MAANDAG 24 JULI 1933
No. 7566
DAGBLAD VOOR LEIDEN EN OMSTREKEN
Bureaux: PAPENGRACHT 32, LEIDEN
|V>RE§BUBTG
24ste Jaargang
Ste- £eid4eli£(3oii/fc<mt
DE ABONNEMENTSPRIJS bedraagt bij vooruitbetaling:
Voor Leiden 19 cent per week f2.50 per kwartaal
Bij onze Agenten 20 cent per week M M f 2.60 per kwartaal
Franco per post 12.95 per kwartaal
Het Geïllustreerd Zondagsblad is roor de Abonné's ver
krijgbaar tegen betaling van 50 cent per kwartaal, bij
vooruitbetaling. Afzonderlijke nummers 5 oent, met
Geïllustreerd Zondagsblad 9 oent.
TEL. INT. ADMINISTRATIE 935, REDACTIE 15 f
GIRONUMMER 103003, POSTBUS No. 11
DE ADVERTENTIEPRIJS BEDRAAGT:
Gewone Advertentiën 30 cent per regel
Voor Ingezonden Mededeelingen wordt
het dubbele van het tarief berekend.
TELEFOONTJES, van ten hoogste 30 woorden, waarin be
trekkingen worden aangeboden of gevraagd, huur «n
▼erhuur, koop en verkoop f 0.50.
Dit nummer bestaat uit VIER
bladen.
V Het „kasboek der Kerk"
In de socialistisohe pers vangt A. B. K.
(zooals men weet: de heer A. B. Klee-
rekooper) een zijner artikelen dat
van j.l. Zaterdag ald/us aan:
„Hoe de Katholieken aan het geld
'komen voor hunne kerkelijke doel
einden, is zoolang de Staat daar
bij geen rol speelt hun zaak en
niet de onze. Bovendien is het
verstandig, zich daar niet te druk
over te maken, aangezien een lange
ervaring mij geleerd heeft, dat de
financieels ondergrond van het Ka
tholieke leven voor den buitenstaan
der, en zelfs voor het gros der bin
nenstaanders, tooh een geslote», boek
is en blijft. De naieve fantast, die
dominee Lingbeek heet, leest daar
van tijd tot tijd ujt voor, maar dan
blijkt ook steevast, dat hij de
sprookjes van Moeder de Gans voor
het gesloten kasboek der Kerk heeft
aangezien, en dan komt hij van een
koude kermis thuis, en ze lachen
ihem nog uit op den koop toe".
Nu willen wij ons niet verdiepen in de
beteekenis van dat tusschenzinnetje:
„zoolang de Staat daarbij geen rol
speelt" wij vertrouwen, dat daarmede
niets onredelijks is bedoeld of wordt ge-
wenscht, in den geest b.v. van den ge
noemden dominee Lingbeek
Wij willen naar aanleiding van het
bovenstaande alleen het volgende op
merken.
Dat katholieke instellingen voldoenden
toevloed van geld hebben zóó, dat zij,
wat dat betreft, zorgeloos haar geeste
lijk en maatschappelijk doel kunnen na
streven, is dikwijls geen feit, maar een
„sprookje van Moeder de Gans"! Wij
kennen katholieke instellingen meer
dere in onze eigen omgeving b.v.
•waarvan de „financieel© ondergrond"
eenvoudig ligt in het vertrouwen, dat de
katholieken haar hun geldelijken steun
zullen blijven geven, in het vertrouwen
op Gods hulp, op de Voorzienigheid....
welke instellingen, zooals men dat
noemt, „van den eenen dag in den an
deren leven".
Men vraagt zdoh dikwijls af, hoe 't
mogelijk is, dat óók in dezen tijd nog
zoo vele ontspanningsgelegenheden volop
werk hebben. Het antwoord daarop is
heel eenvoudig: omdat zeer vele men
sdien allereerst behoefte hebben aan de
bedoelde ontspanningen, voor welke be
hoefte zelfs vaak al het andere moet
wijken
Welnu, zoo eenvoudig is ook het ant
woord op de vraag naar den „financiee-
len ondergrond" van vele katholieke in
stellingen van liefdadigheid en maat
schappelijk werk. Vele katholieken
religieusen èn leeken gevoelen vóór
alles de behoefte, om van hun persoon en
van hun geld weg te schenken voor doel
einden van kerkelijken, van godsdiensti-
gen, van charitatieven aardZiehier
het „kasboek der Kerk" voor u open
liggen, geachte heer A. B. K.
