MANIFEST DER R.K. STAATSPARTIJ
25ste Jaargang
MAANDAG 16 OCTOBER 1933
No. 7637
2)e £cid^elve(Soii^cmt
DAGBLAD VOOR LEIDEN EN OMSTREKEN
DE ABONNEMENTSPRIJS bedraagt bij vooruitbetaling:
Voor Leiden 19 cent per week2.50 per kwartaal
Bij onze Agenten 20 cent per week 2.60 per kwartaal
Franco per post 2.95 per kwartaal
Het Gèïllustreerd Zondagsblad is voor de Abonné's ver
krijgbaar tegen betaling van 50 cent per kwartaal, bij
vooruitbetaling. Afzonderlijke nummers 5 cent, met
Geïllustreerd Zondagsblad 9 cent
Bureaux: PAPENGRACHT 32, LEIDEN
TEL. INT. ADMINISTRATIE 935, REDACTIE 15 II
GIRONUMMER 103003, POSTBUS No. 11
DE ADVERTENTIEPRIJS BEDRAAGT:
Gewone Advertentiën 30 cent per regel
Voor Ingezonden Mededeelingen wordt
het dubbele van het tarief berekend.
TELEFOONTJES van ten hoogste 30 woorden, waarin be-
betrekkingen worden aangeboden of gevraagd, huur eq
verhuur, koop en verkoop: 0.50
lliiliiliiiilliililllllllllliliilllliiiliiliiililllliliilllilllllillllliiililiiiilliiiiiliiiiiiiiiliiiiliiliililiiililli
Bewust van haar verantwoordelijkheid
tegenover God en ons geheele volk, wenscht
de leiding der R. K. Staatspartij een woord
te spreken tot alle Nederlanders,
in het bijzonder tot alle Katholieke Neder
landers. Zij wil, dat ieder wete, hoe zij haar
plaats bepaalt in het staatkundig leven in
Nederland, en aan welke beginselen zij on
voorwaardelijk zal vasthouden.
De Katholieke Partij in Nederland is,
wat zij tot dusverre was en wat Schaep-
man gewild heeft dat zij zijn zou:
„Een vrije vereeniging van Katholieke
Nederlanders, die uiting geven aan hun
politieke persoonlijkheid".
Met hem erkent de huidige partijleidnig,
dat de Katholieken „rustig kunnen zijn",
maar even diep is zij overtuigd van zijn
waarschuwing, dat iedere rust zon
der waakzaa mhei d een gevaar
is en dat ook het krachtigst bestaan moet
worden gehandhaafd. Dit bestaan wil de
partij handhaven, niet door een „kerke
lijke" partij te zijn, wat zij nooit was,
maar door tot grondslag te houden een
staatkundig program, dat eigen oorsprong
verraadt', eigen kleur toont, eigen karak
ter draagt.
Wat den principiëelen grondslag van dit
program betreft: de „geestelijke bewe
ging", welke de grondslag moet zijn voor
ons handelen op elk gebied des levens en
daaraan overtuiging, kracht en stuwing
moet geven, is het Katholicisme. Juist met
het oog op het staatkundige houdt de
Partij onwrikbaar vast aan de groote be
ginselen van wijsbegeerte en openbaring
over oorsprong en bevoegdheid van het ge
zag, over wezen en inrichting van den
Staat, zooals die zijn ontwikkeld in de
encyclieken der Pausen, inzonderheid in
„I m m o r t a 1 e Dei" van Paus Leo XIII
en in „U b i a r c a n o Dei" van Paus Pius
XI, en voor dezen tijd zeer in het bijzonder
wat de taak van den Staat met betrek
king tot de maatschappelijke orde betreft,
in de encycliek „Quadragesimo
Ann o".
De Katholieke Partij houdt vast aan de
altijd door haar beleden waarheid, dat
de wettige Overheid met macht bekleed is
en gehoorzaamheid kan en moet eischen
van allen, omdat haar gezag uit God is.
In de lijn van een groote traditie erkent
de Katholieke Staatspartij de souvereine
rechten van het Huis van Oranje en de
eigen taak van het Koningschap, dat zij be
schouwt als ons hoogste nationale bezit en
welks eigen recht zij wil zien geëerbiedigd.
