HET NIEUWE LEIDSCHE RAADHUIS
IN ONTWERP.
A 1
24ste Jaargang
DONDERDAG 17 AUGUSTUS 1933
No. 7586
DAGBLAD VOOR LEIDEN EN OMSTREKEN
Bureaux: PAP ENGRACHT 32, LEIDEN
Commissie geeft advies aan B. en W.
DE VOORKEUR WORDT GEGEVEN AAN HET
PLAN-BLAAUW
DE ABONNEMENTSPRIJS bedraagt bij vooruitbetaling:
Voor Leidon 19 oent per week f 2.50 per kwartaal
Bij onze Agenten 20 oent per week f 2.60 per kwartaal
Franco per poet f2.95 per kwartaal
Het Geïllustreerd Zondagsblad is voor de Abonné's ver
krijgbaar tegen betaling van 50 oent per kwartaal, bij
vooruitbetaling. Afzonderlijke nummers 5 oent, met
Geïllustreerd Zondagsblad 9 oent.
TEL. INT. ADMINISTRATIE 935, REDACTIE 15 I
GIRONUMMER 103003, POSTBUS No. 11
DE ADVERTENTIEPRIJS BEDRAAGT;
Giwone Advortentiën 30 cent per regel
Voor Ingezonden Mededeelingen wordt
hot dubbele van bet Uriel berekend.
TELEFOONTJES, van ten hoogste *0 woorden, waarts be
trekkingen worden aangeboden o! gevraagd, huur en
verhuur, koop en verkoop 10.50.
Ondanks afwijking van het program van eischen
INLEIDING.
Na hare installatie door Uw College
leeft de Commissie haar bureau gekozen
m hare leden dr. H. E. van Gelder en ir.
EL L. Driessen respectievelijk tot voorzit
ter en secretaris aangewezen. Zij heeft zich
fcaarna vooreerst hoofdzakelijk bezig ge
louden met de samenstelling van het Re
glement en Programma van Eischen, dat
aan d© vijf, door den Gemeenteraad aan
gewezen en uitgenoodigde architecten,
«noest worden voorgelegd. Nader overleg
«net Uw College was daarvoor noodig en
de Commissie 'heeft het zeer gewaardeerd,
dat zij in direct contact met Uw College
verschillende vraagpunten kon oplossen. Op
©en dier vraagpunten moet zij hieronder
nader ingaan.
Vóór het vaststellen van het ontwerp
programma heeft onze Commissie zich re
kenschap gegeven van de door het terrein
en de geldmiddelen geboden mogelijkhe
den en uitvoerig zelve de distributie der
verschillende dienstvertrekken in een
Leidsch Raadhuis besproken. Zij kwam
daarbij tot de overtuiging, dat bet tot het
verkrijgen van een in het algemeen fraaiere
en meer bevredigende oplossing, aanbeve
ling zou verdienen het beschikbare bouw
terrein te vergrooten met bet grondvlak
Architect BLAAUW.
der perceelen Vischmarkt 7 en 8. Zij heeft
deze meening ook bij schrijven d.d. 15
Augustus 1932 aan Uw College voorgelegd,
waarop echter werd medegedeeld, dat het
terrein op de in het Raadsbesluit d.d. 11
Juli 1932 aangewezen grootte moest wor
den gehandhaafd, met dien verstande, dat
bijtrekking -van het hoekperceel Bree
straatMaarsman steeg, alsmede van de
perceelen Vischmarkt 7 en 8, in een min erf
«neer verwijderde toekomst geenszins on
waarschijnlijk is te achten.
Na de vaststelling van het Reglement en
Programma is dit den architecten toege
zonden, waarna deze de gelegenheid heb
ben gekregen in een bijeenkomst met onze
Commissie vragen te stellen en punten ter
sprake te brengen. Het resultaat dezer be
spreking is schriftelijk vastgelegd en, na
aan de goedkeuring van Uw College te zijn
onderworpen, aan de architecten medege
deeld.
Tijden© de voorbereiding der ontwerpen
tejn nog aohriftelijk enkele ondergeschik-
Architect d. LAAN.
te punten te berde gebracht. Een en an
der heeft ten slotte geleid tot de opstelling
van een aangevuld Programma, dat als
grondslag heeft gediend bij onze beoordee-
ling.
