24ste Jaargang
ZATERDAG 30 SEPTEMBER 1933
DAGBLAD VOOR LEIDEN EN OMSTREKEN
Bureaux: PAPENGRACHT 32, LEIDEN
TOCH NOG EEN VERRASSING
TE LEIPZIG.
VOORNAAMSTE NIEUWS.
No. 7624
D£ ABONNEMENTSPRIJS bedraagt bij vooruitbetaling:
Voor Leiden 19 cent per week2-50 per kwartaal
Bij onze Agenten 20 cent per week 2.60 per kwartaal
Franco per post 2.95 per kwartaal
Het Geïllustreerd Zondagsblad ie voor de Abonné's ver
krijgbaar tegen betaling van 50 cent per kwartaal, bij
vooruitbetaling. Afzonderlijke nummers 5 cent, met
Geïllustreerd Zondagsblad 9 cent
TEL. INT. ADMINISTRATIE 935, REDACTIE 15 D
GIRONUMMER 103003, POSTBUS No. 11
DE ADVERTENTIEPRIJS BEDRAAGT:
Gtwone Advertentiën 30 cent per regel
Voor Ingezonden Mededeelingen wordt
het dubbele van het tarief berekend.
TELEFOONTJES van ten hoogste 30 woorden, waarin be-
betrekkingen worden aangeboden of gevraagd, huur eq
verhuur, koop en verkoop: 0.50
V Een gewaarschuwd man
Een gewaarschuwd man geldt voor twee.
Maar dan schijnen onder ons, Katholie
ken, toch nog velen niet gewaarschuwd te
zijn voor stelsels als het fascisme en het
nationaal-socialisme, waaraan eigen is een
onchristelijke overdrijving van het „natio
nale" begrip, van „nationale gevoelens".
Of: zij hebben de gegeven waarschu
wing niet willen verstaan!
Er zijn n.l. nog velen, die klaarblijkelijk
de dwaling, welke feitelijk aan deze
stelsels ten grondslag ligt, niet doorzien.
Daarvan kunnen voorbeelden gegeven
worden.
Zoo hadden wij b.v. in een verslag van
de R.K. Werkgeversvereeniging, waar de
gelegenheid zich daarvoor opdrong, (men
zie een bericht elders in dit nummer)
stellig verwacht een directe of zijdeling-
sche verwijzing naar de gevaren van de
hier bedoelde staatkundige stelsels, samen
gaande met een herinnering aan de waar
heid, dezer dag&n door.... prof. Veraart
kernachtig aangeduid, ni. dat het nooit
méér de tijd is dan nu voor een staatkun
dige eenheid der Katholieken. Dit wil
len wij hier slechts even terloops op
merken.
Wjj willen het nog eens klaar zeggen:
fascisme en nationaal-socialisme hebben
gemeen een overschatting van de macht
van den Staat een overschatting, welke
zoo ver gaat, dat zij veel op aanbidding
van staatsalmacht gelijkt
Het fascisme en het nationaal-socialisme
wijzen geen andere bron van het gezag aan
dan de macht
En dat is voor ons, Katholieken, het
principieele bezwaar; dat maakt voor
ons de genoemde stelsels principieel
onaanvaardbaar.
In een politieke rede, gisteren te 'sGra-
venhage gehouden, wees prof. mr. Aalberse
in een enkel voorbeeld op het practisch het
dictatoriaat beteekent:
Wanneer b.v. de omzetbelasting was
gekomen onder een dictator, dan zou
deze door diens handteekening onge
wijzigd, volgens het ontwerp-de Geer
zijn ingevoerd. Wat zou de midden
stand gezegd hebben?
Het is merkwaardig, hoe zoowel in
het Italiaansche als in het Duitsche
stelsel een groote minachting voor het
volk in zijn geheel spreekt: „Het volk
is er om geregeerd te worden".
In dit verband vestigen wij hier ook
gaarne de aandacht op een kruis kopje in
de „Maasbode" van gisteravond.
