MAANDAG 3 JULI 1933
No. 7548
DAGBLAD VOOR LEIDEN EN OMSTREKEN
Bureaux: PAPENGRACHT 32, LEIDEN
STAKINGSGERUCHT IN
DE BOLLENSTREEK
24ste Jaargang
DE ABONNEMENTSPRIJS bedraagt bij vooruitbetaling:
Voor Leiden 19 cent per week f2.50 per kwartaal
Bij onze Agenten 20 cent per week f 2.60 per kwartaal
Franco per post f2.95 per kwartaal
Het Geillustreerd Zondagsblad is voor de Abonné's ver
krijgbaar tegen betaling van 50 cent per kwartaal, bij
vooruitbetaling. Afzonderlijke nummers 5 cent, met
Geillustreerd Zondagsblad 9 cent.
TEL. INT. ADMINISTRATIE 935, REDACTIE 15 f
GIRONUMMER 103003, POSTBUS No. 11
DE ADVERTENTIEPRIJS BEDRAAGT:
Gewone Advertentiën 30 cent per regel
Voor Ingezonden Mededeelingen wordt
het dubbele van hot tarief berekend.
TELEFOONTJES, van ten hoogste 30 woorden, waarin be
trekkingen worden aangeboden of gevraagd, huur ee
verhuur, koop en verkoop f 0.50.
ot
DE REDDING VAN HET COLLECTIEF CONTRACT
GROOTE MEETING
TE LISSE
Voor de Bollenstreek staan in deze
groote belangen op 't spel. Of er al of niet
gestaakt zal worden door de arbeiders in
het Bloeimibollenbedrijf, deze vraag kan
beschouwd worden als te zijn van onder
geschikt belang bij de zeer gewichtige
vraag, of in het Bloembollenbedrijf het
systeem van het collectief contract kan
worden behouden. De staking is slechts het
uiterste middel voor het groote doel: het
collectief contract veilig te stellen.
Met het collectief contract 1933 is het
in het Bloemboilenibedrijf thans zoo gesteid,
dat een zeer omvangrijk deel der patroons
dit contract niet hebben willen teekenen,
en nu, hetzij gedwongen door eigen nood,
hetzij misbruik makend van de nood der
arbeiders, een loon uitbetalen ver beneden
hetgeen in de conferentie van patroons,.,en
arbeiders in de lente van dit jaar was
overeengekomen.
Op die manier wordt het afsluiten van
een Jiieuw contract in het komende jaar on
mogelijk gemaakt. Iets wat niet alleen èn
de arbeiders én ook de patroons op den
duur, zeer zouden betreuren, maar een
leemte, die oprecht betreurd zou worden
door allen, die in het collectief contract
de eerste stappen zien naar een heropbouw
der maatschappij in Christelijken geest
een heropbouw zooals deze is uiteengezet
in de Pauselijke encyclieken.
De strijd van de drie landarbeidersbon
den gaat uitsluitend tegen de niet-georga-
niseerde patroons zij, dus, die geweigerd
hebben het contract te teekenen en die,
door die weigering, aan het contract de
genadeslag toebrengen.
Vele van deze patroons handelen onbe
wust van de groote schade, die zij door hun
laksheid of verkeerd begrepen vrijkeids-
lust, aan de gekeele samenleving toebren
gen. Laten wij hopen, dat zij hun standpunt
voor een beter en nobeler, zullen prijsge
ven.
Er zullen ook enkele patroons zijn, die
zelf zoo in de „penarie" zitten of financieel
dermate aan het oppertoezicht van anderen
gebonden zijn, dat zij met den besten wil
het contract-loon niet kunnen betalen. La
ten de Bondsb es-turen hun actie hier wat
kalmer voeren.
Er zijn er echter ook, groote, welgefun-
deerde firma's, waarvoor deze excuses niet
gelden. Voor hen geldt geen ander excuus
dan: „zij weten niet wat zij doen". Zij zijn
zóó op-en-top liberaal, dat zoo iets als
rechten van arbeiders -nog nooit in him
hoofd is opgekomen.