Zij heeft dat altijd gewild en ook metter
daad getoond.
Voor de Katholieke Partij is souver eini-
teit echter geen absolutisme. Zij beseft, dat
de ministerieele verantwoor
delijkheid een weldaad is voor de
Kroon, die geen werktuig in handen van
Ministers is, maar integendeel hun con-
tróleerend geweten.
Omdat, zeker in Nederland, de taak der
Overheid niet behoorlijk kan worden ver
vuld zonder gezonden volksinvloed, wil
de Katholieke Part ij vasthou
den aan een vertegenwoordi
ging des volks. De samenwerking van
Overheid en volk, toegepast met w ij z e
beperking, moet verzekeren e e n g o e d
geordendemedezeggenschapen
de openbare behandeling der
openbare zaak. Juist om deze groote
volksgoederen in hun wezenlijke beteeke-
nis te behouden, zullen in praktijk
en wetgeving .de wijzigingen
moeten worden gebracht, waar
door uitwassen worden afgesneden en het
waarachtig volksbelang wordt gediend.
Een regeeringsvorm echter, waarin elke
parlementaire zelfstandigheid als verzet
wordt beschouwd, verwerpt de Katholieke
schiedenis en den aard van ons volk. Zulk
een regeeringsvorm is een gevaar voor ge
zag en vrijheid beide.
Daarom stelt de Katholieke Partij zich met
beslistheid te weer tegen eiken vorm
van dictatuur.
Ook in het licht der aan al te velen on
bekende geschiedenis is het aan geen rede
lijken twijfel onderhevig, dat ondermij
ning van deze grondslagen onzer staatkun
dige instellingen slechts kan leiden tot
een bloedarme verzwakking
zoo niet algeheele uitschakeling van
d e n heilzamen invloed, welken
de Katholieken kunnen e n moe
ten oefenen ten bate van Neder
land.
Zeer bijzonder in dezen bewogen tijd
vordert het landsbelang een zoo krach
tig mogelijk steunen van het
zware werk der Regeering. Die
steun mag in Nederland nimmer bestaan
in een gelijkgeschakeld mede juichen.
Hij moet zijn opbouwend en stuwend mede-
werken. Daarom stelt de partijleiding,'
in volledige overeenstemming met de
fractie in de Tweede Kamer der Staten-
Generaal, thans voorop een aantal maat
regelen, die aan het program-1933 con
crete uitvoering geven. Voor de verwezen
lijking daarvan vraagt zij de leiding der
Regeering en de medewerking van het
parlement.
Een economisch beleid,
met name een handelspolitiek,
welke met het oog op den landbouw,
de nijverheid en den handel ook in de
tegenwoordige omstandigheden de
volkswelvaart zooveel mogelijk verze
kert, zoowel door het binnenlandsch
verbruik steeds meer in te stellen op
de eigen productie, als door het toe
passen van wederkeerigheid bij de
regeling der internationale handels-
verhoudingen. Werkbehoud en
werkverruiming behooren
inelkopzichtvoorop te staan,
omdat de volkskracht alleen kan wor
den gered door werkvooral voor
de jeugd. Daartoe strekkende maat-
tegen mogen niet worden uitgesteld
noch vertraagd totdat in feite een slui
tende begrooting is verkregen.
Een maatschappelijke opbouw,
die naar de wijze inzichten, ontvouwd
in de encycliek „Quadragesimo Anno",
de huidige individualistische wanorde
beëindigt en een orde in het leven
roept, welke voor goed den
klassen str ij d terzijde stelt,
den overbelasten Staat verlicht en den
beroepsstanden hun plaats geeft in
een corporatieve maatschappij.
Stenn aan den middenstand
in zijn moeilijken strijd, om in de ver
groeide maatschappij ke verhoudingen
eigen plaats en taak te be
houd en, mede door het treffen van
voorzieningen tegen ontoelaatbare
practijken en van maatregelen tot ver
lichting van lasten.
Handhaving van het gezag,
dat met beleidvolle kracht elk optre
den in woord en daad onderdrukt zoo
dit een aanranding beteekent van onze
grondwettelijke instellingen, in het
bijzonder voor de positie van ons na
tionale Koningschap.
