24ste Jaargang
VRIJDAG 25 AUGUSTUS 1933
No. 7593
DAGBLAD VOOR LEIDEN EN OMSTREKEN
Bureaux: PAPENGRACHT 32, LEIDEN
DE ECONOMISCHE REVOLUTIE IN
DUITSCHLAND
BINNENLAND
VOORNAAMSTE NIEUWS.
Sh £eid4eli£(5oti/fc<Mit
DE ABONNEMENTSPRIJS bedraagt bij voonatbetafing:
Voor Leiden 19 cent per week2.50 per kwartaal
Bij onze Agenten 20 cent per week 2.60 per kwartaal
Franco per post f 2.95 per kwartaal
Het Geïllustreerd Zondagsblad is voor de Abonné's ver
krijgbaar tegen betaling van 50 cent per kwartaal, bjj
vooruitbetaling. Afzonderlijke nummers 5 cent, met
Geïllustreerd Zondagsblad 9 cent
TEL. INT. ADMINISTRATIE 935, REDACTIE 15 I
GIRONUMMER 103003, POSTBUS No. 11
DE ADVERTENTIEPRIJS BEDRAAGT t
Gewone Advertentiën 30 cent per regel
Voor Ingezonden Mededeelingen wordt
het dubbele van het tarief berekend.
TELEFOONTJES van ten hoogste 30 woorden, waarin be-
betrekkingen worden aangeboden of gevraagd, huur cn
verhuur, koop en verkoop: 0.50
De verovering van het bewind in
Duitschland door de nationaal-socialisten
wordt algemeen als een zuiver politiek feit
beschouwd. Dit is echter niet heelemaal
juist. Er waren ook economische overwe
gingen in het spel, welke het wanhopige
hongerende volk in massa's naar de partij
van Hitier deden overloopen.
De macht van het Nationaal-Socialisme
is gegroeid naargelang de ellende en wer
keloosheid toenamen. Het Duitsche volk
heeft zich in zijn keus laten leiden door de
verlokkelijke sociale punten in Hitiers pro
gramma, de politieke oogmerken heeft het
op den koop toegenomen, omdat het niet
anders kon.
In den geest van den doorsnee mensch:
burger, kleinhandelaar,, landbouwer was
de nationaal-socialistische revolutie op de
eerste plaats gericht tegen de groot-in
dustrie en tegen de groote banken. De ar
beiders, van hunne kant, zagen in de re
volutie een middel, om hun socialistische
principen eindelijk door te zetten.
Ze hebben zich beiden deerlijk misre
kend. Van nu af aan kan met zekerheid
worden vastgesteld, dat geen der beide
groepen haar zin heeft gekregen.
Op dit oogenblik zijn er in Duitschland
twee klassen of, beter gezegd, twee cor
poraties: die der werkgevers en die der
werknemers. Hun gezamenlijk doel bestaat
in het genoegzame mate voortbrengen van
al de goederen, die voor het zelfstandige
leven van de Duitsche Natie noodig zijn.
De geest van tweedracht, de klassen
strijd heeft afgedaan. De betrekkingen tus-
schen beide corporaties worden langs de
Staat om geregeld. De Staat is de opperste
rechter in al de geschillen, van welken
aard ook, die zouden kunnen oprijzen. Het
recht tot staken is den arbeider ontzegd
en de werkgevers kunnen niet meer tot
lock-out hun toevlucht nemen.
Verder heeft de nationaal-socialistische
regeering ingegrepen in de vaststelling van
den arbeidsduur en voor de loonen collec
tieve tarieven opgesteld. Vandaar bleef er
dan maar één stap te doen, om van staats
wege controle op de productie uit te oefe
nen, en die stap werd dan ook gezet.
Vraag en aanbod werden in overeenstem
ming gebracht en de verkoopsprijzen der
mate vastgesteld, dat de geruïneerende
mededinging, die de nijveraars elkaar on
derling aandeden, opgehouden heeft te be
staan.
Op de keper beschouwd, bestaat er een
zekere overeenstemming tusschen de eco
nomische politiek van Roosevelt en Hitier.
De Amerikaansche Arbeidsorganisaties en
de Duitsche Corporaties bieden meerdere
punten van overeenkomst. Zy huldigen
beide het princiep der georganiseerde eco
nomie.
