VRIJDAG 25 AUGUSTUS 1933
DE LEIDSCHE COURANT
VIERDE BLAD PAG. 12
ATHLETIEK
ESTAFETTE „DWARS DOOR
LEIDEN".
De route van de estafette „Dwars door
Leiden", welke Zaterdag 2 September
aa. gehouden zal worden, is als volgt:
Kastanjekade, Hecrenstraat, Koningin-
nclaan, Lammeschansweg, Korevaarstraafc
Steenschuur, Rapenburg O.Z. om de Gij-
eeLaarsbank, Rapenburg W.Z., Kaïser-
straat, Witte Singel. Do start vindt te
3.10 uur plaats.
De inschrijvingen kunnen gericht wor
den aan J. C. Janssen, Emmalaan 57,
Oegfitgeest, tot Woensdag 30 Augustus
laatste post.
HET WERELD-MIJL-RECORD.
De oud-sprintkampioen van Nederland,
M. v. d. Bergen, schrijft in de „Ned. Dag.
Sportoourant" hot volgende over het we
reld-mijl-record.
In den loop van de vorige maand
slaagde de Nieuw-ZecLander Lovelock er
in het wereld-mijl-record van don Franseli-
man Jules Ladoumegue met 1.6 sec. te
verbeteren en te brengen op 4 m. 7.6 sec.
Dc mijl, welke in de continentale lan
den slechte sporadisch geloopen wordt en
1609 m. bedraagt, is in den loop der tijden
eteeds het bezit geweest van Engelsche
en Amerikaansche loopers. In 1923 ging
Nurmi zioh evenwel voor het record intc-
ressceren en dit was reeds voldoende om
het destijds belangrijk verbeterd te zien.
Toen in 1931 de Franschman Ladoume
gue evenwel pogingen ging aanwenden
om Nurmi te overvleugelen, vond hij in
het mijlrecord bij een wedstrijd te Parijs,
waarbij hij door zijn vriend Sera Martin
niet onbelangrijk werd terzijde gestaan,
een gereeden prooi en met 4 min. 9.2 sec.
verbeterde hij het wereldrecord.
Totdat nu in Amerika Lovelock kans
heeft gezien voor een belangrijks verbe
tering zorg te dragen, terwijl tevens No.
2, de Amerikaan Bonthorm, door een tijd
van 4 min. 8.7 sec., eveneens onder den
tijd van den Franschman bleef.
De geschiedenis van den mijl begint in
het jaar 18(>8, toen de Engelsohman Chin-
ncry een tijd van 4 min. 29 sec. noteerde.
In 1874 was het zijn landgenoot Slade, die
met 4 min. 26 sec. voor een belangrijke
verbetering zorg droeg, welke prestatie
hij een jaar later herhaalde met een tijd
van 4 min. 24.5 sec.
Tot 1880 handhaufde het record zich.
Toen evenwel zag de wereldvermaarde
Engel6chman George kans met een tijd
van 4 min. 23.2 sec. het op zijn naam *e
brengen. Nog tweemaal verbeterde hij
het nadien, nl. in 1882 en 1884, met resp.
4 min. 19.4 sec. en 4 min. 18.4 sec., tijden,
welke ook thans nog voor internationale
prestaties kunnen doorgaan
Tien jaar bleef het record onaangetast
en toen het eenmaal gebroken kon wor
den, was dit slechts met 0.2 sec. Wederom
was het een Engelsehmsn. genaamd Ba
con, die het in 1894 tot 4 min. 18.2 sec.
bracht. Een jaar later zorgde dezelfde ath-
leet er ovonwel voor een belangrijke ver
betering tot stand te brengen, want nu
liep hij 4 min. 17 sec.
Lang pleizier had hij hier evenwel niet
van, want in hetzelfde jaar liep de Ameri
kaan Conneff 4 min. 15.6 sec., een tijd,
welke voor zoo phenomenaal gold, dat
aan verdere verbetering sterk getwijfeld
werd. Bovendien was het record, dat tot
dien steeds in Engelsche handen geweest
was, thans in handen van een vreemde
natie overgegaan en nadien is het er
merkwaardigerwijze niet meer terugge
keerd.
Tot 1911 bleef het verder op naam van
den Amerikaan. Toen slaagde zijn land
genoot Jones erin het weder met 0.2 sec.
te verboteren Aldus een tijd van 4 min.
