den Rijksdagbrand?
25ste Jaargang
DAGBLAD VOOR LEIDEN EN OMSTREKEN
Bureaux: PAPENGRACHT 32, LEIDEN
MAANDAG 9 OCTOBER 1933
No. 7630
3)e £cid&cHeöoii/fca/itt
DE ABONNEMENTSPRIJS bedraagt bij vooruitbetaling
Voor Leiden 19 cent per week1 2.50 per kwartaal
Bij onze Agenten 20 cent per week 2.60 per kwartaal
Franco per post 2.95 per kwartaal
Het Geïllustreerd Zondagsblad is voor de Abonné's ver
krijgbaar tegen betaling van 50 cent per kwartaal, bij
vooruitbetaling. Afzonderlijke nummers 5 cent, met
Geïllustreerd Zondagsblad 9 cent
TEL. INT. ADMINISTRATIE 935, REDACTIE 15 f
GIRONUMMER 103003, POSTBUS No. 11
DE ADVERTENTIEPRIJS BEDRAAGT:
Gewone Advertentiën 30 cent per regel
Voor Ingezonden Mededeelingen wordt
het dubbele van het tarief berekend.
TELEFOONTJES van ten hoogste 30 woorden, waarin be-
betrekkingen worden aangeboden of gevraagd, huur q
verhuur, koop en verkoop: 0.50
Dit nummer bataat uit VIER
bladen.
V Daden, daden
Dat is een verklaring, waarom het fas
cisme of nationaal-socialisme in het bij
zonder vat heeft op jongeren één van
de verklaringen: dat van deze stelsels de
roep uitgaat, dat er door de regeerders en
bestuurders niet nutteloos gepraat wordt,
doch daden worden gesteld.
Dat is een van de verklaringen. Ook
moet het omslaan naar fascisme of natio
naal-socialisme worden toegeschreven aan
een begrijpelijke, doch onverstandige en
onverantwoordelijke moedeloosheid en on
verschilligheid: „Wij kunnen er toch niet
slechter van worden"....
Van het fascisme en nationaal-socialisme
gaat de roep uit, dat er daden worden
gesteld daden ter bestrijding van de
werkloosheid, ten bate van de door het
groot-kapitaal onderdrukten middenstand,
van de in onze materialistische maatschap
pij miskende intellectueelen.
Nu hebben wij niet de bedoeling, van
daag een principieele beschouwing over
fascisme of nationaal-socialisme te geven.
Wij willen slechts een paar vragen voor
leggen, waarbij de doordravende bewon
deraars van deze stelsels even mogen stil
staan.
Kan men er gerust op zijn, dat een dic
tator, die kan handelen zonder invloed
van een volksvertegenwoordiging en die
niet is gesteld onder de controle van een
volksvertegenwoordiging, zijn daden
zal stellen zóó dat de kathodlieken niet in
hun rechten worden gekort zóó dat het
algemeen volksbelang steeds alleen en uit
sluitend richtsnoer zal zijn. Oók een re
geering, onder invloed en controle van een
volksvertegenwoordiging, kan verkeerd
handelen, en handelt feitelijk vaak ver
keerd! Maar: geeft een gezonde volks
invloed tenslotte niet een grooteren waar
borg voor een goede wetgeving, dan een
dictatuur?
Is men er zoo zeker van, dat het fascisme
in Italië, het nationaal-socialisme in
Duitschland reeds feitelijk daden heeft
gesteld, die in ons land niet zijn gesteld,
en die daar de welvaart hebben bevor
derd en de sociale rechtvaardigheid heb
ben gediend?
Is men er zoo zeker van, dat zulke daden
werkelijk kunnen worden aangewezen
zulke beteekenisvolle, ingrijpende daden?
O.i. moet het antwoord op deze vraag lui
den, dat velen over de daden van
het fascisme en nationaal-socialisme pra
ten, zonder dat ze deze kunnen noemen,
althans geen daden van positieven aard,
opbouwende strekking, groot en doeltref
fend, waartegen wij, gebonden als wij zijn
in ons parlementaire stelsel, met..., ja-
loerschheid zouden moeten opzien, en die
bij ons, practisch beschouwd, niet mogelijk
zouden zijn
Vele roepers om daden zien woorden
aan voor daden, als ze komen van over de
grens!
BINNENLAND
KIPPEN- EN EENDENHOUDERIJ.
