24ste Jaargang
ZATERDAG 10 JUNI 1933
No. 7529
DAGBLAD VOOR LEIDEN EN OMSTREKEN
Bureaux: PAPENGRACHT 32, LEIDEN
S)e £eidócli£(3ou/fca/iit
DE ABONNEMENTSPRIJS bedraagt bij vooruitbetaling:
Voor Leiden 19 oent per week - f 2.50 per kwartaal
Bij onze Agenten 20 cent per week f2.60 per kwartaal
Franco per post f2.95 per kwartaal
Het Geillustreerd Zondagsblad is roor de Abonné's ver
krijgbaar tegen betaling van 50 oent per kwartaal, bij
vooruitbetaling. Afzonderlijke nummers 5 oent, met
Geillustreerd Zondagsblad 9 oent.
TEL. INT. ADMINISTRATIE 935, REDACTIE 15 H
GIRONUMMER 103003, POSTBUS No. 11
DE ADVERTENTIEPRIJS BEDRAAGT:
Gewone Advertentiën 30 cent per regel
Voor Ingezonden Mededeelingen wordt
het dubbele van het tarief berekend.
TELEFOONTJES, van ten hoogste 30 woorden, waarin b+-
worden aangeboden of gevraagd,
verhuur, koop en verkoop f 0.50.
trekkingen
huur
Dit nummer bestaat uit viif bladen
waaronder geïllustreerd Zondags
blad.
V De handelsmoraal.
Er is opgericht een „Katholieke Raad
voor den Handel"'.
Doel dezer instelling is: „het bevorderen
van kennis omtrent en toepassing van
katholieke moraalbeginselen, betrekking
hebbend op het gebied van den handel".
Dat doel zal worden nagestreefd door: het
geven van adviezen, het beslissen van ge
schillen, eventueele publicatie daarvan met
goedvinden der betrokkenen en alle andere
middelen, welke voor dit doel bevorderlijk
kunnen zijn".
Wij verwijzen voor verdere bijzonderhe
den naar een bericht onder „Binnenland".
Wij hebben nu zoo lang verkondigd, dat-
de „moraal'5 „handel is handel" voor den
katholiek onaanvaardbaar is; dat in den
handel practijken voorkomen, en niet wei
nigen, die door den katholiek niet als
door de usance gesanctionneerd mogen
worden beschouwd.
Wij hebben dat zoo lang verkondigd
en wij hebben het niet bij deze algemeene
theorie alléén gelaten. Door oeconomen
die niet de „moraal" „handel is handel"
aanhangen en door moralisten zijn
concrete gevallen uit de praktijk van de
handelswereld gesignaleerd.
Maar in de gecompliceerdheid van het
moderne zakenleven is het toch zeker lang
niet altijd duidelijk, wat al dan niet in
overeenstemming mag worden geacht met
de katholieke moraal.
Daarom zal genoemde „Katholieke
Raad'5 zegenrijk sociaal werk kunnen doen
al zal het niet heel zeker zijn, dat zijn
adviezen en beslissingen altijd door ande
ren evenzeer deskundig als de leden van
den Raad als de onomstootelijke waar
heid zullen worden aanvaard 1
Die „Katholieke Raad'5 zal zegenrijk so
ciaal werk kunnen doen, naar wij ons voor
stellen: vooral als studie-commissie; door
zijn voorlichting, resultaat van studie, wel
ke voorlichting kan worden gegeven óók
al wordt er niet door „betrokkenen" om
gevraagd.
Dat „betrokkenen55 d.w.z. de lieden, die
zelf handel drijven, naar genoemden Rb ad
zullen toesnellen, om raad in voor hen ge
meten moeilijke gevallen in gevallen b.v.
waarin zij aarzelen de winst op te strijken,
waartoe de handel hun de gelegenheid
geeft dht succes durven wij dan „Katho
lieken Raad55 niet voorspellen.
In een lang-gevoelde behoefte zal de
Raad helaasniet voorzien
Maar, zooals gezegd, ter voorlichting op
het terrein der handelsmoraal, vooral in
verband met het gecompliceerde moderne
zakenleven, kan deze Raad de vrucht van
de wetenschap zijner leden en van zijn stu
die aan de samenleving, allereerst de ka
tholieke samenleving, ongetwijfeld ten
goede doen komen.
