4 TREFFERS
DE BRANDSTICHTINGEN
VAN v. d. LUBBE
M. BRINKS - TURFMARKT II - TEL. 2336
VRIJDAG 29 SEPTEMBER 1933
DE LEIDSCHE COURANT
EERSTE BLAD PAG. 2
HAARLEMMERSTRAAT 130-136.
m6t eoroman4e\
Deie bonnen ziln goud voor U, wissel ze spoedig in! Alleen geldig zoolang de voorraad strekt.
BAROMETER.
TELEGRAFISCH WEERBERICHT
naar waarnemingen verricht in den
morge-rv van 29 Sept. 1933, medegedeeld
door het Kon. Ncd. Meteorol. Instituut
te De "ildt.
Hoogste barometerst.: 772.0 te Helsingf rrs
Laagste barometerst.: 757.0 te Andaner.
Verwachting tot den avond van 30 Sept.:
I Zwakke veranderlijke
wind, later uit Zuide
lijke richtingen, ne
velig tot zwaar of
half bewolkt, weinig
of geen neerslag, wei
verandering in
temperatuur.
Terwijl in het Oosten en Zuiden de 1 uch-t
drukverdeeling zich niet noemenswaard
wijzigde, kwam er in het Westen een groo-
to verandering tot stand. Op de plaats op
den Oceaan waar gisteren een luchtdruk
beneden 750 mm. gevonden werd, met stor
men uit Zuid-Oost en Zuid, is de barometer
gestegen tot dezelfde hoogte als in Fin
land. Deze barometersstijging is reeds tot
IJsland genaderd en geeft daar aanleiding
tot een inval van koudere winden uit het
Poolgebied. In het Zuiden^ kwamen plaat
selijk nog zware regens voor, thans eenter
ook aan de Baskische kust. Voor onze om
geving is voorshands nog weinig verande
ring in den toestand van droog weer met
continentale winden en des nachts en des
morgens mist in het vooruitzicht.
LUCHTTEMPERATUUR
Temperatuur des middags te half drie
18.2 gr. C.
LICHT OP VOOR FIETSERS c.a.:
Van Vrijdagnamiddag 7.13 uur tot
Zaterdagmorgen 6.28 uur.
HOOG WATER.
Te Katwijk: op Zaterdag 30 Sept. nam.
1.25 uur.
WATERTEMPERATUUR.
Zweminrichting Hooge Rijndijk om 7
uur 17.5 gr. C.
Zweminrichting „De Zijl" om 7 uur.
16.— gr. C.
DF STAKING ONDER GRONDWERKERS
IN DE HAARLEMMERMEER.
De plaatsvervangende rijksbemiddelaar
mr. Bijlevelt heeft gisteren opnieuw een
bespreking gehad met de vertegenwoordi
gers van de arbeidersorganisaties, waarvan
de leden reeds verscheidene maanden sta
ken bij den aanleg van den straatweg door
dc Haarlemmei'meer. Mr. Bijlevelt, die zich
uitvoerig over het arbeidersstandpunt liet
voorlichten, zal nu een bespreking hebben
met den aannemer, den heer De Rooij te
Amsterdam.
MR. DUYS NIET GEROYEERD.
Het S.-D. Kamerlid trekt van leer tegen
de leiding van „Het Volk".
In de Woensdagavond in de Galerij te
Den Haag gehouden vergadering van de
S. D. A. P., afdeeling VI Den Haag, zijn
twee moties tegen het Tweede Kamerlid
mr. J. E. W. Duys in behandeling geko
men.
In de eerste motie werd voorgesteld mr.
Duys als lid van de S. D. A. P. te royee-
ren; in de andere werd den heer Duys ver
zocht zijn Kamerzetel ter beschikking
van de partij te stellen naar aanleiding
van het verschijnen van zijn brochure en
het bekende interview in „De Telegraaf".
Het resultaat van de debatten, die tot
bij twaalven duurden, was dat beide mo
ties werden ingetrokken.
Naar „De Telegraaf" verneemt is de
heer Duys in 'n rede van twee uur scherp
van leer getrokken, vooral tegen de
hoofdredactie van „Het Volk", wel'.: blad
z.i. het land en de partij op leugenachtige
wijze over deze kwestie heeft ingelicht.
De aangelegenheid is nog niet geheel af
gehandeld en de debatten zullen vermoe
delijk later worden voortgezet. De afdee
ling VI had reeds vroeger een motie van
afkeuring tegen mr. Duys aangenomen.
