Revolver-aanslag op dollfuss
25ste Jaargang
WOENSDAG 4 OCTOBER 1933
No. 7626
S)e Êeid^elieSoii/fca/nt
DAGBLAD VOOR LEIDEN EN OMSTREKEN
DE ABONNEMENTSPRIJS bedraagt bij vooruitbetaling
Voor Leiden 19 cent per week2.50 per kwartaal
Bij onze Agenten 20 cent per week 2.60 per kwartaal
Franco per post 2.95 per kwartaal
Het Geïllustreerd Zondagsblad is voor de Abonné's ver
krijgbaar tegen betaling van 50 cent per kwartaal, by
vooruitbetaling. Afzonderlijke nummers 5 cent, met
Geïllustreerd Zondagsblad 9 cent.
Bureaux: PAPENGRACHT 32, LEIDEN
TEL. INT. ADMINISTRATIE 935, REDACTIE 15 1
GIRONUMMER 103003, POSTBUS No. 11
t
DE ADVERTENTIEPRIJS BEDRAAGT:
Gewone Advertentiën 30 cent per regel
Voor Ingezonden Mededeelingen wordt
het dubbele van het tarief berekend.
TELEFOONTJES van ten hoogste 30 woorden, waarin be-
betrekkingen worden aangeboden of gevraagd, huur eq
verhuur, koop en verkoop: f 0.50
Gistermiddag tegen halfdrie is in het
parlement te Weenen een revolver-aanslag
gepleegd op den Oostenrijkschen bonds
kanselier dr. Dollfuss, die aan den rechter
arm werd gewond.
De dader, een kort geleden ontslagen
korporaal, Dertil geheeten, is gearresteerd.
De kanselier had in het parlementsge
bouw een belangrijke zitting van de Chr.
sociale partij bijgewoond, waar hij aan het
partij bestuur zijn verdere plannen voor de
grondwetsherziening had uiteengezet en
waar hem het volle vertrouwen der party
was toegezegd. Dr. Dollfuss zou juist het
parlementsgebouw verlaten, doch stond in
óe vestibule voor de portiersloge nog even
te praten met den minister van Handel en
eenige Chr. sociale afgevaardigden. Plot
seling trad een man op hem toe, die hem
met de linkerhand een brief toestak en te
gelijkertijd de rechterhand, die hij op den
rug had gehouden, naar voren bracht en
twee schoten loste.
Dr. Dollfuss, die zijn tegenwoordigheid
van geest volkomen behield, ging de por
tiersloge binnen, maakte jas en vest open
en zeide: „Ik geloof, dat ik getroffen ben".
Onder den rechter-bovenarm zag men een
groote bloedvlek. Dollfuss zeide hierop:
„Wij hebben geen ambulance-auto noodig;
breng mij direct naar het ziekenhuis en
stelt u dr. Tomanek (een jeugdvriend van
Dollfuss) op de hoogte. Verwek echter geen
opzien".
In zijn eigen auto liet Dollfus zich daar
op naar het ziekenhuis brengen; daar werd
een Röntgen opname gemaakt, waarbij bat
volgende kon worden geconstateerd: het
eene schot ging langs de linkerzijde van de
borst door de jas, bereikte echter niet het
hemd en heeft ook geen verwonding ver
oorzaakt. Het andere schot was een
schampschot, dat deh rechterbovenarm
heeft getroffen. De kogel liep onder de
huid door en heeft geen zenuwen of bloed
vaten geraakt.
Nadat de Röntgen-fotp was gemaakt,
heeft Dollfuss den vice-kanselier Fey en
den minister van Sociale Zaken Schmidt
ontvangen. Om vijf uur 's middags hebben
de behandelende geneesheeren in een bul
letin medegedeeld, dat de verwondingen
van den bondskanselier van lichten aard
zijn en dat hij zich over het algemeen goed
gevoelt. Na verbonden te zijn heeft Doll
fuss zich naar zijn woning begeven, van
waaruit hij de eerste dagen de regeerings-
zaken zal leiden.