Tegen dezulken voornamelijk is de sta
kingsactie gericht. Over de wijzè waarop
gestaakt zal worden, over het waarom van
de staking heeft gisterenmiddag de leider
der katholieke landarbeiders, het lid dor
Tweede Kamer, de heer A. J. Loerakker,
een volledige uiteenzetting gegeven.
Duizenden bloemistarbeiders uit vele
dorpen waren naar Lisse gestroomd om op
het terrein achter het Piusgesticsht de mee
ting bij te wonen.
Nadat het hoofdbestuurslid, de heer
Kiuper, de bijeenkomst had geopend, ving
de heer Loerakker zijn geestdriftige rede
aan.
De heer Loerakker wilde dezen middag
drie onderwerpen bespreken: de beteeke-
nis van het collectief contract, welke niet
alleen groot is voor de arbeiders, maar
voor het geheele bedrijf; vervolgens de
klemmende noodzaak om zich te verweren
en ten slotte de tactiek, welke bij dat ver
weer zal worden gevolgd.
Aan iedereen, aan iederen arbeider in de
Bloembollenstreek vraagt spr.: wat dunkt
u, indien wij in dit gewest geen bedrijfs
regeling hadden gehad, indien wij niet ja
ren lang gewerkt hadden ondanks de cri-
tiek van velen wat dunkt u: hoe zou dan
het lot zijn van deze menschenmassa 1
Zelfs nu wij 'n collectieve overeenkomst
hebben een contract dat ook door de
werkgeversorganisaties redelijk is bevon
den; ander® zou het niet onderteekend zijn
zelfs nu zijn er vele patroons, die het
met hun geweten in overeenstemming kun
nen brengen guldens per week te gaan be
neden het vastgestelde contractloon.
Waartoe zouden deze anarchisten, in so
cialen zin gesproken, gekomen zijn, indien
hun streven niet getemperd was door een
algemeen aanvaard contractloon?
A.J. LOERAKKER
Wij, als arbeiders, aanvaarden het groo
te nut van het collectief contract.
Aan de werkgevers, aan de patroons, wil
spr. vragen, wat zij zich voorstellen van een
bedrijf, wanneer niet jarenlang is ingevoerd
en ingeburgerd het collectief contact?
Zeker, zij die geen hooger doel kennen
dan de arbeiders tegen het laagste loon in
dienst te nemen, voor hen zou het totaal
ontbreken van een collectieve overeenkomst
in s c h ij n een dorado zijn. Echter slechts
in schijn: want die tactiek had, speciaal
's zomers, tot allerlei uitspattingen aanlei
ding gegeven. Maanden en maanden gaan
deze patroons op reis in 't buitenland en
noodt denken zij erover maatregelen te ne
men tegen een mogelijk arbeidsconflict
dank zij de gunstige werking van het col
lectief contract, aan welks opbouw zij ech
ter iedere medewerking ontzeggen.
Dit voorjaar, vervolgde spr., bij de be
sprekingen voor het nieuw af te sluiten col
lectief contract, hebben wij wederom reke
ning gehouden met de tijdsomstandigheden
ondanks de felle critiek van een buiten
gewoon vèr doorgevoerd onverstand, welke
geen onderscheid wist te maken tusschen
praten en het sluiten van een overeenkomst.
Maar aan deze critici hetzij werkgevers
of werknemers vraag ik, wie of er toen
maals reeds gelijk had
Aan de ongeorganiseerde werkgevers
ontzegt spr. het recht op orde en het be
drijf. Zij hebben nooit een hand uitgesto
ken, nooit een offertje gedragen om tot
overeenstemming met de in hun bedrijf
werkende arbeiders te komen. Als er wan
orde zou komen, dan zijn zij er de schuld
van, die deze wanorde door hun verkeerde
opvattingen hebben opgeroepen.
