs geldt af boerderij,