Z5ste Jaargans
DAGBLAD VOOR LEIDEN EN OMSTREKEN
Bureaux: PAPENGRACHT 32, LEIDEN
DE STAATSBEGROOTING IN
TWEEDE KAMER
DE
GöBBELS VERSLAAT DEN
WILDEN BULGAAR
DONDERDAG 9 NOVEMBER 1933
No. 7656
2)e GeicLelxe (BouTant
DE ABONNEMENTSPRIJS bedraagt bij vooruitbetaling:
Voor Leiden 19 cent per week2.50 per kwartaal
By onze Agenten 20 cent per week 2.60 per kwartaal
Franco per post 2.95 per kwartaal
Het Geïllustreerd Zondagsblad is voor de Abonné's ver
krijgbaar tegen betaling van 50 cent per kwartaal, by
vooruitbetaling. Afzonderlijke nummers 5 cent, met
Geïllustreerd Zondagsblad 9 cent
TEL. INT. ADMINISTRATIE 935, REDACTIE 15 I
GIRONUMMER 103003, POSTBUS No. 11
DE ADVERTENTIEPRIJS BEDRAAGT:
Gewone Advertentiën 30 cent per regel
Voor Ingezonden Mededeelingen wordt
het dubbele van het tarief berekend.
TELEFOONTJES van ten hoogste 30 woorden, waarin be-
betrekkingen worden aangeboden of gevraagd, huur m
verhuur, koop en verkoop: 0.50
DE ANTIREV. SCHOUTEN VRAAGT,
DAT DE REGEERING ZAL OPTREDEN
TEGEN DE N.S.B. DE VRIJHEIDS
BOND EN DE VRIJZ. DEMOCRATEN
DEN HAAG, 7 November.
Nadat de Kamer by den aanvang van
de zitting een geheele reeks kleine wets
ontwerpen had afgehandeld, waaronder
een naturalisatie wet je, een wet tot goed
keuring van het Oostenrijksche Protocol
van 1932 en een aantal contingenteerings-
wetten, werden de Algemeene Beschou
wingen voortgezet. Deze werden geopend
door den nieuwen leider van de Anti-Re-
volutionnaire fractie, den heer Schou
ten. Zijn rede vormde veruit het hoogte
punt van het politieke debat van heden
middag. En naar vorm en naar inhoud be
hoefde deze geenszins onder te doen voor
de beste redevoeringen van den heer Co-
lijn. Zijn felle philippica tegen het fascis
me werd door een doodstille Kamer met
aandacht beluisteerd en zelfs de heer
Westerman wist niet beter te doen dan
enkele hopelooze interrupties plaatsen. Een
man als Schouten is op zichzelf reeds om
zijn rondborstige eerlijkheid "en gedegen
kennis een reclame voor het veelgesmade
parlementaire stelsel. Hij stelde tegenover
de stelling van het fascisme: door de een
heid tot vrijheid, het anti-revolutionaire
beginsel: door vrijheid tot eenheid.
Op grond van aanhalingen uit het pro
gram van de Nationaal-socialistische be
weging, vroeg de heer Schouten uitdruk
kelijk aan de Regeering na te gaan of zij
haar houding tegenover de N. S. B. niet
heeft te herzien. Van verschillende andere
zijden der Kamer vond hij, wat dit punt
betreft, bijval en ook wij zijn van meening,
dat de Regeering verplicht is geen Onge
wilde reclame te maken voor een bepaal
de fascistische partij.
Indrukwekkend was zijn betoog, toen hy
de speciale aandacht van de regeering
vroeg voor hen, die niet betoogen, geen
moties opstellen, geen resoluties opstellen,
maar die niet morrend in de binnenka
mer nog bidden voor de regeering.
Hij richtte tot de Regeering het verzoek
zoolang mogelijk met de volksvertegen
woordiging samen te werken en zooveel
mogelijk de volksvryheden en -rechten te
ontzien.
Tegenover den wensch van den heer
Aalberse, die namens de katholieke fractie
een Staatscommissie had gevraagd ter be
studeering van een eventueele grondwets
herziening, stond de heer Schouten afwij
zend. Trouwens tot nu toe heeft dit denk
beeld nog van geen enkele zijde steun ge
vonden.