In de landbouwpolitiek, die beide landen
volgen, springt die overeenstemming het
scherpst in het oog. Onmiddellijk na hun
verkiezing beraamden Roosevelt en Hitier
de middelen, om de landbouwers ter hulp
te komen. Ze kwamen tevens tot dezelfde
oplossing: prijsverhooging der voornaam
ste landbouwproducten. Hiermee houdt
reeds de overeenstemming op, want voor
Roosevelt was dit slechts een klein ge
deelte van zijn herstelplan, voor Hitier
beteekende het bijna alles.
In Amerika volgden een reeks maatre
gelen, die allen ten doel hadden de koop
kracht der bevolking te verhoogen. In
Duitschland niets daarvan. De koopkracht
der bevolking werd er niets door verbe
terd. Er wordt weliswaar opgeworpen, dat
er twee millioen werkeloozen minder zijn.
Mogelijk. Dit cijfer schijnt echter fel over
dreven te zijn. Door de getroffen maatre
gelen ten bate van de landbouwers is het
leven voor de rest van de bevolking duur
der geworden, en dit feit zal vroeg of laat
tot moeilijkheden, misschien wel tot con
flicten aanleiding geven.
Uit de middelen, die beraamd zullen
worden om die conflicten tegen te gaan,
zal duidelijk blijken, in hoever de nieuwe
leiders van het Duitsche volk met socialis
tische principes behept zijn.
Twee stroomingen zijn in dit opzicht
baanbrekend geweest. De eerste, met Hitier
en Goering aan het hoofd, schijnt geneigd
te zijn, de deur aan de ouden stijl te laten
hangen. Beide leiders leenen gewillig het
oor naar de raadgevingen van de groot-
industrieelen, die hun geldschieters waren
en hun vrienden in de eerste moeilijke da
gen van strijd. De tweede strooming is
minder machtig en telt als leider „Goeb-
bels". Indien hij.vrij naar zijn zin kon han
delen, dan maakte hij wellicht korte metten
met het groot-kapitalisme, dat voor hem
synoniem is met Jodendom.
Wie zal het winnen?
In het begin van de revolutie gebeurde
het dikwijls, dat nationaal-socialistische
leiders daadwerkelijk de leiding der arbei
ders in handen hadden en zich effectief
met het beheer van fabrieken inlieten.
Lang heeft dit echter niet geduurd. Ze
werden te Berlijn tot de orde teruggeroe
pen.
En Hitier houdt daaraan nu nog streng
de hand.
In dit verband is 't volgende feit zeker
uiterst belangwekkend. Onlangs werd in
Duitschland overgegaan tot het oprichten
van een „Generalrat der Wirtschaft", die
ten doel heeft, Hitier bij te staan in alle
economische aangelegenheden. Van de 17
leden, waaruit die raad bestaat, zijn er 16
die tot de groot-industrie en het bankwe
zen hooren. We vinden in de lijst der na
men: Krupp von Bohlen, Bosch, Thyssen,
Voegler, Sicher en Reinhard. Eén lid
slechts vertegenwoordigt de arbeidende
klasse: dr. Ley, wiens onmogelijke houding
onlangs te Genève, nog versch in het ge
heugen ligt.
Intusschen kunnen we reeds vaststellen,
dat de overweldigende positie, die het
grootkapitalisme voor de komst van Hitier
in Duitschland bekleedde en waaraan,
volgens de eigen woorden van Hitier, paal
en perk zou worden gesteld, in geen enkel
opzicht door de nationalistische en socia
listische revolutie geschokt werd. Integen
deel. Het groot-kapitalisme, dat vele zon
den op z'n geweten heeft, schijnt vaster
te staan dan ooit.
En dat de arbeider in het Duitschland
van Hitier het stoffelijk niet beter zal heb
ben dan in het Duitschland van Brüning,
staat van nu af aan als 'n paal boven wa
ter.
Een hoofdstuk van de economische ge
schiedenis van Duitschland, dat revolutio
nair betiteld wordt, staat op het punt afge
sloten te worden, zonder dat er merkelijke
veranderingen aan te stippen zijn.
Nu stelt zich de vraag: is de economische
toestand van Duitschland verbeterd? Ge
wis. Laten we echter de berichten, die ons
dien aangaande bereiken, sceptisch opne
men.
In een volgend artikel hopen we daar
over "breedvoerig uitweiden.
Om te besluit willen we antwoorden op
een vraag die ons reeds dikwijls werd ge
steld: Hoe komt het dat Frankrijk, Neder
land, Zwitserland, België, landen die alle
rijk zijn aan goud, vreezen, dat hun weder
zij dsche munten, vroeg of laat, in navol
ging van den dollar, aan het schommelen
zullen gaan, en dat de reichsmark, die am
per met 7 pet. goud gewaarborgd is, haar
goudwaarde blijft handhaven?
