30NDERDAG 20 JULI 1933 No. 7563 DAGBLAD VOOR LEIDEN EN OMSTREKEN Bureaux: PAPENGRACHT 32, LEIDEN WAT GEBEURT ER MET ONZEN GULDEN 24ste Jaargang 3)e Êcki^efi^CSou^atvt DE ABONNEMENTSPRIJS bedraagt bij ToonritbeUHiig: Voor Leiden 19 cent per week f2.50 per kwartaal Bij onze Agenten 20 oent per week M f 2.60 per kwartaal Franco per post f 2.95 per kwartaal Het Geïllustreerd Zondagsblad is voor de Abonnó's ver krijgbaar tegen betaling van 50 oent per kwartaal, bij vooruitbetaling. Afzonderlijke nummer» 5 oent, met Geïllustreerd Zondagsblad 9 oent. TEL INT. ADMINISTRATIE 935, REDACTIE 15 f GIRONUMMER 103003, POSTBUS No. II] r DE ADVERTENTIEPRIJS BEDRAAGT: Gewon* Advertentiën 30 cent per regel Voor Ingezonden Mededeelingen wordt het dubbele van het tarief berekend. TELEF00NTJE8, van ten hoogste 30 woorden, waarin be trekkingen worden aangeboden of gevraagd, huur en verhuur, koop en verkoop f 0.50. De gezonde positie van de Nederiandsche Bank DE BETEEKENIS VAN 23 SEPTEMBER 1931 IL Zooals wij in ons eerste artikel breed voerig hebben betoogd, ia de positie van de Nederiandsche Bank, gezien de per 3 Juli 1933 opgemaakte bankstaat, kernge zond te noemen. Immers, 77.4 pet der zich in circulatie bevindende bankbiljetten was door zuiver goudbezit van de bank ge dekt, welk percentage zelfs tot 86.1 pet. steeg, zoo men tevens daarbij in aanmer king nam het bezit van onze centrale credietinstelling van buitenlandsche wis sels, vermeerderd met haar saldi bij de buitenlandsche correspondenten van de Nederiandsche Bank. Wat de binnenlandsche positie van de bank aangaat, de huidige moeilijke om standigheden op economisch en financieel gebied zijn oorzaak, dat de vraag naar oredietfaciliteiten van de zijde van de binnenlandsche credietnemers van de bank slechts gering is. Eenerzijds, omdat er voor „cash money" weinig vraag is, maar anderzijds vooral, wijl de groote bankinstel lingen in Nederland zeer huiverig zijn hun liquiditeit te verminderen, zoodat zij hun credietverleening aan particuliere geldne- mers hebben ingekrompen, om daardoor 6teeds paraat te zijn aan al hun dadelijk opvraagbare verplichtingen te kunnen vol doen. De geringe credietbehoefte. Zoo was op den 3den Juli 1933 bij de Ne deriandsche Bank slechts een bedrag van S5.9 millioen gulden aan wissels in herdis conto gegeven; en beliepen de beleenin gen op effecten en goederen (onder de laatste post is ook de beleening op goud begrepen, waarvoor de bank maar 1 pet. berekent, hetgeen de uitzonderlijke posi tie van het goud duidelijk doet uitkomen) slechts onderscheidelijk 120.1 millioen gul den en 4.3 millioen gulden, zoodat de ge- heele credietverleening van de bank aan de verschillende Nederiandsche financieele instellingen slechts bedroeg 180.3 millioen gulden. Hoezeer de groote Nederiandsche bank instellingen er in de huidige omstandighe den op bedacht zijn de eigen middelen liqui de te houden, blijkt afdoende uit één be paalde post op de credietzijde van de bank- staat: „Rekening-Courant van anderen". De Nederiandsche Bank heeft nd. twee rekening-courant-pos ten op de creditzijde van haar wekelijksche bankstaat vermeld: „Rekening-Courant van het Rijk" en „Re kening-Courant van anderen". Do eerste post bedroeg per 3 Juli 1933, nihil; zelfs had de Staat der Nederlanden op dien datum zich genoodzaakt gezien een rente loos voorschot van 2.5 millioen gulden bij de Nederiandsche Bank op te nemen, waar toe de bank, krachtens het haar verstrekte monopolie, verplicht is tot een bedrag van maximum 15 millioen gulden. De „Rekening-Courant van anderen" om vat de saldi der verschillende grootere (en kleinere) Nederiandsche bankinstellingen, bankiers, enz., die deze bij de Nederiand sche Bank aanhouden, welke post, per 3 Juli 1933, bedroeg: 78.1 millioen gulden. Deze post bevat dus het dadelijk opneem bare tegoed van de verschillende Neder iandsche financieele instellingen