15.4 sec. vestigend. Twee jaar later liep
hij er weder een seconde af en bracht het
op 4 min. 14.4 sec.
Reeds in 1915 verbeterde dit de Ame
rikaan Taber met een tijd van 4 min. 12.6
sec. en eerst-8 jaar later werd dit record
eerst verbeterd door Nurmi met 4 min.
10.4 sec.
Zooals vermeld liep Ladoumegue daar-
op in 1931 een tijd van 4 min. 9.2 sec. en
eerst een maand geleden de Nieuw-Zee-
lander Lovelock 4 m. 7.6 sec. Dit laatste
is overigens een prestatie, waarop de
Engclschen tevens trotsch kunnen zijn,
want Lovelock geniet zijn opleiding aan
een Engolsohe universiteit en is lid van
de Achilles-club, dezelfde club van den
hordenlooper Lord Burghley.
Interessant is liet hierbij wel de ge
maakte tusschentijden van Nurmi, Ladou
megue en Lovelock op 1/4, 1/2 en 3/4 mijl
te vergelijken,
Nurmi Ladoumegue Lovelock
1/4 mijl 58.6 s. 1 m. 00.8 s. 1 m. 01.4 s.
1/2 mijl 2m. 01.8 s. 2 m. 04.2 s. 2 m. 03.6 s.
3/4 mijl 3 m. 06.7 s. 3 m. 08 s. 3 m. 08.7 s.
1 mijl 4 m. 10.4 s. 4 m. 09.2 s. 4 m. 07.6 s.
Hieruit blijkt dus, dat Nurmi bij 3/4
mijl een belangrijken voorsprong op zijn
latere tegenstanders had. In verhouding
tot Ladoumegue en Lovelock heeft hij
evenwel de laatste 1/1 mijl beduidend
langzamer geloopen. Zou hij zich hebben
laten leiden door zijn klok, welke hij ge
durende de race pleegt te raadplegen en
zich slechts vergenoegd hebben met het
vestigen van een record?
AUTOMOBILISME
streng op gelet wordt, of de nationaliteits
platen op de auto's wel van het voorge
schreven model zijn.
De Duitsehe douane heeft er aanmer
king op gemaakt, dat buitenlandsche
auto's de grens passeerden, die voorzien
waren van de bekende ovale nationaliteits
platen, die echter vernikkelde, of ook wel
wit geschilderde letters op zwarten ach
tergrond hadden, hetgeen in strijd. is
met het voorschrift.
Het voorgeschreven model van de na
tionaliteitsplaat, zooals die is vastgesteld
door de Internationale Conventie voor 't
autoverkeer, is een ovale plaat men
zwarte lettere op witten ondergrond.
Wie op zijn autotochten naar hpt bui
tenland moeilijkheden wil voorkomen,
zorge dus, dat zijn wagen voorzien is van
een N. L. plaat volgens het juiste model.
Daarbij moge er tevens aan worden
herinnerd, dat ook de nog wel eens voor
komende rood-wit-blauwe biesjes op de
N. L.-plaat verboden zijn en de plaat on
geldig maken.
CONCOURS VAN KOETSWERKEN
TE SCHEVENINGEN.
Voor het gistermiddag op de terrassen
van Seinpost gehouden Conoours van Ga-
rosserieën van bestel- en andere bedrijfs
auto's, touringcars enz., bestond veel be
langstelling.
De uitslag was als volgt:
Bronzen med. van den Prins voor de
mooiste inzending: bestelauto van de N.
V. Lijnkamp'6 Kleeding-Magazijnen Den
Haag, met Willy's Six, car. Pennock; med
van den B. B. N. voor de mooiste vracht
auto: Sinclair Petroleum Comp. 's-Griv-
venhage, met International car. Werk
spoor.
Afd. bestelauto's met nuttige belasting
tot 600 kg.: Ie N.V. Lijnkamp met boven
genoemde bestelauto; 2e. Maison Streng;
3e. Ed. Peiger; 4e J. Marringa, allen te
'8-Gravenhage.
Afd. bestelauto's met nutige belasting
van 600 tot 1500 kg.: Ie. Coöperatie De
Vooruitgang, Rotterdam met Diamond,
car. De Rijk; 2e. Stoomwasscherij N.V.