In de eerste plaats moeten we opmerken,
dat de mark geen vrije munt meer is, zij
is slechts in kleine hoeveelheden voorhan
den. En ten tweede, zij moet gevonden
worden, want de Duitsche handelsbalans
sloot tot dusver actief, d.w.z. dat de uit
voer den invoer overtrof. Dit exedent
moet in marken betaald wordenen
daar deze schaarsch is, wordt er jacht op
gemaakt. Geen wonder dus, dat zij duur is.
Alles wijst er echter op, dat de toe
stand zich aan het wijzigen is. Men voorziet,
dat in de komende jaren de invoer den uit
voer zal overvleugelen. Wat dan? Als van
zelf zal de waarde van de mark verminde
ren, in 't buitenland wel te verstaan, want
in Duitschland zelf zal zij door 'n gedwon
gen koers op peil worden gehouden.
Het lijdt geen twijfel: Hitier speelt een
gevaarlijk spelletje. Hij zou wijselijk han
delen, indien hij een gezondere, met de
werkelijkheid rekening houdende inter
nationale politiek huldigde. Het zou beter
zijn voor Duitschland, en: het zou beter
zijn voor de wereld.
VOLKSTELLING 1930
Aan de statistiek der Volkstelling 1930,
opgemaakt door het Centraal Bureau voor
de Statistiek, zijn nog de volgende gege
vens ontleend:
ALPHEN AAN DEN RIJN.
1920
1930
Totale bevolking
15025..
17668
Nederd. Hervormd
7787
9041
Waalsch
8
3
Remonstrant
71
93
Christelijk Geref.
426
382
Doopsgezind
45
33
Evang. Luthersch
36
27
Hersteld Luthersch
3
Geref. Kerken
2780
3279
Roomsch Katholiek
3177
3590
Oud-Roomsch
10
Ned. Israëliet
70
36
Port. Israëliet
1
Andere gezindte
390
407
Geen Kerk. gezindte
230
766
Onbekend
2
BODEGRAVEN.
1920
1930
Totale bevolking
5889
6288
Nederd. Hervormd
3149
3282
Waalsch
1
1
Remonstrant
43
47
Christ. Geref.
12
31
Doopsgezind
14
8
Evang. Luthersch
51
44
Geref. Kerken
1106
1241
Roomsch Katholiek
1328
1307
Oud-Roomsch
2
Ned. Israëliet
12
7
Port. Israëliet
Andere Gezindte
79
149
Geen Kerk. gezindte
07
168
Onbekend
1
LISSE.
1920
1930
Totale bevolking
6650
8473
Nederd. Herv.
1361
1738
Waalsch
1
2
Remonstrant
9
9
Christ. Geref.
307
418
Doopsgezind
15
21
Evang. Luthersch
15
44
Herst. Luth.
1
Geref. Kerken
338
477
Roomsch Katholiek
3954
4814
Oud-Roomsch
1
Ned. Israëliet
Port. Israëliet
Andere Gezindte
543
754
Geen Kerk. Gez.
107
200
Onbekend
BOSKOOP.
1920
1930
Totale bevolking
6422
7704
Nederd. Hervormd
2797
3197
Waalsch
2
5
Remonstrant
106
99
Christ. Geref.
302
297
Doopsgezind
31
19
Evang. Luthersch
13
29
Hersteld Luthersch
1
Geref. Kerken
1077
1323
Roomsch Katholiek
1414
1789
Oud-Roomsch
6
14
Ned. Israëliet
12
10
Port. Israëliet
Andere Gezindte
136
109
Geen Kerk. Gez.
421
806
Onbekend
4
1920
1930
Totale bevolking
9052
10812
Nederd. Herv.
2788
2673
Waalsch
2
1
Remonstrant
5
10
Christ. Geref.
66
162
Doopsgezind
85
79
Evang. Luth.
31
24
Herst. Luth.
2
3
Geref. Kerken
816
860
Roomsch Katholiek
4982
6114
Oud-Roomsch
Ned. Israëliet
5
Port. Israëliet
Andere Gezindte
30
92
Geen Kerk. Gez.
240
794
Onbekend
NOORWIJK.
1920
1930
Totale bevolking
13482
15737
Nederd. Heirv.