Welk motief had de dader?
In het parlementsgebouw had men intus-
schen, terstond nadat de aanslag was ge
pleegd, den dader gegrepen, die naar het
dichtstbijzijnde politiebureau werd overge
bracht. Daar werd hem dadelijk een ver
hoor afgenomen. Hij bleek, gelijk reeds ge
zegd, de 25-jarige ex-korporaal Rudolph
Dertil te zijn, die gedurende drie jaar tot
Mei 1933 in het bondsleger heeft gediend.
Op de vraag, waarom hij den aanslag
heeft gepleegd, antwoordde hij de aandacht
te hebben willen vestigen op 'n ander, dien
hij bekwaam acht Oostenrijks leider te zijn.
Toen men hem vroeg of hij den bonds
kanselier wilde dooden, zeide Dertil, dat
dit niet zijn bedoeling was, doch hij ver
heelde niet, dat zijn daad dit ernstige ge
volg had kunnen hebben.
Wat de motieven van Dertil zijn geweest
voor zijn aanslag, staat nog niet vast. Er
worden drie onderstellingen geuit; de eer
ste is, dat Dertil, die na zijn ontslag uit
het leger werkloos was, zich heeft willen
\\rreken. De tweede is, dat Dertil nationaal-
socialist is hij zou om zijn politieke op
vattingen uit het leger ontslagen zijn
en dat men dus met een politieken aanslag
te doen heeft. Daartegenover staat de me-
dedeeling, die Dertil zou hebben gedaan,
dat hij lid is van een sociaal-democratische
militaire organisatie.
De vice-kanselier Fey, die 's avonds door
de radio aan het publiek mededeeling deed
van het gebeurde, liet zich over Dertil's
motieven niet uit; hij verklaarde, dat het
onderzoek nog aan den gang is en dat
daarover dus nog niets definitiefs kan wor
den gezegd.
De dader een nationaal-socialist?
Naar het persbureau Vaz Dias verneemt,
is komen vast te staan, dat de pleger van
den aanslag op dr. Dollfuss, Rudolph Der
til, die aan de politie verklaard heeft geen
nationaal-socialist te zijn doch onverschil
lig te «taan tegenover de politiek, in wer-
DE OOSTENRIJKSCHE BONDS
KANSELIER SLECHTS LICHT
GEWOND. DE DADER GE
ARRESTEERD.
kelijkheid wèl nationaal-socialist is en een
functie bekleed heeft in de nationaal-socia-
listische partij, ook nog, nadat het deze
partij in Oostenrijk was verboden actief
op te tfeden. Hij woonde ten huize van zijn
stiefvader dr. Genther, die in de nat. soc.
partij een hooge functie bekleedde. Drie
jaren geleden heeft Dertil dienst genomen
in het bondsleger, doch vier maanden ge
leden werd hij wegens zijn nationaal-socia-
listische gezindheid uit het leger ontslagen.
Naar verluidt zou hij in opdracht der N.
S. D. A. P. in het derde regiment infante
rie een nationaal-socialistische cel hebben
willen vormen.
Ook zijn broer is nationaal-socialist en
deze verrichtte tot in den laatsten tijd toe
koeriersdiensten tusschen de nationaal-so
cialistische partijen in Oostenrijk en
Duitschland. Het schijnt, dat de geheele
familie Dertil, waaronder ook een zuster,
werkzaam is geweest voor de nationaal-so
cialistische party.
Een Duitse he verklaring.