bij deze centrale credietinstelling. En er dient hier wel even de aandacht op gevestigd, dat dit tegoed uiteraard geen rente draagt. De Nederiandsche bankinstellingen, bankiers, enz. storten n.l. op hun rekening courant bij de Nederiandsche Bank niets anders dan bankbiljetten door de Nederiandsche Bank zelve uitgegeven, die derhalve voor de Ne deriandsche Bank natuurlijk in feite waar deloos zijn, zoodat zij er derhalve ook niet aan denkt over het bedrag der rekening- courant-saldi aan derden rente te vergoe den. Hieruit volgt anderzijds hoe groote waarde de Nederiandsche bankinstellingen, bankiers, enz. aan hun liquiditeit hechten, dat zij gezamenlijk op de Oude Turfmarkt te Amsterdam over een geen cent rente afwerpend tegoed beschikken van meer dan 78 millioen gulden! Men kan dus vei lig zeggen, dat de grootere en kleinere fi nancieele instellingen hier te lande allee doen om, bij ©enigszins belangrijke opvra gingen van deposito hunner cliëntèle, on middellijk in staat te zijn hun verplichtin gen na te komen. Keeren wij nu tot de Nederiandsche Bank zelve terug, dan hebben wij dus gezien, dat de Nederiandsche Bank, behalve haar bezit aan goud in baren en gemunt goud, nog twee andere posten heeft, die met goudbe zit zijn gelijk te stellen: buitenlandsche wissels en saldi bij buitenlandsche corres pondenten. Het rentegevend goud. Het is dit be^it, dat gedurende het jaren lange presidentschap van den vroegeren president-directeur van de Nederiandsche Bank, mr. G. Vissering, van ;«aar tot jaar vermeerderde, aan welk bezit de vroegere president den naam gegeven heeft van: „rentegevend goud". Deze naam was met terdaad goed gekozen, want uit dit vaak in de honderd millioen loopende bezit aan buitenlandsche wissels en aan saldi bij de correspondenten van de Nederiandsche Bank in het buitenland, zijn in de veelja rige rggeering van mr. G. Vissering in het hoofdgebouw van de bank op de Oude Turfmarkt te Amsterdam tientallen mil lioen guldens winst behaald, die voor een zeer belangrijk gedeelte ten bate van den Staat der Nederlanden zijn gekomen, daar het leeuwenaandeel der door de Neder iandsche Bank behaalde winsten aan het Rijk toekomt, wijl immers het Rijk, door het aan de bank verstrekte monopolie, de bank in de gelegenheid stelt haar winsten te behalen. Het zoogenaamd „rentegevend goud" was echter geen werkelijk goud, zooals op den klassieken Maandag, den 23sten Sep tember 1931, zou blijken, toen Engeland den gouden standaard verliet, het Engelsch Pond Sterling duikelde, de Londensche beurs gesloten werd en de Amsterdamsen© beurs, althans voor dien éénen dag, ter be zwering van een mogelijken paniek op de beurs, het voorbeeld van haar oudere Lon densche zuster volgde. Wat er toen gebeurde is, in dit verband, de moeite waard te releveeren. De Engelsche Ponden. Het EngeLsche Pond Sterling, eertijds iets meer dan twaalf Nederiandsche Gul den waard, verloor toen eensklaps zijn goudbasis en is thans, welhaast twee jaar later, op iets beneden de 8.50 Nederiand sche Grilden gezakt, op welk punt het vrij wel, in een éoort labiel evenwicht, blijft schommelen. De groote bedragen, betaalbaar in En gelsche Ponden, die de Nederiandsche Bank bezat, hetzij in prima wissels op Londen, hetzij aan saldo bij haar Londenschen oor respondent en die steeds voor rond twaalf Nederiandsche Gulden per Engelsch Pond Sterling waren geboekt, bleken opeens veel en veel minder waard te zijn. Aan het einde van het boekjaar der Ne deriandsche Bank, loopende van 1 April 1931 tot 31 Maart 1932, was het aldus ge leden verlies voor de Nederiandsche Bank tot ver boven de 20 millioen gestegen. Na dat de bank uit haar in den loop der jaren geleidelijk gekweekte reserves verscheide ne millioenen guldens had afgeschreven, ter dekking van het zoo onverwachts gele den pijnlijke verlies, bleef nog een niet door afschrijving weg te werken