24ste Jaargang DONDERDAG 6 JULI 1933 No. 7551 DAGBLAD VOOR LEIDEN EN OMSTREKEN Bureaux: PAPENGRACHT 32, LEIDEN DUITSCHLAND HEEFT GEEN CENTRUM MEER VOORNAAMSTE NIEUWS. DE ABONNEMENTSPRIJS bedraagt bij vooruitbetaling: Voor Leiden 19 cent per week f2.50 per kwartaal Bij onze Agenten 20 oent per week f 2.60 per kwartaal franco per post f 2.95 per kwartaal Het Geïllustreerd Zondagsblad is voor de Abonné's ver krijgbaar tegen betaling van 50 cent per kwartaal, bij vooruitbetaling. Afzonderlijke nummers 5 oent, met Geïllustreerd Zondagsblad 9 cent. TEL. INT. ADMINISTRATIE 935, REDACTIE 15 I. GIRONUMMER 103003, POSTBUS No. 11' DE ADVERTENTIEPRIJS BEDRAAGT: Gewone Advertentiën 30 cent per regel Voor Ingezonden Mededeelingen wordt het dubbele van het tarief berekend. TELEFOONTJES, van ten hoogste 30 woorden, waarin be trekkingen worden aangeboden of gevraagd, huur en verhuur, koop en verkoop f 0.50. Het ontbindingsbesluit van de leiding DE LAATSTE PROCLAMATIE BERLIJN, 5 Juli. De Duitsche Cen- trumspartij publiceert hedenavond laat een communiqué, volgens hetwelk het Centrum op grond van van den volkomen veranderden politieken toestand in over eenstemming met den rijkskanselier beslo ten heeft de partij onmiddellijk te ont binden. In dit communiqué wordt het volgende gezegd: De politieke omwenteling heeft het Duit sche staatsleven op een volkomen nieuwe basis geplaatst, die geen ruimte meer laat voor een tot voor kort mogelijke partij politieke activiteit. De Duitsche Cen trumspartij ontbindt zich derhalve in over eenstemming met den Rijkskanselier Hit- Ier onmiddellijk. Met deze ontbinding wordt echter aan hare aanhangers de mogelijkheid gebeden hun krachten en ervaringen zonder voor behoud ter beschikking te stellen van het onder leiding van den rijkskanselier staan de Nationale Front in positieve medewer king in de beteekenis van versterking van onze nationale, sociale, economische en cul- tureele verhoudingen en tot medewerking aan den opbouw van een nieuwe orde in den rechtsstaat. De Centrumspartij vol trekt de noodzakelijke organisatorische liquidatie met zooveel mogelijk spoed. Zij mag er hierbij loyaal op rekenen, dat de afwikkelingswerkzaamheden niet worden gestoord, dat de in beslag neming van goederen, die tot dusverre partijbezit wa ren om politieke arrestaties van voorma lige partijleden in de toekomst achterwe ge zullen blijven en dat reeds gearres teerden weer worden vrijgelaten voor zoo ver geen verdenking bestaat van straf bare daden. Zij geeft verder uiting aan de gerecht vaardigde hoop, dat degenen, die tot dus verre aanhangers waren van de Centrums partij door den leider der nat.-soc. bewe ging in de toekomst beschermd zullen worden tegen laster en achteruitzetten en dat de katholieke tot de nationale staat positief staande pers dezelfde behandeling zal ondervinden als de overige nationale pers. Den afgevaardigden m rijksdag, land dagen en gemeenteraden is met betrek king tot de handhaving hunner mandaten volkomen vrijheid van besluit gegeven. De leden van de voormalige Centrums fracties treden dus niet gesloten als hos- pitanten in de fracties der N. S. D. A. P., maar blijven vooreerst zonder fractie en' houden alleen door verbindingsmannen voeling met de fracties der N. S. D. A. P. De aanstelling dezer vertrouwensman nen zal geschieden in onmiddellijk overleg met de bevoegde fractievoorzitters der N.S.D.A.P. In oveerenstemming met den rijkskanselier Hitier en de bevoegde frac tievoorzitters der N. S. D. A. P. wordt als verbindingsman van de voormalige rijks dagfractie van het Centrum aangewezen dr. Haokelsberger bij de rijksdagfractie der N. S. D. A. P. EEN LAATSTE PROCLAMATIE VAN HET CENTRUM. BERLIJN, 5 Juli. De rijksleiding van het Duitsche Centrum publiceert de vol gende laatste proclamatie: Het Duitsche Centrum is niet meer. Zijn afscheid van het tooneel der poli tieke geschiedenis geschiedt, evenals zijn geboorte voor 60 jaar, onder de stormen van een nieuwen tijd. Hecht en koen geworteld in het katho lieke volksdeel en door zijn volksverbon denheid vaak op de proef gesteld, is het Centrum steeds in staat geweest mil- lioenen Duitschers met achting voor de overheid, met