Vaderlandsliefde is burgerdeugd en
-plicht. Maar wat men onder „nationa
lisme" begrijpt is de overdrijving van
het nationaal gevoel, een overdrijving,
die monsterachtige afmetingen kan
aannemen.
„De Trom", het officieel orgaan van
het Nationaal Jongeren Verbond, dat
ook in katholieke kringen van alle
smetten vrij werd geacht, doet aan die
overdrijving niettemin braaf mede.
Het poneert niet meer of minder dan
de stelling, dat iedere natie zichzelf tot
wet is en diensvolgens „nationale" op
vattingen door andere volken dienen
te worden geëerbiedigd.
Afgezien blijkbaar van de vraag of
er nog zoo iets is als een algemeen,
universeel „internationaal" mag men
niet meer zegen geldende zedewet.
De overweging b.v. der „m oge-
1 ij k h e i d, dat de huidige Duitsche
regeering volkomen overeen komt met
het nationale ideaal van dat Volk"
dient aan alle buitenlandsche critiek
het zwijgen op te leggen.
Wie zich zulke critiek toch zou ver-
oorlooven, zich plaatsende op de ba
sis der voor alle naties gelijkelijk van
kracht zijnde zedelijke beginselen,
wordt door de „Trom"-redactie als een
„democraat", een „pacifist" of „inter
nationalist nagewezen.
De „nationale" overdrijving ligt op
dit alles duimen dik.
De Katholieken moeten voor stelsels al3
het fascisme en nationaal-socialisme even
zeer gewaarschuwd zijn als voor Marxisme
en liberalisme.
VAN DER LUBBE BEKENT DE BRANDSTICHTING IN HET
RIJKSDAGGEBOUW.
NOTA-WISSELING TUSSCHEN BERLIJN EN MOSKOU.
Vrijdagmiddag even voor de sluiting van
de zitting toen het getuigenverhoor geslo
ten was verklaard, heeft zich te Leipzig
in het Rijksdagbrandproces nog een ver
rassing voorgedaan.
De journalisten hadden in het vooruit
zicht op eenige dagen vacantie reeds gere
kend op een vroege sluiting, toen de pre
sident nog de eigenlijke brandstichting in
het Rijksdaggebouw, waarover tot nu toe
nog geen woord gesproken is, ter tafel
bracht.
De president verzocht Van der Lubbe
openhartig te vertellen, hoe hij den brand
heeft aangestoken.
Van der Lubbe zwijgt en houdt het hoofd
gebogen. Er ontspint zich dan een spel van
vragen en antwoorden tusschen den pre
sident en Van der Lubbe, waarbij de ver
dachte of wel geen antwoord geeft, of zich
zelf tegenspreekt. Ten slotte stelt de pre
sident dan de vraag, of Van der Lubbe be
kent het Rijksdaggebouw in brand te heb
ben gestoken, waarop Van der Lubbe be
vestigend antwoordt.
President: Wanneer hebt ge het besluit
daartoe genomen?
Van der Lubbe: Dat kan ik niet zeggen.
De president: U moet ons nu eindelijk
eens vertellen, hoe alles gegaan is. Als een
verdachte weigert te spreken, dan blijft mij
niets anders over, dan dienovereenkomstig
mijn maatregelen te nemen.
De president onderbreekt dan de zitting
een wijle; er worden twee groote borden
opgesteld met schetsen van het Rijksdag
gebouw. Na de pauze geeft de president
aan de hand van verdachte's mededeelingen
gedurende het vooronderzoek den weg aan,
dien Van der Lubbe heeft genomen. Met
een langen stok geeft een ambtenaar tel
kens op de kaart de punten aan, welke
de president bespreekt.
Ge zijt dus, aldus de president tot Van
der Lubbe, nadat u tegen negen uur bij
den Rijksdag waart aangekomen, rechts van
den grooten uitgang, langs den buitenkant
naar boven geklauterd en na over de ba
lustrade geklommen te zijn, kwaamt ge op
het balkon voor het eerste raam van de
restauratie-kamer. De president gee^t dan
verder een uitvoerige beschrijving van den
zoogenaamden brandweg, d.wjL van den
weg, dien Van der Lubbe door het Rijks
daggebouw gevolgd heeft.