Hij meende, dat met de steun aan den
landbouw, zooals wij die nu kennen, niet
kan worden doorgegaan, gezien de belang
rijke stijging van de kosten van levenson
derhoud, die daarvan het gevolg is.
Hij stelde zich gaarne achter de Regee
ring, wat betreft haar gaan in de richting
van actieve handelspolitiek.
Merkwaardig en het legt wel getui
genis af van de snelheid, waarmede in
sommige perioden der geschiedenis de
denkbeelden evolueeren was het te con-
stateeren, dat de liberale fractie wat de
handelspolitiek betreft volkomen overstag
is gegaan. Wie had enkele jaren geleden
kunnen bevroeden, dat de dogmatische
vrijhandelaars bij uitnemendheid, nu by
monde van den nieuwen fractieleider, den
heer Bierema, zouden komen pleiten
voor een dienstbaar maken van den im
port aan den export.
De liberale fractie kon niet meegaan
met het idee-Aalberse tot instelling van
een Staatscommissie. De heer Bierema
achtte Aalberse's visie te simplistisch en
vond de opdracht voor een eventueele
Staatscommissie veel te vaag.
Over de cumulatie van ambten werd van
verschillende zijden gesproken. Algemeen
was men van oordeel, dat het hier geen
zeer belangrijk vraagstuk gold met het
oog op de bezuiniging, maar dat niettemin
de psychologische gevolgen niet moesten
worden onderschat. De heer Bierema
maakte terecht de opmerking, dat deze cu
mulatie door een groot deel van het volk
als corruptie wordt gevoeld.
Uitdrukkelijk stelde hij voorop, dat de li
berale partij is voor handhaving van de
parlementaire democratie, in welk ver
band hij tevens het pleit voerde voor hand
having van het algemeen kiesrecht. Dit is
wel merkwaardig, als men hier naast legt
de opvatting van den nieuwen voorzitter
van den Vrijheidsbond, den heer Wende-
laar, die bij zijn inaugureele rede een ge
heel ander geluid deed hoorei.
Terecht noemde de heer Bierema het zit
ting nemen in het parlement van elemen
ten, die het bestaande stelsel willen af
breken, een contradictie. Uit de felle inter
rupties van den communist de Visser bij
dit deel van het betoog van den heer Bie
rema, blijkt wel, dat hier het spreekwoord
geldt: „Wie de schoen past, trekke hem
aan."
Gehekeld werd scherp het betrekken
van Staatsbegrootingen in de politieke ac
tie. De interrupties van de heeren J. ter
Laan en Duys bewezen voldoende, dat het
schot raak was geweest.
Van Vrijzinnig-democratische zijde werd
het woord gevoerd door den heer Joe-
kes. Ook hij wees het denkbeeld eener
herziening van de Grondwet uitdrukkelijk
af. Hij zag in art. 194 van de Grondwet een
voldoende middel om te sturen in de rich
ting van de corporatieve maatschappij.
Ook hij wees op het belang der eventuee
le maatregelen tegen hen, die hun eed of
belofte schenden.
Dat de heer Joekes de democratie ver
dedigde zoowel tegen den klassenstrijd als
tegen de dictatuur spreekt vanzelf.
De heer Ter Laan kwam op tegen de
salarisverlaging voor het Rijkspersoneel;
en de heer Vervoorn (Platl. Bond,
vond, dat dezeverlaging niet ver genoeg
gaat.
DE UITGAVEN VOOR DEFENSIE.
Minister Deckers heeft in zijn Memorie
van Antwoord aan de Tweede Kamer de
eindcijfers van onze militaire begrootin
gen sinds het einde van den wereldoorlog
nog eens gepubliceerd.
Aldus:
1919 249.261.349.—
1920 142.129.811.—
1921 138.626.033.—
1922 130679.746.—
1923 111.365.549.—
1924 110.006.372.—
1925 105.440.374.—
1926 103.270.264.—
1927 99.965.536.—
1928 98.900.650.—
1929 103.608.399.—
1930 102.528.947.—
1931 102.358.907.—
1932 9o.492.309.—
1933 88.720.145.—
1934 88.050.483.—
Zooals men weet, heeft de Regeering be
slist, dat er van het cijfer voor 1934 nog
12 miiiioen af moet. Het wordt dus 76 mil-
lioe"
Fietsende moeder
en dochter gedood
Tragisch ongeluk
te Zuidhorn.