Timmers, Gorinchem; 3e II. H. Kovel,
'6-G ra ven ha ge; 4e. Vedol, Rotterdam.
Afd. bestelauto's met nuttige belasting
boven 1500 kg.: Ie. Fa. B. v. d. Sluijs. Rot
terdam met Mercedes-Benz, car. C. Lith;
2. A. van Leeuwen en Zn., 's-Gravenhage;
3. Fa. van Reeuwijk Meube! Mij. Rot Ier-
dam; 4. Woltering's Meubileering Mij.,
Amsterdam.
Afd. Vracht- en reclameauto's, met nut
tige belasting boven 2500 leg.: 1. Sinclai
Oostmm Scheveningen met Hudson, car.
Bakker en Van Gent; 2. Henri Wilson
Co., 's-Gravenhage; 3. C. A. G. van Zijp,
's-Gravenhage.
Afd. vracht- en reclameauto's met nut
tige belaetong boven 2500 kg: 1. Sinclair
Petr. Comp., 's-Gravenhagc. met Interna
tional, car. Werkspoor; 2. Coöp. Handels
ver. N. C. B., Breda; 3. P. v. d. Touw's
Vee- en Vleeschvervoer, 's-Gravenhage.
Afd. vracht- en re-clamea pto's. tractors
met aanhangwagens of opleggers tot 5000
kg. NB.: Ie Lever's Zeep Mij. N.V„ Vlaar-
dingen, met Diamond, car. Pennock; 2.
Fa. C. R. van Santen en Zn., 's-Graven
hage; 3. N.V. Brandstoffenhandel v. h.
Lens AandewielDijk. 's-Gravenhage.
Afd. vracht- en reclameauto's, traetors.
met aanhangwagens of opleggers boven
5000 kg. N.B.; 1. K. J. Schumacher, 's-Gra
venhage, met Raimond. ear. Beers; 2. NV.
Bruynzeds Deurenfabr. Zaandam; 3e.
Coöp. Eigen Hulp, 's-Gravenhage; 4.
Brandsboffenhandel LensAandewiel
Dijk. 's-Gravenhage.
Afd. touringcars, wagens met meer dan
24 zitplaatsen: 1. N.V. Leidsche Auto
Box en-tra ra ge. Leiden, met G. M. C. car.
Verheul; 2e N.V. Vios, Wateringen.
Na een rondrit door de etad volgde de
prijsuitreiking.
LUCHTVAART
ONGELDIGE N. L.-PLATEN.
De A. N. W. R, Toeristenbond voor
Nederland meldt, dat volgens van de Al
liance Internationale de Tourisme ont
vangen bericht, automobilisten, die met.
hun wagens de grens passeeren er wel
aan mogen denken, dat er tegenwoordig
DE LINDBERGH'S VAN DE FARÖER
VERTROKKEN.
Het echtpaar Lindbergh is gisterochtend
tegen 12 uur plaatselijken tijd van Tran-
gisvaa op de Faröer-eilanden opgestegen,
om naar Lerwick op de Shetland-eilanden
te vliegen. Lindbergh weigerde mededee-
lingen te doen over zijn verdere plannen.
Lindbergh is gistermiddag 4 uur op de
Shetland-eilanden aangekomen.
Naar verluidt zullen de Lindbergh's he
den naar Kopenhagen vertrekken, waar zij
officieel zullen worden ontvangen.
HET „DRIJVENDE VLIEGVELD" TE
KIEL TERUG.
Het stoomschip „Weslfalen", dat eenige
maanden lang in den Zuidelijken Atlanti-
schen Oceaan heeft dienst gedaan als drij
vend viieg-eiland, is gisteren weer te Kiel
aangekomen. Het schip zal grondig wor
den nagezien en nadat er allerlei verbete
ringen zijn aangebracht, waarbij natuurlijk
profijt zal worden getrokken van de erva
ringen die gedurende den proeftijd zijn
opgedaan, zal de „Westfalen" definitief op
een bepaald punt in den Oceaan worden
gestationneerd.
Het drfjvende eiland kan belangrijke
diensten bewijzen aan het luchtverkeer,
dat over het Zuidelijk deel van den Atlan-
tischen Oceaan vrij geregeld plaats heeft.