De president besluit met de woorden:
„U hebt aan het eind van uw verhoor me
degedeeld, dat ge gelooft voor het volvoe
ren van de geheele brandstichting 15 20
minuten gebruikt te hebben. De proeven,
die daarop genomen werden hebben uitge
wezen, dat het mogelijk is in dezen tijd den
vereischten weg af te leggen en de brand
stichting uit te voeren. Hierop zou ik den
verdachte thans met nadruk willen wijzen.
Hij heeft deze uiteenzettingen gevolgd en
heeft de juistheid daarvan bevestigd". De
zitting wordt daarna verdaagd tot Woens
dagmorgen om halftien.
HET JOURNALISTENCONFLICT MET
MOSKOU.
Scherpe nota der Duitsche regeering.
In verband met de uitwijzing der Duit
sche persvertegenwoordigers te Moskou uit
de sovjet-unie, waartegen deze journalis
ten en ook de Duitsche zaakgelastigde te
Moskou onmiddellijk geprotesteerd heb
ben, heeft het Duitsche rijksministerie van
buitenlandsche zaken de nota doen toeko
men aan de ambassade van de unie van
socialistische sovjet-republieken te Berlijn.
Hierin wordt o.m. gezegd:
Sedert maanden heeft de berichtgeving
van de vertegenwoordigers der sovjetpers
tot groote ergernis aanleiding gegeven. De
berichtgeving, in het bijzonder die van de
officieele en officieuse persvertegenwoor
digers, mist niet alleen de te verwachten
gebruikelijke correctheid, doch was steeds
zeer tendentieus en bevatte voortdurend
scherpe aanvallen op het Duitsche volk en
de Duitsche regeering.
Herhaaldelijk is de sovjetregeering op
het onhoudbare van dezen toestand op
merkzaam gemaakt en is haar ingrijpen
verzocht, zonder dat eenig resultaat was
te merken.
Niettemin ondergingen de sovjet-Russi
sche persvertegenwoordigers in Duitsch-
land geen enkele discrimineerende behan
deling. Wanneer in den laatsten tijd pers
vertegenwoordigers onaangename bejege
ningen ondervonden, moet men niet ver
geten, dat de tendenz van hun berichtge
ving had geleid tot groote verontwaardi
ging bij de openbare meening in Duitsch-
land, die van deze berichtgeving kennis
kreeg doorde voortdurende radio-uitzen
dingen in de Duitsche taal uit de sovjet
unie.
Anderzijds moet geconstateerd worden,
dat de te Moskou wonende Duitsche pers
vertegenwoordigers tijdelijk zelfs niet zon
der bijzondere toestemming van de sovjet
autoriteiten Moskou mochten verlaten. Hun
berichtgeving was onderworpen aan een
permanente controle. Geen enkel bewijs
van tendentieuse berichtgeving dezer Duit
sche journalisten kan gegeven worden. De
grondslag om door een zakelijke berichtge
ving de vriendschappelijke betrekkingen
tusschen beide landen te dienen, is door
de Duitsche persvertegenwoordigers steeds
in acht genomen, door de Russische pers-^
vertegenwoordigers te Berlijn bijna altijd
aangetast.
Op grond hiervan kan het rijksministerie
van buitenlandsche zaken de juistheid van
den door de sovjetregeering getroffen
maatregel niet erkennen. De represaille
tegen de Duitsche journalisten te Moskou
vindt geen rechtvaardiging in een voorval,
waarvoor de Berlijnsche sovjet-correspon
denten zelf de verantwoordelijkheid dra
gen. De uitwijzing der Duitsche journalis
ten uit de sovjet-unie is ook uit journalis-
tiek-politiek oogpunt onbegrijpelijk en is
een zware beproeving voor de vriendschap
pelijke verhouding tusschen de beide lan
den, waarvoor de sovjet-regeering alleen
verantwoordelijk is.
