HUIZE „SANCTA MARIA" VOLTOOID
ZATERDAG 3 JUNI 1933
DE t FF>S'~"E CO! 'P A NT
DERDE B1.AD PAG. 9
Waar zielszieke vrouwen
op genezing wachten
Zusters en verpleegsters als
toonbeelden van dienende liefde
Aan den voet der duinen aohter Noord-
wijkerhout, in de gemeent e Noordwijk,
ligt Huize „Sancta Maria", psyohiatische
inrichting voor katholieke vrouwen en
meisjes.
Vanuit den trein langs de lijn Leiden
Haarlem en van vele punten uit de omge
ving heeft men 'n blik op dit schitterend
gebouwen-complex, dat zoo vele ongeluk
kige vrouwelijke mede-menschen herbergt,
maar tevens de verblijfplaats is van 'n hon
derdtal zusters en verpleegsters, toonbeel
den van dienende liefde, van bewonde
renswaardige toewijding en opofferingsge
zindheid.
't Was 'n praohtige voorjaarsdag, toen
we, op vriendelijk verzoek van het be
stuur van Huize „Sancta Maria" den tocht
naar Noordwijkerhout ondernamen, zulks
ter gelegenheid van het feit, dat op 1 Juni
het gesticht was omgezet in een z.g. aan
gewezen inrichting met open- of sanato-
rium-afdeeling, waartoe 'n speciaal pavil
joen bestemd was.
De zon goot mild haar stralen over het
praohtige duinlandschap, de nabuur had
stichten worden opgenomen, het odium
der krankzinnigverklaring; hoewel geheel
ten onrechte, wordt de opname in een ge
sticht nog vaak als een schande be
schouwd.
Het instituut der aangewezen inrichtin
gen, waarbij zooals bekend zal zijn, een
deel van het gesticht wordt aangewezen
als inrichting tot vrije verpleging (waar
dus opname zonder rechterlijke machtiging
mogelijk is) heeft er veel toe bijgedragen
om deze bezwaren te verminderen. Hier
door wordt ook voor minder met aard-
sche goederen bedeelden, de gelegenheid
veschapen die tot dan toe alleen voot
de meer fortuinlijken was weggelegd
zich in een sanatorium te laten verplegen
en de krankzinnigverklaring die helaas
voor opname in een gesticht nog altijd
noodzakelijk blijft, te ontgaan.
De inrichting wordt dus nu voortaan
niet meer met den naam „gesticht" ge
noemd, doch is van nu af geworden tot een
„psychiatrische inrichting".
Op het grootste belang der religieuse
verpleging voor katholieke ziels- en ze
nuwzieken wilde dr. de Witt in dezen
kring niet wijzenvooral voor menschen
met een ziek zieleleven is het van het
grootste gewicht in een omgeving te kun
nen vertoeven, die hun religieuse gevoe
lens begrijpt en in dat opzicht geheel met
hen mee kan leven en, waar noodig, lei
ding kan geven om zoodoende tot gene
zing te geraken.
Genezingen kwamen gelukkig in het ge
sticht veel tot stand en spr. hoopt, nu de
patiënten gemakkelijker en eerder dan
voorheen kunnen komen, in het vervolg
Stukloopen
Doorzitten
Zonnebrand
Doos 30 en 60. Tube
Bi) Apoth. en Drogisten.
DE HOOFDINGANG VAN HET GEBOU W MET DAARBOVEN DE TOREN DER
KAPEL.
het dorre en doodsohe van vóór enkele
maanden in heerlijk frisch groen omgetoo-
verd en we konden ons nauwelijks inden
ken, dat temidden van dit heerlijke lust
oord van duinen en zee zoovele honder
den vrouwen vertoefden, ziels- en geestes
zieken en bovendien veelal lichamelijk zie
ken.
We kenden de inrichting. Reeds eerder
hadden we er een bezoek gebracht, reeds
eerder hadden we ervaren hoevelen hier
den tijd van herstel beidden, maar 't was
of dit alles op dezen praohtigen lentedag
nog sterker tot ons sprak.