liefde voor het vaderland, met respect voor de overtuiging der mede- menschen op te voeden tot een bewustzijn van staatsburger, dat ook voor het nieuwe rijk van onmetelijk voordeel is. Deze tot trouw aan den staat en tot onzelfzuchtigen dienst van het volksge heel opgevoede millioenen vormen een zoo waardevol element in het gemeenschapsle ven, dat zij op den duur over het hoofd gezien kunnen noch willen worden, wan neer het er' om gaat de volkskrachten on verbrekelijk aaneen te lasschen en staat en volk te beschermen tegen de vijandige machten der ontbinding. In eerlijk streven mede te werken aan den nieuwen opbouw van den staat en de volksgemeenschap mogen en zullen zich voormalige centrumleden ook thans door niemand laten overtreffen. Het uur dee afscheids is een uur van eerbiedig gedenken van onzen grooten leider en oprechten dank aan allen, die trouw geweest zijn aan den ouden vlag. Wanneer wij ook thans het door den tijd noodzakelijke kader van de partij ontbin den, wij doen dit met den vasten wil óók verder het volksgeheel te dienen, getrouw aan onze trotsche traditie die steeds staat en vaderland boven de partij heeft gesteld. Heil Duitschland. HET LAATSTE OFFER Er is geen Centrum meer Het Centrum heeft opgehouden te be staan. De partij, die zoolang in de bres heeft gevochten voor de veelbestreden belangen en rechten der katholieke leiders, de partij welke meer dan zes decennia, ondanks een betrekkelijk geringe getalsterkte, een over wegenden invloed heeft uitgeoefend op den gang van zaken in het Reich aan deze partij van verantwoordelijke mannen is het leven onmogelijk gemaakt. Wat niemand bij de laatste tragi-come- die in de Kroll-opera bad kunnen voorzien, is in weinige weken een feit geworden. De Rijksdag in de Kroll-opera was, aohteraf bekeken, een bespottelijke vertooning. Het stond bij Hitier en de zijnen vast, dat de partijen zouden verdwijnen. De Rijksdag is er nog maar er zijn geen andere leden meer dan ja-broers. Iedere controle op de daden der Regee ring is verdwenen, nadat men 100 jaar taai beeft gevoohten, om die. zoo noodzakelijke controle te veroveren. En zulk een abso luut regiem beschouwen sommigen als een vooruitgang Het Centrum is het laatste van alle par tijen en er waren er ook niet weinig in Duitschland door de Regeering aange pakt. Geen klein compliment! Het Cen trum moest worden geïsoleerd en in de een zaamheid worden gedreven, alvorens de Hitler-mannen eischen durfden stellen. In het buitenlandsch weekoverzicht van Zaterdag werd reeds uiteengezet, hoe uiter mate moeilijk de positie van het Centrum was geworden, verlaten als het was van iedere steun zelfs van het „Kleine Cen trum", de Beiersche Volkspartij, welke laatste zich na enkele klappen op genè. of ongenê, overgaf. Het Centrum is verdwenen, maar niet dood. Dat is onze rotsvaste overtuiging. Een partij in de smart en wee van de „Kul- turkampf" geboren ter verdediging van de heiligste rechten zulk een partij, altijd tróuw op haar post, kan met een simpel göbaar worden ontbonden, maar niet wor den opgelost. Evenals de Kath. Staatspartij hier te lande, is het Centrum uit noodzaak ont staan. In een land, waar de Katholieken de meerderheid niet vormen, kunnen zij niet vrij leven, tenzij die vrijheid wordt veroverd langs politieken weg. Een andere weg is niet denkbaar. Rteeds 30 No. vember 1852 was een Katholieke fractie der Rijnlanders en Westfalen onder lei ding van de gebroeders Peter en A u g u s t Reichensperger in het Pruisische huis van Afgevaardigden ge vormd. Na de verkiezingen van 1858 noem de zij zich „Fraktion des Centrums (Katho- lische FraktionX', omdat hun zetels in het midden van de zaal waren gelegen. Toen reeds peuterden de liberalen aan de gods dienstvrijheid daarom sloten zich de Katholieken hecht aaneen. Een positief programma, waaraan toege voegd een leiddraad op sociaal gebied, vindt men reeds in het z.g. Soester verkie zingsprogramma, door de leiders der Ka tholieken 28 October 1870 voor de Pruisi sche landsdagverkiezingen opgesteld. Dr. FfdiNING Den 13en December 1870 volgde te Ber lijn de aaneensluiting van de gekozen Ka tholieke afgevaardigden tot een zuiver po litieke partij „Centrum*'. Het Centrum, aldus in Pruisen ontstaan, vormde zich weldra ook tot een groep in den Rijksdag. Zij eischte „de bevordering van het moreele en materieels welzijn van alle volksklassen" en .godsdienstige vrij heid voor alle onderdanen des Rijks''. Onmiddellijk vond het Centrum een felle tegenstander in den „ijzeren kanselier" Bismarck. Het duurde niet lang, of de titanenstrijd tusschen Kerk en Staat begon, in welke strijd de Kerk zegevierde, ofschoon geen andere middelen werden aangegrepen dan door de Grondwet ge boden. Na een felle, dikwijls ondergrondsche campagne tegen alles wat katholiek heet te, opende Bismarck in 1871 de vijandelijk heden op wetgevend gebied met de ,,Muil- korfwet", die met straf dreigde alle gees telijken, die een staatszaak op den kansel zouden brengen. Deze wet werd gevolgd door de Jezuietenwfet, de Scbootwet en de Meiwetten. Deze laatst© wetten stelden be palingen vast voor de benoembaarheid van geestelijken en beperkten de macht van de bisschoppen over hen. In 1875 werden alle staats toelagen voor kerkelijke doeleinden ingetrokken en alle kloosterlingen, die zich niet aan de verpleging van zieken wijdden, uit het land verdreven. De meeste bisschop pen werden achter slot en grendel gezet. Het Centrum trok onvervaard ten strijde, onder leiding van ,,der kleine Excellenz'', de onvermoeide en strijdlustige Windthorst. Uit deze jarenlange godsdienstoorlog valt heden ten dage voor ons Nederlanders nog veel te leeren. Want 't is uitsluitend te danken aan de éénheid van het Centrum, dat de Kerk zegepraalde. De Kerk moest dus voor haar vrijheid vechten op het (thans zoo veel gesmade) politiek terrein. Na enkele jaren bleek het Bismarck dat hij zonder het stevig-aaneengesmede Cen trum niet regeeren kon. Een voor een wer den de gehate wetten ingetrokken. De kan selier, die trotsoh verklaard had: „Nach Canos8a gehen wir nicht, weder körper- lich noch geistig", moest zich over de ge heel© linie gewonnen geven dank zij de ongebroken slagorde van de Katholieke Staatspartij in Duitschland. In 1895 ging het voorzitterschap van den Rijksdag op het Centrum over. Einde 1906 dreef de weer oplaaiende haat tegen het Katholicisme tot vernieuw de uitschakeling van het Centrum. De par tij bleef strijden met de oude wapenen: deelname aan de nationale taak, behoud van het politiek karakter der partij. Deelname aan de nationale taak, het dragen van alle verantwoordelijkheid wan neer het heil der lands dat vorderde dat was tot op den dag van heden de hou ding van het Centrum, waarmede het zich weliswaar geen vrienden, maar wel de a.1- gemeene achting heeft verworven. In d© ru moerige revolutiedagen, na het verlies van den oorlog, heeft het Centrum een groot- sche maar ondankbare taak vervuld ter verzekering van vrede en orde in het zwaarbeproefde Rijk. In coalitie met de sociaal-democraten een andere coalitie was in Duitschland niet mogelijk heeft zij in het binnenland vele sociale wetten tot stand gebracht. Tegen over het buitenland was zijn politiek ge richt op verlichting der ondragelijke las ten, door de overwinnaars op het Duitsche volk gelegd. Deze politiek heeft groot© successen gebracht. Dat het Nationaal So cialisme tegenover het buitenland zoo vrij en uitdagend staat, is uitsluitend te dan ken en mogelijk gemaakt door de uitge jouwde en vervloekte regeering van het „System"', door Hitler ten val gebracht. De Nazi's plukken met veel omhaal de gouden vruchten, welke door de „landver raders" zijn gezaaid. Enorm waren vd© moeilijkheden, waar voor het Centrum zich de laatste jaren zag geplaatst. De tegenwoordige mentaliteit van het Duitsche volk is slechts te verkla ren als een wanhoops-mentaliteit. Latere geschiedschrijvers zullen verklaren: hoe het volk redeloos en het land reddeloos scheen. Aan de eene zijde werd de regee ring, onder de krachtige leiding van den edelen en zichzelf-vergetende dr. B r fi ning, ondermijnd door een steeds verder opdringend communisme, aan de andere zijde door een schandelijke en unfaire be strijding van het nationaal-socialisme, dat het volk heeft opgezweept in termen en beloften, welke bij die der communisten niet onder deden. De jongste gebeurtenissen, de