25ste Jaargans
DAGBLAD VOOR LEIDEN EN OMSTREKEN
Bureaux: PAPENGRACHT 32, LEIDEN
DINSDAG 7 NOVEMBER 1933
No. 7654
S)e £cicbelve0oti^cmt
DE ABONNEMENTSPRIJS bedraagt bij vooruitbetaling:
Voor Leiden 19 cent per week2.50 per kwartaal
fcjj onze Agenten 20 cent per week 2.60 per kwartaal
Franco per post 2.95 per kwartaal
Het Geïllustreerd Zondagsblad is voor de Abonné's ver
krijgbaar tegen betaling van 50 cent per kwartaal, bij
vooruitbetaling. Afzonderlijke nummers 5 cent, met
Geïllustreerd Zondagsblad 9 cent
TEL. INT. ADMINISTRATIE 935, REDACTIE 15 I
GIRONUMMER 103003, POSTBUS No. 11
DE ADVERTENTIEPRIJS BEDRAAGT:
Gewone Advertentiën 30 cent per regel
Voor Ingezonden Mededeelingen wordt
het dubbele van het tarief berekend.
TELEFOONTJES van ten noogste 30 woorden, waarin bo
betrekkingen worden aangeboden of gevraagd, huur «q
verhuur, koop en verkoop: 0.50
V De politiek der S.D.A.P.
Verschenen is het rapport van de „Her
zieningscommissie" uit de S. D. A. P.
Hierin wordt geen programma wijziging
voorgesteld, doch wel worden eenige be-
schouwingen gegeven over de tactiek der
S. D. A. P.
En in die beschouwingen wordt aan be
paalde stroomingen in de partij een wenk
gegeven, om haar tactiek te wijzigen,
maar die wenk wordt dan zóó voorzichtig
gelanceerd, dat we vreezen, dat niemand j
er zich wat van zal aantrekken. Men leze
b.v. het volgende over de verhouding tus-
schen kiezer en gekozene:
Gekozenen zijn ook verantwoording
schuldig aan hun partij. De partij, als
organisatie der kiezers, mag over het
beleid der gekozene haar oordeel uit
spreken en zelfs, als zij meent, dat een
gekozene in een gewichtige aangele
genheid verkeerd heeft gehandeld,
hem uitnoodigen zijn mandaat neer te
leggen.
De commissie meent ook, dat het
recht der kiezers-organisatie, om vóór
de beslissing over een belangrijke aan
gelegenheid haar meening aan de ge
kozenen te doen blijken, onbetwistbaar
is. Dit mag echter niet. den vorm van
een bindende opdracht aannemen. De
commissie keurt het bindend mandaat
af. Zij acht slechts een advies geoor
loofd, welk advies ernstig behoort te
worden overwogen, maar dat niet ver
gezeld mag gaan van bedreigingen of
waarschuwingen, die er het karakter
van een gebod aan zouden geven.
De commissie verklaart voorts een
parig, dat een partij-organisatie slechts
bij uitzondering en ten aanzien van
zeer gewichtige aangelegenheden een
voorafgaand advies aan de gekozenen
behoort uit te brengen, en, dat de par
tij-organisatie uiterst voorzichtig be-
hort om te gaan met haar recht, een
gekozene, die eerlijk en nauwgezet
naar zijn ernstige overtuiging heeft ge
handeld, uit te noodigen tot het neder-
leggen van zijn mandaat.
Het kan vriezen en het kan dooien!
In het hoofdstuk over Koningschap en
nationale gedachte maakt de commissie
vooreerst duidelijk, waarom de S. D. A. P.
evenmin als haar zusterpartijen in de
Scandinavische landen, België en Engeland,
een actie tegen het Koningschap behoeft
te voeren. „Evenals in andere landen, waar
het Koningschap de volksrechten niet
aantast en de ontplooiing der democratie
niet belemmert, kan ook in Nederland de
sociaal-democratie de monarchie erkennen
als den grondwettigen staatsvorm, steu
nend op de gezindheid van de meerderheid
des volks."