Vliegtuigen kunnen op dit eiland „neer
strijken", waar zij worden onderzocht en
voorzien van brandstof. Met behulp van
een catapult-installatie worden de vlieg
tuigen dan weer de lucht ingeschoten.
Watervliegtuigen kunnen bij het eiland
ankeren, eveneens om te worden nagezien
en nieuwe brandstof in te nemen.
Uit de Landbouwwereld
Kanker bij vruchtboomen. De gunstige
resultaten, welke door behandeling van
kankerwonden in 1931 werden verkregen
met een verfstof van de firma Smits te
Amsterdam, gaven aanleiding in '32 de
proef te herhalen. De genoemde firma stel
de nu naast het oude produkt zes nieuwe
produkten voor proefnemingen beschik
baar.
Op verschillende plaatsen werden deze
nieuwe middelen naast het oude door de
ambtenaren van den Dienst aangewend.
Het bleek, dat het oude produkt weer
gunstig werkte, en dat van die nieuwe pro
ducten no. 5 gelijke resultaten, terwijl de
andere nieuwe produkten evenwel achter
stonden bij het oude. Een mengsel van de
beide gunstig werkende stoffen zal onder
den naam „kankerdood" in den handel wor
den gebracht. De wonden behoeven niet
uitgesneden te worden, alleen de losse dee-
len worden verwijderd. Daarna worden de
wonden goed ingesmeerd, liefst tweemaal,
namelijk in het na- en in het voorjaar.
Vangbanden. De jutebanden werden ge
regeld elke maand nagezien en de gevan
gen appelbloesemsnuitkevers geteld. Even
als vorige jaren werd ook nu weer gecon
stateerd, dat de kevers 's winters niet in
hun schuilplaatsen blijven zitten, maar
zich verplaatsen. Den heelen winter door
werden kevers gevangen; in de maanden
Dec., Jan. en Febr. was de vangst wel ge
ringer, daarna nam het aantal weer toe.
Kort vóór den bloei werd de vangst zeer
groot. In die periode werd een tiental ban
den dagelijks 2 maal gecontroleerd, 's mor
gens vroeg en 's avonds.
Silicakalk. In een antwoord op een ons
gedane vraag deelen we hier een en ander
mee omtrent Silicakalk. Uit de publicaties
dien aangaande blijkt ons, dat Silicakalk
een product der Koninklijke Nederlandsche
Hoogovens en Staalfabrieken te IJmuiden,
een gewone hoogovenslak is, en niets meer,
zooals sommige berichten zouden kunnen
doen gelooven. Als analyse van Silicakalk
wordt opgegeven: 3235 pet. kiezelzuur
(Si Oz), 1015 pet. aluinaarde (Al 2 O 3)
en 4245 pet. vrije kalk (CO).
In verband hiermee is het goed de waar
schuwing te vermelden van het Rijksland
bouwproefstation Maastricht, dat er met
nadruk op wijst: „Men koope geen kalk-
meststoffen onder andere namen dan die
welke in den codex meststoffen zijn ge
noemd. te weten: le. ongebluschte kalk
met 75 pet. calcium-oxyde. oplosbaar in
water: 2e gemalen ongebluschte kalk met
75 pet. calcium-oxyde, oplosbaar in water
en 75 pet. fijnheid: 3e gebluschte kalk met
75 pet. calcium-hydroxyde. overeenkoemnd
met 56.8 pet. calcium óxyde, oplosbaar in
water, en 4e. kalkmergel met 80 pet. kool
zure kalk en 75 pet. fijnheid".
Het proefstation te Maastricht raadt dus
voorloopig. nog de ongebluschte kalk. de
gebluschte kalk en de kalkmergel aan:
Silicakalk wordt nog niet als waardevol
meststof erkend en is niet in den codex
meststoffen opgenomen.
In Duitschland werd door dr. Welhelmi
Silicakalk vergeleken met Thomasmeel,
zuiver calcium carbonaat en mergel.
Silicakalk toonde zich in neutraliseeren-
de werking het zwakst, en bij de proef
omtrent de bemestingswaarde bleek ook de
Silicakalk nog achter bij de mergel. De
mergel, die hier gebruikt werd, was nog
wel even grof als de Silicakalk. d.w.z.
slechts ongeveer 48 pet., nog niet de helft
dus, gaat door de Thomasmeelzeef. terwijl
de minste mergel, hier te lande gebruikt,
75 pet. fijnmeel door de Thomasmeelzeef
gaat.