Wij oonstateeren dit feit maar niet
met zelfvoldane trots. Als wij allen vol-
op-consequent en innig-doorleefd katho
liek waren, zou dat „kasboek der Kerk"
er veel florisanter uitzien; zou er nog
heel wat meer hulp kunnen worden ge
schonken aan de tallooze geestelijk of
tijdelijk of in beide opzichten hulpbe
hoevenden ter wereld!
ITTïr. |'I|1"~I~TI ga naar
H Donkersteeg, Leiden, Telefoon 1322
STEUNSCHOENEN
EN HET LEED IS GELEDEN!
R.K. VOLKSSANATORIUM.
EEN INRICHTING, DIE, ZOO AJL
GEEVENAARD, ZEKER NERGENS IN
NEDERLAND WORDT OVERTROFFEN.
De geneeskundige medewerker van de
N. Rott. Crt.'' heeft een bezoek gebracht
aan het nieuwe sanatorium „Berg en
Bosch" te Bilthoven, waarvan wij verleden
week een beschrijving hebben gegeven, en
dat pas is geopend.
En hij besluit een bewonderende be-
schijving van deze katholieke instelling al
dus
„De R. K. Arbeidsbeweging, die in Her
wonnen Levenskracht de stuwkracht en de
onuitputtelijke bron van energie.... en
geld van dit nieuwe R. K. Volkssanatorium
(dat geen klasseverpleging kent) is, heeft
alle eer van haar werk. Medisch is hier een
inrichting tot stand gekomen, die zoo al el
ders in Nederland geëvenaard wat nog
zeer te bezien staat zeker nergens wordt
overtroffen''.
R.K, INSTITUUT VOOR
DOOF-STOMMEN
EEN INTERNATIONAAL BEZOEK.
De Poolsche Bisschop mgr. Kubina be
zoekt in ons land verschillende sociale in
stellingen. Met pater Hyacinth Hermans
O.P., die zijn gids is, heeft Mgr. ook een
bezoek gebracht aan het Doofstommenin-
stituut te Sint Michielsgestel.
Mgr. Kubina en zijn reisgenoot mgr. La-
goda waren diep onder den indruk van wat
zij hier zagen als resultaten van met groote
liefde en offerzin toegepaste wetenschap.
Pater Hermans, de „Maasbode"-redac-
teur, brengt naar aanleiding hiervan in zijn
blad een herinnering naar voren:
„Wij herinneren ons, dat hier jaren terug
eens een bezoek werd gebraoht door de
medische sectie van den Volkenbond onder
leiding van onzen toenmaligen minister
van Onderwijs, dr. de Visser. De interna
tionale gasten werden toen door de leer
lingen welkom geheeten, in het Fransch,
Duitsch en Engelsch, wel te verstaan door
kinderen, die van geboorte af doof en stom
waren geweest. En toen de minister deze
zeldzame resultaten van een nieuwe onder-
wijs-methode zag, liepen hem de tranen
van ontroering uit de oogen. Laat die an
dere predikant-politicus, ds. Lingbeek, dit
ook eens gaan aanschouwen, misschien dat
hij dan nog eens tot andere gedachten
komt, wat priesters en religieuzen op ge
bied van buitengewoon onderwijs kunnen
praesteeren".
MJITENLAND
ECON. WERELDCONFERENTIE
ZILVEROVEREENKOMST TUSSCHEN
ACHT STATEN.
De vertegenwoordigers van acht aan de
Economische Wereldconferentie deelnemen
de staten hebben gisteren te Londen een
bela<ngrijke internationale zilver-overeen
komst geteekend, die ia ontworpen door
den Amerikaanschen senator Pittman. De
inhoud der overeenkomst is tot heden nog
niet gepubliceerd. De acht onderteekenende
mogendheden zijn Indië, Spanje, China, die
een zilvervaluta hebben, en Canada, Mexi
co, de Vereenigde Staten, Australië en Pe
ru als zilver-produceerende landen. De Bo-
liviaansche vertegenwoordiger, die aan de
onderhandelingen deelnam, heeft de over
eenkomst niet geteekend.