verlies over van welgeteld 19.3 millioen gulden; een bedrag, welhaast gelijkstaande met het geheele aandeelenkapitaal van de Neder iandsche Bank, dat immers slechts 20 mil lioen gulden bedraagt.. De Staat der Nederlanden heeft toen, krachtens een bijzondere daartoe in het le ven geroepen wet, dit verlies voor zijn re kening genomen, zoodat de Nederiandsche Bank een schuld had aan den Staat der Ne derlanden van 19.3 millioen gulden; thans na afloop van het boekjaar 19321933, tot 18.3 millioen verminderd. Dit was hierom noodzakelijk, wijl anders de Nederiandsche Bank, die in wezen slechts een gewone Naamlooze Vennootschap is, krachtens het Wetboek van Koophandel, bij een verlies van meer dan 75 pet. van haar aandeelen kapitaal hiervan aangifte zou hebben moe ten doen en dan in staat van faillissement zou moeten worden verklaard. Uiteraard diende hier een uitweg gevon den, daar een faillissement van de Neder iandsche Bank kwalijk de positie van Ne derland en de waardebepaling van den Ne- derlandschen Gulden in het buitenland zou zijn ten goede gekomen. Billijk was het, dat de Staat der Nederlanden, die door de se dert vele jaren gevoerde politiek van het z.g. „rentegevend goud", altijd door mr. G. Vissering voorgestaan, in den loop dier ja ren tientallen millioenen guldens aan winst aandeel in den schoot was geworpen, nu ook het door diezelfde politiek geleden verlies voor rekening van het Rijk nam. Wij stellen ons voor in een derde en slotartikel de rol van den Nederlandschen Gulden als nationaal en internationaal be taalmiddel in de meer nabije toekomst ver der uit te stippelen, zooals de onmisken bare teekenen des tijds doen vermoeden, dat de komende dingen zich op de geld markten der wereld zullen gaan ontwikke len. Maar daaraan zal een korte uiteenzet ting van de vraag naar en het aanbod van den Nederlandsehen Gulden in de interna tionale, thans alleen tot speculatie gestem de, valuta-markten noodig zijn. Daarover dus, met een beschouwend slot woord, in een volgend artikel. De belangrijkheid der te behandelen stof en het actueele daarvan in het huidige tijdsbestel loont der moeite hierop nader in te gaan. ONDERWIJS BEZUINIG ING. Opheffing van voorbereidende klassen. Naar de „Tijd" van welingelichte zijde verneemt, is de regeering voornemens bij wijze van bezuinigingsmaatregel aan alle scholen voor voortgezet onderwijs, waar aan voorbereidende klasen verbonden zijn, deze klassen op te heffen. Bij de kweekschool is dit reeds ge schied door de bepaling dat de vierjarige kweekscholen in driejarige moeten worden omgezet. Dc nieuwe maatregelen zouden ook verschillende Handelsscholen en der gelijke treffen. KORTING OP JAARWEDDEN. Burgemeesters, Wethouders, Secretarissen en Ontvangers. Gedeputeerde Staten van Zuid-Hol land hebben aan Burgemeester en Wet houders in deze Provincie medegedeeld, dat aangezien hun besluit van 18/28 Oc tober 1932, tot toepassing eener tijdelijke korting op de wedden van burgemees ters, wethouders, secretarissen en ont vangers, alsmede op de vaste jaarwedden van de ambtenaren van den Burgerlijken Stand slechts geldt voor het kalender jaar 1933 en het dus noodzakelijk is op nieuw te overwegen of ook voor 1934 een korting zal worden toegepast, hun col lege vermoedelijk eerst in het najaar zijn standpunt in deze zal kunnen bepalen. Met het oog op het samenstellen der gemeentebegrootingen ware er daarom voorloopig rekening mede te houden, dat voor 1934 vermoedelijk minstens een ge lijke korting als voor 1933 gold zal vol gen. DE GEMEENTEBEGROOTING VAN AMSTERDAM. Nog niet goedgekeurd. Hoewel Gedeputeerde Staten van Noord-Holland de begrooting van Am sterdam gisteren wel behandeld hebben, achtte dit college het nog niet mogelijk zijn goedkeuring er aan te hechten. Het is n.l. noodig, dat de twee mil lioen, die nog bezuinigd moet worden, door raadsbesluiten in dien geest be krachtigd