Gisteravond ongeveer 6 uur heeft op den
straatweg tusschen Noordhorn en Niezy'l
onder de gemeente Zuidhorn een ernstig
ongeval plaats gehad, hetwelk aan twee
personen het leven heeft gekost. Op dat
moment n.L reden op den straatweg de on
geveer 30-jarige arbeidersvrouw de Haan
en haar 12-jarige dochter. Zy werden ach
terop gereden door een auto, bestuurd door
den heer Sennema uit Leeuwarden. Door
het verblindende licht van een tegenkomer
werd de heer Sennema dermate het zicht
ontnomen, dat hij de beide fietsende vrou
wen op den weg niet opmerkte. De wagen
reed de beide wielrijdsters aan, die tegen
den grond gesmakt werden. Zeer ernstig
verwond werden de beide slachtoffers op
genomen. In allerijl werd de marechaussee
gewaarschuwd, terwijl ook dr. J. P. C. Ti
chelaar uit Zuidhorn spoedig ter plaatse
verscneen. De geneesheer kon slechts den
dood bij beiden constateeren. De lijken wer
den in den loop van den avond naar het
lijkenhuisje -te Zuidhorn overgebracht. De
marechaussée leidde onmiddellijk het on
derzoek, waarbij tegen den bestuurder S.
uit Leeuwarden proces-verbaal werd opge-
maaxt. De auto werd in beslag genomen.
Het onderzoek wordt voortgezet.
ALBERT VOGELf
Gisteravond is onverwachts te 's-Graven-
hage overleden de voordrachtskunstenaar
Louis Albert Anthing Vogel.
De heer Vogel was sedert een paar da
gen ongesteld, maar zijn ziekte scheen niet
van onrustbarend karakter. Plotseling
echter moet een noodlottige inzinking ge
komen zijn, waardoor deze strijder voor
het schoone woord uit het leven is wegge
nomen.
Albert Vogel was 18 Juni 1874 te Ber
gen op Zoom geboren en is dus ruim 59
jaar geworden. Na de H.B.S. te hebben
doorloopen, ging hij naar Kampen, oip
voor officier te worden opgeleid; ook na
zijn afscheid uit den actieven dienst, na
zeven jaar, is reserve-luit.-kolonel Vogel
nog steeds een warm vriend van den sol
daat gebleven.
In dit verband mag ook worden herin
nerd aan zijn leeraarschap in de welspre
kendheid aan de Hoogere Krijgsschool.
Ook te Leiden en te Groningen heeft hij
welsprekendheid gedoceerd en zijn voor
zitterschap van de Maatschappij tot Be
vordering van Woordkunst, gaf hem mede
ruimschoots gelegenheid, om op te komen
voor de schoonheid van de Nederlandsche
taal en van het welgekozen gesproken
woord.
Als voordrachtskunstenaar in het alge
meen heeft Albert Vogel duizenden gesla
gen in de boeien van het woord, om ze
mee te voeren naar het rijk der schoon
heid. Op „Geloof en Wetenschap" te
Leiden o.a. heeft hij meermalen zijn kunst
te genieten gegeven. Hij was een vriend
van den zoo sympathieken kapitein
Boertée z.g. die o.m. ook voorzitter van
„Geloof en Wetenschap" is geweest.
Zyn verdiensten op het gebied van de
voordrachtskunst zijn o.a. erkend door
zijn benoeming tot kamerrecitator van
(thans wijlen) koningin Elisabeth van
Roemenië (Carmen Sylva), die hem tevens
met het Commandeurskruis in de orde
van de Kroon van Roemenië heeft begif
tigd. Voorts was Albert Vogel drager van
het officierskruis der Orde van Oranje
Nassau, het ridderkruis 4e klasse der Orde
van den Leeuw en de Zon van Persië en
van de Orde van George II van Grieken
land, terwijl de Fransche regeering hem
had benoemd tot Officier d'Académie.
Van zijn publicaties mogen wij noemen:
Het Japansche Tooneel, verschenen in
1910; Je Maintiendrai, een boek voor le
ger en volk, in den mobilisatietijd uitge
komen; Voordrachtskunst (1918); Dialogen
(1927) en Rhetorica (1931).