Namens de Minister van Economische
Zaken, maakt de regeeringscommissaris
voor de uitvoering van de Garantieregeling
1933 ten behoeve van de Kippen- en Een-
denhouderij bekend, dat de uitkeering vol
gens de garantieregeling voor de week van
9 t/m 14 October a.s. is vastgesteld op 30
cents per 100 stuks uit te voeren versche
kippeneieren, tot een gewicht van maxi
mum 50 K.G. per 1000 stuks en op 40 cents
per 100 stuks uit te voeren versche een
deneieren.
DE HEER WENDELAAR KAMERLID.
De voorzitter van het Centraal Stembu
reau heeft, in de plaats van den heer H.
J. Knottenbelt, benoemd verklaard tot lid
van de Tweede Kamer der Staten-Gene-
raal, den heer W. C. Wendelaar, burge
meester van Alkmaar.
op den dag van
Dimitroff geciviliseerd.
Zooals Zaterdag reeds gemeld, mocht de
Bulgaarsche beklaagde in het Rijksdag-
bi andproces te Leipzig, Dimitroff, die
Vrijdag uit de zaal van het Rijksgerechts
hof was verwijderd, Zaterdagmorgen we
derom terugkeeren. Hij legde bij den aan
vang der zitting de volgende verklaring af:
„Wellicht zijn mijn woorden gisteren
niet goed voorstaan. Voor mij is het be
slist niet zoo gemakkelijk, in een vreemde
taal de juiste uitdrukking te vinden. Ik
verklaar echter, dat het mijn bedoeling
gisteren en ook vroeger niet geweest is,
iemand persoonlijk van de rechtbank, van
het O. M., de verdediging of de beambten
te beleedigen.
Ik heb deze bedoeling ook in de toe
komst niet. Ik heb slechts één enkel ver
zoek aan den heer president, namelijk dat
hij mij de gelegenheid geeft mij over alle
kwesties, welke tot opheldering van deze
brandstichting kunnen leiden, en over alle
belastend materiaal, dat tegen mij wordt
ingebracht, rustig en zakelijk te kunnen
uitspreken.
De voorzitter verklaart, dat dit verzoek,
zooais van zelf spreekt, wordt ingewilligd
en zijns inziens ook reeds in vollen om
vang werd ingewilligd.
Hiermede is deze zaak afgedaan.
Daarna wordt de Duitsche communist
Torgler weer verhoord, waarna het onder
zoek wordt voortgezet, of Dimitroff en de
andere Bulgaarsche beklaagden relaties
onderhielden met de Duitsche communis
ten, speciaal met Münzenberg, den schrij
ver van het „Bruinboek". Aan Popff wordt
gevraagd, of hij reeds vroeger in den
Rijksdag geweest is; hij zou op den dag
van den brand met Torgler in den Rijks
dag zijn gezien.
Popoff deelt mede, dat hij op den dag
van den brand om 2 uur des middags met
Taneff naar een restaurant in de Fried-
richstrasse is gegaan. Ik ben daar, aldus
verdachte, tot vier uur gebleven en toen
naar café Moka Efti in de Leipzigerstras-
se gegaan, waar wij op de bovenverdie
ping tot zes uur hebben gezeten. Toen
hebben wij het café weer verlaten en heb
ben door de Leipzigerstrasse gewandeld.
Tegen zeven uur hebbèn wij een restau
rant van Aschinger nabij de Bülowstrasse
betreden, waar wij tot negen uur zijn ge
bleven. Vandaar begaven wij ons naar de
Ufa-bioscoop op den Hollendorfplatz, waar
wij tot het einde van de laatste voorstel
ling, c.a. 11 uur, hebben vertoefd. Bij het
verlaten van het theater bemerkte ik, dat
ik mijn handschoenen had vergeten. Ik
keerde terug, ging ze halen en toen ik
de bioscoop opnieuw verliet, hoorde ik,
dat een krantenverkooper luidkeels riep:
„Extra-editie". Ik las iets over een nieu
we noodverordening. Ik ging daarna weer
naar Taneff, die op het plein stond.
Taneff bevestigt deze mededeelingen.
De president herinnert Taneff er aan,
dat hij bij zijn eerste verhoor heeft gezegd,
dat zij een café nabij de Zoo hadden be
zocht.
Taneff: Dat komt, omdat ik in Berlijn
niet zoo goed den weg ken.