V „Besmeuren en kapot maken"
Er is, zooals men weet, in de R. K. Volks
partij een scheuring ontstaan een groep
van den heer Felix Donders (den daema-
goog, wiens optreden in Leiden wij inder
tijd scherp hebben moeten laken) heeft zich
afgescheiden en heeft tijdelijk eene nieuwe
partij gesticht. (De democratische Partij,
niet te verwarren met den democratischen
Bond van prof. Veraart).
Wij zullen ons in deze oneenigheid en
ruzie tusschen de leiders der R. K. Volks
partij onderling en de leden, zoo weinig
mogelijk mengen. 5t Gaat alles betrekkelijk
buiten ons om.
Hier willen wij alleen de aandacht
vestigen op een uitlating van den voorzit-
ter der R. K, Volkspartij, den heer C. D.
Wesseling, in het laatste nummer van
„Onze Vaan":
„Het is, zelfs voor den meest eenvoudi-
gen lezer, duidelijk en doorzichtig genoeg
waar de heer Donders heen drijft. Wat ons
betreft, hij ga zijn gang. Onze partijgenoo-
ten zijn mans genoeg, om in te zien, dat
men aan liefdesbetuigingen aan „de ka
tholiek-democratische beginselen" niet veel
heeft, als men metterdaad zijn voldoening
zoekt in het besmeuren en kapot maken
van de geliefde partij, waarvoor wij allen
zooveel hebben moeten zwoegen en ver
duren, zooveel offers hebben moeten bren-
Juist, wie voldoening zoekt in „het be
smeuren en kapot maken55 van een partij,
waartoe hij eerst heeft behoort en waar
voor hij eerst heeft gestreden en die nóg
het meerendeel zijner geestverwanten en
vrienden lief is hij kan geen aanspraak
maken op onze hoogachting en waardeering.
Deze gedachte is ook bij ons dikwijls op
gekomen als we.... „Onze Vaan" lazen!
BINNENLAND
STEUN IN NATURA
VERKEERD.
RAPPORT DER COMMISSIE
VAN ADVIES.
Stelsel van natura-bonnen?
De commissie van advies inzake ver
strekking van steun in natura aan werk-
loozen in den herfst van het vorige jaar
door den minister van Binnenlandsche
Zaken in het leven geroepen, heeft dezer
dagen haar rapport aan den minister aan
geboden.
Aan dit rapport ontleenen wij het vol
gende:
Het verplicht stellen van het in ont
vangst nemen van den steun in natura
wordt door de meerderheid der commissie
uit ethisch, zoowel als uit opvoedkundig
oogpunt verkeerd geacht. Zij is van oor
deel, dat het gevoel van eigenwaarde van
den werkloozen arbeider door het ver
plicht stellen als bedoeld, in het gedrang
komt. Enkele leden achten echter eenigen
dwang van de zijde der Overheid voor
zooveel betreft het opnemen van produc
ten van den land- en tuinbouw wensche-
lijk. Deze leden, hoewel erkennende, dat
het grootste struikelblok voor den land- en
tuinbouw in het sluiten der grenzen is ge
legen, achten een betere verdeeling dier
producten in het binnenland noodzakelijk.
Het heeft een punt van ernstige over
weging uitgemaakt, of bij eventueele ver
strekking in natura het bestaande distri
butie-apparaat zal moeten blijven gehand
haafd. De commissie in haar geheel is van
oordeel, dat het bestaande distributie-ap-
parat moet worden intact gelaten. Uitscha
keling van den handeldrijvenden midden
stand, vooral van het kleinbedrijf, zal on
middellijk een nieuwe categorie werkloo
zen in het leven roepen.
Slechte ervaring.