Wat de gehalten en handelswaarde be
treft: Silicakalk hoogovenslak bevat pl.rn.
43 pet. vrije kalk, kalkmergel van 85 pet.
pl.m. 47 pet., voor Silicakalk vraagt men
franco Geldersche Achterhoek pl.m. ƒ110.
voor kalkmengsel met 75 pet., fijnheid: 74
per 10 ton. Br.
INGEZONDEN STUKKEN
Chr. Militair Tehuis.
Geachte Stadgenooten,
De maand Augustus is voor het Chr. Mi
litair Verband te Leiden de maand van
spanning, meer in het bijzonder voor wat
betreft het Militair Tehuis aan den
Morsehweg. Ook nu is de spanning er weer,
ja, zelfs in verhoogde mate. Zaterdag 28
Augustus a.s. zal het de dag zijn, waarop
de groote jaarlijksche collecte voor het Te
huis gehouden wordt.
Als 's morgens en 's middags de dames
zullen uittrekken de stadswijken in, is dit
het beslissende moment voor een geheel
jaart Een steeds voortbestaande tekort,
verminderde rijkssubsidie, achteruitgang in
do vaste bijdragen door den nood der tij
den, zijn de factoren, die het voor het Te
huis-Bestuur heel erg moeilijk maken dit
werk in stand te houden.
Toch moet deze arbeid voortgang heb
ben. zoowel uit het oogpunt van Chr. naas
tenliefde, t.o. van de vele jongen mannen,
voor wie dit ,.bet Tehuis" is, zoomede als
tegenwicht tegen de moreele en andere ge
varen waaraan de soldaat is bloot gesteld.
De Mil. Tehuizen zijn een volksbelang,
omdat de daar heerschende sfeer wars is
van eike gezagsondermijning.
Het weldenkend deel der Natie dient
met volle sympathie achter deze arbeid te
staan.
Met dankbaarheid denken we terug aan
de collecte van het vorige jaar, toen de op
brengst boven verwachting was. Toch dur
ven we het wagen op een nog hoogeren op
brengst aan te dringen. In September a.s.
staan de herhalingsoefeningen ons weer te
wachten met zijn stroom van bezoekers
aan ons Tehuis. Dat bij de grootst mogelijke
zuinigheid zu'.ks vanzelf vele uitgaven
vergt, begrijpt een ieder.
Er is echter ook nu weer vertrouwen in
Leidens Burgerij.
Toen het een oogenblik dreigde, dat Lei
den het Garnizoen zou kwijt raken, werd
menige klacht vernomen. Voor zeer velen
beteekende dit het verlies van inkomsten.
Mogen wij iets van de dankbaarheid over
het niet verdwijnen in onze collecte terug
vinden?
Zijn er mogelijk nog eenige dames die
Zaterdag a.s. een kleine wijk voor hun reke
ning willen nemen, dan verwachten wij
gaarne aanmelding bij een der ondergetee-
kenden of aan het Tehuis Morsehweg 34.
U, mijnheer de Redacteur, dankend voor
de opname en de belangen van ons Tehuis
bij U, geachte lez'ers, van harte aanbeve
lend, verblijven,
Voor het Chr. Militair Verband,
C. Mulder, Maredijk 149.
Joh. ,d© Moed, Rijn en Schiekade 90.
L. Questroo Jr., Nieuwe Rijn 51.
BOLBLIKSEMS.
Onder de verschillende vormen van de
electrische ontladingen, die het onweer
vergezellen, neemt de bol- of kogelbliksem
een bijzondere plaats in. De meest voor
komende vormen van de electrische ontla
dingen zijn de wijdvertakte stralen, die
de gedaante hebebn van rivieren op land
kaarten, en nu eens tussohen de aarde en
de onweerswolk overspringen, dan weer
van wolk tot wolk hun weg zoeken. Se
dert men er in slaagde deze bliksemstra
len op df* fotografische plaat vast te leg
gen, heeft men daarvan tal van belang
wekkende bijzonderheden leeren kennen,
waarvan heel wat te vertellen zou zijn.
Deze bijzonderheden moeten hier echter
blijven rusten omdat wij thans onze aan
dacht moeten bepalen tot dien bijzonde
ren vorm van lichtverschijnsel bij onwe-
ders. dien men den naam van bolbliksem
heeft gegeven.