De president: Welke bewijzen kunnen
verdachten geven voor hun alibi? Tot nu
toe heeft het onderzoek geen bevestiging
gebracht van hun beweringen. Er is uit
Het Hof ver
huist van Leipzig
naar Berlijn.
niets gebleken, dat
Popoff inderdaad te
gen 11 uur de verge
ten handschoenen uit
de bioscoop heeft gehaald. Er zijn wel
handschoenen gehaald, maar dat was om
7 uur ,niet om 11 uur.
Popoff: Toen ik naar de bioscoop werd
gebracht, heeft een jongmensch zich be
reid verklaard als getuige te bevestigen,
dat hij mij daar om dien tijd had gezien.
De rechercheurs zeiden hem, dat hij zich
den volgenden dag op het hoofdbureau
moest melden, Hoe het verder is gegaan,
weet ik niet.
De president: Dat zal getuige Heinrich
zijn geweest, die gedagvaard zal worden.
Popoff: Toen ik met den rechercheur in
de bioscoop was, heb ik ook nauwkeurig
de plaats aangegeven, waar de beide con
troleurs die avond stonden.
De controleurs hebben in tegenwoordig
heid van de rechercheurs bevestigd, dat
zij dien avond op de aangegeven plaats
hebben gestaan.
De procureur-generaal: Later heeft Po
poff verklaard, dat hij zich misschien om
trent den dag van zijn bezoek kan hebben
vergist. In dat geval bevond hij zich op
27 Februari in zijn --oning.
Popoff: Op mijn herhaald verzoek, dat
de rechter van instructie mij met Taneff
door de verschillende café's zou laten lei
den, heeft hij mij geantwoord, dat Taneff
reeds had toegegeven, dat hij op dien dag
niet in mijn gezelschap is geweest. In
dien mocht blijken, dat ik niet met hem
samen ben geweest, dan was ik zeker in
mijn woning. Later heb ik vernomen, dat
Taneff heeft verklaard, dat hij wel in mijn
gezelschap was. Het zou geen wonder zijn
indien ik mij misschien in dat opzicht ver
giste, want de zeven-en-twintigste was
voor mij precies de zelfde dag als elke
andere. Ik heb in elk geval steeds gezegd,
dat ik in Taneff's gezelschap was en zeg
dit ook thans nog, nu Taneff dit zelf heeft
bevestigd.
De procureur-generaal, zich tot Dimitrof
wendend: u heeft gezegd, dat u zich op
26 en 27 Februari in München bevond. Tot
nu toe heeft u daarover niets meegedeeld.
Dimitroff: Op 25 Februari ben ik naar
München vertrokken om daar den volgen
den dag een Bulgaarschen vriend te ont
moeten. Diens naam zeg ik niet, omdat
die vriend zelf in Bulgarije vervolgd en
met zijn geheele familie binnen 24 uur ge
ruïneerd zou zijn.
Dimitroff verklaart tenslotte nog, dat de
politie bij zijn verhoor zich heeft geba
seerd op de verklaringen van één enkele
vrouwelijke getuige. Deze had beweerd,
hem op 26 Februari des namiddags om
drie uur samen met Van der Lubbe in een
restaurant in de Düsseldorferstrasse te
hebben gezien. In de akte van beschuldi
ging wordt hiervan echter met geen woord
meer melding gemaakt, Gadat was geble
ken, dat hij, Dimitrof, zich op 26 Februari
te München had bevonden.
De president wijst de voorstelling, die
verdachte van het verloop der betreffende
aangelegenheid geeft als onjuist van de
hand en verdaagt vervolgens de zitting.
De eerstvolgende zitting vindt thans te
Berlijn plaats, en wel Dinsdag a.s., des
ochtends om 10 uur.
HET COLLECTIEF ARBEIDSCONTRACT
IN HET BOUWBEDRIJF.
De Zaterdag in Utrecht gehouden vak
groepsvergadering van den Ned. R. K.
Bouwvakarbeidersbond heeft na uitvoerige
besprekingen het nieuwe landelijke collec
tieve contract verworpen met 709 tegen 550
stemmen.
Het nieuwe contract houdt, zooals men
weet, een loonsverlaging in van 5 a 6 pet.,
welke afhankelijk is van de indeeling van
de klasselijst. Verder is o.m. bepaald, dat
het contract niet van toepassing zal zijn op
den wegenbouw.
De „Tel." heeft den heer Andriessen als
voorzitter van den R. K. Bond van Bouw
vakarbeiders gevraagd, wat thans zal ge
beuren.
Het bondsbestuur, aldus zeide de heer
Andriessen, heeft volgens artikel 44 van
het huishoudelijk reglement nog de be-
BEPERKING VAN DEN
RUNDVEESTAPEL.
