DAGBLAD VOOR LEIDEN EN OMSTREKEN
Bureaux: PAPENGRACHT 32, LEIDEN
Het algemeen beleid van het kabinet
Colijn.
LEIDSCH INSCHAKELINGSPLAN
25ste Jaargang
DONDERDAG 2 NOVEMBER 1933
No. 7650
DE ABONNEMENTSPRIJS bedraagt bij vooruitbetaling:
Voor Leiden 19 cent per week2.50 per kwartaal
Bij onze Agenten 20 cent per week 2.60 per kwartaal
Franco per post f 2.95 per kwartaal
Het Geïllustreerd Zondagsblad is voor de Abonné's ver
krijgbaar tegen betaling van 50 cent per kwartaal, bij
vooruitbetaling. Afzonderlijke nummers 5 cent, met
Geïllustreerd Zondagsblad 9 cent.
TEL. INT. ADMINISTRATIE 935, REDACTIE 15 I
GIRONUMMER 103003, POSTBUS No. 11
DE ADVERTENTIEPRIJS BEDRAAGT:
Gewone Advertentiën 30 cent per regel
Voor Ingezonden Mededeelingen wordt
het dubbele van het tarief berekend.
TELEFOONTJES van ten hoogste 30 woorden, waarin be-
betrekkingen worden aangeboden of gevraagd, huur «4
verhuur, koop en verkoop: f 0.50
DE REGEERING NEEMT STELLING
TEGENOVER FASCISME EN
COMMUNISME.
In dezen hachelijken tijd, overweegt, zoo
zegt de regeering in haar memorie van ant
woord op het voorloopig verslag der Twee
de Kamer over de rijksbegrooting (alge-
meene beschouwingen), één vraag alle an
dere: zal de regeering haak taak kunnen
vervullen in gestadige samenwerking met
de vertegenwoordiging des volks of zal,
ook in ons land, de loop der zaken een
zoodanige worden, dat dit verband ver
broken zal worden?
De regeering acht het eerste onmisbare
voorwaarde voor een doeltreffend staats
bewind. Het laatste zou zij een ramp voor
ons volk achten.
ZIJ IS VOOR EEN CORPORATIEVE
MAATSCHAPPIJ.
Anders staat zij tegenover de ontwikke
ling der maatschappij in corporatieven zin.
De .regeering .wil .aan .die ontwikkeling
naar mate der mogelijkheden medewer
ken, maar aan den anderen kant wenscht
zij er tegen te waarschuwen om zich niet
te spoedig gevangen te geven aan de leu
zen van den dag.
Eenerzijds laat de Bedrijfsradenwet nog
een breed terrein open en anderzijds biedt
art. 194 der Grondwet ruime bewegings
vrijheid. Wie de organische gedachten in
de maatschappij wil doen leven, behoeft
om die reden op wijziging van de Grond
wet niet aan te sturen.
Voor zooveel de regeering nochtans zou
oordeelen, dat wijzigingen in de Gondwet
noodzakelijk zijn, om in andere richitng
verbeteringen in het staatsbestuur tot
stand te brengen, zal zij niet aarzelen daar
voor te zijner tijd voorstellen in te die
nen.
Na een beschouwing over de Bedrijfsra
denwet, welker uitvoering zooveel mogelijk
zal worden bevorderd, zet de regeering
haar houding tegenover fascisme, commu
nisme en S. D. A. P. uiteen. Zij ontkent,
dat zij te weinig doortastend is opgetre
den tegen den import van fascistische pro
paganda uit het buitenland. Met betrekking
tot de houding van de regeering tegen
over de S. D. A. P. en aanverwante orga
nisaties wordt o.m. het volgende medege
deeld:
De laatstelijk door het partijcongres der
S. D. A. P. te Arnhem in het jaar 1931 be
vestigde resolutie, waarin voorbehoud
wordt gemaakt voor verleenen van mede
werking aan de mobilisatie der weer
macht, gaf op zichzelf reeds gereeden grond
voor ernstigen twijfel aan de goede gezind
heid van de S. D. A. P. De betreurens
waardige gebeurtenissen op de vloot in
Ned.-Indië hebben dezen twijfel beves
tigd. Door de uitgave en colportage van
een nieuw blad „De Zeven Provinciën"
werd een poging tot gezagsondermijning
ondernomen ten tijde dat het muitende
schip zich nog in handen der rebellen be
vond. In het ressort van den minister van
Defensie kunnen geen militaire en burger
ambtenaren worden geduld, die zich doen
inprenten dat in voorkomende gevallen
niet de regeering, maar de S. D. A. P. de
noodzakelijkheid beoordeelt van een door
de regeering bevolen mobilisatie.
