BETRAITEHHUIS
DAGBLAD VOOR LEIDEN EN OMSTREKEN
Bureaux: PAPENGRACHT 32, LEIDEN
PARTIJRAAD DER R.K. STAATS
PARTIJ IN ROTTERDAM BIJEEN
25ste Jaargang
ZATERDAG 25 NOVEMBER 1933
No. 7670
e £eidóeli£6ot!/tamt
DE AbUnNLUiEN 1 SP RIJS bedraagt bij vooruitLetaling:
Voor Leiden 19 cent per week2.50 per kwartaal
E>ij onze Agenten 20 cent per week 2.60 per kwartaal
Franco per post 1 2.95 per kwartaal
Het Geïllustreerd Zondagsblad is voor de Abonné's ver
krijgbaar tegen betaling van 50 cent per kwartaal, bij
vooruitbetaling. Afzonderlijke nummers 5 cent, met
Geïllustreerd Zondagsblad 9 cent.
TEL. INT. ADMINISTRATIE 935, REDACTIE 15 II
GIRONUMMER 103003, POSTBUS No. 11
DE ADVERTENTIEPRIJS BEDRAAGT:
Gewone Advertentiën 30 cent per regel
Voor Ingezonden Mededeelingen wordt
het dubbele van het tarief berekend.
TELEFOONTJES van ten noogste au woorden, waarin be-
betrekkingen worden aangeboden of gevraagd, huur «q
verhuur, koop en verkoop: 0.50
Dit nummer bestaat uit vü* bladen
waaronder geïllustreerd Zondags*
blad.
MINISTER DE WILDE AAN
HET WOORD.
HET RADIO-VRAAGSTUK
Onder voorzitterschap van dien heer van
'Dijk (A.R.), die Jhr. Ruys de Beeren-
brouck tijdens de afwezgiheid van den heer
Schaper in avondzittingen vervangt, werd
Donderdagavond, zooals gemeld, de behan
deling van de begrooting van Justitie
voortgezet. De vrouwelijke afgevaardigden
Mej. M e ij e r (R.K.) en Mej. K a t z (C.H.)
drongen bij den minister aan op de benoe
ming van vrouwelijke kinderrechters. Mej.
Meyer betreurde het dat de kinderrecht
spraak zich in ons land niet zoo ontwikkeld
heeft als men gehoopt had, waarop minis-
tér v. S c h a i k toezegde, de aanstelling
van vrouwelijke kinderrechters te zullen
overwegen, welke toezegging ook ten op
zichte van enkele andere zaken werd ge
daan.
De heer Westerman (Nat. Herst.)
critiseerde de organisatie van de Rijks
politie. Op het platteland is de gemeente
politie miserabel. Er is jn Nederland geen
samenwerking tusschen politieorganen. De
verwarring is soms ten hemel schreiend.
De minister herinnerde er aan, dat de heer
Bfeumer 16 jaar geleden zich verontschul
digde over een oud onderwerp te spreken:
dezelfde materie behandelt nu de heer Wes
terman! Het vraagstuk van de centrale lei
ding bij de politie is echter door hem ter
hand genomen. De minister hoopte in ge
meenten beneden 5000 zielen in Rijkspoli
tiezorg te kunnen voorzien. De sterk toe
genomen smokkelarij als gevolg van de
nieuwe Crisisinvoerwet zal worden tegen
gegaan door het aanstellen van meer douane
bij financiën.
Minister de Wilde heeft Vrijdag in
een rede van ruim anderhalf uur de ver
schillende sprekers te woord gestaan. Heeft
hij als minister reeds meer dan eenmaal
getoond, dat hij fel van zich af kan bijten,
gisterenmiddag toonde hij zich van een ge
heel andere zijde. Met een bonhommie, die
weldadig aandeed, besprak minister de
Wilde de vele vraagstukken, die aan de
orde «varen gesteld.
De Kieswet vormt een materie welke
zich voortdurend wijzigt. De kleine partijen
moeten in stand gehouden worden. Het
kleine mag men niet verachten.
Spr. ontkent dat er stemplicht bestaat.
Opkomstdwang alleen. Stemplicht moet er
niet zijn, wel stemrecht.