De commissie sprak als haar meening
uit, dat de Overheid door het distributie
apparaat zelf ter hand te nemen en dus
door over te gaan tot he verstrekken van
directen steun in natura zeer voordeelig
zou kunnen inkoopen, doch zij meene daar
toe niet te moeten adviseeren, gezien de
ervaringen in de oorlogsjaren met Over-
heidsistributie opgedaan. De commissie
meent, dat het eindresultaat gezien vooral
de groote kosten en beslommeringen van
adminstratieven aard. ten slotte zou uit
wijzen, dat hierbij geen voordeelen zou
den worden behaald.
De commisie wees er op, dat hoe de op
lossing van het vraagstuk ten slotte ook
zou blijken te zijn, de handel een offor
zou moeten brengen. Ekele leden achtten
in het algemeen daartegen bezwaren aan
wezig, eensdeels omdat een gedeelte van
de kosten van werkloozenzorg alsdan zou
worden verhaald op een gedeelte van het
Nederlandsche volk, terwijl deze lasten
door de geheele gemeenschap dienen te
worden gedragen, andersdeels omdat de
handel in moeilijke omstandigheden ver
keert. De meerderheid der commissie acht
het echter, gezien den omvang van de uit
gaven, welke de werkloozenzorg van de
Overheid vergt, onder de tegenwoordige
omstandigheden alleszins te verdedigen,
dat de handel zich, voor zoover de levering
aan werkloozen betreft, met een kleinere
winstmarge tevreden stelt.
Uitgaande van het standpunt, dat het
bestaande distributie-apparaat zooveel
mogelijk intact moet worden gelaten,
heeft de commissie een plan ontworpen,
waarbij de winkelstand in zijn geheel
blijft ingeschakeld, terwijl zoowel den
winkelier als den werklooze volkomen
vrijheid wordt gelaten.
Nieuw stelsel.
De commissie geeft in overweging een
stelsel van natura-bonnen in te voeren,
welke bonnen bij de Overeidskassen in
wisselbaar dienen te worden gesteld. Deze
bons zijn verkrijgbaar ter plaatse, waar
de steungelden worden uitbetaald. Zij
hebben een koopkracht van 25 cent, doch
zij worden aan den werklooze voor slechts
24 cent in rekening gebracht.
Hierdoor ontstaat voor den werklooze
de mogelijkheid om de waarde van het
steunbedrag te verhoogen en de prikkel
om het steunbedrag zooveel mogelijk in
bons in ontvangst te nemen. Ontvangt hij
b.v. van een steunbedrag groot 15.
een bedrag van 9.60 in bons, zijnde 40
bons, dan krijgt hij een totale waarde van
15.40 in handen. De winkelier of leve
rancier kan deze bons inwisselen op door
het gemeentebestuur aangewezen plaat
sen en ontvangt 22 cent per bon terug. Het
voordeel voor de Overheid bedraagt dan
2 cent per bon. De winkelier of leveran
cier geeft dus practisch 12 pet. korting op
de goederen, die met bons worden betaald
Het is gewenscht deze korting niet uit
sluitend op den winkelier of leverancier
te doen drukken, doch een deel daarvan
te doen verhalen op den fabrikant. Daar
voor is noodig, dat degene, die de bons in
wisselt, 5n bewijs van inwisseling ontvangt
dat kan dienen om bij den tusschennhandel
of fabrikant korting te erlangen. Deze
korting ware in maximum te stellen op 4
pet. van de te betalen rekening. De winke
lier of leverancier, die dus een rekening
te betalen krijgt, groot ƒ100 kan volstaan
met het betalen van 96, indien hij daar
bij 4 bewijzen van inwisseling overlegt, elk
van 100 naturabons.
KATHOLIEKE RAAD VOOR DEN
HANDEL.