Blijkbaar onder den indruk van het be
toog van den heer Duys heeft men beide
gisteravond behandelde moties ingetrok
ken.
COMMUNISTEN IN HAARLEM.
Kunnen geen gemeentelijke gebouwen
en terreinen huren.
In de vergadering van den Haarlem-
schen raad heeft de voorzitter op vragen
van den communist Peper waarom de
communistische partij het gemeentelijk
concertgebouw niet kon huren geantwoord
dat er nog huurschuld was. Tevens deel
de hij mede, dat B. en W. besloten hebben
geen gemeentelijke terreinen of gebouwen
meer te verhuren aan de C. P. of aanver
wante partijen of vereenigingen, omdat
daarvan het voornaamste doel is de be
staande gezagsverhoudingen daadwerke
lijk omver te werpen welke B. en W.
juist geroepen zijn hoog te houden.
Hierover ontspon zich een uitvoerig de
bat. De S. D. A. P. alleen was het met het
besluit van B. en W. niet eens.
De communist Peper diende ten slotte
een motie in om het besluit van B. en W.
teniet te doen.
Deze werd verworpen met 209 stem
men.
MILITAIR AMBTENAAR LID DER
S. D. A. P.
Ambtenarengerecht wijst beroep tegen
ontslag-besluit af.
Het Ambtenarengerecht te 's-Graven-
hage heeft uitspraak gedaan omtrent het
beroep van den heer Voordewind, die is
ontslagen als ambtenaar van den topogra-
fischen dienst van het departemnt van
Defensie, omdat hij geweigerd had de be
kende verklaring te teekenen, dat hij geen
lid van de S. D. A. P. was en heeft zijn
ontslag gehandhaafd.
Nadat het gerecht zich competent ver
klaard had van dit beroep kennis te ne
men, ging het na of klager wegens onge
schiktheid ontslagen kon worden. Het ge
recht nam aan, dat de minister hem te
recht op grond daarvan kon ontslaan,
daar hij lid is gebleven der S. D. A. P.
Het is de taak der regeering er voor te
waken, dat orde en rust onder alle om
standigheden gewaarborgd zijn, aldus
overwoog het college verder, zoodat de
overheid ook te allen tijde op haar per
soneel moet kunnen vertrouwen. Juist in
critieke oogenblikken, als er b.v. oorlog
dreigt, moet men er zeker van zijn, dat
de ambtenaren op hun post blijven en hun
plicht doen.
Blijkens uitlatingen van de S. D. A. P.
in vergaderingen en in de pers, is het vol
gens het ambtenarengerecht niet ondubbel
zinnig zeker, dat dit met haar leden in ge
val van oorlog inderdaad zoo zal zijn.
Mocht de regeering tot voor kort geen
aanleiding hebben bijzondere maatrege
len te nemen, de muiterij aan boord van
de „Zeven Provinciën" in dit voorjaar
heeft daarin verandering gebracht, aan
gezien de S. D. A. P. in haar pers het be
leid der regeering in deze moeilijke om
standigheden niet onvoorwaardelijk goed
keurde.
Daar klager lid is der S. D. A. P., kon en
mocht de regeering naar het oordeel van
het gerecht aannemen, dat hij evenmin ten
volle achter de regeering stond. Immers
uit het gebeurde trok klager niet de con
clusie, dat hij zich van de S. D. A. P.
moest losmaken. Hij weigerde de voorge
legde verklaring omtrent den afstand
van het litmaatschap zelfs te onderteeke
nen.
Het ambtenarengerecht zag dan ook geen
reden tot vernietiging van het besluit tot
ontslag, achtte het beroep ongegrond en
wees de vordering mitsdien af.
„Tel."
Begrafenis architect H. Walenkamp.
Te Zandvoort heeft Donderdagmorgen
onder zeer groote belangstelling de begra
fenis plaats gehad van den bekenden Am-
sterdamschen architect H. J. M. Walen
kamp Czn„ die tijdens zijn werk Maandag
avond door een beroerte is overvallen en
onmiddellijk daarna is overleden.
In de parochie kerk werd des morgens
om tien uur een gezongen H. Mis van Re
quiem opgedragen door den weleerw. heer
kapelaan A. Rietveld, waarna de teraarde
bestelling op het R. K. kerkhof plaats had.
De absoute werd verricht door kapelaan
A .Rietveld. Aanwezig waren talrijke
vrienden en bekenden, architecten van
naam en oud-leerlingen van den over
ledene. Een schat van bloemen dekte de
baar.
Niet meer een algemeen R. K. Studenten
blad.