Handhaving der openbare orde en rust
mag alleen gebeuren door de overheid zelf,
niet door willekeurige, zij het goedwillen
de, burgers. Blijk van burgerzin is het aan
bieden van diensten ingeval van ordever
storing. Zoo zijn burgerwachten ontslaan
uit de November-gebeurtenissen in 1918, en
spr. acht het vanzelfsprekend dat aan de
burgerwachten èn aan den B. V. L. subsi
dies worden verleend. Spr. brengt een
woord van dank aan al die burgers welke
hun tijd, hun kracht en soms hun geld ter
beschikking stellen voo dat doel. Spr. ge
looft dat de heer Schaapman overdrijft, wat
betreft het voortwoekeren van het fascis
tisch element in de burgerwachten. Spr.
verzoekt nader opgaaf, om met kracht te
kunnen optreden; hij wil liever van de
burgerwachten geen gebruik maken dan
twijfel omtrent de betrouwbaarheid te moe
ten koesteren. Spr. is wars van alle fascis
me. Hij deelt mede, dat er een interdepar
tementale commissie is benoemd uit Bin-
nenl. Zaken, Defensie en Justitie, om een
nieuw, scherper belijnd reglement te ont
werpen.
De autonomie der gemeente is een kost
baar goed, doch zij wordt bedreigd door
die haar willen misbruiken. Een wetsont
werp is in voorbereiding, om te kunnen op
treden tegen gemeenten, die haar zaken in
het honderd laat loopen.
Met de beoordeeling der gemeente-finan-
eiën moet men .voorzichtig zijn. Over '31
toonen zij een batig saldo van 23.4 millioen,
in '32 van 4.7 millioen, maar dat zijn de
juiste cijfers r.iet. In '31 was er door ver
schillende uitgaven een tekort van 20, in
'32 van 54 millioen en het Rijk moest bij
springen. Zoo kan het niet doorgaan.
De naakte waarheid is, dat het gemeente
belang verankerd is in het staatsbelang.
De circulaires zijn waarschuwingsborden
op onbewaakte overwegen.
Bij burgemees' :rsbenoemingen is de ge-
schiktheid criterium. De critiek van den J
heer Lingbeek noemt spr. niet juist. Wat j
Rijswijk betreft, de burgemeester wilde af-
treden als Kamerlid; en toen was er geen
reden hem niet te herbenoemen. Voor
kleine plaatsjes zijn 80, 90 sollicitanten.
Bpr. benoemt bij voorkeur geen gepension- 1
neerden, doch men moet elk geval op zich
zelf beoordeelen. Kamerleden moeten on
afhankelijk zijn van de regeer ing. Spr.
zal dus niet iemand die Kamerlid blijft tot
burgemeester benoemen. Wat gepension-
neerden betreft, onder de gep. Indische
ambtenaren zijn menschen, die uitstekend
werk doen als burgemeester. Ook is het
soms noodig iemand te kiezen, die geldelijk
min of meer onafhankelijk is.
Spr. ziet toe op burgemeesters, maar hij
voelt zich ook geroepen, deze categorie te
verdedigen. Met ontslag staat spr. niet
klaar, hij heeft daar zeer bittere ervarin
gen mee. Ook is hij niet van ziris, sommige
burgemeesters „ergens anders heen te stu
ren".
Met mogelijk maken van het benoemen
van wethouders buiten den raad om moet
men voorzichtig zijn. Spr. wil het overwe
gen.
Samenvoeging van gemeenten is een on
derwerp waarbij men scherp moet onder
scheiden annexatie van een kleine bij een
groote gemeente en samenvoeging van
kleine gemeenten.
Spr. is huiverig van annexatie. De cen
tra worden veel te groot.
De bewoners mogen niet te ver afstaan
van den burgemeester en de wethouders.
Men kent hun namen vaak niet eens.
Dat het zooveel goedkooper zou zijn ont
kent spr. De noodlijdende gemeenten zijn
meest de groote.
De overheid is geen kerkeraad, de wet
houder geen ouderling, de politie-agent
geen vader of moeder dit tegen den heer
Zandt die de sluiting van bioscopen aanbe
val. De taak van de ouders is het, hun* kin
deren uit den biscoop te houden.