Daar er onder ons, Katholieken, ten
opzichte der Handelsmoraal nog veel ver
warring heerscht, hetgeen bij de gecompli
ceerdheid van het modern zakenleven niet
te verwonderen is, werd door velen steeds
sterker de behoefte gevoeld aan een in
stelling, waar men in handelsaangelegen
heden advies zou kunnen inwinnen of een
uitspraak zou kunnen verkrijgen in verband
met onze Katholieke moraalbeginselen. Op
initiatief van een Katholiek, die in han
del en bedrijven velerlei ervaringen op
deed, kwamen verschillende, daartoe uit-
genoodigde belangstellenden tezamen -en
besloten tot het oprichten van een Katho
lieken Raad voor den Handel. Doel de
zer instelling is het bevorderen van ken
nis omtrent en toepassing van de Katho
lieke moraalbeginselen, betrekking hebben
de op het gebied van den handel. Dat
doel zal worden nagestreefd door het ge
ven van adviezen, het beslissen van ge
schillen, eventueele publicatie daarvan met
goedvinden der betrokkenen en alle an
dere middelen welke voor dit doel bevor
derlijk kunnen zijn.
Wat zijn samenstelling betreft, bestaat
deze Raad uit twee groepen van leden:
beslissende en raadgevende leden. Be
slissende leden zullen zijn Katholieke mo
raaltheologen, raadgevende leden zijn Ka
tholieken die bijzondere kennis bezitten
aangaande eenige wetenschap van den
handel.
De vaststelling van een advies of een
uitspraak geschiedt door het besluit van
de daartoe aangewezen beslissende leden,
die bij de behandeling worden bijgestaan
door de raadgevende leden en eventueel
ook door speciale deskundigen worden
voorgelicht.
Het bestuur bestaat uit een voorzitter,
een secretaris en een penningmeester.
Nieuwe leden hunnen steeds worden
Na ingewonnen inlichtingen is de zeker
heid verkregen dat tegen de oprichting
van dezen Handelsraad bij het Doorluch
tig Episcopaat geen bezwaar bestaat.
De Katholieke Raad voor den Handel
werd dan als volgt geconstitueerd:
Voorzitter: J. B. Kors O.J., Hooglee
raar in de Moraaltheologie aan de R.-K.
Universiteit te Nijmegen.
Secretaris: H. A. Kaag, Hoogleeraar
aan do R.-K. Handelshoogeschool te Til
burg.
Penningmeester: Dr. A. B. A. van Ke
tel, BloemendaaL
Verdere leden zijn:
Mr. D. Beaufort. O.F.M.
Prof. dr. M. J. Cobbenhagen.
Prof. dr. R. F. Hogge.
Prof. mr. dr. E. v. d. Heyden.
Dr. F. G. Huygen.
Mr. G. C. J. Kropman.
Prof. mr. dr. W. P. J. Pompe.
Prof. mr. dr. Oh. Raaymakers S.J.
Prof. dr. F Tummers S.J.
Prof. dr. F. A. Weve O.P.
Voor meer uitvoerige inlichtingen wordt
men verzocht naamkaartje met adres te
zenden aan het voorloopig Propaganda Se
cretariaat van „De Katholieke Raad voor
den Handel'5 H. Nelissen, Bilthoven.
GEEN DUITSCHE LEVERANTIES!
Stemmen staakten in Dordrechts
gemeenteraad.
In den gemeenteraad van Dordrecht
kwam aan de orde het voorstel van B.
en W. tot gunning van den bouw eener
vuilverbrandingsinstallatie aan de Duit-
sche firma Bamag.
De voorzitter deed mededeeling van
de motie van vijf sociaal-democratische
raadsleden, die aanhouding vragen van
het voorstel van B. en W., tot in Duitsch-
land normale toestanden zijn ingetreden.
De raad ging hierop in geheime zitting.
In de avondzitting deelde de voorzit
ter mede, dat de stemmen over de so
ciaal-democratische motie hebben ge
staakt (14—14).
De heer De Wolf (v.b.) diende een
voorstel in om het vuilverbrandingsvoor-
stel van B. en W. toch te behandelen,
maar de raad verwierp dit na een ver
warde discussie met 2010 stemmen.
Dit beteekent, dat in een volgende
vergadering, over drie weken, allereerst
gestemd moet worden over de motie der
vijf sociaal-democraten en dat eerst
daarna het voorstel van B. en W. tot
aankoop van een installatie in Duitsch-
land in behandeling komt.
„Volk55.
SOCIALE ZAKEN.
Indeeling der Departemnten.