Een wetsontwerp, beoogende o.a. een
scherpere .repressie .van ontoelaatbare
uitingen in het openbaar, zal de Kamer
weldra bereiken.
De kwestie van het zich houden aan door
volksvertegenwoordigers afgelegden eeden
of beloften, wil de regeering aan een com
missie voorleggen.
DE EISCHEN VAN DEN MIDDENSTAND.
De regeering is bereid in velerlei op
zicht aan gerechtvaardigde eischen van den
middenstand tegemoet te komen.
Inzake een wettelijke regeling van het
cadeaustelsel deed de middenstandsraad in
den loop des jaars een concreet denkbeeld
aan de hand, waarover advies van den Ny-
verheidsraad is verzocht.
..Het ontwerp eener steunregeling voor
ten gevolge van de crisis in liquiditeits
moeilijkheden geraakte middenstandsbe-
drijven zal niet lang meer op zich laten
wachten
In afwachting van het bekend worden
van de uitkomsten van een onderzoek van
het Economisch Instituut voor den Midden
stand voor het euvel der uitverkoopen
wordt een desbetreffend voorontwerp in
gereedheid gebracht.
In zake vereenvoudigde regeling voor
het langs gerechtelijken weg incasseeren
van kleine vorderingen is overleg tusschen
betrokken departementen gaande.
UITVOERING GROOTE WERKEN.
Bij haar beschouwingen over de werk
loosheid zet de regeering uiteen, dat zij
voornemens is, den versnelden bruggen
bouw door te zetten. Zij heeft daartoe een
plan ontworpen, waarbij samenwerking
met particulieren zal worden gezocht en
dat, indien het slaagt, intrekking van het
aanhangige wetsontwerp ten gevolge zal
hebben.
De regeering zal voor de uitvoering van
groote werken een beroep op de geldmarkt
doen zoodra dit mogelijk zal zijn Een voor
loopig plan van vervroegd en versneld uit
te voeren werken omvat o.m. den aanleg
van kanalen en veerhavens, normalisatie
van rivieren, aanleg van vliegvelden, ont
ginningswerken en ook het begin van de
droogmaking van den N.O. Zuiderzeepol
der, te zamen tot een bedrag dat voor 1934
op 60 millioen is geraamd.
VOORKOMING EXECUTIE LANDELIJK
EIGENDOMMEN.
Een ontwerp, houdende maatregelen ter
voorkoming van executie van landelijke
eigendommen, is in voorbereiding.
BINNENLAND
VEEKOEKEN-CONTINGENTEERING
Monopoliseering lijkt in het boerenbelang
beter
In een bespreking van een eventueele
contingenteering van den veekoeken-invoer
zegt de overzichtschrijver van het „Gronin
ger Landbouwblad" o.a. het volgende:
„Wij vinden het best, dat de regeering
de olie-industrie helpt, maar het moet niet
gaan ten koste van de noodlijdende veehou
ders. Het is daarom veel beter een mono
poliewinst in te stellen dan contingentee
ring, omdat met de opbrengst van de eer
ste degenen, die de duurdere koek moeten
koopen, op de een of andere wijze gehol
pen kunen worden. t
SPEKPRIJZEN VAN DE VARKENS
CENTRALE.
De Nederlandsche Varkenscentrale maakt
bekend, dat met ingang van Maandag 6 No
vember a.s. de onderstaande prijzen zul
len worden betaald voor het aan haar ge
leverde versch spek afkomstig van varkens
geslacht na 4 November.
A. Spek boven 28 kg. per strook zonder
wang f 0.60; B. Spek van 24—27.9 kg. per
strook zonder wang f 0.58; C. Spek van 18
23.9 kg. per strook, zonder wang f 0.57; D.