De Berlijnsche nationaal-socialistische
Partei-Korrespondenz schrijft in dit ver
band: „Met betrekking tot den aanslag, die
is gepleegd door een ontslagen korporaal
van het bondsleger, die niets te maken
heeft met de nat.-soc. partij, doch behoorde
tot een marxistische militaire organisatie,
mag de N. S. D. A. P. constateeren, dat zij
altijd dergelijke gewelddaden ten scherp
ste heeft afgewezen en veroordeeld. In
hurr om de macht in- Duitschland
heeft de N. S. D. A. P. zich nooit van der
gelijke strijdmiddelen bediend en alle ele
menten, die dit beginsel niet wilden erken
nen, zonder mededoogen uit haar rijen ver
wijderd. De N. S. D. A. P., die het vertrou
wen van het geheele Duitsche volk heeft
gewonnen door de kracht van haar denk
beelden, heeft dergelijke gewelddaden niet
noodig. De aanslag te Weenen is een be
wijs, dat de innerlijke verscheurdheid van
Oostenrijk reeds zoover is voortgeschreden,
dat misdadige marxistische elementen hun
tijd gekomen achten. De N. S. D. A. P.
heeft zulk een optreden, ook in Oostenryk,
niet noodig".
Ministerraad bijeen.
Kort na den aanslag heeft de vice-kanse
lier Fey een ministerraad bijeengeroepen.
Alle ministers gaven hier uiting aan hun
vreugde over het mislukken van den aan
slag en de ministerraad liet den kanselier
weten, dat men hem eensgezind blijft steu
nen. In Dollfuss redding zag de minister
raad een beschikking der Voorzienigheid.
Het wegvoeren van den dader uit het
parlementsgebouw naar het politiebureau
veroorzaakte eenige opwinding, die echter
slechts van korten duur was. Het duurde
geruimen tijd eer hetj bericht van den aan
slag in de geheele stad was doorgedrongen.
Toen kwam in extra edities der bladen het
bericht, dat de toestand van den kanselier
volkomen ongevaarlijk was, hetwelk met
volkomen kalmte werd ontvangen.
Van talrijke kanten heeft de bondskan
selier gelukwenschen ontvangen met zijn
ontsnapping aan den aanslag. MacDonald
en sir John Simon hebben telegrammen ge
zonden, voorts de Duitsche rijksminister
van Buitenlandsche Zaken von Neurath en
de Duitsche zaakgelastigde te Weenen.
In een later medisch bulletin over de
verwondingen van Dollfuss wordt gezegd,
dat behalve de lichte schotwond aan den
rechterarm ook vlak boven het hart een
huidwond is geconstateerd, welke aan een
ricochetschot is te wijten. Het hart en de
longen zijn echter ongedeerd; de verwon
dingen zijn van lichten aard. De toestand
blijft goed, hetgeen ook hieruit blijkt, dat
Dollfuss gisteravond kardinaal Innitzer en
eenige andere persoonlijkheden, die hem
kwamen gelukwenschen, zelf ontving: zijn
arm rustte in een verband.
Dollfuss* radiorede.
Gisteravond heeft de bondskanselier een
korte toespraak gehouden voor de radio,
welke door alle zenders werd verspreid.
De bondskanselier zeide er prijs op te
stellen voor de radio te spreken, omdat er
na de gebeurtenissen als die van gisteren
allerlei geruchten en onjuiste berichten de
ronde doen. Hij wenschte de bevolking van
Oostenrijk de geruststellende mededeeling
te doen, dat hij door een gunstige beschik
king aan een ernstig onheil is ontkomen
en zich thans lichamelijk zeer goed en op
gewekt voelt. Van zijn woning uit zal hij
de regeeringszaken blyven leiden, doch dr.
Dollfuss sprak de hoop uit, morgen weer
zijn werkzaamheden op zijn departement
te kunnen gaan vervullen.
„Men kan er van overtuigd zijn", zoo be
sloot hij, „dat ik in volkomen rust en in het
diepe bewustzijn mijn plicht tegenover
mijn vaderland en allen, die in dit vader
land wonen, vervuld te hebben, met groo-
ten ernst en met vaste hand de mij gestel
de taak zal ten uitvoer brengen".
DE WERELDWERKLOOSHEID.
IN 12 LANDEN AFGENOMEN, IN VIER
LANDEN GESTEGEN.
Cijfers voor Nederland weinig veranderd.
Het Internationaal Arbeidsbureau pu-
liceert een rapport over de internationale
werkloosheid.