Het collectief contract wordt algemeen
erkend als zijnde van zeer groote waarde
voor rust en vrede in het bedrijf. Hoe is 't
dan mogelijk, roept spr. uit, dat de werk
gevers pogen van 't jaar dit instituut on
der de voet te loopen?
Hoe is 't mogelijk, dat er zoovele gewe-
tenlooze patroons zijn, die, nu de werkloos
heid groot is en duizenden gezinnen in
treurige armoede verkeeren, daarvan wil
len profiteeren door nu eenmaal het
loon is vastgesteld de arbeiders toch
met een lager loon naar huis te durven stu
ren.
Het loon, dat weten ook de arbeiders,
kan niet gaan boven hetgeen economisch
Wij, uw leiders, hebben van u, arbeiders,
het vertrouwen gevorderd, ja geëisclht, bij
de vaststelling van het loon. Eenmaal vast
gesteld in onderling overleg ieder jaar
met nieuwe strubbelingen is dat het
rechtvaarig loon.
Over de hoofden van de hier aanwezigen
heen, vraagt spr. aan de werkgevers in de
Bollenstreek, waarvandaan zij de vrijheid
halen om, gebruik makend van de armoe
de der menschen en gebruik makend van
verkeerd begrepen instructies van gemeen
tebesturen, een lager loon uit te betalen.
Als men in nood ia, wat lang niet allo
patroons zijn, maar laten wij aannemen,
dat iemand geen geld heeft, dan staat het
hem toch niet vrij zijn arme buurman uit
te schudden? En zoo wordt de toestand
als men o-p de thans ingeslagen weg voort
gaat.
De hoofdbesturen van de drie Landarbei
dersbonden hebben de toestand bezien, hoe
deze zich ontwikkelt. Als deze ontwikke
ling zoo doorgaat, dan gaan èn de patroons
èn de arbeiders een tijd van anarchie te
gemoet, waarin geen van beide partijen
ademen kan.
Een grief heeft spr. tegen de arbeiders,
die in 't verleden meer naar 't direct voor
deel dan naar het algemeen belang hebben
gezien en niet bij hun patroons hebben aan
gedrongen op onderteekening van 'het col
lectief contract.
Vele werkgevers hebben dit jaar het con
tract niet geteekend. Als de patroons zich
in een dergelijk groot aantal als thans het
geval is, afzijdig houden, dan zal het in het
komende jaar niet meer mogelijk zijn een
collectief contract af te sluiten. Als wij
niet meer aan de conferentie-tafel kunnen
plaats nemen voor gemeenschappelijk over
leg, dan zijn wij machteloos. Dan gaat er
van ons geen kracht meer uit.
Dit voorjaar, bij de voorbesprekingen
over het nu loopend contract, hebben wij
de arbeiders, onder toejuiching hunnerzijds,
gezegd, dat wij ons tegen die terreur moes
ten verzetten. Thans, gebruik makend van
bet toenmaals gegeven mandaat, staan wij
voor u om een krachtige actie te bespro
ken.
Het is nn geen kwestie voor een uur
korter arbeidstijd, voor een loonsverhoo-
ging of verlaging, voor een vrije Zaterdag
middag het is nu de kwestie t e z ij n o f
niet te zijn.
Organisatie beteekent, dat beseft ge wel,
iets anders dan hier en daar een vergade
ringetje. Organisatie beteekent kracht
en invloed. Als gij, arbeiders, die invloed
op uw levensvoorwaarden wilt behouden,
dan hebt gij nu te kiezen en het bestuur
te volgen.
Wij roepen n niet op voor ons genoegen.