Spek van 1317.9 kg. per strook zonder
wang f 0.52, E. Spek van 10—12.9 kg. per
strook zonder wang f 0.47; F. Spek van 5
9.9 kg. per strook zonder wang f 0.44; G.
Spek van 1013 kg. per strook zonder wang
en zonder achterkinkel f 0.56; H. Spek van
89.9 kg. per stroook zonder wang en zon
der achterkinkel f 0.54; L Spek van 57.9
kg. per strook zonder wang en zonder ach
terkinkel f 0.52.
MELKPRIJZEN.
De Crisis-Zuivel-Centrale maakt be
kend, dat voor de periode van 5 tot en met
11 November 1933 de prijs voor het taxe-
gedeelte van consumptiemelk, gekocht op
regeeringscontract, voor de verschillende
soorten melk is vastgesteld op 6, 6 1/4, en
6 1/2 cent per liter en dat het bedrag der
afdracht op andere in consumptie gebrach
te melk is vastgesteld op 11/4 cent per
liter. De vastgestelde prijs geldt af boer
derij
CONTINGENTEERING VAN BROOD EN
DEEG.
Bij ministerieele beschikking is het be
drag ter bestrijding van de kosten, ver
bonden aan het afgeven van invoervergun
ningen van brood en deeg bepaald op 5
cents per 10 kg. voor brood en 7 1/2 cents
per 10 kg. voor deeg.
Met het afgeven van deze vergunnin
gen is belast de leiding van het regee-
ringsbureau voor de uitvoering der tax.-
wewet 1931.
Een merkwaardige proef om de werkeloosheid op te
heffen
UITGIFTE VAN „TIJDGELD" IN OVERWEGING.
De crisis is een zóó geweldig probleem,
dat het niet te verwonderen is, wanneer
van alle kanten beschouwingen, raadgevin
gen en plannen om haar op te lossen ten
beste worden gegeven.
Zoo hebben wij aanvankelijk met eeni-
ge reserve kennis genomen van een plan,
in Leidsche kringen uitgewerkt, om de
werkloosheid op te heffen, althans aanzien
lijk te verminderen, en aldus langs dien
kant het veelzijdige crisisvraagstuk aan te
pakken. Men wil in de stad Leiden een
proef nemen, ten einde de werkloozen weer
in het productieproces in te schakelen, en
men noemt het daartoe uitgewerkte plan
dan ook het Inschakelingsplan.
Zoolang het nog bij vage plannen bleef,
hebben wij er niet op gereageerd, maar
thans, nu het stadium van voorbereiding
zoover gevorderd is, dat aan de Leidsche
organisaties medewerking wordt verzocht,
heeft het zijn nut, dat de burgerij met de
strekking en werking van dit plan op de
hoogte wordt gesteld.
Openbare werken op ruime
schaal.
Het Inschakelingsplan wordt uitgewerkt
door een sub-commissie van het Leidsche
Crisis Comité en beoogt zooveel mogelijk
een einde te maken aan de steun trekker ij,
door den werkloozen tegen een normaal
loon (dus geen werkverschaffingsloon) ar
beid te verschaffen.
De gemeente aldus is het plan zal
daartoe den eersten stoot moeten geven,
door op royale schaal openbare werken te
doen uitvoeren.
Het groote bezwaar daartegen is steeds
geweest, dat een dergelijk scheppen van
werkgelegenheid (hoe aanbevelenswaardig
ook) te duur is en de gemeente ondragelij
ke lasten zöu opleggen. Dit groote bezwaar
wil men nu terzijde schuiven door de in
voering van geldbons en hier komen
wij aan het kardinale punt van het geheele
plan. Met deze bons worden betaald: op
de eerste plaats de tewerk gestelden, maar
ook de Leidsche ondernemers, die bij deze
openbare werken betrokken zullen zijn. Men
wil dus nieuwe werkgelegenheid scheppen,
welke doorwerkt tot al die Leidsche indus
trieën, welke materiaal voor deze werken
kunnen leveren en dat financieren met pa
pieren geldbons, welke den uitgever prac-
tisch niets kosten.
De aanvaarding van deze bons is geen
dwang voor de ondernemers; wie niet mee
wil doen, wordt daartoe niet gedwongen.