Beveiliging van de Christelijke grondsla
gen
van ons volksleven, door een krach
tige gezinspolitiek, welke tot
uiting behoort te komen in belasting
en schoolgeldregelingen, welke reke
ning houden met de gezinsgrootte;
in een verbod van den arbeid van ge
huwde vrouwen niet-kostwinsters;
in de normen voor steun aan de door
werkloosheid getroffenen.
Daarnaast worde de krachtigste be
strijding ter hand genomen van de
openbare zedenverwildering en alles
wat deze in de hand werkt.
Aanvullen der regeling in zake het
cumuleeren van inkomsten uit openbare
ambten,
met name in dier voege, dat aanslui
ting wordt verkregen tusschen de re
geling in het Rijk, de gebiedsdeelen
Overzee, en Provinciën en Gemeenten,
en dat voor die pensioenen, welke
in feite het karakter van wachtgeld
dragen, ook een daarmede overeen
komende regeling wordt getroffen.
Tegengaan van elke niet beslist nood
zakelijke gelijktijdige vervulling van
ambten.
Nadat de taak voor den eerstkomenden
tijd aldus is afgebakend, kan de part ij-
leidingineigengelederengeen
verzwakking of halfslachtig-
heid dulden.
Zij moet eischen: sterke aaneensluiting.
Daaruit volgt, dat zich buiten het werk
der partij stellen:
lo. zij, die op eenigerleï wijze zij het
formeel binnen het partijverband
actie voeren in en door middel van
andere organen dan die, welke het
.partijreglement kent of het Partijbe
stuur aanwijst;
2o. zij, die openlijk doen blijken, dat zij
hun -staatkundig streven gronden op
eenige andere beweging al dan niet
in den vorm eener partij organisatie.
Natuurlijk beteekent dit niet doodende
gelijkschakeling of het onderdrukken van
opbouwende gedachtenwisseling. Sterke
aaneensluiting is onafwijsbare eisch, voor
doelbewust werk, in een zwaren tijd met
groote verantwoordelijkheid.
Zoo meent de partijleiding haar stand
punt tegenover vriend en buitenstaander
duidelijk te hebben bepaald. Overtuigd, dat
zij grootsch werk te doen heeft, waarbij op
dit keerpunt in den tijd de hulp van velen
noodig is maar niet minder hun inzicht,
dat niet slechts voor het heden, maar ook
voor de toekomst moet gearbeid worden,
doet zij een beroep op alle Katholieke Ne
derlanders, op mannen en vrouwen van al
len stand en rang, op oud, maar vooral ook
op jong, om op den grondslag van boven-
De Voorzitter van den Partijraad:
AALBERSE.
genoemde beginselen maar ook alléén
op dien grondslag en met verwijzing
naar haar op den voorgrond geschoven pro
grampunten zich aaneen te sluiten ter ver
dediging en ter handhaving van de groote
beginselen, welke kunnen worden samen
gevat in de woorden:
GOD - GEZAG - VRIJHEID.
GOD, Dien wij als Katholieken wenschen
te dienen;
GEZAG, dat wij gehandhaafd willen
zien hoogbovendepartijenen ver
persoonlijkt in onze Vorstin;
VRIJHEID, welke wij tot uitdrukking
willen zien gebracht in een gezonden
volksinvloed, die het gezag schraagt
en heel de volksgemeenschap ten goede
komt.
Zóó alleen wordt gevoerd een
waarachtige vaderlandsche
politiek en kan Nederland
zichzelf blijven!
Het Bestuur der R. K. Staatspartij:
C. GOSELING, Voorzitter.
FRANS TEULINGS, Secretaris.
V Vertrouwen aan de R. K.
Staatspartij I
Wie het manifest der R. K. Staatspartij
leest, zal moeten constateeren, dat het
Nederlandsche volk, dat in het bijzonder
de Katholieke Nederlanders nu weten,
klaar en he 1 d e v '.veten, wat de R. K.
Staatspartij in dezen, zwaren èn grooten,
tijd wil- Ieder, die van dit kloeke pro
gram objectief kennis neemt, zal' moeten
getuigen, dat de R. K. Staatspartij op dit
keerpunt in den tijd haar taak volko
men begrijpt, haar plaats als natio
nale en katholieke partij in het staat
kundig leven in Nederland welbewust
inneemt, dat zij er van overtuigd is, diep
en levendig, dat er grootsch werk
moet worden gedaan en dat zij voor dat
werk niet terugdeinst.