Spr. vindt het onwelvoegelijk en onbe
hoorlijk dat menschen in badcostuum over
straat loopen of in de tram zitten. De bur
gemeesters moeten hier optreden tegen ex
cessen, spr. kan hier niets doen. Zoo noodig
moet Justitie optreden.
De begrooting werd z.h.s. aangenomen.
Z.h.s. werd eveneens aanvaard de Be-
grooting van het Staatsbedrijf dar Alge-
meene Landsdrukkerij, waarna zich nog een
vrij uitvoerige discussie ontspon over de
Begrooting van het Staatsbedrijf der Pos
terijen, Telegrafie en Telefonie.
Belangrijk was de behandeling van 't ra-
diovraagstuk. De ueer T e u 1 i n g s (R.K.)
hield een pleidooi voor het gelijke recht
van alle omroepvereenigingen. Een natio
nale omroep en daarnaast een zender voor
confessioneele omroeporganisaties werd
door den katholieken spreker niet gewild.
De heer Vliegen (S.D.A.P.) nam het op
voor de politiek in de radio en voor de in
ternationale, welker uitzending zooa'.s be
kend kortgeleden werd verboden. De heer
Schaepman (R.K.) pleitte nog eens voor
de dagbladen, zoowel voor lagere frankee
ring als voor betere bezorging. De anti
revolutionaire heer van D y k sloot zich
geheel aan bij het betoog van den heer
Teulings.
Toen de minister aan het woord kwam
omstreeks half zeven, werd de vergadering
verdaagd tot Dinsdag a.s.
DE NIEUWE
WELDADIGHEIDSZEGELS.
Voor het hulp en steun behoevende kind.
Evenals vorige jaren zullen ook ditmaal
weder weldadigheidszegels verkrijgbaar
worden gesteld, waarvan de netto-op
brengst boven de frankeerwaarde ten bate
komt van het hulp en steun behoevende
kind.
De zegels worden uitgegeven met een
frankeerwaarde van 1^,5, 6 en 12'/, cent
en een verkoopprijs van 3, 3, 10 en 16
cent. De termijn van verkrijgbaarstelkng
is bepaald op 11 December t/ra 10 Januari
a.s., de geldigheidsduur, ook in het inter
nationale verkeer, is onbeperkt.
De zegels, welke ook ui rol landing wor
den uitgegeven, hebLen cezelfde afmeting
als de gewone frankeerzegels
De voorstelling op de zegels :s voor alle
waarden dezelfde, n.l. een kind een lich
tende ster dragend. Dit neruniert aan een
oud gebruik, dat ook in ons ïand hier en
daar nog voortleeft, o.a. in de Zaanstreek.
Op 6 Januari trekken groepjes kinderen
zingend en spelend door de straten, de
groote kartonnen ster, mooi gemaakt met
bonte kleuren, verguldsel of zilverpapier,
voorop. De kindervreugde komt tot uiting
in het plezier waarmede de ster versierd
verlicht wordt en door de wintersclie
donkerte wordt gedragen.
Het ontwerp voor üe zegels is vervaar
digd door J. Sjollema te Amsterdam.
Voor de reproductie werd het rotogra-
vurerprocédé gekozen, omdat dit een fij
nere lichtnuanceering toeiaat. De kleuren
van de zegels zijn: 1 cent prijs en rood,
5 cent geel en bruin, 6 cent groen en goud,
12J/, cent blauw en zilver.
De Partijraad van de R. K. Staatsparty
kwam gisteravond in de Tivoli-schouw-
burg te Rotterdam bijeen.
Na een welkomstwoord van den voorzit
ter, prof. rar. P. J. M. Aalberse, herdacht
de Partijvoorzitter, mr. Goseling, het over
leden bestuurslid, den heer Ten Braak uit
Winschoten. Voor diens zielerust werd ge
beden.
De afgevaardigden van Haarlem brachten
verslag uit van de controle der rekening
en verantwoording. De inkomsten bedroe
gen 16.346.de uitgaven 15.868. De
bescheiden werden in orde bevonden.
Een tekort op de begrooting.
Omtrent de begrooting 1934 deed de heer
Houdijk uit Boskoop pamens de ingestel
de commissie mededeelingen. Voor het a.s.
dienstjaar zal naar de noodige zuinigheid
moeten worden gestreefd, opdat binnen de
ramingen der begrooting wordt gebleven.