Donderdag verscheen het eerste nummer
van het Amsterdamsche Kath. Studenten
blad, dat opgericht werd, omdat de R. V. A.
besloot het bestaande weekblad „De Dijk"
niet meer te doen verschijnen. „De Dijk"
was nJ. een orgaan, geldend voor alle ka
tholieke studenten. Thans hebben de ver
schillende universiteitssteden weer hun
eigen bladen: „Vox Carolina" te Nijmegen,
„Viking" te Tilburg, „Veritas" te Utrecht
en „Kath. Amst. Stud. Blad" te Amsterdam.
„Tijd".
Teruglevering van spek.
De Nederlandsche Varkenscentrale deelt
mede, dat zij, in verband met aanvragen,
welke haar hebben bereikt van personen,
die haar spek hebben geleverd en die thans
een tekort aan spek voor het binnenland
hebben, bereid is, voor zoo ver de voor
raad strekt, een quantum spek aan de be
trokken personen terug te leveren. Dit
spek moet geheel in binnenlandsche con
sumptie gebracht worden. Personen, die
van dit aanbod gebruik wenschen te ma
ken, wordt verzocht zich schriftelijk met
de Nederlandsche Varkenscentrale in ver
binding te stellen.
Nederlandsche Aardappel Centrale en
Liefdadige Instellingen.
Door het Hoofdbestuur van den L.T.B.
werd aan de Nederlandsche Aardappel-
Centrale voorgesteld om aan liefdadige in
stellingen toestemming te verleenen, om
bovenmaatsche aardappelen te bestemmen
tot consumptie-aardappelen, terwijl voor
het vervoer van deze voor genoemd doel
bestemde aardappelen een gratis vervoer-
bewijs wordt verstrekt.
Naar aanleiding van bovenstaande vraag,
deelt de Nederlandsche Aardappel Cen
trale mede, dat Vereenigingen en Instel
lingen, welke op een vrijstelling aanspraak
wenschen te maken, zelf een afzonderlijk
verzoek moeten zichten aan de Ned. Aard
appel-Centrale, Kazernestraat 3, Den Haag.
Tegelijkertijd dienen deze vereenigingen
en Instellingen op te geven, hoe groot het
maandelijks te verbruiken kwantum be
draagt en eventueel of de aardappelen gra
tis verstrekt worden.
WAT PRAATTE v. d. LUBBE MET DE DUITSCHE COMMUNISTEN?
DE EIGENLIJKE RIJKSDAGBRAND KOMT PAS
DE VOLGENDE WEEK TER SPRAKE.
EEN REVOLUTJONNAIRE
MEENING.
Na de pauze werd gistermiddag naar
uit Leipzig wordt gemeld de arbeider
Panknin als getuige gehoord, die eveneens
nadere mededeelingen doet omtrent de in
het bureau voor maatschappelijken steun
te Neukölln gevoerde gesprekken. De pre
sident houdt getuige zijn gedurende het
vooronderzoek afgelegde verklaringen voor,
waarna getuige die gesprekken nader om
schrijft.
Zachow meende dat krachtiger maatre
gelen moesten worden genomen. Bienge
zeide bij die gelegenheid: „jawel, men moest
om te beginnen de electriciteitsfabriek van
Seimens, het paleis en het rijksdageebouw
in brand steken."
Van der Lubbe, die zich reeds eerder m
het gesprek had gemengd, had bij deze
woorden van Bienge gezegd: „Zoo moet het
gebeuren". Hij had gevraagd of hij niet
van de partij kon zijn en zijn communis
tisch partijboekje laten zien.
Op de vraag van den voorzitter, ant
woordt getuige, dat hij niet gezien had,
wat erin het boek stond, maar het moest
'n partij boekje geweest zijn, want het was
rood, en Van der Lubbe had vroeger ge
zegd lid van de communistische partij te
zijn.
Nadat Van der Lubbe had gezegd dat
hij dat graag zou bijwonen, aldus getuige
stiet Bienge Zachow aan en zeide: „die
knaap is goed, dien kunnen wij gebrui
ken".
Toen liepen wij samen de straat af. Bien
ge riep van der Lubbe bij zich en liep
alleen met hem op. Ik vroeg Zachow, hoe
hij Van der Lubbe kende. Zachow meende
dat hij hem op dien dag voor het eerst had
gezien. Doch hij had den indruk dat Van
der Lubbe een goede partijgenoot zou zijn.
Daarna liep Zachow op Van der Lubbe en
Bienge af.
President: „Hebt gij eenige reden om
Zachow en Bienge te belasten, staat gij
vijandig tegenover hen?"