Er zullen er misschien zijn, die de
opmerking maken: 't zijn woorden, en we
willen daden.
Doch dezen zullen toch, als zij het ma
nifest lezen en herlezen, steeds meer tot
de overtuiging moeten komen, dat daarin
concrete, duidelijk-geformuleerde daden
met de grootst mogelijke beslistheid
worden aangekondigd. En dat daarom:
vertrouwen kan en moet worden ge
schonken door allen, die zich niet a priori
en per se in een stelling van wantrouwen
willen terugtrekken.
Wij zullen vandaag niet in een artikel
naast dit zelf zeer duidelijk sprekende
manifest op de beteekenis van alle on-
derdeelen gaan wijzen.
Doch wij willen enkele der aange
kondigde voornemens van de R. K. Staats
partij uit het manifest lichten, waarbij wij
dan opmerken, dat men de beteekenis der
andere programpunten niet van min
der waarde mag achten.
M et beslistheid zal de R. K.
Staatspartij zich stellen tegenover eiken
vorm van dictatuur, zelfs zóó, dat zij hen,
die openlijk doen blijken van voorkeur
voor de dictatuur al zijn dezen dan ook
niet bij een desbetreffende organisatie
aangesloten zal beschouwen als staande
buiten het werk der Katholieke partij.
En even beslist zal de R. K.
Staatspartij handhaven de „democratie";
maar zij wil die „democratie" saneeren,
er de ongezonde uitwassen en onredelijke
buitensporigheden uitsnijden. In het
manifest zal men het woord „democra
tie" niet lezen! Men heeft dit woord
waarschijnlijk met opzet vermeden, om
dat daaraan zoo verschillende beteekenis
wordt gehecht. Het manifest spreekt van
„gezonde volksinvloed") een uitdrukking,
die ten slotte veel juister aangeeft,
wat de voorstanders van een redelijke
„democratie" willen.
Het manifest verklaart, dat zeker in
Nederland de taak der Overheid niet be
hoorlijk kan worden vervuld zonder ge
zonden volksinvloed. De grondslagen on
zer staatkundige instellingen wil zij daar
om behouden.
Maar mét behoud van de grondslagen
onzer staatkundige instellingen wil de
R. K. Staatspartij een maatschappe-
1 ij ken opbouw, die de huidige indi
vidualistische wanorde beëindigt Ook
het veel-omstreden woord met zijn
verscheiden inhoud: „kapitalisme", dat in
dezen samenhang gebezigd had kunnen
wordën, wordt in het manifest niet ge
bruikt.
Wij herhalen ons advies: men leze en
herleze dat manifest en: men zal ver
trouwen. dat de R. K. Staatspartij zal stel
len de daden, die in dezen tijd van haar
worden verwacht, hetzij door steun aan
regeeringsvoorstellen, hetzij door eigen
initiatief-voorstellen, hetzij, wat het meest
waarschijnlijk is, door beide middelen.
V Geen van beide.
In een rede, op een vergadering van
den Vrijheidsbond te Utrecht, heeft de
nieuw gekozen voorzitter, mr. Wendelaar,
betoogd, dat het Nederlandsche volk staat
voor de keuze:
Of een liberale staat of een socialisti
sche staat, van de nationaal-socialisten
of van de Internationale.
Den hooggeachten liberalen redenaar
mogen wij misschien met gepaste beschei
denheid opmerken, dat w ij er ook nog
zijn, en anderen andere anti-revolu-
tionnairen en andere christelijk-histo-
rischen, met wie wij, katholieken, gemeen
hebben, dat wij wenschen noch een libe
ralen staat noch een socialistischen.
De liberale staat is ten slotte evenals
de socialistische een machtsstaat wat
wij weten uit de beginselen van het libe
ralisme èn uit de ondervonden praktijk,
die ons geleerd heeft, wat vrijheid in een
liberalen staat practisch beteekent.