worden. Wel heeft het gemeen tebestuur van Amsterdam aan Gedepu teerde Staten bericht gezonden, dat het bereid is alsnog twee millioen te bez<ui- nigen, doch alleen op deze mededeeling is het Ged. Staten niet mogelijk de be grooting goed te keuren. Eerst moeten de raadsbesluiten bin nen zijn; pas dan kunnen Gedeputeer den een beslissing nemen. AMSTERDAMS HAVEN. Voorstel tot tariefsverlaging met 20 procent. Zeer binnenkort is een voorstel van B. en W. van Amsterdam te verwachten tot verlaging van de haventarieven met ongeveer 20 pet. De Commissies van Bijstand voor de Handelsinrichtingen en voor de Finan ciën hebben zich dezer dagen langdurig met deze aangelegenheid bezig gehou den. De gemeente zou door deze verla ging een bedrag aan havengelden prijs geven, dat ligt tusschen de 300.000 en 400.000. De voorstanders van- het voorstel koesteren uiteraard de verwachting, dat een toenemende bedrijvigheid in de ha ven tegen deze derving van inkomsten zou opwegen. „Volk". CRISIS RUNDVEE CENTRALE. Naar wij vernemen zal de heer S. van Zwanenberg, directeur van de Varkens- oentrale, ook optreden als directeur van de Crieis-Rundvee-Centrale. LICHTING 1934. In het Staatsblad is opgenomen een K. B., waarbij van de voor inlijving aangewe zen personen der lichting 1934 24.359 wor den bestemd voor gewoon dienstplichtige. Hiervan zijn 1145 bestemd voor de zee macht. R.K. B0UWPATR00NS BIJEEN. Voortgezette algemeene jaarvegadering te Amsterdam. Gistermorgen om tien uur werd de vijf tiende algemeene vergadering van den Ned. R.-K. Bond van Bouwpatroons in het Carlton Hotel te Amsterdam voortgezet. Aan de orde waren de voorstellen der afdeelingen, waarvan een reeks werd inge trokken of terzake welke het bestuur dili gent zal zijn. Door Utrecht was voorgesteld, dat er bij de regeering op wordt aangedrongen, door wettelijke voorzieningen, de concur rentievoorwaarden tusschen degenen, die de bouwnijverheid beroepsmatig als werk gever uitoefenen, en degenen, die bouw werkzaamheden uitvoeren zonder geacht te kunnen worden reëele bouwpatroons te zijn, mede in het sociale belang van laatst genoemden meer gelijk te doen zijn, door de kosten van de werkzaamheden van laatstgenoemden eveneens te belasten met de kosten voor sociale voorzieningen, wel ke drukken op de werkzaamheden van eerstgenoemden. Het bondsbestuur zegde toe, om dit ern stig euvel dat volgens den afgevaardig de van Breda reeds ondervangen door een K. B. en hoofdzakelijk zou te wijten zijn aan onvoldoende toezicht van den betref- fenden Raad van Arbeid ter kennis zal brengen van den R.-K. Middenstandsbond. Bij de rondvraag vestigde de heer Tul- lenaar, afgevaardigde van de afd. Utrecht de aandacht op de schrikbarend stijgende hout-import uit Rusland. De heer Tulle- naar vroeg hoe het stond met het reeds een vorige maal door het bestuur toegezeg de onderzoek, waar dit hout wel blijft. Dit onderzoek is, naar de voorzitter mede deelde, nog gaande. Mr. van Hellenberg Hubar, voorzitter van den R.-K. Middenstandsbond, sprak zijn voldoening uit over het feit. dat de R.-K. Bond van Bouwpatroons kort gele den opnieuw tot de R.-K. Middenstands organisatie is toegetreden. De R.-K. Mid denstandsbond is daar trotsch op, want de R -K. Bouwpatroonsbond is een der best geoutilleerde patroonsvereenigingen. Spr. wekte den bond op zijn actie inza ke dc werkverschaffing onder de nieuwe regeering krachtig voort te zetten, opdat de hierbij bestaande euvels een einde ne men Door het normale bedrijf in stand te houden, werkt men het beste mede tot op losing der economische moeilijkheden. Hierna werd de vergadering gesloten. BENOEMING HOOGLEERAREN TE AMSTERDAM. Tot gewoon hoogleeraar in de sociale aardrijkskunde en de vergelijkende vol kenkunde werd gisteravond door don ge meenteraad van Amsterdam benoemd bui ten de voordracht om, dr. N. ter Veen, lec tor aan de Gemeentelijke Universiteit in de