10452
12610
Waalsch
3
Remonstrant
23
12
Christ. Geref.
34
44
Doopsgezind
22
33
Evang. Luthersch
20
18
Herst. Luthersch
3
5
Geref. Kerken
1664
1847
Roomsch Katholiek
942
850
Oud-Roomsch
2
4
Ned. Israëliet
2
Port. Israëliet
Andere Gezindte
84
81
Geen Kerk. gezindte
231
133
Onbekend
1920
1930
Totale bevolking
7901
10130
Nederd. Herv.
2273
3072
Waalsch
4
4
Remonstrant
22
12
Christ. Geref.
25
18
Doopsgezind
24
20
Evang. Luthersch
38
30
Herst. Luthersch
2
Geref. Kerken
1162
1445
Roomsch Katholiek
3932
5092
Oud-Roomsch
4
Ned. Israëliet
2
Pot. Israëliet
Andere Gezindte
38
117
Geen Kerk. gezindte
183
312
Onbekend
WASSENAAR.
1920
1930
Totale bevolking
6802
13027
Nedrd. Herv.
2243
4036
Waalsch
32
60
Remonstrant
47
210
Christ. Geref.
25
36
Doopsgezind
35
96
Evang. Luthersch
46
227
Herst. Luthersch
4
11
Geref. Kerken
283
651
Roomsch Katholiek
3571
5392
Oud-Roomsch
15
5
Ned. Israëliet
11
35
Port. Israëliet
1
Andere Gezindte
79
306
Geen Kerk. gezindte
411
1959
Onbekend
1
ONBILLIJKHEDEN BIJ BLOEMBOLLEN-
SANEERING.
MAXIMAAL-BEPALING FOUTIEF?
„Niet voldoende rekening gehouden met
den gang van zaken in het bedrijf".
De Alg. Vereeniging voor Bloembollen
cultuur te Haarlem heeft aan den minister
van Economische Zaken een adres gericht,
waarin gezegd wordt, dat men zich bij de
regeeringssaneeringsregeling heeft neerge
legd omdat deze althans een belangrijke
teeltbeperking zal ten gevolge hebben, en
medegewerkt heeft om het prijsniveau
voor den buitenlandschen export eeniger-
mate op peil te houden.
Hieraan wordt echter toegevoegd, dat
ten zeerste wordt betreurd, dat de hoofdge
dachte van het door het Centraal Bloem
bollen Comité mede namens de vereeni
ging ingediende plan, door den minister
niet is aanvaard.
Nu is evenwel, aldus het adres, door de
Nederlandsche Bloembollenkweekerscen-
trale op 11 Augustus een verordening ge
publiceerd, waarvan de voornaamste arti
kelen bevestigd zijn in een ministerieele
beschikking van 19 Augustus, welke voor
schriften bevat dit niet voldoende reke
ning houden met den gang van zaken in
het bedrijf.
De voorschriften gaan ten onrechte uit
van de onjuiste opvatting dat een kweeker
(niet-exporteur) uitsluitend den oogst van
zijn eigen kweekerij verhandelt en wel uit
sluitend aan een exporteur (al dan niet
tevens kweeker). Een practisch uitvoerba
re en het rechtsgevoel bevredigende rege
ling voor den onderlingen handel is reeds
om die reden niet te treffen.
Het maximaal-aantal.
In die voorschriften, is voor elk der
hoofdgewassen vastgesteld een maximaal
aantal voor hetgeen van den oogst van dat
artikel mag worden verkocht. Gevolg van
deze bepaling, die een ontkenning is van
het feit, dat de vermeerdering bij de ver
schillende verscheidenheden zeer uiteen
loopt en de opbrengsten in hooge mate af
hankelijk zijn van de meerdere of min
dere zorgen aan de teelt besteed, is, dat
kweekers met een goed gewas veelal
een gevolg van hoogere productie-uitga
venhievan niet kunnen profiteeren. Zij
ontvangen naar verhouding minder voor
hun product dan kweekers met een middel
matig of slecht gewas. Een ander gevolg
is, dat, doordat hun ontvangsten kunstma
tig gedrukt worden, zij een deel hunner
arbeiders zullen moeten ontslaan. De on
mogelijkheid om de opbrengst der verschil
lende hoofdproducten in een getal weer
te geven, wordt in het adres verder voor
elk artikel afzonderlijk aangetoond en er
op gewezen, dat ten overvloede in de be
schikking van den minister de in de ver
ordening der Kweekerscentrale genoemde
aantallen hyacinthen,die mogen worden
afgeleverd, nog aanmerkelijk zijn ver
kleind.