De statistische gegevens uit de verschil
lende landen toonen aan, dat in de maan
den Augustus en September de reeds in
het eerste halfjaar ingetreden verbetering
voortduurde. Vergeleken met 1932 wordt
vermindering der werkloosheid vastgesteld
in Australië, België, Canada, Chili, Dene
marken, Duitschland, Frankrijk, Enge
land, Ierland, Italië, Portugal en Roeme
nië. De werkloosheid in Oostenryk, Bul
garije, Tsjecho-Slowakije en Joeg-Slavië
is vergeleken met het vorige jaar, toegeno
men. De cijfers voor Nederland, Zwitser
land en Zweden geven weinig verande
ring te zien.
EINDE ZOMERTIJD.
Zaterdagavor:de klok terug.
We herinneren .er .onze. lezers .alvast
aan, dat deze week de laatste is van den
Zomertijd. Deze eindigt in den nacht van
Zaterdag 7 op Zondag 8 October a.s. Dan
zet men
DE KLOK DUS ééN UUR TERUG.
ONS FEUILLETON.
De feuilleton, waarmede wy Maandag
een aanvang maakten, zullen wij niet ver
volgen.
Wy beginnen morgen met een nieuwe,
oorspronkelijke feuilleton.
NAAR BEAURAING.
Wy wijzen er op, dat zij, die van de
onzen lezers geboden gelegenheid, om een
bezoek aan Beauraing te brengen, willen
gebruik maken, zich morgen moeten heb
ben opgegeven aan ons bureau. Vrijdag is
het te laat.
De tocht geschiedt onder deskundige en
ook onder geestelijke leiding.
BINNENLAND
HET AFSLACHTEN VAN 200.000
RUNDEREN.
Een verzoek, om daarbij de werklooze
slagersgezellen in den lande te willen
inschakelen.
Door het Hoofdbestuur van den Neder-
landschen Roomsch Katholieken Bond van
Arbeiders(sters) in de Slagers- en aan
verwante bedrijven „St. Joris", is aan het
bestuur der Rundvee-centrale te 's Gra-
venhage een verzoek gericht, om bij het af
slachten van 200.000 stuks melkkoeien de
werklooze slagersgezellen in den lande, die
met het slachten van runderen bekend zijn,
daarbij te willen inschakelen, waardoor be
doelde categorie ook de gelegenheid krijgt,
hun arbeidskracht productief te maken.
CONSUMPTIEMELKPRIJSREGELING.
De Crisis-Zuivel-Centrale maakt bekend,
dat voor de periode van 8 tot en met 14
October 1933 de prijs voor het taxe-gedeel
te van consumptiemelk, gekocht op regee-
ringscontract, voor de verschillende soorten
melk is vastgesteld op 5%, 6 en 6yK cent
per liter en dat het bedrag der afdracht op
andere in consumptie gebrachte melk is
vastgesteld op 1 cent per liter. De vastge
stelde prijs geldt af boerderii-
RAAD VOOR STUDIE EN
DOCUMENTATIE.
Samenstelling en installatie.
In het maandblad der R.-K. Staatsparty
lezen we:
„Zooals wy by onze lezers als bekend
mogen veronderstellen, heeft de Partijlei
ding ingesteld een Rood voor Studie en
Documentatie.
De instelling van dezen Raad is een on
derdeel van het werkplan, dat de Partij
leiding zich heeft gesteld te verwezenlij
ken. De taak van den Raad voor Studie
en Documentatie moet dan ook allereerst
gezien worden in het kader van het plan
der Kernvorming. De uitvoering van dit
plan zal hooge eischen stellen aan de voor
lichtende en leidende taak, welke daarbij
aan de Centrale Partijleiding is toege
dacht.
Welnu, het is allereerst de taak van
dezen Raad om als het ware als verleng
stuk van de centrale Partijleiding te die
nen bij de uitvoering van dat voorlichten
de werk.