BINNENLAND
ALGEMEENE R.K. WERKGEVERS
VEREENIGING.
Vergadering van het Dagelijksch Bestuur.
Op 21 September LL kwam het Dage
lijksch Bestuur der Algemeene R.-K.
Werkgevers Vedeeniging onder voorzitter
schap van mr. M. P. L. Steenberghe te
's-Gravenhage bijeen.
De vergadering hield zich in de eerste
plaats bezig met den inhoud van de Troon
rede en de Millioenennota. Besloten werd
in overleg te treden met de drie andere
R.-K. sociale organisaties, teneinde een
gemeenschappelijk standpunt omtrent de
economische politiek te formuleeren, en
daarvoor ten spoedigste een bespreking
met de R.-K. Kamerfractie aan te vragen.
Naar aanleiding van 'n krantenbericht
waarin vermeld stond, dat de diocesane
commissie van samenwerking in Limburg
tot de conclusie is gekomen, dat het lid
maatschap van de R.K. Standsorganisaties
onver eenigbaar is met dat van nationaal-
socialistische of fascistische vereenigingen
of groepeeringen, nam het bestuur het na
volgende standpunt in.
Afgescheiden van de vraag, of het be
richt in den vorm, waarin het gepubli
ceerd werd, de juiste meening der betrok
ken diocesane commissie weergeeft, moet
worden opgemerkt, dat het buiten de be
voegdheid van een diocesane organisatie
ligt zelfstandig over een dergelijk alge
meen vraagstuk een oordeel in het open
baar uit te spreken.
Wat de zaak zelf betreft, werd vastge
steld, dat de eischen voor het lidmaatschap
der A. R. K. W. V. zijn neergelegd in de
statuten der vereeniging.
Daarin wordt geen enkele voorwaarde
gesteld omtrent de aansluiting, of het
verbod van aansluiting der individueele
leden bij een bepaalde politieke partij of
groepeering.
De A. R. K. W. V. als zoodanig staat
onafhankelijk van eenige politieke partij
en bemoeit zich dan ook niet met politie
ke partijvorming of verkiezingsactie. De
zeer gewaardeerde goede verstandhouding
met de R.-K. Staatsparty is hiermede al
lerminst in strijd.
Het bestuur besloot ook in de toekomst
onvoorwaardelijk het steeds ingenomen
standpunt te handhaven.
(Dat „onvoorwaardelijk" is beslist te
sterk, 't Zou dwaas en meer dan dwaas
zijn, indien een R.-K. sociale vereeniging
zou toelaten, dat haar leden lid zijn van
een publieke organisatie, welker bestaan
en actie in strijd is met de rechten en be
langen van Kerk en Godsdienst! Red.
„L. Crt.").
Naar aanleiding van de door de Twee
de Kamer aangenomen wet op de Omzet
belasting werd besloten gegevens te ver
zamelen omtrent grondstoffen der indus
trieën, die by Algemeenen Maatregel van
Bestuur in de tabel der vrijstellingen die
nen te worden opgenomen.
De verwachting werd uitgesproken, dat
Zijn Exc. de Minister van Financiën be
doelde vrijstellingen op zeer ruime schaal
zal toestaan, omdat de administratieve
rompslomp verbonden aan het inzenden
bij den inspecteur der accijnzen van een
dubbel der bestelorders voor grondstof
fen en het registreeren en controleeren
dezer gegevens tot een enorme uitbreiding
van het ambtenarencorps zal moeten lei
den.
Verder zal er bij de Regeering op wor
den aangedrongen maatregelen te nemen
teninde te voorkomen, dat in afwachting
van de invoering der wet abnormale hoe
veelheden belaste goederen worden inge
voerd en de positie van de Nederlandsche
zwaard.
Het ontwerp Indische Tariefwet zal
naar het oordeel der vergadering er toe
leiden, dat aan den export vanuit de Wes-
tersche landen opnieuw een zware slag
zal worden toegebracht, doordat het hoo-
ge waarderecht den voorsprong der goed-
koopere Japansche goederen belangrijk zal
vergrooten.