Het is harde, dringende n o o d-
z a a k. Er zijn er velen, die in hun hart
dit verweer liever niet zagen. Zij, die wer
ken bij, weliswaar ongeorganiseerde werk
gevers, die echt-er geen misbruik maken, zij
vragen zioh afwat kunnen wij winnen met
verweer
Wat zij te winnen hebben? Wat zullen
de „vrijbuiters" onder de patroons doen als
het collectief contract niet meer mogelijk
is? Wat zullen zij dèn doen, die nu nog,
kijkend naar het collectief vastgestelde
rechtvaardig loon, dan geen maat
staf meer hebben tegen de wraakroepende
zonde, welke is het rechtvaardig loon aan
den arbeider onthouden?
Spr. geeft de verzekering, dat als er nu
reeds schandalige feiten zijn geweest waar
bij 15.aan een volwassen man werd
gegeven, dat het volgend jaar die cijfers
wanneer een collectief oontra-ct mocht ont
breken nog anders zullen zijn.
En wat zullen de gemeentebesturen doen,
als er geen c.c. meer is
De arbeiders moeten weten, dat als
zij nü geen offertje brengen, hun positie
met sneltreinvaart omlaag gaat.
Men zegt dan: er zijn vele goede pa
troons. Dat geeft spr. toe. Maar dat neemt
niet weg, dat enkele tientallen jaren gele
den ook die goede patroons hun arbeiders
met 7.20 per week naar huis zonden.
Ieder, die nadenkt, zal inzien dat er
niets anders op zit, dan zich tegen de on
georganiseerde patroons te verweren.
De hoofdbesturen oordeelen niet licht
vaardig over de belangen der arbeiders,
die nog iets te verliezen hebben. Als wij
eenmaal den strijd ingaan, dan zullen wij
alle middelen zonder onderscheid gebrui
ken, opdat de patroons, die niet geteekend
hebben, geen „koopie" hebben aan „goed-
koope arbeiders''(Daverend applaus).
De hoofdbesturen zullen echter slechts
in het uiterste geval tot harde maatregelen
overgaan. Wanneer de thans nog niet ge
organiseerde werkgevers van meening ver
anderen en hun eigenbelang inziende, als
nog in zulk voldoend aantal het contract
teekenen en verstevigen, dat het een vast
steunpunt biedt voor volgend jaar dan
denken zij er niet aan den strijd te openen.
Er zijn er reeds, die hun standpunt ver
anderen. Heel wat hebben er reeds getee
kend de laatste dagen en heel wat hebben
dit toegezegd.
Als de patroons vanmiddag deze goed-
gedisciplineerde massa gezien hebben, die
één van zin, bereid is te strijden voor rust
en vrede, voor hun gezinnen, dan hoopt
spr. dat nog meerdere patroons tot bezin
ning zullen komen.
Doen zij dit niet, willen zij het sloopers-
werk voortzetten aanvaardt dan, mijn
vrienden, den strijd. Twintig jaar heb ik
gestreden roept spr. uit voor vrede
en rust, maar nu 't moet zal ik voorgaan in
den strijd. De schuld van dien strijd ligt
niet bij ons; de volle verantwoordelijkheid
rust op hen, die van de ongelukkige tijds
omstandigheden misbruik willen maken ten
koste van de loonen der arbeiders.
De hoofdbesturen zullen er a-Hes op zet
ten om den strijd te winnen. De oproep tot
staking zal zeer onverwacht en onverhoeds
doorgegeven worden voor een afgespro
ken plaats. In de gemeente waar gestaakt
wordt, zullen dien dag alle werkloozen
van de streek worden te zamen geroepen.
De georganiseerde patroons zul
len natuurlijk volkomen worden ontzien.
De arbeiders echter van de ongeorganiseer
de patroons zullen 's morgens op weg naar
hun werk collega's met gewaarmerkte bor
den vinden, die hun verzoeken weer terug
te gaan naar de vrouw of te gaan posten.
Ook de ongeorganiseefde arbeiders kun-
BUITENLAND
ECON. WERELDCONFERENTIE
DE GOUDEN STANDAARD.
AMERIKA WEIGERT MEDE TE
WERKEN.