Er is een geraamd tekort van f 2500.
Gevraagd werd door een der afgevaar
digden, waarom de begrooting niet ter in
zage lag.
De voorzitter zeide, dat omtrent de be
grooting niets in het reglement staat. Bij
de komende reglemen «s wijziging komt
hierin verandering. Er zit een grooter de
ficit in de begrooting, dan vandaag ter
kennis is gebracht wegens de ophanden
zijnde heffing op de goederen in de doode
hand (n.l. het Schaepmanfonds).
Hierna kwam aan de orde de bestuurs
verkiezing. De aftredende leden, de heeren
mr. Hoüben (Tilburg), mr. Baron van
Voorst tot Voorst TAfnhem), mr. Goseling
(Amsterdam), de heer H. C. de Bruijn
(Utrecht) en de heer J. W. Mols (Maas
tricht) worden herkozen.
Mr. Goseling als voorzitter
herkozen.
De heer mr. Goseling werd met 82 van
de 88 stemmen als voorzitter van het Par
tijbestuur herkozen.
D.e voorzitter van den Partijraad wensch-
te èn den heer Goseling èn de Partij met
deze benoeming geluk. Spr. hoopte, dat de
heer Goseling weer met dezelfde kracht,
met dezelfde energie in de komende jaren
in 't Delang der Katholieken, in 't belang
van geheel Nederland moge werkzaam zijn.
De kernen zijn de zuurdeescm
der partij.
Mr. Goseling dankte voor deze verkiezing.
Op deze wijze plaats gevonden, kon deze
verkiezing aan het Destuur leiding cn
stuwing geven.
Hetgeen in de laatste zeven, acht maan
den geschied is, aldus spr., wettigt niet op
lauweren te gaan rusten. Want we zullen
verder gaan, als het moet in versneld tem
po (geroep: bravo). Het werk der kernen
zal meer inhoud moeten krijgen. De kernen
zullen moeten zijn de zuurdeesem der par
tij. Onze bedoelingen zullen meer onder
de massa moeten komen. Dit eischt hét be-
lang van het land. Wij staan gereed en
kunnen de materieele toerusting verschaf-
fen vanuit de centrale, mits de steun, d*e
hiervoor noodig is, geboden wordt. Die
i steun zal moeten komen op een afdraent
van 10 cent per lid per jaar. Ik wil, aldus
J spr., met enthousiasme doorzetten, maar
financieele zorgen wil ik niet hebben. Wij
zullen het uiterste doen om nu reeds de
basis te verschaffen, waarop de massa-actie
kan worden aangevat. Laat ieder in zijn
kring daarvoor het noodige doen.
i Wij, leiders, moeten een klaar inzicht
I hebben in de beteekenis van ons werk, De-
teekenis voor hetgeen wij moeizaam ver
overd hebben en beteekenis voor het land.
Daaruit moet spruiten een sterke
liefde eneensterkeaanhan-
kelijkheid aan de party. De natio
nale overkoepeling is gezichtsbedrog. Wat
de moderne partijgedaente beteekent, zou
den we pas aan den lijve ondervinden, in
dien wij door te worden gelijkgeschakeld
zouden zijn uitgeschakeld.
Nu allen bezig zijn om het politiek be
wustzijn van ons volk te versterken, moe
ten wij niet achterblijven. Tegen de onder
mijnende suggestie van het „andere, dat
toch kernen moet", dient met kracht en
overal te worden opgetreden. Dat andere
moet komen, zeker, maar bij ons alleen is
veilig het juist richten en de concretisee
ring der middelen daartoe. Gij, leiders in
heel het land, moet dit werk aanvatten.
•Er mag geen spoor zijn van de
faitisme, hetwelk door voorlichting en
opruiming van misverstand moet worden
j bestreden. Dit is juist de mooie taak der
kernen. Zy moeten de goede geestesge
steldheid kweeken onder ons volk. Alleen
met vereende krachten kunnen wij de
moeilijke taak aan, welke op ons rust.
Geve God ons daartoe het inzicht, de
kracht, maar bovenal: de liefde. (Toejui
chingen).