Van alle zijden komen bij het be
stuur gedetailleerde klachten binnen over
de verscherpte Duitsche concurrentie door
middel van allerlei soorten gedeprecieer-
de Marken. Herhaaldelijk is het Ministe
rie van Economische Zaken op dezen met
den dag onrustbarender wordenden toe
stand opmerkzaam gemaakt.
Betreurd werd, dat de Regeering tot nu
toe van haar bevoegdheden neergelegd in
de Clearingwet en de Crisisinvoerwet geen
gebruik heeft gemaakt om aan deze dum
ping-politiek radicaal een einde te ma
ken.
Als lid der Commissie van Advies
Lz. de Bedrijfsradenwet werd aangewezen
dr. L. G. Kortenhorst.
ROME-REIS VAN DEN R. K. VROUWEN
BOND.
De Rome-Reis, georganiseerd door den
R. K. Vrouwenbond in Nederland, waar
van reeds eerder is melding gemaakt, zal
plaats hebben in de Goede Week van 1934.
Het hoofddoel der reis is natuurlijk: het
verdienen der jubileum-aflaat in de Basi
lieken: St. Pieter, SL Paulus buiten de
Muren, Maria Maggiore en St. Jan van
Lateranen; doch tevens kunnen zij, die in
dezen tijd mee ter bedevaart gaan, de ker
kelijke plechtigheden van Witte Donder
dag, Goede Vrijdag, Paasch-Zaterdag en
Paschen in vollen luister meemaken.
Daarnaast staan op het program mooie
autotochten, bezoeken aan de H. Trap,
Forum Romanum, Colliseum, Pincio,
Pantheon, Engelenburcht, enz. enz. en een
audiëntie by Z.H. den Paus.
Tevens kunnen degenen, die hierin be
lang stellen, de openingsvergadering mee
maken van het congres der Internationale
Unie van R. K. Vrouwenbonden, dat in de
Paaschweek zal gehouden worden en waar
van de officieele opening plaats lieeft op
Paasch-Maandag. Dit samenkomen van af
gevaardigden van 56 bonden uit 28 lan
den, in tegenwoordigheid van Zijne Emi
nentie Kardinaal Dolci, den Protector der
Internationale Unie en onder leiding van
het Bestuur der Unie, waarvan Mevrouw
F. Steenberghe-Engeringh de voorzitster,
Mejuffrouw M. Romme de secretaresse-
penningmees ter esse en Monseigneur Dr. J.
H. E. J. Hoogveld de Geestelijk Adviseur
is, zal veler belangstelling inboezemen. Na
dere berichten over dit congres zullen ter
gelegener tijd worden geplaatst.
Wie deze openingsvergadering wenscht
mee te maken, geve hiervan tegelijk met de
opgave van de reis, kennis aan het Cen
traal Bureau van R. K. Vrouwenbonden te
Utrecht, dat voor de toezending van een
entreek aart zal zorg dragen.
De duur der reis is 10 of 11 dagen. Ver
trek Maandag of Dinsdag in de Goede
Week. De geheele reis staat onder de zeer
bekwame leiding van een reisbureau.
Ten spoedigste wordt het geheele pro
gramma der reis bekend gemaakt. Al de
genen, die voor zich of voor familie en
kennissen een programma of prijsopgave
wenschen te ontvangen, kunnen dit be-
richUn aan het Centraal Bureau van R. K.
Vrouwenbonden, Mariaplaats 33bis, Utrecht
waar tevens deelnemers(sters) zich voor
de reéa kunnen laten inschrijven. Bij de
opgave storte men 25.inschrijvingsgeld,
in mhftdering op de reiskosten.
Chr. Bak,
Directrice Centraal Bureau van
R. K. Vrouwenbonden.
Dit nummer bestaat uit vijf bladen
waaronder geïllustreerd Zondags
blad.
BUITENLAND.
Van der Lubbe bekent den brand in het
Rijksdaggebouw te hebben gesticht. (1ste
blad).
De Nederlandsche resolutie bij den Vol
kenbond insake het Jodenvraagstuk. (3de
blad).