President Roosevelt heeft thans aan
den Amerikaanschen minister van Buiten-
landsche Zaken, Cordell Hul, doen weten,
dat hij het gezamenlijk voorstel der goud
landen in zijn huidigen vorm verwerpt.
De inhoud van dit voorstel kan in de
volgende drie punten worden samenge
vat:
lo. het is noodzakelijk, dat de goudlan
den aan den gouden standaard vasthou
den
2o. de landen, die den gouden standaard
hebben verlaten, zullen dien standaard,
indien mogelijk, weer invoeren;
3o. de centrale banken der betrokken
landen zullen stappen doen om specula
ties op groote schaal tegen te gaan.
Minister Huil zal hedenochtend een
verklaring afleggen, waarin de politiek
der Vereenigde Staten met betrekking
tot het valutavraagstuk zal worden uit
eengezet.
De landen met den goud-en standaard
hebben Zondag hun besprekingen onder
ling en met andere landen voortgezet. In
elk geval zullen zij heden een nadere ver
klaring openbaar maken over de onver
zwakte handhaving van den gouden stan
daard en de samenwerking hunner circu
latie-banken.
Colijn over Roosevelt's
weigering.
Wij hebben den heer Oolijn gevraagd,
wat de houding der Nederlandsohe dele
gatie zal zijn, in verband met de afwij
zende mededeeling van president Roose
velt.
De heer Oolijn verklaarde daarop het
volgende:
„Over de verklaring van den president
der Ver. Staten valt geen oordeel uit te
spreken, zoolang men den preciesen tekst
niet kent. Hoe die verklaring echter luidt,
in de opvatting van de Nederland-sche re
geering omtrent onze munt, politie wordt
daardoor geen wijziging gebracht."
Kabinetszitting m volle zee.
President Roosevelt heeft het geheele
kabinet tegen heden in zitting bijoen ge
roepen op den kruiser Indianapolis. Var-
lutakwesties zullen worden besproken. Dit
feit wordt van buitengewoon groote be tee
kenis geacht, daar Roosevelt in ieder ge
val Dinsdag weer naar Washington wil
terugkeeren.
De afwijzing van Roosevelt heeft in po
litieke kringen te Londen veel opzien ge
baard, te meer daar bij de val uta-onder-
handelingen te Londen de Amerikaansohe
vertegenwoordigers in de ontwerp-formule
hadden toegestemd. Men vat dit vooral op
als een nieuw bewij-s voor bet feit, da<t
tusschen Londen en Washington niet vol
doende overeenstemming bestaat.
Dit nummer bestaat uit VIER
bladen.
nen tijdens de staking op de fïnancieele
bescherming van de Landarbeidersbonden
rekenen.
Als de bonden er eenigszins van buiten
kunnen wees daarvan verzekerd zul
len zij niet dit uiterste middel beproeven.
Maar als 't zoover komt, dan moge men
weten dat onze bond een rare bond is, die
scherpe tanden heeft.
De ongeorganiseerde werkgevers hebben
de toestand zelf in hun handen. Vele good-
meenenden zijn er onder hen, die echter in
't gezelschap van de patroons, die op 'n be-
drijfs-anarchie aansturen, niet bhuia hoo
ien.
Als het uiterste middel beproefd wor
den moet wat God verhoede dan,
mannen broeders, sta dan achter ons en
voert de strijd met alle kracht die in u is.
Dan staat het vast, dat ook ditmaal „St.
Deus Dedit'' za>l overwinnen. (Langdurige
toejuichingen).
De Harmonie speelde vervolgens enke'e
strijdliederen, waarin de arbeiders werden
opgewekt „pal te staan met mannenmoed"
en-de vanen hoog te heffen.
Het slotwoord werd gesproken door den
heer B. K. Loerakker, die dankwoorden
sprak aan de burgemeester van Hillegom
en Lisse, aan het Piusgestioht en aan
Kees van den Berg. die deze meeting zoo
schitterend had voorbereid. Spr. kon nog
de verblijdende mededeeling doen, dat bij
hem wederom vijf aanvragen van werkge
vers waren ingekomen, wat met groote in
stemming werd begroet.