Sociaal-democraten zijn afkeerig van een
nationalisme, dat de tegenstellingen tus-
schen de volken verscherpt, zich aanbla
zen laat tot chauvinisme, militarisme be
vordert en oorlogsgevaren kan opleveren.
Dat wil niet zeggen, dat aan sociaal-de
mocraten nationaal gevoel vreemd moet
zijn. Internationale gezindheid is geen anti
nationale of a-nationale gezindheid. „Ook
de sociaal-democraat gevoelt zich deel van
het volk, dat in den loop der geschiedenis
tot een geheel is geworden en dat in het
heden, ondanks zijn inwendige tegenstel
lingen, een lotsgemeenschap is." Zijn deel
van de internationale taak der sociaal-demo
cratie heeft de Nederlandsche sociaal-de
mocraat in de eerste plaats in zijn volk,
met zijn volk en voor zyn volk te vervul
len. „Hij rekent zich tot de volksgemeen
schap en hij wil niet door anderen worden
gestooten uit die gemeenschap, waarin hij
ook voor zijn beginselen en zijn idealen
vrijheid en plaats mag eischen."
Een theorie, die heel mooi is, maar
men moet er ook naar durven handelen.
En het rapport zou hebben moeten dis-
kwalificeeren de tactiek van die partij ge-
nooten, die.... alles doen, om den schijn
te vermijden, dat zij de monarchie er
kennen! En van die partij genooten, die
door hun daden, door het vluchten van
verantwoordelijkheid b.v., zichzelf als 't
ware uit de volksgemeenschap stooten!
Op deze en dergelijke punten ware meer
practische duidelijkheid in het rap
port niet overbodig geweest!
Instelling van bedrijfsraden.
Zooals gemeld, heeft gisteren de minis
ter van sociale zaken minister Slotema-
ker de Bruïne de Commissie van Ad
vies voor de instelling van Bedrijfsraden
geinstalleerd.
De minister kan geen bedrijfsraad in
stellen zonder eerst advies van deze com
missie te hebben ingewonnen.
Tot gisteren toe kon dus de minister
niet toegeven aan den eventueel bij hem
bestaanden wensch, om in een of meer be
drijven een bedrijfsraad op te richten. Dit
hebben we wel 'ns over het hoofd gezien.
Maar vandaag kan hij de eerste stap in
die richting doen! Hij kan het wettelijk
vereischte advies inwinnen; en daarbij ook
aandringen op een spoedig uitbrengen van
het gevraagd advies.
Moge deze adviescommissie, onder voor
zitterschap van prof. Josephus Jitta, vele
nuttige en vruchtbare adviezen uitbrengen,
strekkende tot een nieuwe ordening in het
oeconomische en sociale leven.
BINNENLAND
NAAR WONINGEN VAN LAGERE
HUURWAARDE.
De regeering wil een beroep op haar voor
moeilijkheden, gevolgen van plaatselijk
beleid, gaan voorkomen.
Centraal gezag.
Ingediend is een wetsontwerp tot wijzi
ging van de Woningwet; de daarin aange
brachte wijzigingen zijn gevolgen van in
den laatsten tijd voorgekomen feiten en
omstandigheden.
Eenige gemeenten hebben z.g. monumen
ten-verordeningen vastgesteld. Dit heeft in
enkele gevallen aanleiding gegeven tot
conflict met de Woningwet, doordat B. en
W. krachtens die verordening een verbou
wing moesten beletten, voor welke zij in
gevolge art. 6 lid 2 van de Woningwet ver
gunning hadden moeten geven en ook had
den gegeven. Het conflict kan worden op
gelost door vernietiging van de bepaling
der gemeentelijke verordening, die tot ver
ijdeling leidt. Aangezien het in de hier be
doelde gevallen gaat om bescherming en
behoud van monumenten, op welker be
houd terwille van hun geschiedkundige en
artistieke waarde prijs moet worden ge
steld, zou toepassing van het vernietigings
recht cultureele schade beteekenen. Daar
om wordt thans voorgesteld, het conflict
op te lossen door in art. 6 lid 2 de gron
den voor wijziging der vergunning aan te
vullen met een bepaling, waardoor strijd
met de monumentenverordening ook grond
voor wijziging der Bouwvergunning
wordt.