Daarnaast zal aan dezen Raad ter ver
zorging worden gegeven den in deze tij
den vooral zoo belangrijken factor „studie
en documentatie" in onzen partij-organisa-
torischen arbeid. In voortdurende contact
met de Partijleiding zal die Raad in het
tempo, dat thans van de Partij als geheel
wordt geëischt, actueele vraagstukken kun
nen behandelen of doen behandelen, en
actueele gegevens verzamelen, welke
voor de voorlichting noodig zullen blijken.
De samenstelling van den Raad is als
volgt:
Dr. J. van Angeren, Den Haag; prof. dr.
A. Barge, Leiden; Pater dr. D. Beaufort
O.F.M„ Utrecht; mr. F. A. Bijvoet, Haar
lem; prof. mr. Duynstee, Nijmegen, ir. L.
J. M. Feber, Den Haag; mgr. dr. Th.
Goossens, Tilburg; dr. Huysmans, Eind
hoven; prof. mr. P. W. Kamphuisen, Velp;
mr. G. C. J. D. Kropman, Amsterdam;
Pater mr. R. Regout S.J., Nijmegen; mr.
H. van Wageningen, Den Haag; mr. dr. P.
J. Witteman, Amsterdam.
Het geeft groote voldoening te mogen
vaststellen, dat alle personen, die door het
Partijbestuur waren uitgenoodigd in den
Raad zitting te nemen, het plan van het
nieuwe instituut van harte toejuichten en
met het doel er van instemden. Slechts
twee genoodigden hebben om redenen van
zuiver persoonlijken aard geaarzeld de
benoeming te aanvaarden. Wij vertrouwen
echter deze bezwaren alsnog te kunnen
ondervangen.
In elk geval is het een verheugend ver
schijnsel, dat zoovele partijleden uit intel-
lectueelen kring bereid zijn gevonden een
concreet en hoogst belangrijk aandeel in
het partij werk te aanvaarden. Daardoor
worden de banden met die onmisbare
groep voor de Partij verstevigd en geacti
veerd.
De Raad van Studie en Documentatie
zal op Zaterdag 14 October a.s. om 14.30
uur worden geinstalleerd en daarna zijn
werkzaamheden aanvangen.
Mogen deze strekken tot groot nut en
heil voor de vruchtbare werkzaamheid der
R.-K. Staatsparty."
JAARVERGADERING A. B. T. B.
Enkele moties aangenomen.
Aan het eind van de Maandag en Dins
dag te Arnhem gehouden algemeene jaar
vergadering van den Aartsdiocesanen Boe
ren- en Tuindersbond werd o.m. een mo
tie aangenomen, waarin gewezen werd op
den toestand der hypotheekboeren en
waarin de regeering verzocht wordt deze
categorie landbouwers onverwijld te hel
pen door zoo spoedig mogelijke invoering
indiening van het ontwerp-jacht wet. Voorts
nam de vergadering een motie aan, waar
in bij den Minister op ruimer vrijstelling
van betaling van grondlasten voor de boe
ren wordt aangedrongen. Tenslotte sprak
de vergadering zich bij motie uit tegen het
gezamenlijk vergaderen van afdeelingen
van den A. B. T. B. of leden van afdeelin
gen, met afdeelingen van die land- of
tuinbouworganisaties welke niet zijn aan
gesloten bij de drie erkende Centrale land
bouworganisaties. Voor vergaderingen met
afdeelingen van de Centrale Landbouw
organisaties is echter vooraf de goedkeu
ring van den Bondsadviseur van den A. B.
T. B. vereischt.
HET RAPPORT VAN DE STAATS
COMMISSIE-SCHOUTEN.
Naar de „N. R. Crt." verneemt, zal nog
aan het einde van deze maand het rapport
der staatscommissie-Schouten nopens de
normen der salarissen van het personeel
der provincies, waterschappen en gemeen
ten verschijnen.
VOORNAAMSTE NIEUWS.
BUITENLAND.
Revolutie-aanslag op den Oostenrijk
schen bondskanselier dr. Dollfuss. De kan
selier slechts licht gewond. Was de dader
een nationaal-socialist? (1ste blad).
De politieke kant der Duitsche Joden
kwestie in den Volkenbond. (2de blad).