Wij willen een christelijken staat. En
hoe wij dat ideaal in de naaste toe
komst nabij willen kómen dat heeft
de leiding der R. K. Staatspartij aan het
Nederlandsche volk vandaag medegedeeld
in zijn manifest.
Dit manifest zal ook den liberalen lei
der duidelijk maken, dat er in ons land nog
bestaat een R. K. Staatspartij, die is nóch
libéraal nóch socialistisch een R. K.
Staatspartij die ook in waarheid is een
nationale partij.
Dit nummer bostaat uit VIER
bladen.
VOORNAAMSTE NIEUWS.
BUITENLAND.
HET BESLUIT VAN HITLER OM UIT
DEN VOLKENBOND TE TREDEN EN
DE ONTWAPENINGSCONFERENTIE DEN
RUG TOE TE KEEREN. REDE VAN HIT
LER DOOR DE RADIO. ONTSTELTENIS
OVER DIT BESLUIT. (1ste blad).
Het Rijksdagbrandproccs te Berlijn. Di-
mitrof vandaag weer teruggekomen, (éde
blad).
Groote brand in Japan. (Buitenl. Ber.,
(éde blad).
BINNENLAND.
BELANGRIJK MANIFEST VAN .UK
R.-K. STAATSPARTIJ.
Liefdesdrama op het eiland Urk. (Gem.
Ber., 3de blad).
Verscheidene .ernstige verkeersongeluk
ken. (Gem. Ber., 3de blad).
SPORT EN WEDSTRIJDEN.
Zuid-Nederland wint met 63 van
Luxemburg. (2de blad).
De voetbalcompetities brengen overal
spanning en verrassingen. (21e blad).
R. K. UNIVERSITEIT TE
NIJMEGEN.
VIERING TWEEDE LUSTRUM.
Ter viering van het tweede lustrum der
R. K. Universiteit werd hedenmiddag in de
groote zaal van de Vereeniging, in tegen
woordigheid van het Nederl. Episcopaat,
van vertegenwoordigers van de regeering,
van tal van Kamerleden en verdere gees
telijke en burgerlijke hoogwaardigheids-
bekleeders een plechtige academische zit
ting gehouden, ter eere van het H. Jaar.
Op deze academische Christusherdenking,
welke werd geopend met een indrukwek
kend openingsgebed en den zang door het
Nijmeegsch a capella-koor onder leiding
van Remi Schelstraate, werd allereerst het
woord gevoerd door prof. dr. G. Kreling,
O.P., over Christus, God en Mensch.
Het Christendom staat en valt met het
geloof aan de Menschwording van het
Woord Gods, want dat is het oerprinciep
en de bezieling van het Christendom.
Nadat het koor Nos Autem Gloriari van
Palestrina gezongen had, werd een tweede
herdenkingsrede uitgesproken door Prof.
Mr. W. Duynstee C.s.s.R. over Christus de
Verlosser.
De slotrede werd gehouden door prof.
dr. J. van Ginneken s.J., die sprak over
Christus ons leven.
De plechtige zitting werd besloten met
een dankgebed.
Hedenavond wordt in de St. Augustinus-
kerk een pontificaal lof gecelebreerd door
Z. H. Exc. Mgr. A. F. Diepen.
BUITENL. BERICHTEN
GEWELDIGE BRAND VERWOEST
2000 HUIZEN.
66 dooden en gewonden.
Een ontzaggelijke ramp in de Funakawa
(Japan) heeft, volgens een mededeeling
van het Japansche ministerie van binnen-
landsche zaken 2000 huizen ten prooi doen
vallen aan de vlammen. Tot dusverre zijn
66 dooden en gewonden geborgen.
ONTPLOFFING OP TANKBOOT.
Aan boord van een kleine tankboot te
Bayonne (New-Persie), die een lading
benzine aan boord had, heeft een ontplof
fing plaats gehad.
Een der opvarenden werd op slag ge
dood, zeven anderen worden vermist.
Verscheidene personen liepen verwon
dingen op.
Na de ontploffing brak brand uit, die
zich ook aan twee aanlegsteigers mede
deelde.
DE EERSTE SNEEUW.
Volgens de weer-overzichten is heden
de eerste sneeuw in Schotland gevallen.
De koude trekt langzaam Zuidwaarts.