Een Ontwapeningscompromis bereikt?
(3de blad).
BINNENLAND.
Moordaanslag te Amsterdam. De dader
gearresteerd. (Gem. Ber. 2de blad en Laat
ste Ber.),
ONZE WINKELWEEK-PRIJSVRAAG
DE UITSLAG
Dagen lang zijn de oplossingen binnen
gestroomd op onze winkelweekprijsvraag,
die zich blijkens de berg inzendingen, wel
in de algemeene belangstelling heeft mo
gen verheugen.
Honderden zijn er aan 't zoeken ge
slagen naar den slagzin, die op listige wijze
in het versje „Nederlandsche Week" ver
borgen was.
Enhet mag misschien eenige moeite
hebben gekost, maar te vinden was de
slagzin tenslotte en de honderden lezeres
sen en lezers bijna duizend zonden de
oplossing in hebben dan ook haast allen
de juiste oplossing gevonden.
Deze was onze bekende slagzin:
De Leidschc Courant voor stad en land
Wel schreven er velen schijnbaar wan-
boffers in de wereld der prijsvragen dat
zij hoopten, nu eens een prijsje te mogen
winnen, maar er waren nu eenmaal maar 12
prijzen, toch al een behoorlijk aantal,
en bij ongeveer 1000 inzenders moeten
er nu eenmaal bijna duizend worden te
leurgesteld. Dat is een onhebbelijkheid van
prijsvragen en raadsels, een noodzakelijk
kwaad, maar waarmede onze verstandige
lezeressen en lezers natuurlijk van tevoren
rekening hebben gehouden.
Ook waren er, die hun oplossing in vers
vorm inkleedden om een beetje in den stijl
van Troubadour te blijven. Sommigen van
hen maakten er een naamvers van door
als beginletters der versregels de letters te
nemen van den slagzin of van het woord
Troubadour.
Indien deze dichteressen en dichters
geen prijs wonnen, spijt het ons natuurlijk
werkelijk en wij brengen hun voor hun
dichterlijke oplossing onzen hartelijken
dank.
De prijswinnaars tenslotte zyn:
1. Fototoestel: Mej. Rie Roeters, Lelie
straat 8, Leiden.
2. Paar Voetbalschoenen: A. Gussenho
ven, Groenhovenstraat 3, Leiden.
3. Klokje: M. v. d. Vlugt, Zandsloot,
Voorhout.
4. Klokje: C. Beek, Rijndijk A 356, Ha-
zerswoude.
5. Vulpenhouder: P. van Bezu, Nieuw-
straat 5, Lisse.
6. Vulpenhouder: Clazina Verhaar, Oud-
Ade E 34.
7. Vulpenhouder. M. van Lieshout,
Bronckhorststraat 41a, Leiden.
8. Vulpotlood: G. Schretlen, St. Elisa
beth Ziekenhuis, Leiden.
9. Vulpotlood: C. Paardekooper, Hooge-
woerd 19, Leiden.
10. Vulpotlood: W. J. Schalkwijk, Nieuw-
straat 103, Boskoop.
11. Roman: B. Resink, Valkenierslaan 7,
Ginneken.
12. Roman. J. van Maren, Stompwijksche
weg 166, Stompwijk.
De prijzen kunnen a.s. Woensdag aan
ons bureau worden afgehaald of worden
nadien aan de winnaars toegezonden.
VAKBEWEGING.
Van de vakbonden, aangesloten tyj het
R.-K. Werkliednverbond bedroeg op 1 Juli
1.1. het ledental 198.303 tegen 198,240 op 1
April of een toeneming van 63 leden. Zoo
als reeds eerder werd medegedeeld liep
van het Chr. Nat. Vakverbond het aantal
leden in het 2e kwartaal 1933 terug met
310 en van het Ned. Verbond van Vak-
vereenigingen met 4466.. Ook van de an
dere Vakcentralen (Nat. Arbcids Secre
tariaat en Ned. Vakcentrale) vertoont
het ledental een dalende lijn.