Nu de geldelijke nood van de overheids
kassen dwingt tot opheffing van de ge
zondheidscommissies, wordt de opdracht,
in de paragrafen 3, 4 en 6 aan de gezond
heidscommissies gegeven, met betrekking
tot verbetering en onbewoonbaarverklaring
van woningen, in het ontwerp vervangen
door toekenning van een bevoegdheid aan
de inspecteurs. Daartoe strekt de voorge
stelde wijziging van art. 18. Eenige andere
wijzigingen zijn eveneens gevolg van op
heffing der gezondheidscommissies.
Er moet krachtig worden gestreefd naar
woningen van lagere huurwaarde. Duur
dere woningen zijn er reeds te veel. De
moeilijkheden waarvoor de regeering staat
en waarvoor telkens op haar een beroep
wordt gedaan, zijn goeddeels een gevolg
van plaatselijke toestanden, en van plaat
selijk beleid. Dit heeft genoopt tot de con
clusie, dat centraal toezicht noodig is,
waarvoor de raadsbesluiten betreffende
geldelijken steun voor de volkshuisvesting
aan de goedkeuring van het centraal ge
zag moeten worden onderworpen. Hiertoe
strekt een der voorgestelde wijzigingen.
De wyze van terugbetaling van woning-
bouwvoorschotten moet bij algemeenen
maatregel van bestuur zoo worden gere
geld, dat met uiteeloopende plaatselijke
toestanden rekening kan worden gehou
den. De bijzonderheden zullen bij alge-
meene maatregel van bestuur moeten wor
den geregeld. Hiertoe strekt ten slotte
een der andere voorgestelde wijzigingen.
DE SALARISSEN VAN PERSONEEL IN
DIENST DER LAGERE OPENBARE
LICHAMEN.
De commissie-Schouten zal dezer dagen
haar rapport uitbrengen. Geen salaris
bedragen aangegeven. Alleen
algemecne richtlijnen.
Naar de „Tel." verneemt, is het rapport
van de door den minister van binnenland- j
sche zaken ingestelde commissie-Schouten
bestaande uit zes Tweede Kamerleden
zeer binnenkort te verwachten.
Deze commissie heeft tot taak de mi
nister normen aan te geven, welke de re
geering eventueel kunnen dienen bij toe
passing van haar nieuwe bevoegdheid vol
gens de onlangs door de Tweede Kamer
aangenomen wijziging van de Ambtena
renwet namelijk bij provinciale besturen,
gemeentebesturen en waterschapsbesturen
aan te dringen op wijziging van de bezol
diging van het personeel hunner instellin
gen en desnoods bij Koninklijk besluit zelf
nieuwe salarisregelingen vast te stellen.
In tegenstelling met de meening, bij ve
len ontstaan, dat deze commissie bedragen
zou adviseeren, van regeeringswege te be
vorderen of vast te stellen voor de salaris
sen van alle groepen van ambtenaren der
provincies, gemeenten en waterschappen,
zooals b.v. in het Rijksbezoldigingsbesluit
voor de rijksambtenaren voorkomende. De
commissie zal geen salarisbedragen aange
ven, maar alleen algemeene richtlijnen be
treffende groepsindeelingen voor bezoldi
gingen, pensioensverhaal, bezoldiging van
jeugdige personen, kindertoelage en ande
re beginselen, bij bezoldigingsregelingen in
aanmerking komende.