De tulpen.
Bfj de tulpen wordt gewezen op het
over het algemeen goede gewas, dat de
kweekers in het bezit van meer leverbaar
heeft gesteld, hetwelk zij voor 1 meeren-
Dit nummer bestaat uit VIER
bladen.
BUITENLAND.
.De Pans bezoekt zijn buitenverblijf Cas-
tel Gandolfo. (2de blad).
De bisschop van Berlijn ernstig xiek.
(2de blad).
De blauwhemden willen Zondag weer
marcheeren. (2de blad).
De hongersnood in Rnsland. (2de blad).
BINNENLAND.
Adres van de Alg. Ver. tegen vergaande
reglementeering in het bloembollenvak.
(lste blad).
De steunregeling voor consumptie-aard
appelen. (lste blad).
Arbeider te Croy (Stiphout) door motor
gassen verstikt (Laatste Ber.).
Mislukte moordaanslag te Nijmegen
(Gem. Ber., 3de Blad).
Ploegbaas tc Zeist door trein gegrepen
en gedood (Gem. Ber., 3de Blad).
deel reeds hebben verkocht. Bij deze trans
acties is uiteraard met de midden in den
verzendingstyd aangekondigde rantsoc-
neering geen rekening kunnen worden ge
houden.
De onverwachte en naar de mecning dor
vereeniging overbodige den handel belem
merende regeling schaadt het algemeen
vakbelang en met het oog daarop wordt
intrekking van de betreffende voorschrif
ten dringend verzocht. Ten slotte wordt er
nog op gewezen, dat de uitgebreide admi
nistratieve voorschriften die in de practijk
onuitvoerbaar zullen blijken te zijn, bo
vendien in hooge mate onbetrouwbare ge
gevens zullen verstrekken, omdat ook de
geringste controle op de juistheid der re
gisters, enz. ten ecnenmalc onmogelijk zal
blijken te zijn.
STEUNREGELING VOOR CONSUMPTIE-
AARAPPELEN.
VASTSTELLING VAN EEN MINIMUM
PRIJS.
Toeslag op aardappelen, die niet door dc
binneniandsche consumptie worden
opgenomen.
Zooals men weet is een steunregeling
voor consumptie-aardappelen in voorberei
ding, voor de uitvoering waarvan een lan
delijke aardappelen-centrale en gewestelij
ke organisaties in het leven zullen worden
geroepen. Omtrent deze aangelegenheid
vernemen wij nog het volgende:
Deze gewestelijke aardappelen-organisa
ties zullen een werkterrein hebben, dat
samenvalt met dat der gewestelijke tarwc-
organisaties. Zij zullen den stichtingsvorm
krijgen, overeenkomstig het crisis-organi
satie-besluit 1933 en worden opgeircht
door de gewestelijke landbouworganisa
ties. In de besturen zullen zooveel moge
lijk de personen worden benoemd, d»e
reeds leiding geven in de gewestelijke
tarwe-organisaties. Voorts zullen in deze
besturen evenals in dat der centrale orga
nisatie eenige personen uit den aardappc-
lenhandel zitting krijgen.
Begonnen wordt met de inventarisatie
der consumptie-aardappelen. Getracht zal
worden deze inventarisatie op 1 Septem
ber a.s. te doen plaats hebben.
Na de inventarisatie zal bij Kon. Be
sluit een algemeen vervoerverbod worden
afgekondigd voor aardappelen, waarvan
het vervoer niet gedekt is door een ver-
voerbewijs. Tegelijk met het vervoerver
bod zal worden vastgesteld dc minimum
prijs, welke aan den producent voor con
sumptie-aardappelen moet worden be
taald.
De vervoerbewyzen zullen worden afge
geven door de gewestelijke aardappelen-
organisaties tegen betaling van een zeker
bedrag.
Het geld, dat uit deze heffing wordt ver
kregen, zal, nadat daaruit de onkosten der
organisatie en der controle zullen zijn be
streden, worden bestemd voor het uitkee-
ren van een toeslag op die aardappelen,
welke niet door de binneniandsche con
sumptie worden opgenomen en waarvoor
niet de vast te stellen minimumprijs kan
worden bedongen, hetzij deze aardappelen
naar 't buitenland zullen worden uitge
voerd, hetzij ze tot veevoeder zullen wor
den verwerkt. „Msbd."