De teraardebestelling van het stoffelijk
overschot van den voordrachtskunstenaar
Albert Vogel, oud-voorzitter van den Haag-
schen Kunstkring, zal Maandag a s. plaats
hebben op het R. K. Kerkhof aan de .<erk-
hoflaan, nadat in de R. K. kerk van de H.H.
Martelaren van Gorkum een rouwdienst
zal zijn gehouden. De stoet vertrekt te 11
uur van de kerk aan de Stadhouder slaan.
Na vriendentwist
vermoord
Schooljongen onder grlnt-
molen doodgevonden
Toen gisternamiddag de 14-jarige J.
1 Lammers, zoon van den directeur van de
boterfabriek te Uden, na schooltijd niet op
den gewonen tijd thuiskwam, werd hier
naar een onderzoek ingesteld. Het bleek,
dat de jongen op het gewone uur van
school was gegaan, doch men wist niet
j waarheen. Toen men des avonds nog niets
i van den jongeling had vernomen stelde
men de marechaussee te Uden van het ge
val in kennis die het onderzoek met kracht
voortzette. De geheele omgeving werd af
gezocht.
Des avonds om 10 uur vond men op het
erf van Louwers onder een grintmolen
het lijk van den 14-jarigen Lammers. De
onmiddellijk gewaarschuwde geneesheer,
dr. Peeters uit Uden, kon slechts den dood
constateeren. De 17-jarige zoon van Lou
wers werd in verhoor genomen met het ge
volg, dat deze jongeman in voorloopige
hechtenis werd geplaatst op het gemeente
huis te Uden. Het parket van 's-Hertogen-
bosch arriveerde nog denzelfden avond.
Het lyk werd in beslag genomen en naar
het gasthuis te Uden overgebracht.
Omtrent de oorzaak van dit geval tast
men nog in het duister.
Vermoed wordt, dat de beide jongelie
den oneenigheid met elkaar hebben gekre
gen, ofschoon bekend was, dat beiden goed
met elkaar konden opschieten. Het onder
zoek wordt dienaangaande met kracht
voortgezet.
Ernst g ongeluk in
de Wieringermeer
Vlot met arbeiders
gekanteld. Twee
hnnner verdronken.
Uit Hoorn wordt gemeld: Heden is in
den vroegen morgen een noodlottig onge
val in de Wieringermeer gebeurd.
De arbeiders uit Barsingerhorn en Mid-
denmeer moeten per vlot een kanaal over
steken en in den regel gaan op dat vlot,
dat aanstonds door een brug zal worden
vervangen, zooveel mogelijk arbeiders.
Toen het vanmorgen nog duister was, is dit
vlot door onbekende Oorzaak gekanteld
en geraakten vier arbeiders in het water.
Een arbeider wist zich aan het vlot vast
te klampen, een tweede werd gered, doch
twee arbeiders zijn verdronken. Dit zijn
zekere Potter uit Middenmeer, en Mande-
maker uit Barsingerhorn.
De politie uit Medemblik en Middenmeer
stellen een onderzoek in.
DIT NUMMER BESTAAT UIT DRIE
BLADEN.
VOORNAAMSTE NIEUWS.
BUITENLAND.
Dimitroff heeft gisteren zijn mannetje
gevonden in minister Göbbels. (1ste blad).
Het bureau der Ontwapeningsconferen
tie heden bijeen. (2de blad).
De koning van Afghanistan vermoord.
(2de blad).
Amerika is gisteren weer „nat" gewor
den. (2de blad).
Nieuwe opstand op Cuba. (2de blad).
BINNENLAND.
Voortzetting van de algemeene beschou
wingen over de Rijksbeg. oting in de
Tweede Kamer. (1ste blad).
De voordrachtkunstenaar Albert Vogel
is gisteren te 's Gravenhage overleden.
(lste blad).
Het Bioembollenbedrijf adresseert aan
de Regeering (lste blad).
Schooljongen te Uden vermoord gevon
den. (lste blad).
Moeder en dochter te Zuidhorn door
auto aangereden en gedood, (lste blad).
Vlot in de Wieringermeer gekanteld.
Twee arbeiders verdronken, (lste blad).
Kind te Eindhoven voor de oogen van
zijn moeder overreden en gedood. (Gem.
Ber. 2de blad).