Bij Kon. besluit is, zooals gemeld, met
ingang van 12 Juni benoemd tot minister
van sociale zaken prof. dr. J. R. Slotema-
ker de Bruine, lid van de Tweede Kamer
der Staten G,eneraal.
De nieuwe minister zal Maandag wor
den beëedigd.
Het Koninklijk besluit geeft aan de za
ken, waarvoor de zorg aan dit nieuwe
ministerie is opgedragen. O.m. zaken be
treffende arbeidsverzekering, aj-beidersbe-
8cherming, arbeidersgeschillen, stoomwe
zen, werkloosheidsverzekering, arbeidsbe
middeling, werkverschaffing en steunver-
leening, uitoefening der geneeskunde en
der artsenijbereidkunde, en wat daarmee
samenhangt. De kleinhandel in alcoholhou
dende dranken, de warenkeuring, de drink
watervoorziening, de volkshuisvesting en
de verdere zaken betreffende de volksge
zondheid.
Bij het besluit wordt voorts aan het
hoofd van het departement van Binnen
landsche Zaken opgedragen de zorg voor
de zaken betreffende het staatsbedrijf der
P. T. T., Rijkspostspaarbank, materieele
rechtspositie van de burgerlijke ambtena
ren en het personeel in overheidsdienst op
arbeidsovereenkomst naar burgerlijk recht
de regeling van de salarissen der bnrger-
lijke ijksambtenareu, de wachtgeldregeling
voor de burgerlijke ambtenaren, herplaat
sing ban op wachtgeld en op wachtgeld
pensioen gestelde burgerlijke rijksambte
naren en militairen en controle op de in
komsten van wachtgelders
Voorts is, zooals reeds gemeld, bij K. B.
bepaald, dat de naam van het ministerie
van Economische Zaken en Arb. wordt
gewijzigd in dien van ministerie van eco-
mische zaken. Het besluit tree-dt in wer
king met ingang van 12 Juni 1933.
DE BROCHURE VAN MR. DUYS-
Gezuiverde editie.
Is de „Tijd" wel ingelicht, dan zal de
aanvankelijk teruggehouden broohure-
Duys toch verschijnen, naar niet in den
oorspronkelijken vorm. Tot de redenen,
die de partij-oensuur hebben geleid tot
opheffing van het verschijnings-verbod,
behoorde ook de overweging, dat het
uitblijven der brochure een voortduren
de bron van wantrouwen en critiek zou
blijven zoowel binnen als buiten de par
tij. Ook drong de heer J. Duy3, van wien
het Volk reeds beriohtte, dat hij de door
hem opgeworpen meeningen met het
partijbestuur besprak, onafgebroken op
publicatie aan.
Inmiddels neemt in de S.D.A.P. de
strooming toe, om voortaan le overdre
ven agitatie te staken, op te teoden te
gen het hitsen tot verzet, zich meer te
interesseeren voor 5t nationale leven en
een duidelijke loyauteitsverklaring af te
leggen ten aanzien van trouw aan het
wettig gezag, ook ten aanzien van een
eventueel mobilisatiebevel, dat in geen
geval gesaboteerd zou worden, indien
het van dit gezag is uitgegaan.
Het „Volk55 zegt intusschen niet te
kunnen aannemen, dat het bericht om
trent het verschijnen der brochure van
mr. Duys juist is. „De uitgave zou in
strijd zijn met een nadrukkelijke en on
voorwaardelijke verklaring door Duys, na
een onderhoud met het partijbestuur, in
den jongsten partijraad afgelegd.5'.
VOORNAAMSTE NIEUWS.
BUITENLAND.
Het Duitsche transfer-moratorium. (3d©
blad).
De Gezellendag te München. (3de blad).
Zal Engeland zijn oorlogsschuld aan
Amerika gedeeltelijk betalen. 3do blad).
BINNENLAND.
Rapport der commissie van advies inzake
steun in natura aan werkloozen. (1st© blad).
De heer Ch. Weiter voorzitter der rijks
commissie van advies voor werkverruiming.
(lste blad).
Het internationaal muziekfeest te Am
sterdam is gisteren geopend. (1ste blad).