De bijeenkomst van duizenden ging hier
na in de grootste orde uiteen-
VOORNAAMSTE NIEUWS.
BUITENLAND.
Roosevelt weigert zijn instemming met
de verklaring der goudlanden. 1ste blad).
Onze vorderingen op Duitschland. (l«Le
blad).
BINNENLAND.
Balbo's eskader in ons land. Een doo-
delijk ongeluk. (2de blad).
De esquadrille-vlucht van de luchtvaart-
afdeeling Soesterberg. (Luchtvaart, <ldo
blad).
Ingediend is een wetsontwerp, beoogende
retorsie-maatregelen mogelijk te maken te
gen benadeeling van onzen handel. (4do
blad).
Ingediend is een wetsontwerp, beoogende
de Regeering meer bevoegdheid te gevon
door wijziging van de landbouwcrisisweL
(4de blad).
De saneering van het bloembollenbedrijf.
(L. en T., 1ste blad).
Bepalingen inzake toeslag voor Koelhuis-
boter. (4de blad).
Wederom verschillende doodelijke ver
keersongelukken. (Gem. Ber. 3de blad en
Laatste Ber.)
Vader verdrinkt te A'dam bij een poging
om zijn zoon te redden. (Gem. Ber. 3do
blad).
Een smokkelschip nabij Veore aange
houden. (Gem. Ber. 3de blad en Laatste
Ber.).
De verduistering bij de Scheepvaartver.
„Noord". (Gein. Ber. 3de blad).
Twee branden te Almelo. (Gem. Ber. 3do
blad en Laatste Ber.).
LEIDEN.
B. en W. stellen don Raad voor, om voor-
loopig geen uitbreiding te gevon aan hot
Bewaarschoolonderwijs. (3do blad).
SPORT EN WEDSTRIJDEN.
Het gouden feest van den A. N. W. B.
(2de blad).
Haarlem wint de Prins Hendrik-beker
wedstrijden. (2de blad).
De roeiwedstrijden van de Koninklijke.
(2de blad).
Engelands houding.
Volgens de Daily Telegraph heeft Mae
Donald in een conferentie verklaard, dat
Engeland zich niet zonder de medewer
king van Amerika bij do door de landen
van don gouden standaard voorgestelde
formule kon aansluiten, aangezien men
dat te Washington verkeerd zou kunnen
interpreteeren.
Do mogelijkheid is niet uitgesloten, dat
Engeland een aparte vorklaring aflegt.
DUITSCHLAND
RUIM EEN MILLIARD.
Onze vorderingen op Duitschland.
De Nedorlandsche Bank N. V. te Am
sterdam deelt het volgende mode:
De enquête naar de Nedorlandsche vor
deringen op Duitschland kan thans als
afgesloten wordon beschouwd. In totaal
hebben ruim 47.500 hier te lande gevestig
de personen, firma's en, instellingen hun
ne vorderingen op en belangen in Duit&oh-
land aan De Noderlandsche Bank opge
geven. Volgons deze opgaven bedroeg op
1 Juni 1933 de totale nominale waarde der
Duitsche obligaties in Nodorlandsch bezit
430.6 millioen (vreemde valuta omgere
kend naar de koersen op 1 Juni jl.). Hier
onder was begrepen 12.1 millioen aan
obligaties Daweslcening en 30.4 millioen
aan obligaties Younglcening.
Het totaal der niet in obligaties be-
lichaamdo vorderingen beliep 613.4 mil
lioen. Obligaties en niet in obligaties be
lichaamde vorderingen te zamen bereikten
due een totaal van 1,014.000.000.
Daarnevens wezen de bij de Bank inge
komen opgaven nog een totaalbozit van
Duiteche aandeelen aan ten bedrage van