Distributie van vleesch in blik
aan steunbehoevenden.
In aansluiting op het enkele dagen gele
den verschenen bericht betreffende be
schikbaarstelling voor steunbehoevenden
van het vleesch van ee ngedeelte of van
alle voor menschelijk voedsel geschikte
runderen, welke aan den veestapel zullen
worden onttrokken, kan thans nader het
volgende worden medgedeeld:
Uitgegaan wordt van de gedachte, dat
op nader te bepalen distributieplaatsen dit
voedingsmiddel voorloopig in den vorm
VOORNAAMSTE NIEUWS.
BUITENLAND.
Het proces te Leipzig wordt verplaatst
naar Berlijn. (1ste blad).
Ontwapeningsdebat tusschen Frankrijk
en Duitschland. (4e blad).
Duitschland wil geen Volkenbondscom
missaris voor de Joodsche vluchtelingen.
(4e blad).
Nieuw kabinet in Spanje (4e blad).
voegdheid om een eventueele correctie op
deze beslissing te laten aanbrengen door
den bondsraad. Of dit zal gebeuren hangt
af van de beslissing, welke het bondsbe
stuur in zijn a.s. Maandag te houden ver
gadering over de verwerping van heden
zal nemen. De mogelijkheid bestaat dat de
bondsraad de beslissing, welke te Utrecht
gevallen is, ongedaan maakt. Dit zal echter
eerst geschieden, indien het bondsbestuur
zal besluiten deze kwestie aan den bonds
raad voor te leggen. Hieromtrent kon de
voorzitter ons nog geen nadere mededee
lingen doen, daar eerst Maandag hierover
de beslissing in het dagelij ksch bestuur zal
vallen.
Naar de „Tel." verneemt, hebben de Ned.
Chr. en Chr. Nationale Bouwarbeidersbon
den het tusschen de vertegenwoordigers
van werkgevers en werknemers in principe
gesloten contract, inhoudende de bekende
loonsverlaging goedgekeurd.
van rundvleesch in blik zal worden be
schikbaar gesteld tegen bons, welke door
de gemeentebesturen aan steunbehoeven
den zijn uitgegeven. Deze bons zullen on
der overlegging van het bewijs van in-
schrijvin als steuntrekkende onverschillig
uit welken hoofde, worden inwisselbaar
gesteld bij de daartoe door de gemeente
besturen aangewezen slagers, aan wie het
vleesch ter distributie wordt in handen
gegeven.
In het bijzonder zal bij deze voedselbe-
schikbaarstelling tegen lagen prijs reke
ning worden gehouden met de belangen
van velen ten plattelande, die, hoewel tot
dusver niet genietend van eenige vorm
van steunverleening, door de economische
omstandigheden in de onmogelijkheid ver-
keeren zich een zelfs zeer matig vleesch-
gebruik toe te staan.
Naar de meening van de regeering en
rekening houdend met van verschillende
zijden daaromtrent uitgebracht advies,
moet aan een beschikbaarstelling van ver
duurzaamd vleesch boven die van versch
vleesch voorloopig de voorkeur worden ge
schonken op grond van de volgende over
wegingen:
Afdoende controle op den gang van in
halve runderen ter distributie afgegeven
versch vleesch tot het keukenklaar be
werkte vleesch is niet mogelijk, hetgeen
het gevaar medebrengt, dat dit steeds op
de normale consumptiemarkt komt.
Aangezien de steungerechtigden volko
men vrij zijn in het tegen inlevering der
bons tegen lagen prijs koopen van het
vleesch, bestaat geen volkomen zeker
heid ten aanzien van den omvang van het
debiet. Het is dus niet uitgesloten, dat ter
distributie beschikbare hoeveelheden
vleesch niet worden afgenomen, welke
met het oog op de geringe houdbaarheid
van het materiaal aan bederf zullen zijn
prijsgegeven of, ter voorkoming daarvan,
haar weg zullen vinden naar de normale
vleeschconsumenten. Dit bezwaar zou zijn
uitgeschakeld indien de steun voor een
deel werd verstrekt in den vorm van bons,
rechtgevend óp ontvangst van een bepaal
de hoeveelheid in dit geval versch
rundvleesch.
Waar uit een rund vleesch van zeer uit-
eenloopende kwaliteiten kan worden gele
verd, zou by beschikbaarstelling van hal
ve runderen, de in gelijkmatigheid van het
op de bons af te geven product, tot zeer
groote bezwaren aanleiding geven. Be
schikbaarstelling in bewerkten vorm is on
uitvoerbaar, mede op grond van de houd
baarheid van versch vleesch.