Panknin: „Ik ken die lieden niet en heb
geen aanleiding om hun moeilijkheden in
den weg te leggen."
Op een vraag van den procureur-gene
raal, verklaart getuige, dat hij bij het ein
de van het gesprek heeft gezegd: „nu, daar
komt niets van, al jeuken hem de handen"
waarop Bienge antwoordde: „je zult nog
eens beleven wat dat wordt."
Op de vraag van Torgler, tot welke par
tij Panknin in de laatste dagen van Fe
bruari behoorde, antwoordt getuige: „tot
de Duitsch-nationale partij."
Advocaat Seuffert: „Ik krijg den indruk,
dat u van uw vroegere verklaringen eenigs-
zins terugkomt."
Op de vraag van advocaat Teichert ver
klaart getuige nogmaals met beslistheid,
dat v. d. Lubbe naar het communistische
partijbestuur gevraagd heeft en ook naar
communistische localiteiten.
Dimitroff stelt vragen.
Beklaagde Dimitroff vraagt sedert wan
neer getuige lid van de D.-nationale partij
is en of hij ook politieke functies heeft be
kleed.
Getuige: „Ik was werkloos en ben sedeit
1928 lid der D.-nationale partij. Ik heb
geen functies bekleed."
Dimitroff stelt nog meer vragen, die ech
ter door den president als niet ter zake
doende niet worden toegelaten.
Daarna volgt het verhoor van den arbei
der Zachow, die met Bienge in één huis
woont.
Deze getuige wordt niet beëedigd. Hij
verklaart dat hij Bienge niet verder kent
en dat zij elkaar slechts bijwijlen gegroet
hebben. De vraag van den president of bij
communist is geweest, beantwoordt de ge
tuige met een beslist „neen".
De president: „Bent u geen lid geworden
van de Revolutionnaire Gewerkschafts Or
ganisation?"
Getuige: „Men heeft mij een formulier
gegeven, waar op ik mij als lid moest op
geven, en gezegd: Wanneer je geen lid
wordt, krijg je ook geen arbeid. Ik heb
echter verklaard dat de R. G. O. verboden
is".
President: „Bent u niet ook eens naar een
anti-oorlogsconferentie gegaan. Dat was
toch een communistische bijeenkomst."
Getuige: „Dat weet ik niet. Mijn vrouw
heeft gezegd: je blijft thuis en gaat er niet
heen." (v r o o 1 ij k h e i d).
Getuige verklaart dan ook, nadat hem
nogmaals op een mogelijke beëediging
wordt gewezen, dat hij niet heeft deelgeno
men aan de vergadering.
Dan wordt het verhoor gebracht op de
gebeurtenissen van 22 Februari voor het
bureau van maatschappelijken steun.
Getuige weet alleen dat van der Lubbe,
Bienge en Panknin voor het bureau hadden
gestaan toen hij naar de groep was toege
komen. De president wijst er getuige op,
dat zijn verklaringen achterdocht hebben
gewekt, omdat hij meermalen afwijkend
heeft verklaard.
Getuige antwoordt weenend: „Herr hoher
Rat! Ik ben al genoeg gestraft dat ik nu in
het concentratiekamp ben. Van brandstich
tingen en zoo, heb ik nooit iets gezegd.
Getuige blijft dit loochenen ook als hom
het proces-verbaal wordt voorgehouden
volgens hetwelk hij bij het vooronderzoek
de mogelijkheid had toegegeven over brand
stichtingen te hebben gesproken.
In een levendig kruisverhoor worden
dan nog talrijke vragen aan dezen getuige
gesteld.
De president vraagt bijvoorbeeld of v.
d. Lubbe iets van revolutie gezegd had.
Getuige antwoordt: Herr Hoher Rat! Daar
van heeft hij geen woord gezegd, anders
was ik dadelijk weggegaan! (V r o o 1 ij k-
heid).
President Wie heeft dan over den Rijks
dag gesproken?
Getuige: Geen een heeft over den Rijks
dag gesproken.
President: U moet cr over gesproken heb
ben dat er openbare gebouwen in brand
moesten worden gestoken en Janecke moet
toen van Rijksdag, stadhuis enzoovoort ge
sproken hebben.
Getuige: Neen, Herr Hoher Rat!
President: Heeft iemand iets vnn S. A.-
menschen gezegd die met benzine gedrenkt
en aangestoken moesten worden.
Getuige: Geen woord van waar.
President: Kunt u dat met uw eed in
overeenstemming brengen?