Het is eigenlijk niet eens zeker, dat de
naam bolbliksem aan het verschijnsel, dat
hier bedoeld wordt, mag worden gege
ven. De naam bliksem toch zou het ver
schijnsel op een lijn stellen met de gewone
vormen der electrische ontladingen, die
7,eer waarschijnlijk niets anders zijn dan
krachtige afstroomingen van electviciteit
van de ecne plaats naar 'le andere. Dit
geldt echter niet voor den bolbliksem. al
thans niet in dezelfde mate. Raadpleegt
men n.l. de vele aanteekeningen over
waargenomen bolbliksems, dan komt men
tot de slotsom, dat het verschijnsel eigen
lijk heel weinig lijkt op den gewonen blik
sem. Men heeft er waarschijnlijk dien
naam aan gegeven, omdat het verschijnsel
zich vertoont bij onweersbuien en men
heeft waarschijnlijk gedacht, dat het niets
ande**s is dan een electrische ontlading in
een bijzondere peda ante.
Tic zou hier. om het verschijnsel te be
schrijven, enkele beschrijvingen van waar
genomen bolbliksems woardeli'k kunnen
overnemen. Men vindt er verscheidene in
het versier, dat het Koninklijk Neder-
landseh Meteorologisch Instituut elk jaar
over de in Nederland waargenomen onwe-
ders uitgeeft. Maar door enkel die beschrij
vingen over te nemen zou ik tot een een-
zijd'g" beschrijving komen en dat zon om
verschillende redenen niet wenschelijk
zijn.
Tn het algemeen en in den uitcrebreid-
«+en zin verioort hef verschijnsel als volgt:
Iemand, die toevallig of opzettelijk een
onweersbui waarneemt of er middenin is,
ziet. plotseling een roodachtig gekleurden,
vurigen bol. die zich langzaam door de
lucht voortbeweegt en dnarbii dikwijls
een grillig verloouenden weg volgt-. Soms
beweert hij zich lanes den grond, een an
dermaal op eenige hoogte door de lucht,
in weer een ander geval langs een huis.
Soms komt de bol door een onenrtaand
venster of geopende deur binnen, dwaalt
door de kamer en slipt weer door een an
der venster naar buiten. Soms ook sprinct
hij met een zwaren knal uiteen en laat
geen spoor achter. Het kan gebeuren, dat
bii deze ontploffing voorwerpen verbrij
zeld of menschen en dieren gedood en ge
kwetst worden. In vele gevallen volgt, deze
ontploffing nas wanneer d? bol ergens te
genaan stoot Het is dus altijd zaak bem
uit den weg te blijven en in geen geval
iets te doen, b.v. er naar te slaan of de
deur „voor zijn neus" dicht te werpen of
iels dergelijks, want dit zou slechts een
ontploffing tengevolge hebben, waarvan
de uitwerkingen niet te overzien zijn.
De bolbliksem gedraagt, zich dus al bui
tengewoon vreemd en geheimzinnig. Men
heeft ook wel eens waargenomen, dat hij
een sissend of zacht knetterend geluid gaf.
Zijn zonderlinge gedragingen, zijn plotse
linge verschijnen aan geheel onvoorbereide
menschen, zijn soms verschrikkelijke ge-
vol°en zijn dus wel in staat schrik en ont
steltenis bij zijn verschijnen teweeg te
brengen. Hoezeer ook zijn verschijnen in
de meeste gevallen onschuldig verloopt, is
BRjf nog even zoo staan beste man. De
timmerlui moeten nog 17 planken van de
▼loer vast timmeren.
(Je Suis Partout)
er genoeg reden dit te vreezen, en de
grootste voorzichtighied in acht te ne
men.
Nu moet men zich door het bovenstaan
de niet onnoodig laten verontrusten. De
bolbliksem is een zeldzaam verschijnsel en
men za-1 wel heel zelden iemand ontmoe
ten, die er een gezien heeft. Wel komen
elk jaar bij het Meteorologisch Instituut
berichten binnen over waargenomen vuur
bollen maar bij onderzoek blijkt dan dat
men in de meeste gevallen een meteoor of
z.g. verschietende ster heeft gezien, dus
een geheel ander verschijnsel. Ook worden
de echte bolbliksems ook wel eens hoog
in de lucht gezien, in welk geval wij er na
tuurlijk niets van te vreezen hebben.