Maar wie een opdracht, behoorende tot het
plan aanvaardt, moet zich verplichten.
a. het geheele bedrag loon, dat in de
aannemings- of inschrijvingssom is begre
pen, in bons in betaling te nemen;
b. zooveel werkloozen te werk te stel
len, hetzij aan het onderhavige werk, het
zij aan een ander werk, dat de onderne
ming in uitvoering heeft, als er uit het
loonbedrag gedurende den duur van het
werk kunnen worden betaald.
Hoe de bons rouleeren.
Aldus wordt een begin gemaakt met de
circulatie van deze geldbons. Zij vervolgen
verder hun weg in het gewone rouleerings-
systeem van elk ander geld.
De arbeiders hebben hun loon ontvangen
in bons; zij gaan die bons uitgeven en in
betaling geven aan bakker, kruidenier, sla
ger, schoenmaker, kleermaker enz. enz. Zij
moeten ze zelfs uitgeven en wel zeer spoe
dig, want afgezien van het feit, dat zij
weinig ander geld voorradig zullen heb
ben, stimuleert ook nog de beperkte gel
digheidsduur dezer bons tot vlugge uit
gifte.
De bons zullen n.L slechts een week gel
dig zijn en binnen een week moet
derhalve het loonbedrag in goederen zijn
omgezet
Hoewel ook de winkelier niet wettelijk
verplicht zal zijn om deze bons in betaling
te nemen, zal hij daartegen geen bezwaar
hebben, omdat hij ze zelf ook weer kan ge
bruiken voor zijn betalingen. Niet dezelfde
bons zal hij kunnen gebruiken, want hij
moet de vervallen bons van de afgeloo-
pen week binnen een paar dagen inleveren.
Als plaats van inlevering heeft men zich
een soort circulatiebankje gedacht, orgaan
van het Crisis-Comité, waar tevens een
apart giro-kantoor gevestigd zal zijn. Deze
centrale bank geeft de geldbons uit cn
neemt ze weer in ontvangst. De inwisselen
de winkelier krijgt voor zijn vervallen bons
geen geld, doch ófwel nieuwe nog gel
dige bons (welke hij voor onmiddellijke be
talingen kan gebruiken) ófwel een tegoed
op het giro-kantoor. Dit tegoed blijft een
beperkte tijd (bijv. 3 maanden) geldig en
hij kan daarover beschikken, zooals men
dat bij de gewone giro kan doen. Die be
perkte geldigheidsduur stimuleert den te
goed-houder weer om zijn geld te gebrui
ken en in circulatie te houden.
Bevordering der Leidsche
Industrie.
Het spreekt vanzelf, dat de leveranciers
en de fabrikanten buiten Leiden (zoolang
het geldbon-systeem nog niet landelijk is
ingevoerd) deze geldbons niet in betaling
zullen nemen van de Leidsche winkeliers.
Daarom zullen deze Leidsche winkeliers
zooveel mogelijk hun waren betrekken van
Leidsche firma's, om hun geldbons (of
geldbon-tegoed op de giro) kwijt te ra
ken. Voorzoover zij niet buiten hun leve
ranciers elders kunnen of willen, moeten
zij voor betalingen naar buiten gebruik
maken van het gewone geld, dat zij even
eens blijven ontvangen, want de geldbons
zullen slechts in een beperkt aantal wor
den uitgegeven.
Verreweg het grootste deel van dit tijd-
geld zal zoo denkt men zich gebruikt
worden voor loonuitkeeringen en dus in de
geldcirculatie beperkt blijven tot de arbei
ders en de winkeliers met hun personeel
onderling. De rest belandt ten slotte bij de
leveranciers en fabrikanten, die een iets
langduriger tegoed op de giro krijgen en
dit tegoed weer in de circulatie terug kun
nen brengen door loonbetalingen en andere
huishoudelijke uitgaven. Ook doktersreke
ningen, schoolgelden, en sommige stedelij
ke belastingen zal men er ten slotte mee
kunnen betalen.
Het geheele plan komt dus hierop neer:
Men brengt nieuw geld in omloop, waar
door de koopkracht van de bevolking stijgt
en dus nieuwe welvaart gebracht wordt
en handel en industrie kunnen opleven.