val der Regeering-Brüning en de laatste poging van het Centrum om door zijn stille mede werking de Rtegeering een grondwettelijke basis te geven en het Parlement, de Demo cratie de invloed van het volk op hen, die regeeren te redden, liggen nog versch in 't geheugen. Helaas, die poging van het Cen trum om to redden wat met zooveel moeite was opgebouwd, is tevergeefs gebleken. Het Staat-sabsolutisme, de afgoderij van de Staat heeft alle verkregen rechten om- vergeloopen. De partijen werden hardhan dig onderdrukt of gedwongen zichzelf te ontbinden. Als laatste van allen ging het Centrum uiteen. Uit plichtbesef om de Katholieke Kerk voor nieuwe godsdienstoorlog en godsdiensthaat te vrijwaren. Dit willoos prijsgeven van zichzelf was het laatste offer, dat het Centrum voor het vaderland bracht. Gezegend zij het geslacht van zulke „landverraders". Apologie. De vijftiende jaargang van het apolo getisch maandschrift „Het Schild" wordt door den hoofdredacteur prof. Verhaar ge opend met een „Woord vooraf', waarin met gegronde en door alle lezers onge twijfeld gedeelde voldoening wordt gecon stateerd, dat het aantal abonné's en de giften voor gratis-abonnementen wederom zijn toegenomen. „Toch moge onze ijver en waakzaam heid, ook onder dit opzicht niet verslap pen" laat prof. Verhaar hierop volgen. En hij wil een krachtig beroep doen op propagandisten en meelevende lezers om het aantal abonné's en giften voor gratis- abonnementen steeds hóóger op te voeren. Moge deze oproep worden gehoord en resultaat hebben en zoo het zegenrijk apostolaat van het tijdschrift worden uit gebreid! Wij lezen verder in bet „Woord vooraf": Wat ons echter sterk getroffen heeft in het afgeloopen jaar, dat is de groot© sympathie, welke uit zoovele honderden brieven spreekt, voor ons tijdschrift, en veel meer nog do rijke resultaten, waarvan ons in die vele brieven verhaald wordt. Dat vóóral stemt ons tot grooto dankbaarheid jegem© den goeden God en geeft ons onweerstaanbare kracht om, ondanks allerlei moeilijkheden, te volharden in onze zware taak en op den inge slagen weg onverstoorbaar voort te gaan. Wij laten de louter-afbrekende critici langs den weg staan als roe penden in de woestijn, om alleen ons oor te luisteren te leggen naar hen, die vragen en zoeken en willen mee werken aan ons heerlijk apostolaat. Dat ook ©en tijdschrift als „Het Schild" nog, Wouter-afbrekende" critiek ontmoet, Dit nummer bestaat uit DRIE bladen. BUITENLAND. Het Duitsche Centrum heeft zich giste ren ontbonden. (1ste blad). Nieuwe verklaring van president Roose- dent Roosevelt voor de Econ. Wereldcon ferentie. Verdaging der conferentie thans onvermijdelijk geacht. (1st© blad). De Heimatschutz in Stiermarken verbo den. (2de blad). Balbo's eskader te Reyjavik aange komen. (Luohtv., 2de blad). BINNENLAND. De regeering en de steun aan de bouw vakarbeiders. (Laatste Berichten). De Nederl. Radio-omroep zal van heden af voorloopig uitzenden via Kootwijk. (Laatste Berichten). Vanmorgen is de weleerw. pater Wag ner van het Missiehuis te Steyl, tengevolge van een aanrijding overleden. (Korkn., Ie blad). Geen misdrijf te Swolgon. (Gem. Ber. 3do blad). Het kano-drama bij Rockanje. (Goin. Ber. 3de blad). Belangrijke verduistering te Waddinx- veen. (Gem. Ber. 3de blad). Groote brand te Oldenzaal (Laatsto Ber.). LEIDEN. De Stadhuisplannen. (1st© blad). SPORT EN WEDSTRIJDEN. Njord verliest den Telegraafbekerwed- strijd wegens diskwalificatie. (2do blad). bewijst datniets veilig is voor een zeker soort katholieken, van wie t schijnt, dat zij alles mooi vinden, behalve wat in eigen kring geschiedt! Terecht wil prof. Verhaar dezulken langs den weg laten staan als roependen in don woestijn. Anderen zullen doen, wat ook dezer plicht iszooveel mogelijk positief me dewerken aan de geloofsverdediging en geloofsuitbreiding van onzen tijd Naar do Missie. Deze maand vertrekt de Eerw. zuster Antonella van dc Congregatie van de Doch ters van O. L. Vrouw van Hot Heilig Hart van Jezus te Tilburg (in dc wereld mej. Af, van Ruiten uit Noordwijkorhout) naar d« missie op de Kei-eilanden.

Historische Kranten, Erfgoed Leiden en Omstreken

Leidsche Courant | 1933 | | pagina 1