Den len Med 1933 was de termijn van in
zending der ontwerpen gesloten. De vijf
plannen werden op 5 Mei ter beschikking
der Commissie gesteld, die gedurende 14
dagen aan hare leden gelegenheid gaf ze
ieder voor ziob te bestudeeren.
De afwijkende inzending oan den
heer Blaamo.
In de eerste samenkomst der commissie
daarna, waain een beoordeelende bespre
king der vijf plannen aan de orde was ge-
steld; bleek dat vier inzenders zich geheel
aan de regelen door het Programma ge
steld, hadden gehouden, terwijl één van
deze vier inzenders, de heer Krophol
ler, zijn ontwerp had dóen vergezeld gaan
van een variant-plan, waarbij hij de Koorn-
brugsteeg over een breedte van 4 M. en
een lengte van 29 M. met een colonnade
had overbouwd. De vijfde inzender, de
heer Blaauw, had zich een ingrijpendo
afwijking veroorloofd door het terrein der
beide perceelen Vischmarkt 7 en 8 en van
het perceel Breestraat 92 in zijn plan te
betrekken, terwijl ook de rooilijn aan de
Vischmarkt werd overschreden. Hij traf
daarentegen een groot terrein aan den
hoek VischmarktKoornbrugsteeg geheel
▼rij.
Onze Commissie achtte deze handelwijze
bepaaldelijk onjuist en, hoewol
de heer Blaauw in een latere nota van 23
Mei 1933 zijne opvatting uitvoerig heeft
toegelicht en verdedigd, bleef onze Com
missie niettemin van oordeel, dat deze in
zender zijne bevoegdheid had
overschreden.
De vraag werd opgeworpen of de beer
Blauw thans geacht kan worden „op rede
lijke wijze aan de eischen van het Pro
gramma te hebben voldaan"; immers zoo
niet, zou onze'Commissie zich genoodzaakt
zien, overeenkomstig het bepaalde in art.
5 van het Reglement, Uw College te advi-
seeren geen honorarium aan den ontwerper
toe te kennen. Na ampele overweging kwam
onze Commissie intusschen tot de overtui
ging, dat er geene aanleiding bestond Uw
Arohiteot KROPHOLLER.
College in laatstgenoemden ge eet Ie advi
see ren.
Een tweede vraag was deze of de inzen
ding van den heer Blaauw op grond van
de gepleegde afwijkingen van het Program
ma al of niet buiten onze beoordeeling
moest worden gehouden. Hieromtrent over
woog onze Commissie, dat in de haar door
Uw College verstrekte opdracht uitdruk
kelijk eene beoordeeling van alle plan
nen was gevraagd, terwijl werd gestipu
leerd, dat het hier geen prijsvraag, ruaar
een meervoudige opdracht gold. Daar
kwam bij, dat het ontwerp-Blaauw zeer op
merkelijke kwaliteiten bleek te bézittenen
dat de ontwerper door een goede gedachte
geleid een zeer gelukkige greep gedaan
had, waarvan de ook etedebouwkundig be
langrijke resultaten, mede door de ge
wraakte afwijkingen van het Programma,
tot volledige ontwikkeling konden worden
gobraoht. Dit alles deod onze Commissie
eenstemmig besluiten ook het ontwerp-
BL&auw in hare beoordeel ing te betrekken.
Onze Commissie heeft toen echter ge
meend, dat de billijkheid medebracht, dat
de vier andere ontwerpers alsnog de gele
genheid zouden krijgen een variant op hun
ontwerp in te dienen, waarbij eveneens ge
bruik gemaakt zou mogen worden van de
zelfde terreinoverschrijdingen. Zij heeft dit
den architecten in oen aamonkomat mode-
gedeeld en hun gevraagd of zij eventueel
gebruik zouden willen maken van de ge
legenheid om vóór 1 September aa. voren
bedoelde variant in te dienen. Een ge
dachten wisseling met deze heoren is daar
op gevolgd, welke tot resultaat had, dat
de 4 betrokken architecten op 12 Juni 1.1.
de gestelde vraag bevestigend beantwoord
den.