Senator Pittman verklaarde in een in
terview, dat de overeenkomst een wijziging
in de valuta-situatie beteekende en een
stap voorwaarts op den weg der valuta
controle was.
SPANJE
NIEUWE PUTSCHPLANNEN?
Naar vernomen wordt beeft de politie
in verscheidene steden buitengewone vei
ligheidsmaatregelen genomen. Men ver
moedt dat deze maatregelen in verband
staan met het gerucht, dat in de wandel
gangen der Kamer de ronde deed. dat er
een nieuw oompiot tegen de regeering ont
dekt zou zijn.
De regeering heeft de bijeenkomst en
het congres der communisten verboden.
Talrijke extremistische elementen zijn
gearresteerd.
In de bureaux der rechtsche Waden zijn
huiszoekingen verricht.
DUITSCHLAND
DE IJZEREN VUIST.
SCHERPERE TOEPASSING VAN DE
DOODSTRAF.
Alleen voor aanslagen op Nazi's.
Het Pruisische kabinet heeft in zijn gis
teren gehouden zitting een besluit geno
men, dat een verregaande verscherping be
te ©kent van de toepassing van doodstraf.
Elke overval op een ambtenaar van den
nat. soc. staat, S. A. of S. S.-man of Stahl-
helmlid kan, onverschillig of deze overval
den dood van het slachtoffer tengevolge
had of dat hij slechts gewond werd, be
straft worden met een tea* dood veroordee
ling van dader of daders.
Bovendien heeft de Pruisische regeering
besloten aan de rijksregeering een aan
beveling voor te leggen om de terdood-
veroordeeling mogelijk te maken in ge
vallen, waarin het aanzien en het bestand
van den staat wordt aangetast door de
verspreiding van gruwelberichten.
Voorts heeft de Pruisische regeering
de grondwettelijke bepalingen betreffende
het begenadigingsrecht opgeheven en de
mogelijkheid van begenadiging opgedragen
aan den minister-president.
Verklaring van Goering.
In aansluiting op de zitting van het Prui.
sisohe staatsministerie heeft de premier
Goering de pers ontvangen, aan welker
vertegenwoordigers hij het volgende mede
deelde
„Ik heb mijn vaoantie onderbroken en
een buitengewonen ministerraad bijeen
geroepen. Het is gebleken, dat de staats
vijand slechts schijnbaar overwonnen ie.
Wellicht door verschillende omstandighe
den steekt het communisme weder hier en
daa-r brutaler den kop op. Zoo kon het ge
beuren, dat het aantal overvallen op S.S.
en S.A.-mannen weer is toegenomen, dat
midden in de gerechtszaal een S.A.-man
door een communist wordt neergestoken,
dat een met communisten bezette propa-
ganda-auto de politie-agenten neerschiet.
Op grond van deze gebeurtenissen heb
ik besloten, geen dag langer te wachten,
maar thans werkelijk met ijzeren vuist in
te grijpen. Wie in het vervolg zich^ vergrijpt
tegen een lid der nat.-soc. beweging, moet
weten, dat hij in den kortst mogelijken tijd
daarvoor zijn leven verliest. Daarbij is het
volkomen voldoende, dat hij de daad in
den zin heeft gehad, of dat de daad niet
met den dood, maar slechts een verwonding
ten gevolge heeft gehad. Voorzoover de
bestaande wetten voldoende zijn geweest,
hebben wij door overleg met de politiepre-
sidenten, de officieren van justitie en de
presidenten der gerechtshoven er voor zorg
gedragen, dat een snelle procedure zal wor
den gevolgd.