Eigenlijke min of meer gevaarlijke bolblik
sems zijn dus alleen die, welke in onze
onmiddellijke nabijheid, hetzij buiten, het
zij binnenshuis verschijnen maar dit ge
beurt toch slechts hoogst zelden. Op den
langen duur zijn er natuurlijk heel wat
aanteekeningen over verzameld en van tijd
tot tijd wordt er in een krant of tijdschrift
wel eens melding van gemaakt. Op die
manier is men ten minste er achter geko
men op welke wijze de bolbliksems zich al-
zoo kunnen vprtoonen.
Dit is in elk geval veel waard voor een
verklaring van het geheimzinnige ver
schijnsel. Het is echter voor de weten
schap tot. nog toe een hoogst moeilijke
zaak geweest den bolbliksem te verklaren.
Men heeft aanvankelijk gedacht aan een
wielrijders, welke zich voor een menifes-
soort. eleótrisch geladen dampbol analoog
aan de bekende zeepbel. Tn elk geval
moest men blijven vasthonden aan iets
stoffelijks, dat zich door de lucht voort
beweegt en, zooals gebleken is, met den
wind of met. tochtstroomen binnenshuis
meegaat. Het. uiteen spatten bij aanra
king met vaste voorwerpen doet ook den
ken aan een stoffelijk bestaan terwijl de
vernielingen, die de bolbliksem bij zijn
uiteen spatten teweeg brengt, eveneens de
gedachte aan iets stoffelijks levendig
houdt. Wel is ook de gewone bliksem-ont-
1 a-ding tot vernielingen in staat maar deze
zijn gemakelijk te verlaren door het ont
staan van hooge temperaturen bij het in
slaan van den bliksem.
Nu is men in den laatsten tijd te weten
gekomen, dat er een eigenaardig soort
stoffen kunnen bestaan, z.g. endotherme
stoffen, die niet, zooals de gewone stoffen,
bij ontleding warmte absorbeeren en dus
afkoelen, maar juist het tegendeel doen,
bij ontleden in temperatuur stijgen, heet
worden dus.
Dit heeft een Fransch natuurkundige op
de gedachte gebracht of men bij den bol
bliksem te doen zou hebben met zulk een
stof. Deze stof zou dan onder den invloed
van den electrischen toestand van den
dampkring tijdens een onweer gevormd
worden, misschien uit stikstofhouden.de
verontreinigingen van de atmosfeer, die er
wel altijd zijn. Het is namelijk ook bekend,
dat tijdens onweer de neervallende regen
salpeterzure verbindingen bevat, die ver
moedelijk door de electrische ontladingen
gevormd worden. Houdt men nu vast aan
het ontstaan van endotherme stoffen tij
dens het onweer, dan kunnen eenige eigen
schappen van den bolbliksem beter wor
den verklaard Men zal dus in de eerste
plaats moeten denken aan een kleine hoe
veelheid van deze stof in gasvorm. Deze
neemt natuurlijk den bolvorm aan. Zij kan
gemakkelijk meegevoerd worden door
tochtstroomen en op die manier b.v. een
openstaand venster binnenkomen, in de
kamer ronddwalen en weer door de tocht
naar buiten gevoerd worden.
Zoo'n endotherme stof zit bultencewoon
los in elkaar. De minste aanleiding is vol
doende om haar te ontleden, een schok,
een aanraking of iets dergelijks. De ontle
ding gaat trepaard met een enorme
warmte-ontwikkeling en deze kan weer
aanleiding zijn tot krachtige luchtver
plaatsingen en vernielingen van vaste
voorwerpen.
Natuurlijk is dit nog slechts een theorie,
die nader zal moeten worden bevestigd.
Maar men komt er toch mede tot een aan
nemelijke verklaring van het hoogst zon
derling gedrag der bolbliksems, die er
veel van hun geheimzinnigheid door ver
liezen.
Misschien zal de wetenschap eenmaal in
staat zijn het geheim van den bolbliksem
volledig op te helderen. Zij is nor: niet zoo
ver en tot zoolang blijft de bolbliksem een
der meest geheimzinnige verschijnselen,
die de natuur ons nu en dan te zien
geeft.