Dit bracht onze Commissie in de nood
zakelijkheid aan Uw College toestemming
te vragen haar eindrapport niet overeen
komstig het Reglement uiterlijk op 1 Juli
1933, doch op 1 October 1933 in Ie zen-
deiy
Uw College heeft ons ochter bij schrij
ven van 28 Juni li. bericht deze toestem
ming niet te kunnen verleenen, zoodat on
ze Commissie, welke louter uit billijkheids
overwegingen tot haar voorstel was geko
men, niet anders heeft kunnen doen dan
zich bij deze beslissing neer te leggen en
de architecten van Uw besluit in kennis te
stellen.
De Commissie van Advies inzake den
Raadhuisbouw, bestaande uit de heerem
dr. H. E. van Gelder, ir. G. C. Bremer,
H. v. d. Kloot Meyburg, dr. ir. J. H. Plan-
tenga, A. M. de Blauw en ir. G. L. Dries-
sen, heeft d.d. 11 Juli 1933, het volgende
rapport uitgebracht aan B. en W. van
Leiden, inzake de vijl ingediende ontwer-
pen voor een nieuw raadhuis. Het rapport
bestaat uit een Inleiding, een gedetail
leerde beoordeeling der verschillende
plannen afzonderlijk en een samenvattend
eindoordeel, waaruit blijkt, dat de com
missie de voorkeur geelt aan het plan-
Blaaaw.
Beoordeeling der plannen.
Het is de Commissie eene behoefte om
vooraf een woord van lof te brengen aan
de uitgenoodigde ontwerpers, die hun taak
met grooten ernst en toewijding hebben
opgevat. Er is overvloedig en goedverzorgd
werk geleverd; de ontwerpers blijken zich
in de materie grondig te hebben ingo-
werkt.
Onze Commissie heeft gemeend, dat bij
hare beoordeoling vijf factoren in aanmer
king moeten worden gebracht, waarvan de
vier hierna genoemde telkens in gelijke
volgorde te berde zullen komen bij onze be
schouwingen over elk der alfabetisch ge
rangschikte ontwerpen.
I. Eene oontrole op het nakom*» woo de
eieohen van het Programma.
II. Een beschouwing van de plattegron
den in het algemeen, voorts een beant
woording der vraag hoe liet representatie
ve gedeelte en bet administratieve zijn be
handeld en hoe deze in samenhang zijn ge
bracht.
III. Een onderzoek in hoeverre de ont
werpers erin zijn geslaagd den overgclever-
den ouden gevel tot zijn recht te doen ko
men en eene goede en harmonische aanslui
ting te ontwerpen van den nieuwen bouw
met dien gevel, ook in verband met het
stadsbeeld ter plaatse.
(In de geschiedenis van don aanhangi-
gen Leidschen Raadhuisbouw heeft dit ele
ment een zóó belangrijke rol gespeeld, dot
onze Commissie reeds in het Programma
van Eischen de aandacht der ontwerpers
daarop speciaal heeft gevestigd, terwijl zij
het bij de beoordeel ing tot oen afzonder
lijk criterium meent te moeten maken).
IV. Een beoordeel ing wan de vormge
ving.
V. De bouwkosten; deze factor wordt ten
«lotte voor alle pionnen gezamenlijk be
handeld.
A. ONT WERP-BI A AU W.
I. Contróle op de eischen van het
Programma.
Het ontwerp neemt in afwijking wan bet
Programma in beslag de porceelen Visch
markt 7 en 8 en Breestraat 92. Aan de
Vischmarkt springt de gevel, uitgaande van
den Noordwcsthoek over oen lengte van
40 M. geleidelijk tot 2K AL toe uit de rooi
lijn.
Wat de grootte en indeeling der ruim
ten betreft, vallen goen afwijkingen van
eonige beteekenk te conetatooren.
ïl. a. Plattegronden.
Het ontwerp onderscheidt zich door zeer
overzichtelijke en duidelijke plattegron
den, gebaseerd op twee hoofdassen. Dit
duidelijk sprekende assenstelsel i« van
groote boteekenis voor de gonlaagdhoid
van het goheele plan. Vooral komt dit uit,
als men ziet hoe de hoofdas, uitgaande van
den bordeaingang aan de Breestraat, aan
dezen ingang bijzondere beleckenia her
geeft en een goeden samenhang tusschcn
hot oude en het nieuwe gedeelte sohept.