Bovendien heeft de ministerraad heden
besloten, de rijksregeering een wetsont
werp voor te leggen, waarin de doodstraf
wordt uitgesproken bij overvallen, zooals ik
die zooeven heb aangegeven. Maar ook dan
reeds, wanneer in het vervolg het aanzien
en het bestaan van den staat wordt aan
getast door de verspreiding van de zg. gru
welpropaganda, want ook die draagt er
toe bij, dat de nieuwe staat zou worden on
dermijnd. Ik ben er van overtuigd, dat de
rijksregeering zoo 3poedig mogelijk haar in
stemming met dit ontwerp zal betuigen.
In onze justitieorga-nisatie hebben wij
reeds de voorwaarden geschapen voor de
«nel'le realisatie der wetten.
Wij zijn daarbij uitgegaan van het stand
punt, dat in dergelijke gevallen van ver
zachtende omstandigheden niet meer kan
worden gesproken, maar dat ieder, die zich
in het vervolg vergrijpt aan een S.A. of S.S.-
man, aan een staatsambtenaar of een
Stahlhelmman, zoo snel mogelijk met den
dood daarvoor moet boeten".
Gratie voor nazi-misdaden.
Eveneens hebben wij een wet gemaakt,
die den minister-president de mogelijkheid
biedt van hei recht van geöade gebruik te
maken, wanneer ik de overtuiging heb,
dat strijders voor de nationaal-socialisti-
sche revolutie vroeger wel is waar hebben
gezondigd tegen den vorm der wetten,
maar slechts om de revolutie, en hiermee
staat en volk, hierdoor te dienen. In der
gelijke gevallen zal ik genade verleenen en
in gang zijnde processen doen stoppen.
Nu de leider heeft verklaard, dat de re
volutie is geëindigd en de uit- en opbouw
van den staat begonnen, is de dag van
deze verklaring het tijdstip om uit te ma
ken, wie recht op genade heeft.
ZES DOODVONNISSEN TE KEULEN.
Wegens moord op twee S.A.-leden.
De rechtbank te Keulen heeft gisteren
avond laat in het proces wegens het dood
schieten van twee S. A.-lieden vonnis ge
wezen. De verdachten Hamacher, Waser,
Wilkns, Horsch, Moritz en Engeland wer
den alle zes ter dood en bovendien tot
zware tuchthuisstraffen veroordeeld, ter-
wil de verdachten Nieswandt, Mundorf en
Haase elk tot vijftien jaar tuchthuis wer
den veroordeeld.
NOG EEN S.A.-MAN VERMOORD.
De Beiersche politieke politie deelt me
de, dat hedenmorgen te Karlsfeld, bij
Münöhen het lijk van een S. A.-man is
gevonden, die klaarblijkelijk was doodge
schoten. De politie heeft een onderzoek in
gesteld.
HET CONCORDAAT MET DEN PAUS.
De tekst van het concordaat is Zaterdag
gepubliceerd.
Het omvat 34 artikelen, waarin wordt
vastgesteld, dat de vrije uitoefening van
VOORNAAMSTE NIEUWS.
BUITENLAND.
Verscherping van de doodstraf m Prui
sen voor aanslagenbegenadiging van
Nazi's, (lste blad).
Wiley Post heeft zijn tocht New-York—
New-York volbracht en het record gesla
gen. Luchtvaart, 4de blad).
BINNENLAND.
Ernstig auto-ongeva| op onbewaakten
overweg bij Bameveld; ds. B. Tichelman
J.zn. uit Scheveningen, zijn echtgenoote
en een zijner zoons en zijn vrouw gedood.
(Gein. Berichten, "de blad).
Meerdere andere ernstige verkeersonge
lukken. (Gem. Berichten, 3do blad).
den katholieken godsdienst gewaarborgd
wordt. De Kerk kan haar inwendige aan
gelegenheden zelf regelen.
De concordaten met Pruisen, Beieren en
Baden blijven bestaan.
De H. Stoel val vrijelijk met den clerus
in Duitsohland kunnen correspondeeren.
Verder wordt bepaald, dat de oversten
van religie use orden in Duitsohland de
Duitsche nationaliteit moeten bezitten,
buitenlanders behouden echter het visita-
tierecht.
Hot godsdienst-onderwijs in de scholen
blijft gewaarborgd, zooals de Kerk dit ver
langt. De aanstelling van godsdienstleera
ren heeft plaats in samenwerking met de
kerkelijke en wereldlijke overheid.