CRISIS RUNDVEE-CENTRALE
Door de Crisis-Rundvee-Centrale zal ge
legenheid worden geboden aan haar te le
veren: drachtig rundvee in alle soorten en
kwaliteiten (uitgezonderd zullen worden
dieren, van welke moet worden aangeno
men, dat zij langer dan zeven maanden
drachtig zijn) te:
Amsterdam Maandag 20 November 1933
810 uur vm. veemarkt;
Rotterdam DinsJ^g 21 November 1933
810 uur v.m. veemarkt;
Gouda 23 November 1933, 810 uur v.m.
veemarkt;
Leiden Vrijdag 24 November 1933, 810
uur v.m. veemarkt;
Utrecht Vrijdag 24 November 1933, 810
uur v.m. veemarkt.
Prijzen en voorwaarden als in de vooraf
gaande week. Indien aan de Crisis-Rund
veecentrale na slachting blijkt, dat een
dier niet drachtig is, wordt de overnemings
som met 40 pet. verminderd. De koeien
moeten uitgemolken worden aangeboden.
Indien aan de Crisis-runveecentrale blijkt,
dat een dier langer drachtig is dan in de
door haar gestelde voorwaarden is be
paald, kan eveneens de overnemingssom
met 40 pet. worden verminderd.
De kaarten voor aangifte tot levering,
welke bij alle plaatselijke zaakvoerders
van de Nederlandsche Varkenscentrale
verkrijgbaar zijn tegen betaling van 10
cent, moeten uiterlijk Zaterdag 11 Novem
ber a.s. ten kantore van de Crisis-Rund-
veecentrale te 's-Gravenhage zijn ontvan
gen.
Degene, die aangifte onder valschen
naam doet of medewerkt tot het doen van
valsche aangifte, van het recht tot ver
dere levering worden uitgesloten.
Voordat gelegenheid zal worden gege
ven tot het leveren van meerdere runde
ren, zal ieder, die runderen ter levering
aangeboden heeft, in de gelegenheid ge
steld worden tenminste één rund te leve
ren.
AARDAPPELEN ONDER DEN
MINIMUM-PRIJS.
Het komt voor, dat aardappeltelers in
Zuid-Holland geneigd zijn hun aardappe
len beneden den minimum-prijs te ver-
koopen, omdat zij zich ongerust maken
over de mogelijkheid, hun kwantum con
sumptie-aardappelen voor dezen prijs kwijt
te kunnen.
Voor deze ongerustheid is niet de minste
aanleiding. Integendeel, de gang van za
ken bij de aardappedsteunregeling is on
danks de vele moeilijkheden in dit op
zicht geruststellend.
Men behoeft zich niet bezorgd te maken,
dat men den minimumprijs niet zal krij
gen. Mochten er overschotten komen, zoo
worden deze door de organisatie voor mi
nimumprijs gekocht.
Deze prijs is voor de belangrijkste groep
per 100 K.G. thans 1.in December
tot Maart ƒ2.10, in Maart ƒ2.20, in April
ƒ2.40, na 1 Mei 2.60.
Men behoeft dus ook niet tot verkoop
over te gaan om bewaarkosten en risico
te ontloopen; deze zijn in den oploopenden
prijs verdisconteerd.
Met nadruk wordt er op gewezen, dat
iedere aardappelteler verplicht is in het
belang van allen mee te werken aan de
handhaving van de vastgestelde prijzen en
dat tegen ontduiking streng zal worden
opgetreden, zoowel tegenover hem als te
genover den kooper.
HET RIJKSDAGBRAND PROCES
VOORTZETTING GETUIGENVERHOOR.
Dimitroff niet aanwezig.
Nadat gisteren nog verschillende getui
gen waren gehoord, om vast te stellen of
Popof en Tanef reeds eerder te Berlijn zijn
geweest, werden vanmorgen nog twee Rus
sische getuigen gehoord, alsmede de kell-
ners van restaurant Bayernhof in de Pots-
dammerstrasse.
Dimitrof is ook vandaag niet tot de zit
ting toegelaten.
Als eerste getuige wordt gehoord me
vrouw Stojanka Iskrowa, die mededeelt in
Burgarije leerares te zijn geweest. Thans
werkt zij te Moskou als bibliothecaresse.
Getuige vertelt, dat zij in de badplaats
Tomilino van 18 Mei tot eind Augustus
dikwijls met het echtpaar Popof samen is
geweest. Welk werk hij daar verrichtte,
wist zij niet.