Het kabinet-Lerroux in Spanje afgetre
den na een motie van wantrouwen.. (2de
blad).
Bloedige gevechten te Havana de blad)
BINNENLAND.
Auto op onbewaakten overweg te Kwa-
dendamme door motortrein gegrepen. Twee
gewonden. (Gem. Beri., 3de blad).
Oude diefstal van 37.000 te Rotterdam
opgehelderd (Gem. Ber., 3de blad).
Fantastisch verhaal van een Holland-
schen zwerver, die aangezocht zou zijn
brand te stichten in den Rijksdag (Gem.
Ber., 3de blad).
LEIDEN.
De herdenking van Leiden's Ontzet (2de
blad).
VERHOOGING VAN DEN ACCUNS OP
SIGAREN.
Maandag werd te 's-Hertogenbosch een
gecombineerde vergadering gehouden van
het Noordelijk Verbond van Sigarenfabri
kanten en de Nederlandsche R. K. Bond
van Sigarenfabrikanten ter bespreking van
het ingediende wetsontwerp tot verhooging
der accijns op sigaren van 10 tot 22y,
dat a.s. Donderdag in de Tweede Kamer
zal behandeld worden.
Na uitvoerige debatten concludeerde de
vergadering, dat de sigarenindustrie geen
nieuwe heffing meer kan dragen, behalve
de op te leggen 2 yt als compensatie der
omzetbelasting.
Aan het bestuur werd volmacht gegeven
zijn actie te richten op intrekking van het
wetsontwerp, op voorlichting der Kamer
leden en de actie te steunen door een be
roep op de publieke opinie. Er werd beslo
ten het volgende telegram aan den minis
ter van financiën te zenden:
„Vereenigde sigarenfabrikanten uit alle
deelen van het land in vergadering bijeen
ter bespreking accijnsverhooging waar
schuwen tegen funeste gevolgen voor si
garenindustrie. Voorgestelde verhooging
zal onontkoombaar leiden tot ontwrichting
bedrijven, schade Indische tabakscultuur
en werkloosheid van zeker 10.000 of meer
arbeiders. Indirecte nadeelen overtreffen
directe voordeelen.
Verzoeken dringend conferentie".
Steun aan de rietcultuur.
In verband met den steunmaatregel ten
behoeve van de rietcultuur, gewas 1933,
verzoekt de Regeeringscommissaris hem
ten spoedigste, in ieder geval vóór 6 Oc
tober a.s., een nauwkeurige opgave te wil
len verstrekken van de aanwezige voor
raden riet per 1 October 1933, alsmede van
de plaatsen, waar het riet staat en wel
voor zoover dit betrekking heeft op:
a. matriet,
b. ongesorteerde gorsbossen, met vermel
ding van dikte.
Indien riet van meer dan een gewas nog
aanwezig is, moeten de hoeveelheden van
elk jaar afzonderlijk worden vermeld. Bui
ten beschouwing kan blijven het riet, het
welk nog aanwezig, doch reeds verkocht
is. Toezending in gefrankeerde enveloppe
moet geschieden aan den Regeeringscom
missaris voor de stcAmverleening aan de
rietcultuur, Nieuwe Weg 10 te Werken
dam.
Steun aan de Griendcultuur.
In verband met de steunverleening aan
de Griendcultuur, gewas 1933, verzoekt
de Regeeringscommissaris hem ten spoe
digste te willen opgeven:
a. de voorraad bossen witte 6 voets en
5 y? voets hoepels per 1 October 1933, ge
maakt van stokken uit den laatsten oogst;
b. de voorraad bossen witte 6 voets en
5 y2 voets stokken per 1 October 1933,
resp. van 39 en 52 stuks per bos, eveneens
alleen van den laatsten oogst.
Deze opgave moet vóór of op 6 October
a.s. in het bezit zijn van den Regeerings
commissaris voor steunverleening aan de
griendcultuur. Nieuwe Weg 10, Werken
dam. In de opgave moet ook worden opge
nomen, hetgeen reeds verkocht, maar nog
niet geleverd is.