De zielzorg der Kath. manschappen en
officieren van de Rijkeweer blijft in han
den van den Legerbissohop.
De Kath. vereenigingen en organisaties,
welke religieus© of zuiver cultureel© doel
einden nastreven, kunnen vrij blijven be
staan. Voorzoo ver het Rijk en de Staten
de zorg op zioh hebben genomen voor de
jeugdsportbonden, zal zorg worden gedra
gen, dat de Kerkelijke verpliohtingen van
hun leden op Zon- en feesttdagen kunnen
worden vervuld. Zij zullen tot niets wor
den gedwongen, wat met hun geweten of
godsdienstige overtuiging in strijd is.
Geestelijken mogen geen deel uitmaken
van een politieke partij.
De staatsgebouwen, welke de Kerk on
der haar beheer heeft, blijven onder de
Kerk.
Ten slotte verklaart de Paus, dat Hij bij
het sluiten van concordaten met andere
landen rekening zal houden met de rech
ten van Duitsche minderheden in die lan
den.
GROOTE MEERDERHEID „DUITSCHE
CHRISTENEN".
Ofschoon de definitieve uitslag der ker
kelijke verkiezingen pas in den loop van
Maandag vastgesteld kan worden, valt uit
de reeds bekende cijfers af te leiden, dat
de „Duitsche Christenen" overal een groo
te meerderheid hebben behaald. ,»Tel.'
OOSTENRIJK
De nieuwe groet der Nazi's.
De nieuwe groet der nationaal-soeialis-
teo in Oostenrijk, sedert de autoriteiten
het „Heil Hitier" verboden hebben, is
„Ha Ha".
Het ewastica-insigne ie, zooals men weet
verboden; de nazi's gingen toen een ko
renbloem dragen, hetgeen na eenige da
gen eveneens verboden werd, thans dragen
de Hitlerianen witte knoop cel.
Een fabrieksarbeider to Innsbruck had
zioh een swa6tilcateeken op het hoofdhaar
laten soheren. Het W. B. meldt, dat <lc
politie deze nazi-propagaadist voor drie
weken beeft opgesloten.
SPORT EN WEDSTRIJDEN.
Pijnenburg—Braspenning winnen den 25-
uurs-wedstrijd te Rijswijk.
De Nederl. roeikampioenschap te Sloten.
De afvaardiging naar Budapest
Dr. Olland tijdens de Ned. Schaakkam
pioenschappen plotseling overleden.
BRITSCH-INDIE
GANDHI ZAAIT HET ZAAD DER
ONGEHOORZAAMHEID.
Gandhi heeft besloten zijn school te Ra-
bamati met ingang van 31 Juli te sluiten.
Hij heeft de leerlingen van die school uit
verkoren om individueel© burgerlijke on
gehoorzaamheid te bedrijven. Deze leer
lingen vormen ©en doel van do honderd
martelaren, die Gandhi wenscht aan te
wijzen om de burgerlijke ongohoorzaam-
heidsbeweging, die op 1 Augustus a.s. zal
beginnen door te zetten.
AMERIKA
PANIEKSTEMMING OP DE BEURS.
Nieuwe oproep van Roosevelt
In verband mot de paniekstemming,
veroorzaakt door de nieuwe daling der
koersen aan de beurs, heeft Roosevelt be
sloten, Maandagavond opnieuw een op
roep tot het Amorilcaansche volk door mid
del van de radio te richten. Deze oproep*
zou geruststellende verklaringen bevatten.
Vanaf Maandag a.sa is de duur der
beurs te New York verkort. De beurstijd
is nu van 12 tot 15 uur.
BUITENL. BERICHTEN
TWEE PERSONEN DOOR DEN BLIK
SEM GEDOOD.
Zaterdagmiddag worden op den straat
weg tusschen Ulm en Voiblingon twee jon
gelui, die tijdens een wolkbreuk bescher
ming hadden gezocht onder een populier,
door den bliksem getroffen en op slag ge
dood, Een derde persoon, die eveneens
onder de boom stond te schuilen, viel be
wusteloos neer en kwam pas ©enige uren
later tot bewustzijn. Hij was ongedeerd
gebleven.