De president merkt op, dat bij alle ge
tuigen een opvallende onbekendheid met
Popofs werkzaamheden bestaat. Zoodra
men vraagt wat Popof gedaan heeft, wordt
geantwoord, dat niemand dat weet.
Getuige Iskrowa verklaart verder dat zij
Popof na haar terugkeer uit Tomilino naar
Moskou daar in October heeft weergezien.
Hij was zonder bagage uit de badplaats
Soeksoe op de Krim, waarheen hij inmid
dels gegaan was, teruggekeerd.
De president verklaart nogmaals, dat hij
het weinig geloofwaardig vindt, dat nie
mand iets van Popofs werkzaamheden af
weet.
De procureur-generaal dr. Werner
spreekt over de valsche namen die Popof
droeg en stelt een desbetreffende vraag
aan getuige. Andere families hebben hem
te Tomilino onder een anderen naam ge
kend.
De getuige antwoordt, dat zij hem slechts
onder den naam Popof gekend heeft.
Op de vraag of zij Tanef van midden 1932
tot het begin van 1933 in Moskou heeft ge
zien, antwoordt getuige Istrowa, dat Ta
nef naar haar weten in Februari 1933 naar
Duitschland is vertrokken.
De volgende getuige uit Moskou, mevr.
dr. Bojkowa te Moskou gevestigd arts, ver
klaart, dat in de helft van Mei haar man
samen met Popof en zijn vrouw een villa
had gehuurd te Tomilino bij Moskou. Men
was daar tot het einde van Juli gebleven
en toen was Popof naar de Krim vertrok
ken. Uit Tomilino was Popof dagelijks
heen en weer gereisd naar Moskou. Het
kan zijn, dat hij er wel eens twee dagen
achter elkaar gebleven is. Zij heeft Popof
in September weer te Moskou terugge
zien.
President: Kan het niet in October ge
weest zijn.
Getuige: Dat zou ook kunnen zijn.
Morgen wordt Göbbels gehoord.
De rijksminister voor Volksvoorlichting
en Propaganda dr. Göbbels zal morgen
ochtend bij den aanvang der proces-zit
ting te half 10 als eerste getuige worden
gehoord.
De uitlating van Göring.
In de buitenlandsche pers aldus meldt
het Wolff-bureau is veel commentaar
gegeven op de uitlating van Göring, toen
hij als getuige werd gehoord in het Rijks
dagbrand-proces, dat hij de schuldigen zou
straffen, hoe het vonnis der rechtbank ook
zou uitvallen. Deze uitlating mag echter,
naar het Wolff-bureau opmerkt, niet uit
het verband worden gerukt. Volgens het
officieele stenogram heeft Göring het vol
gende gezegd: „Ik zou er echter den na
druk op willen leggen, dat terwijl de
rechtbank hier tot taak heeft vast te stel
len die schuldig is aan deze daad het mijn
taak is de schuldigen en de „Drahtzieher"
(dz. zij, die in het geheim aan de touwtjes
trekken) aan deze geheele afschuwelijke
ophitsing van ons volk vast te stellen. Het
proces mag afloopen zooals het wil, de
schuldigen zal ik vinden en hun straf la
ten ondergaan."
DIT NUMMER BESTAAT UIT DRIE
BLADEN.
VOORNAAMSTE NIEUWS.
BUITENLAND.
Critiek van von Neurath op den Volken
bond. (2e blad).
Goering te Rome. (2e blad).
BINNENLAND.
Bisschopswijding van Z. H. Exc. Mgr. G.
Brandsma. (Kerknieuws, le blad).
Ingediend is een wetsontwerp tot wijzi
ging van de Woningwet, mede tot bevor
dering van goedkoope woningbouw door
vereenigingen. (le blad).
De eigenaars van het bij de Deenschc
kust gezonken schip „De Spaarnestroom"
gearresteerd wegens het „wegbrengen"
van het schip. (Gem. Ber. 3de blad).