DE „KLEINE BURGERMAN"
Zooals gemeld, was het gisteren weer een
van de groote dagen van het Rijksdag
brandproces. Rijksminister dr. Göbbels
zou getuigen, de belangstelling was weer
enorm en de verwachtingen waren hoog
gespannen.
De „Msbd."-correspondent schryft er o.a.
het volgende over:
„Zooals te voorzien was, had minister
Göbbels voor een ensceneering gezorgd,
die precies tegengesteld was aan de Gö-
ringsche. Van politieversterking in het
rijksdaggebouw en verscherpte controle
was ditmaal niets te bemerken. De getuige
liet het hof ook geen uur wachten, maar
was precies op tijd en verscheen ook niet
door een verblindenden drom van volge
lingen omgeven, maar moederziel alleen
en in een eenvoudig burgerjasje.
De anecdote is zelfs verspreid gewor
den, dat hij bij den ingang door den wacht-
hebbepden beambte aanvankelijk niet
doorgelaten werd, wijl hij geen papieren bij
zich droeg en zelfs zijn getuige-oproep
thuis had laten leggen. Deze anecdote zal
zeer zeker opgang maken, want met zijn
groote eenvoudigheid heeft Göbbels al
vele zieltjes gewonnen."
Het steekspel GöbbelsDimitroff.
De redevoering van Göbbels hebben wij
gisteren reeds gepubliceerd; zij bevatte
weinig nieuws. Daarna begon echter een
interessant steekspel tusschen den rijks
minister en den Bulgaarschen beklaagde
Dimitroff. Deze had weer een heel lijstje
vragen op papier staan. Hij had er zelfs
veel te veel. Dimitroff houdt er een bij
zondere tactiek op na. Hij wil zijn vijand
altyd langs een grooten omweg benaderen
om hem dan bij verrassing in den rug aan
te vallen. Daartoe moet hy het terrein
door het stellen van eindeloos veel vra
gen voorbereiden. Maar voor hy halfweegs
op zyn lange omtrekkingsbeweging geko
men is, heeft de president, en vaak met
DlMITROFF's AANVALS
PLAN MISLUKT
recht, zijn ongeduld al verloren en stuurt
Dimitroff's opmarsch geheel in de war.
Evenals by Göring had Dimitroff ook
nu een bijzonder wijd omsingelingsplan
uitgewerkt en aldus begon hy weer met
het stellen van allerlei pietluttige vragen.
Maar Göbbels begreep dadelijk en telkens
waar hij heen wilde, en pakte dan met
grooten moed toe.
Doordat Göbbels op deze wijze voortdu
rend de tegenaanvallen tot staan wist te
brengen, werd Dimitroff's plan de cam
pagne geheel uit elkaar geslagen en de Bul
gaar maakte geen bijzonder geslaagden in
druk. Ware Göring destijds bij zijn verhoor
kalm gebleven, dan had hij een even goe
den indruk gemaakt.
Erkend moet worden, dat de partijen on
gelijk zijn. Dimitroff moet zijn vraag met
de grootste omzichtigheid stellen, om niet
door den president gestoord te worden.
Göbbels kan bij zijn antwoord echter vrij
uit spreken, desnoods een uur lang. In
derdaad werd Dimitroff gisteren de mond
ook weer gesnoerd, toen hij werkelijk hin
derlijke vragen begon te stellen. Maar voor
het zoo ver was, hadden beide mannen te
zamen toch al den indruk gewekt van een
debatteeringsclub, waar het niet bijzonder
hoog toe gaat.
Dat Göbbels zpnder kleerscheuren uit
het geval te voorschijn gekomen is, en dat
Dimitroff geen bijzonder indrukwekkend
figuur maakte, is niet te bestrijden. Maar
van een verpletterende nederlaag, die Di
mitroff geleden zou hebben, kan ook geen
sprake zijn.
Later kruiste Torlgler nog even zijn de
gen met dien van den minister en hij deed
dat zakelijk en goed, maar blijkbaar be
zield door den angst, zijn tegenstander
werkelijk flink te treffen, en daardoor
diens verbolgenheid tot kookhitte op te
voeren. Hij liet het dus by een verdediging
blijven en de drie advocaten vonden het
raadzamer, zich maar heelemaal niet met
het geval te bemoeien, laat staan, dat zij
tot den aanval op Göbbels zouden zijn
overgegaan.
Aldus doofde de aangelegenheid een