In het algemeen dient niet uit het oog te
worden verloren, dat het hier gaat om een
noodzakelijke beperking van den rundvee
stapel en dat zich in de tweede plaats
daarbij aansluit het vraagstuk van den af
zet van het vleesch der overtollige die
ren.
Er moet dus een afzetmogelijkheid wor
den gevonden bij voorkeur ten goede
komend aan den steunbehoevenden Neder
lander die zich kan aanpassen bij de
mate en het tempo waarin dieren aan den
veestapel kunnen worden onttrokken.
Deze beide factoren worden beheerscht
door de maximale capaciteit der inrichtin
gen, die de dieren kunnen verwerken tot
een houdbaar product.
Bij beschikbaarstelling van versch
vleesch zou het tempo moeten worden aan
gepast aan het distributiedebiet; dit is/een
onzekere factor, welke remmend zou wer
ken op het doel, dat, van zuivelstandpunt
uit beschouwd, op een bepaald tijdstip zal
moeten zijn bereikt.
Als meest passend, voor het bewuste
BINNENLAND.
Het collectief arbeidscontract in het
bouwbedrijf. (1ste blad).
Bij een nachtelijk drama te Haelen, met
een smokkelgeschiedenis tot achtergrond,
werd een man vermoord. Zijn broer en
de dader gewond. (Gem. Ber., 3de blad).
Een arrestatie inzake den moord in den
ÏJ-polder. (Gem. Ber., 3de blad).
SPORT EN WEDSTRIJDEN.
Willy den Ouden breekt het wereldrecord
300 m. Twee Nederlandsche records
verbeterd. Het IJ opnieuw waterpolo-
kampioen (2de blad).
De voetbalcompetities. Hooge scores over
al. (2de blad).
Het Spaarnc wint den beker van den Wes
telijken Rocibond. (2de blad).
n Den Bosch winnaar op den Kerndag der
R. K. Gymnastiekfederatie (2de blad).
doel in aanmerking komend product,
wordt beschouwd het in eigen sap ver
duurzaamd vleesch.
Zou op den duur blijken, dat thans ge
voelde bezwaren tegen beschikbaarstel
ling van ander product, afdoende te onder
vangen zijn, dan zal aan het stelsel uit
breiding gegeven kunnen worden.
DE NATIONAAL-SOCIALISTISCHE
BEWEGING.
Zaterdag heeft de Nationaal-Socialisti-
sche Beweging te Utrecht, waar zij twee
jaar geleden door ir. Mussert is gesticht,
haar tweeden landdag gehouden. Het aan
tal leden, dat dezen landdag bezocht be
droeg 6000.
Vanuit het Jaarbeursgebouw werd een
tocht door de stad gehouden.
In het Jaarbeursgebouw en in Tivoli zijn
toen vergaderingen gehouden, waarop spre
kers waren de heeren G. F. Vlekke, G. v.
Geelkerken, ds. G. v. Duyl, en ten slotte
de leider ir. Mussert. Over diens intocht in
het Jaarbeursgebouw schrijft de verslag
gever van het „Hbld.":
„Ten slotte verscheen, plechtig ingeleid
door trompetgeschal, ir. Mussert, temidden
van juichende menschenmassa's. Achter
hem schreed het detachement W. A. door
de lange jaarbeursgebouwen, op den voet
gevolgd door een vaandeldrager, en daar
achter, op eenigen afstand, een lijfwacht.
Tromgeroffel begroette den leider bij zijn
komst op het podium, en pas nadat enkele
coupletten van het „Wilhelmus" waren ge
zongen, kon hij zijn rede aanvangen".
Aan het slot van het verslag der bijeen
komst in het Jaarbeursgebouw lezen we:
Reeds dozijnen uitnoodigingen tot debat
hebben mijn medewerkers en ik afgesla
gen, ajdus ir. Mussert. Debatteeren is een
liberaal-democratische gedachte, waarvoor
wij geen tijd hebben. Onze tegenstanders
hebben vrij-wel de geheele Nederlandsche
pers te hunner beschikking, parlement en
gemeenteraden en daarenboven nog de om
roep. Wij hebben twintig minuten zendtijd
gevraagd, dit is ons geweigerd, terwijl dag
in dag uit de radio ter beschikking slaat
van de politieke partijen.
Onder deze omstandigheden passen wy