Het gewone geld komt dan voor iets anders
vrij. Het nieuwe geld vermengt zich niet
met het oude geld, want het nieuwe is
niet inwisselbaar met het oude; wel omge
keerd, men zal bons kunnen koopen met
gewoon geld, als men dat wil.
Vertrouwen in het nieuwe
ruilmiddel.
Vanzelfsprekend dringen zich in verband
met dit plan verschillende vragen op.
De eerste vraag is wel: zal dit geld voor
de volle waarde (men stelt zich voor bons
van ƒ1.uit te geven) geaccepteerd wor
den? Hiervoor moet men de medewerking
van het publiek hebben. De bevolking moet
dit nieuwe geld vertrouwen. Dit tracht men
te bereiken: le. door voorlichting, 2e. door
zich van te voren de medewerking der or
ganisaties te verzekeren en 3e. door te
waarborgen en dit is ten slotte het voor
naamste dat bij een eventueel
staken van de uitgifte van bons,
de in omloop zijnde bons voor
de volle 100 pet. der waarde zul
len worden teruggenomen en
het te goed in „tijdgeld" wordt
omgezet in tegoed in Neder
landsche Bank geld.
Om zich te vrijwaren voor een derge
lijke mislukking wil men eerst een proef
op kleine schaal nemen. Daartoe is Leiden
uitgekozen, dat om meerdere redenen zeer
geschikt wordt geacht voor deze proef
neming. Leiden is een stad met een groote
arbeidersbevolking, zoodat er veel geld be
steed moet worden aan loonbetalingen. Ver
volgens heeft Leiden allerlei industrieën,
die een opleving best kunnen gebruiken
en valt er veel op te knappen door open
bare werken. En ten slotte is Leiden niet
te groot, zoodat de proefneming overzich
telijk blijft.
Andere vraagstukken, die zich in ver
band met dit plan voordoen, zullen wij
thans niet nader bespreken.
Laten wü hopen, dat het plan ,dat na
tuurlijk eerst grondig wordt voorbereid,
binnen niet te langen tijd verwerkelijkt
wordt en dat het doel ervan worde be
reikt: inschakeling der droeve categorie
werkloozen in het maatschappelijk produc
tieproces.
Mr. H. G.
Dit nummer b.<taat uit VIER
bladen.
VOORNAAMSTE NIEUWS.
BUITENLAND.
Nieuwe spanning op Malta. (2de blad).
De staat van beleg over Palestina. (2de
blad).
Bezwarende getuigenissen tegen Torgler.
(2de blad).
Een aanvang gemaakt met de berechting
van de muiters van de „Zeven Provin
ciën". (Ned.-0.-Indië, 2de blad).
BINNENLAND.
In haar Memorie van Antwoord op het
Voorloopig Verslag verklaart dc regeering
het begip „corporatieve staat" volstrekt
verwerpelijk; zij wil echter medewerken
aan de ontwikkeling der maatschappij in
corporatieven zin. Een wetsontwerp tegen
ontoelaatbare uitingen in het openbaar kan
spoedig tegemoet gezien worden. De regee
ring vraagt ƒ260 millioen voor de uitvoe
ring van groote werken. Wetsontwerp in
zake den Middenstand zijn in voorberei
ding. (1ste blad).
De levering van rundvee. Verplichte
aangifte. (L. en T., 4de blad).
Haagsche taxi-auto bij Vreeland m het
Merwedekanaal gereden. Moeder en
zoontje verdronken. (Gem. Ber., 3de blad).
Vermoedelijke gasvergiftiging te Schoon
hoven. Drie personen bewusteloos ge
vonden. (Gem. Ber., 3de blad en Laatste
Berichten).
Internationale oplichtster te Tegelen aan
gehouden. (Gem. Ber., 3de blad).
De organisatie der smokkelbenden.
(Gem. Ber., 3de blad).
LEIDEN.
Een merkwaardig plan om de Leidsche
werkloozen weer in te schakelen in het
productie-proces. (1ste blad).
EEN STAMBOOM IN LEVEN. De fami
lie Van -.eeuwen te Warmond verheugt
zich in het feit, dat vier van haar geslach
ten elkacj: mogen ontmoeten.