Voorzitter Aalberse stelt hierna aan de
orde de behandeling der ingevolge art. 15
lid 4 van het Party reglement ingekomen
voorstellen der Rijkskieskringorganisa-
ties. Hij wijst er. conform het algemeen
prae-advies, op, dat zoo goed als alle voor
stellen worden teruggevonden in dat deel
van het Manifest, dat men zou kunnen
noemen: het urgentie-program der pariij
voor den eerstkomenden tijd.
Nu zoo verheugend naar voren komt,
dat het manifest ctoor de andere partij-in
stanties wordt gedragen en geschraagd, wil
het Partijbestuur den Partijraad vragen
om. met terzijde lating van een formeele
behandeling der voorstellen, zich eenstem
mig te stellen achter het manifest der Par
tijleiding en te verklaren, dat dit de uit
drukking is van den wil van het katholieke
volksdeel, in onze Partij vereenigd tot
staatkundig werk.
Na een korte algemeene beschouwing
door den heer Van Meegeren, waarin spe
ciaal steun werd gevraagd voor het groo
te gezin, antwoordde de heer Aalberse, dat
deze zaken de aandacht der katholieke
fractie hebben en dat deze hoopt op de me
dewerking der regeering, waarvoor de heer
Var. Meegeren dankt. Prof. Aalberse wees
er op, dat voortaan ook met de steunnor-
men meer rekening zal worden gehouden
met het groote gezin.
Op de voorstenen Middelburg, Arnhem
en den Haag werd besloten volgens het
prae-advies van het bestuur.
De excessen op zedelijk gebied.
Aan de orde kwam daarna het voorstel
van Leiden inzake maatregelen tegen
de verregaande zedeloosheid.
De voorzitter zeide, dat verschillende ge
meenten reeds den goeden weg opgaan.
Als de gemeentebesturen echter niet in
grijpen, zal er een Rijkswet moeten ko
men. Spr. zou dit echter betreuren, omdat
deze aangelegenheid beter plaatselijk kan
worden geregeld. Het gemeentebestuur van
Warmond b.v. zal met een verordening
komen om de excessen, die daar ongetwij
feld zijn voorgekomen, te bestrijden.
Leiden verklaarde hierna, zich achter het
Manifest te zullen scharen.
Inzake het voorstel-Haarlem betreffen
de cumulatie verwijst de voorzitter naar
de toezeggingen der Regeering. Insgelijks
voor de hulp aan den middenstand, wat
de bindendverklaring van bedrijfsregelin
gen betreft, de Regeering wil die richting
uit, o.a. blijkens de Memorie van Antwoord
op hoofdstuk X. De voorzitter meent, dat
de regeling het eerst zal kunnen
komen in de schoen- en leerindus
trie. De zaak is natuurlijk, te zorgen, dat
alle bedrijfsgenooten zich aansluiten. Een
regeling zonder verbindendverklaring is
onmogelijk.
Ook het voorstel-Haarlem blijkt onder
vangen door de Regeeringsverklaring.
Het voorstel-Amsterdam om de gehuw
de vrouw, uit overheidsdienst te ontslaan,
is ruimer vervat in het manifest. Nu de
wet op de huisindustrie is aangenomen, kan
een algemeen verbod gemakkelijker wor
den ingevoerd.
De winkelsluiting en de banket
bakkers.
De heer Kuiper verdedigt daarop het
voorstel-Amsterdam tot wijziging der Win
kelsluitingswet, waarop lang gewacht is.
Spr. wijst vooral op het groote belang dat
de banketbakkers daarbij hebben. De heer
van den Brule sluit zich aan bij het be
toog van den heer Kuiper. De zaak schept
een ontevreden sfeer en tegenstanders
maken er misbruik van, want zy leeft m
onzen middenstand.
Prof. Aalberse wijst er op, dat het par
tijbestuur dit voorstel aanbeveelt. De hui
dige wet is jarenlang gevraagd. Met heeft
in de wet een inbreuk op de Zondagsrust
gemaakt. Men kan als katholiek die hiaat
niet zonder zeer ernstige reden grooter
maken. Bovendien moet men aan andere
groepen denken, voor wie de Zondagsrust
een zeer netelige kwestie is. Spr. wijst er
op, hoe in zyn Arbeidswet de kellnersrust
werd aangenomen tegen zijn zin (vrije
Zondag om de veertien dagen). Later is de
eene vrije Zondag per maand weer in de
wet gekomen, daar de kellners anders geen
bestaan hebben. Het traineeren met de
VOORNAAMSTE NIEUWS.