Priesterwijdingen in het Bisdom Haar
lem. (Kerkn., 1ste blad).
SPOORWEGTEKORT.
De Staat moet over het afgeloopen jaar
ruim 17 millioen bijbetalen.
De rekening van gemeenschappelijke
baten en lasten der Maatschappij tot
Exploitatie van Staatsspoorwegen en
der Hollandsche IJzeren Spoorweg-Mij.
wijst een nadeelig saldo aan van
15.694.916 (v. j. 972.777).
Het aandeel van de S. S. en de H.
IJ. S. M. in dit nadeelig saldo bedraagt
resp. 6.975.518 (v. j. 432.345) en
8.719.397 (v. j. 540.131).
Om tot een winstsaldo te komen van
4 p>ct. van het op aandeelon aan toon
der gestorte en niet terugbetaalde kapi
taal moet de Staat bijbetalen voor do
S. S. 7.695.518 vj. 1.152.345) en voor
de H.IJ.S.M. 9.619.397 (v. j. 1.440.431),
dus ruim 17 millioen gulden.
VEREENIGING VAN KATHOLIEKE
ZIEKENHUIZEN.
Te Utrecht wordt op Maandag 19 Juni
om 2 uur in liet Jaarbeursgebouw een ver
gadering gehouden, teneinde te komen tot
oprichting eener vereeniging van Katholie
ke Ziekenhuizen.
Door Mgr. D. Huurdeman, Vicaris-Gene
raal van het Aartsbisdom Utrecht, wordt
een inleiding gehouden over: „Nut en doel
dezer Vereeniging", terwijl dr. J. F. J. ten
Berge, directeur van het R. K. Ziekenhuis
van den H. Joannes de Deo, Westeinde,
's Gravenhage, spreekt over „Nut en dool
dezer Vereeniging in technisch opzicht".
De voorbereiding dezer vergadering ge
schiedde door een Commissie van voorbe
reiding, als volgt samengesteld: Mgr. D.
Huurdeman, Vioaris-Generaal, lid van het
College van Regenten van het St. Anto-
nius-gasthuis, Utrecht. Dr. J. F. J. ten Ber
ge, Directeur van het R. K. Ziekenhuis v.
d. H. Joannes de Deo, Westeindo 's Gra
venhage. J. Hoppenbrouwers, Lid van het
College van Regenten van het R. K. Bin-
nen-ziekenhuis te Eindhoven. K. L. Henri
v. d. Putt, Lid van het College van Regen
ten van het St. Josephziekenhuis te Eindho
ven. J. D. Tresling, Lid van het College
van Regenden van het R. K. Ziekenhuis
St. Joannes1'de Deo te 's Gravenhage. Dr.
W. T. M. Weebers, Voorzitter van heb Col
lege van Regenten van het St. Canisius-
Ziekenhuis te Nijmegen. Mr. Th. Westcr-
woudt. Voorzitter van het College van Re-
i genten van het O. L. Vr. Gasthuis te Am-
j sterdam. C. J. W. Terwisscha van SeheJ-
tinga, Secretaris ad hoe.
ONDERZOEK SALARIEERING
GEMEENTE-PERSONEEL.
In verband met het verlangen der ro-
geering om te beschikken over verschil
lende gegevens, de salarieering van het
I gemeentepersoneel betreffende, heeft de
minister van binnenlandsche zaken de
gemeentebesturen verzocht, hem, door
tusschenkoimst van Gedep. Staten hun-
ner provincie te willen toezenden een
j exemplaar van de regeling van de sa-
larieering van het personeel, in dienst
van de gemeente (waaronder begrepen
vaststelling van pensioensverhaal, tijde
lijke kortingen, vacantietoeslag, kinder
toelage, woningtoelage, huwelijkstoelage,
toelagen wegens het bezit van diploma's,
vrijo geneeskundige behandeling, vrije
kleeding, vrij wonen, enz.), zooals deze
voor 1933 zal gelden.
Eventueele besluiten tot wijziging van
de salarisregeling, welke in den loop van
1933 worden vastgesteld, zal de minister
gaarne rechtstreeks van de gemeente-
besturen ontvangen.