landbeschrijving, sociale en economi sche aardrijkskunde. Dr. J. P. Kruyt te Arnhem, No. 1 van de voordracht kreeg 20 steramen tot gewoon hoogleeraar in de Ned. taal en letterkunde dr. A. A. Verdenius met 38 van de 41 uitgebrachte stemmen; tot buitengewoon hoogleeraar in de En gelsche taal en letterkunde de heer A. G. van Kranendonk te Delft met 22 stem men. Dr. G. A. Dudok, leeraar aan de beide gymnasia te Amsterdam kreeg 19 stemmen (buiten de voordracht om). De gemeenteraad van Amsterdam heeft de Stichting tot bevordering van taal, letterkunde, cultuur en geschiedenis van Zuid-Afrika toegelaten tot het vesti gen van een leerstoel voor Zuid-Afrikaan- sche taal- en letterkunde aan de gemeen telijke universiteit. Nadat op dit besluit de koninklijke goedkeuring is verkregen, heeft thans het bestuur der Stichting tot hoogloeraar benoemd dr. G. Beselaar, oud- hoogleeraar aan het University College te Pietermaritzburg (Natal). Het curatorium van den leerstoel be staat uit de heeren dr. W. J. Leyds, prof. H. Burger, secretaris, P. de Kanter, prof. J. Prinsen en prof. J. H. Scbolte. Dit nummer bestaat uit DRIE bladen. VOORNAAMSTE NIEUWS. BUITENLAND. Balbo is te New York aangekomen. (Luohtv., 2de blad). 1. De op handen zijnd® stemming m het Saargebied. Waarborgen voor een zuivere stemming. (2de blad). BINNENLAND. Memorie van Antwoord betreffende de Landbouwcrisiswet (lete blad). Slachtoffers van de zee. (Gem. Ber. 3^" blad en Laatste Ber.). SPORT EN WEDSTRIJDEN. Het concours hippiqué te Hoofddorp. (2de blad). Het schaakkampioenschap van Neder- land. (2de blad). K. R. 0.-VLOOT. Danktelegram van H. M. de Koningin H. M. de Koningin heeft den voorzitter van den Katholieken Radiohond in 't bis dom Haarlem een telegram doen zenden, waarin H. M. haar dank betuigt voor het telegram nam ©na de vierduizend personen sterke bemanning der K. R. O.-vloot, aan Hare Majesteit toegezonden en waarin do voorzitter wondt verzocht, dien dank na mens Hare Majesteit aan de leden van dien bond over te brengen. Toelatingsexamen Rijkstuinbouw- winterscholen. De waarnemend directeur-generaal van den Landbouw brengt ter kennis van hen, die toj, den cursus 1933—1934 van één dor Rijketuinbouw(wintor)scholen wonscheji te worden toegelaten, dat de data van aan melding voor de toelatingsexamens aan die inrichtingen als volgt zijn vastgesteld: Rijkstuinbouwwinterschool te Nijmegen vóór of uiterlijk op 12 Septemberdie te Naaldwijk vóór of uiterlijk op 9 Septem ber 1933; die te Aalsmeer vóór of uiterlijk op 7 September 1933die te Hoorn vóór of op uiterlijk 16 September 1933; die to Boskoop vóór of op uiterlijk 4 September 1933; die te Lisse vóór of uiterlijk op 9 September 1933. De aanmelding moet geschieden bij den directeur der school, bij wicn nadere in lichtingen zijn te verkrijgen. Venetiaansche gondels in Amsterdam. De hoofdstad heeft weder een nieuwe attractie gekregen. Hoeft Amsterdam tot nu toe aJleon den naam gehad van Venetië van het Noorden, thans zal dit ook werke lijkheid worden, want Venetiaansche gon dels met echte Venetiaansche gondeliers hebben hun intocht gehouden. Aan do stei ger van den tuin van het Amstolhotel is de ligplaats en de onderneming gaat ook uit van de directie van het Amstol-hotel. De havenmeester, de heer N. U. v. d. Pol, heeft hedenmorgen mot oen opwekkend woord do gondel „te water gelaten". Hij hoopte dat deze nieuwe onderneming zal bijdragen tot grootere aantrekkelijkheid van Amsterdam en dat onze stadsgrachten in do naaste tóekomst veel bezoek mogen hebben van dezen Venctiaanschen gondel. Een inwijdingstocht op don Amstel had daarna plaats. Het sierlijke schuitje had veel bekijks. Goedkoope trein. Donderdag 27 Juli gaat er een goed koope trein van Leiden naar Goes, Mid delburg en Vlissingcn. (Zie annonce in dit nummer).

Historische Kranten, Erfgoed Leiden en Omstreken

Leidsche Courant | 1933 | | pagina 1