BUITENLAND.
DuitschOostenrijksch grensincident (3e
blad).
De Fransche bladen eischen na Sarrauts
val een krachtig bewind (3e blad).
Groote brand in het Casino te Nice
(Buitenl. Ber., 3e blad).
BINNENLAND.
De Partijraad der R.K. Staatspartij ver
gadert te Rotterdam (1ste blad).
Minister de Wilde heeft in de Tweede
Kamer medegedeeld, dat een wetsontwerp
tegen misbruik van gemeentelijke autono
mie spoedig kan worden tegemoet gezien
(lste blad).
De Regeering heeft maatregelen genomen
om een wetsontwerp aan de orde te stellen,
dat een periodieke keuring van onderwij
zend personeel mogelijk maakt ter voorko
ming van de besmetting van schoolkinderen
met tuberculose (lste blad).
De minister van Economische Zaken
heeft thans bepaald, dat de crisis-zuivcl-
centrale aan door haar erkende veehouders,
uit het landbouw-crisisfonds een bedrag van
ƒ5.per koe uitkeert (lste blad).
Deviezensmokkelaars te Venlo gearres
teerd. (Gem. Ber., 4de blad).
N00RDWI1KERH0UT
Nog plaatsen besc likbaar o.a. voor
volgende, retraiten:
Zaterdag 912 Dcc.:
Dinsdag 1215 Dec.:
en Tuinbouwers
Donderdag 28-31 Dec.
Dinsdag 2023 Febr.: Meis
onge Mannen 6.50
rteeren Land-/
10
Geh. Manhen 6.50
Winkelsluitingswet is ook toe te schryven
aan het initiatief-voorstel-Vos, daar de Re
geering zulk een initiatief niet kruist.
De heer Kerkhoff zou het niet betreu
ren, indien men de ontwikkeling van het
automatenwezen eens afwachtte.
De voorzitter raadt den spreker aan zijn
gedachren kenbaar te maken aan mr. van
Hellenberg Hubar.'Het voorstel-Amsterdam
wordt aangenomen.
Weihouder en Kamerlid.
In behandeling komt dan de motie-Lei
den, welke afkeuring uitspraakt over ir.
Feber's optreden als wethouder.
De voorzitter verdedigt hec prae-advies
van het partijbestuur, üat wetnouder- en
Kamerlidmaatschap alleen in bijzondere
omstandigheden vereenigoaar zijn. Als
zoodanig wordt de zaak aoor het partijbe
stuur verdedigd. Ook de centrale Raad
m Den Haag keurde de zaak goed. In het
algemeen acnt spr. de functies van lid der
Tweede Kamer en Wethouder eener groote
stad niet vereenigbaar. Toen spr. lid
der Tweede Kamer werd heeft
hij het wethouders chap van
Leiden nog slechts een half
jaarvolgehouden.
Spr. ontraadt nu aanneming der mot'e,
daar anders öf de Kamer-, óf de Haagsclie
raadsfractie in ongelegenheid wordt ge
bracht. Men moet ook ae motie niet afstem
men, daar dit ook weer ec.i verkeerden in
druk kan maken. Over de zaak-Feber
wordt in 1935 definitief beslist. Mr. Goseling
'merkt nog op, dat elk orgaan verantwoor
delijk moet zijn. Wij moeten niet den kant
op der S. D. A. P.
Leiden trekt dan de motie in.
De voorstellen van Tilburg en Utrecht
(suppletoire agenda) zijn te laat ingediend.
Daarom stelt de voorzitter, om geen pre
cedent te scheppen, voor, ze niet te behan
delen, al wordt nota genomen van het
geen, dat niet behandeld is en zegt de voor
zitter over een en ander wel zijn meening.
Mr. de Vink dankt den voorzitter voor
zijn ofïicieuse uiteenzetting en verklaart
zich voldaan.
Prof. Aa^oerse sluit daarop de vergade
ring met den christelijken groet.
De vergadermg werd hedenmorgen voort
gezet