Getuige: Ja, degene, die zoo iets gezegd
had, zou ik op zijn gezicht hebben gesla
gen.
Dr. Sack: De rechter van instructie heeft
gisteren hier betoogd, dat hij den indruk
heeft dat in Neukölln de brug naar de
politieke centrale is geslagen. Hebt u eeru-
gerlei verbinding tusschen Van der Lubbe
anderen gevormd.
Getuige: Nee, ik ken Van der Lubbe zoo
goed niet.
President: Wat Van der Lubbe den ge-
heelen tijd in Berlijn heeft gedaan is niet
op te helderen en de mogelijkheid bestaat
dat hij met de communistische partij in
verbinding is getreden.
Procureur-generaal: U heeft vroeger toe
gegeven dat u tenminste met de communis
tische partij sympathiseerde.
Getuige: Ik heb tot den commissaris ge
zegd dat ik in 1932 heelemaal niet wist
waarheen: naar rechts of naar links. Toen
heb ik gezeg: wij zijn arbeiders, en f-en
heb ik ook gekozen.
Procureur-generaal: „Vroeger hebt u ge
zegd, dat u lid van de revolutionnaire vak-
vereen igingsoppositie bent geweest.
Getuige: „Dat heb ik nooit gezegd"
President: „Volgens het proces-verbaal
van 16 Maart, hebt u verklaard, dat u dat
die oppositie behoorde."
Getuige; „Ik ben echter nooit daarvan
lid geweest."
President: „U heeft gezegd: „Wanneer Ik
weliswaar niet tot de communistische
partij behoor, zoo sympathiseer ik sedert
jaren daarmee. Ik heb bij de laatste ver
kiezingen communistisch gestemd, vroeger
stemde ik op de sociaal-democratie.
Getuige: „Ik was echter geen lid der par
tij".
Hierop werd de zitting tot Vrijdagochtend
verdaagd.
De volgende getuige, die wordt gehoord
is Jahnecke, die eerste wordt beëedigd.
President: „Was u vroeger lid der K.
P. D.?"
Getuige: „Tot Juli 1932".
President: Bent u wegens geschillen uit
getreden?
Get.: „Ik had een persoonlijk conflict met
eenige leden. Het waren geen zakelijke re
denen, waarom ik heb bedankt".
President: „Hadt u een functie?"
Getuige: „Ja, ik was afdeelingsleider.
Deze functie heb ik natuurlijk, toen ik be
dankte, opgegeven".
President: „Getuige, u behoeft niet te
gelooven dat u hier op een parade-toon
moet spreken. Spreekt u maar zoo natuur
lijk als u bent".
Getuige: „Ik zal naderhand een verkla
ring afleggen, waarom ik zoo opgewonden
ben".
De getuige legt dan desgevraagd eenige
verklaringen af over de K. P. D. in Neu
kölln. In de communistische cel werd nooit
over de kwestie van terreur gesproken. De
leden werden voornamelijk militair ge
schoold.
President: „Waren er instructeurs?"
Getuige: „Ja, dat wel, maar de namen
van deze instructeurs ken ik niet".
President: „U hebt toch vroeger gezegd,
dat de redevoeringen in de cellen door een
van de vreemde sprekers werden gehouden,
die door de centrale leiding werden ge
stuurd".
Getuige: „Wij hebben nooit een vooraan
staande persoon in onze celvergaderingen
gehad".
President: „Niettemin waren het niet al
leen sprekers uit de onderafdeelingen. Wel
ken inhoud hadden deze redevoeringen?"
Getuige: „Het program der K. D. P. werd
uiteengezet en het doel n.l. dat de K. P. D.
de omwenteling moest bewerken via de
dictatuur van het proletariaat. Bij deze om
wenteling zou zij echter geen gebruik ma
ken van terroristische middelen, doch men
zou het moeten bereiken langs economi-
schen weg.
President: „U kunt hier uw denkbeelden
over het communisme niet ontwikkelen,
doch u moet zeggen, wat u indertijd in de
cellen hebt gehoord".
Getuige: „Onze sprekers spraken altijd
over den economischen strijd". Op de vraag,
of de terreur werd gepropageerd verwees
getuige rfaar den anti-fascistischen strijd
hond.
Daarna volgt een dramatische scène.
President dr. Bünger wijst Jahnecke op
v. d. Lubbe in de beklaagdenbank, die nog
steeds zit alsof alles hem voorbij gaat. Op
verzoek van den president staat v. d. Lubbe
langzaam op en Jahnecke vraagt onder
Goud, Zilver, Horlogerie Verlovings-, Zegel- en Fantasieringen