De groepeering der afdoolingen en
diensten over de verdiepingen is eenvou
dig, hetgeen groote voordooien biedt, die
tegen het beswaar, dat in een vleugel van
het administratieve gedeelte één verdie
ping meer dan in de andere plannen werd
ontworpen, opwegen.
De lichttoevoer voor de vertrekken is m
het algemeen gunstig; waar dit, oa op den
beganen grond rondom het binnenplein,
niet zoo k, zijn mecrondool* vertrekken
ontworpen, waarvoor dit bezwaar minder
sterk wordt gevoeld. De verlichting der
gangen k owcr bet algemeen indirect.
b. De Representatieve ruimten.
Dit plan geeft een zoor fraaie groepee
ring en eenmonumentale oplossing. De in
do hoofdas gelegen 5 Meter breed© wou-
Dit nummer bestaat uit DRIE
bladen.
VOORNAAMSTE NIEUWS.
BUITENLAND.
Vivisectie in Pruisen verboden, (id©
blad).
G andtri wilde weer vasten. (9de blad).
Noodweer Hebt ontzettende schade aan
op Jamaica. (Buiteni. Ber. 9de blad).
BINNENLAND.
Er h een wetsontwerp ingediend, dat
alle bevoegdheid tot ingrijpen in de rechts
positie van het personeel in overheids
dienst aan de Kroon wil toekennen, lade
blad).
LEIDEN.
Het rapport ven de Raadhhuk-convtrit-
sie uitgebracht omtrent de plannen der vijf
uitgenoodigde architecten. (l«t© blad).
delgang over de geheele diopb© van bet
gebouw helpt mode om dozen mouuDvn-
talon indruk te voroterkon. De ruime hal,
waartoe van de bordestrap aan de lWee-
straat toegang verkregen wordt, geelt aan
deze trap ©en goede representatieve be
stemming. Hol lijkt, mogelijk on gcwoneoiib
hier nog oen toohbporfcaa] aan te brengen,
dat hot monurnen lale karakter niet behooft
be schaden.
Do ligging en aansluiting ven Hal,
Trouwzaal, Burgerzaal, Raadzaal mot gar
derob© enz. zijn zéér goed gevonden. Ook
de ligging van do kamera von Burgen»©©
tor, Burgemeester en Wobhondei* en Heore-
baris k uitstekend.
Do ligging van de Raadzaal aan het
nieuw gevormde Itoadihuieplein (vorgroo.
k"nK van de VkoEmarkt») hooft tegen, dat
zij niot zoo rustig k ak di© aan o*m bin
nenplein. Daartegenover «iaat, dat hot
Raadhuiskarakter door deze ligging zeer
Architect BUURMAN.
good en treffend wordt geaccentueerd. In
elk geval zal dit plein rustiger zijn dan do
BrcoHtraat, waaraan do vroegere Raadzaal
was gologon; door het toepassen van ge-
luiddompendo middelen (oa dubbels ra
men) zal hei rustig vergaderen knnrv-n
worden gewaarborgd. Do inriohting en de
indeeling van de Raadzaal (toegang, an-
nexen, enz.) zijn zeer goed «n voornaam van
karakter. Do combinatie van bovonlioht
en staand licht maakt hot bezwaar, dat dit
laatste tegenover do Raadsleden hinder
gcoft, minder ernstig; het kan bijv. door
het toepazen van gebrand glas worden
verminderd.
Het aahbrengen van ©en tweede ingang
aan hot ontworpen Raadhuisplein ten
dienste vnn do huwelijken tweede klasse is
eon gelukkige gedachte.
c. De Administratieve ruimten.
Ook ten opzichte van dit punt k het, ont-
erp geslaagd. Ruime on goed toegankelij
ke buroauvertrekken zijn zóó gedistri
bueerd, dat hel publiek gomakküjk den
weg vindt. De administratieve hoofdingang
bij do Vkohxaarkb heeft een uitgesproken