De vergiftiging te Schoonhoven. (Gem.
Ber. 3de blad).
Frauduleus beheer van waterschappen.
(Gem. Ber. 3de blad).
Doodelijke aanrijding te Sint Willebrord.
(Laatste Ber.).
OMGEVING.
Aan de snijboonen-telers in Ter Aar en
Omstreken is een extra-stcunuitkeering
toegekend, (le blad).
Benoemd is tot burgemeester van Bos
koop mr. E. P. Verkerk, (le blad).
UIT DE OMGEVING
WARMOND.
Volksbond. De afdeeling Warmond
van den Ned. R. K. Volksbond gaf in Ho
tel de Stad Rome een feestuitvoering. De
zaal was tot in de uiterste hoeken gevuld
met belangstellenden, die allen waren ge
komen om te luisteren naar het bekende
tooneelstuk „Sam en Moot doen aan
boksen", een buiteengewoon aardige klucht
in drie bedrijven van G. Nielen en P. Mos-
sinkoff. Te ruim acht uur heette de voor
zitter der vereeniging allen hartelijk wel
kom, inzonder den geestelijk adviseur en
wethouder Zwetsloot. Spreker twijfelde
niet, of allen zouden dezen avond volop
kunnen genieten van hetgeen ten tooneele
gebracht zou worden. Hierna werd door
alle aanwezigen staande het Bondslied ge
zongen, waarbij de heer C. Machen op uit
muntende wijze de hierin voorkomende
solo vertolkte. Vervolgens was het de beurt
aan de afdeeling tooneel, welke met ge
noemd stuk voor het voetlicht verscheen.
Zooals dit stuk geschreven is, is het op
zich zelf al een groot succes, en waar het
nu nog gespeeld werd op een wijze, die
alle critiek kon doorstaan, kon er werkelijk
en werd er ook werkelijk naar hartelust
genoten. De verschillende types waren uit
stekend uitgebeeld en ook de figuranten,
die nu eenmaal in elk stuk voorkomen,
pasten zich uitstekend bij de dragers van
het stuk aan. Dan moeten wij in de eer
ste plaats noemen Samson en Moot, wel
ke rollen werden vervuld door de heeren
van Winsen en Stefels. Deze beide spelers
die over een bewonderenswaardige mimiek
beschikken, hebben de zaal den geheelen
avond doen gieren van het lachen, vooral
door hun vele origineele zetten. De heer
Ritsen, die de niet gemakkelijke rol ver
vulde van Jackson, den neger-bokskam
pioen, was uitstekend en ook zijn spel viel
zeer te prijzen. Het behoeft dan geen ver
wondering te wekken, dat alle aanwezigen
zieh kostelijk hebben geamuseerd en de
voorzitter kon dan ook namens hen aan de
spelers een woord van hartelijken dank
brengen voor hetgeenzij dezen avond had
den gepresteerd. Nog kon spreker de ver
blijdende mededeeling doen, dat de gehou
den collecte ten bate der vereeniging „Tulp
in Nood" een bedrag van 15.had op
gebracht. Last not - least komt zeker een
woord van hulde toe aan den heer C.
Machen, die als regisseur der vereeniging
zijn uitstekende reputatie in deze heeft ge
handhaafd.
Geboren: Anna Christina, d. van C.
J. P. v. d. Voort en M. C. van Rijn. Ca-
tharina Verginia, d. van Th. Slingerland
en C. J. Oostdam. Johannes Herman us
Maria, z. van A. J. L. Ketelaar en M. H.
G. Peek. Antoinette Johanna Maria, d.
van A. J. L. Ketelaar en H. G. M. Peek.
Getrouwd: C. L. van Kempen jm. 30
j. en C. M. Loos jd. 24 j. J. Ruseman
jm. 27 j. en K. Kerkvliet jd. 24 j.
Overleden: Jacobus Petrus Roest 53
j. Harmina M. D. Schols, echtgenoote
van G. J. M. Paardekooper 67 j. Antoi-
netta Johanna Maria Ketelaar 6 dg.