Dat ons, katholieke persmensohen, *n
hartelijke ontvangst ten deel zou vallen,
daarvan waren we overtuigd. Niemand
toch, die vrienden uitnoodigt, zal begin
nen met ze onhoffelijk te ontvangen.
Zoo zagen we allereerst de dokteren C.
E. Versélewel de Witt Hamer, geneesheer
directeur, C. Manse en F. J. van Helle-
mondt, geneesheeren, benevens het be
stuur van het huis met de eerw. moeder
overste aan het hoofd, den heer Jos. Bek
kers, architect te Haarlem en den heer
Viester, die de financiën beheert.
In de bestuurskamer heeft de genees
heer-directeur, dr. de Witt Hamer, ons
vooraf een en ander in korte trekken ver
teld over de inrichting.
Voor deze jonge stichting was 1 Juni
een groote dag; zeer zeker zou die feeste
lijk gevierd zijn, ware het niet, dat de tij
den het bestuur noopten de grootst moge
lijke zuinigheid in acht te nemen. Toch
meende het bestuur dezen dag niet geheel
onopgemerkt te mogen laten voorbijgaan.
Teveel nog rust op hen, die in de ge-
nog beter resultaten kunnen bereiken.
Ongetwijfeld valt de zwaarste baak bij
de behandeling der zieken op de Eerw.
Zusters, die in dienende liefde zich geheel
geven aan de verpleging hunner ongeluk
kige medemensohen en wier grootste vol
doening het uitmaakt weer een moeder
aan haar gezin te kunne weergeven.
Nadat wij ons 'n kopje koffie goed had
den laten smaken, gingen we op stap om
'n rondgang te maken. Dat is 'n heele
tocht geworden, want al werd niet elk pa
viljoen bezocht, toch hadden we heel wat
tijd noodig om de verschillende gebouwen
te bekijken en ons te laten inlichten om
trent de verschillende behandelingsmetho
den, die tegenwoordig worden toegepast.
De verpleging geschiedt geheel volgens
de eischen der moderne psychiatrie. Er
zijn zeven paviljoenen en bij den bouw er
van is er zooveel mogelijk naar gestreefd,
om de zieken, die toch reeds zooveel
moeten missen, een gezellige omgeving te
bezorgen.
Dat de architect, de heer Jos Bekkers,
ten deze meermalen voor moeilijke vraag
stukken werd geplaatst, behoeft geen be
toog, maar op bewonderenswaardige wijze
heeft hij dezen moeilijkheden het hoofd
weten te bieden en hij heeft overwonnen.
Overal toch kregen we den indruk, die
alleen door 'n prettig uitziend interieur
verkregen kan worden.
We bezochten allereerst het paviljoen,
dat voor sanatoriumafdeeling bestemd is
en langs den hoofdweg naast het eigen
lijke wegencomplex direct te bereiken is.
De eerste patiënt voor deze afdeeling was
Donderdag juist binnengekomen. Licht en
GEZICHT OP DE KAPEL MET OECONOM1EGEROUW.
lucht, heldere kamers, gangen, slaapzalen,
eenvoudig doch geriefelijk ingericht^ ma
ken hier een uitstekenden indruk.
Op het rust/paviljoen vindt het open
deur-systeem toepassing, wat er veel toe
bijdraagt om bij de hier verpleegden het
gevoel van opgesloten-zijn weg te nemen.
Aan de patiënten is hier, 'n enkele uitzon
dering daargelaten, niet veel te bespeu
ren. Over het algemeen leiden de ver
pleegden 'n vrij eenzelvig leven. Druk
ker ging het er toe in het paviljoen der
onrustigen, maar in de speciale afdeeling
hiervan, de permanente badverpleging,
viel ons de houding der patiënten mee.
Intusschen, zuster en verpleegsters lie
pen af en aan, zij bevonden zich op de za
len, bewogen zich tusschen de verpleeg
denHier kalmeerden zij 'n onrustige,
daar leidden zij 'n zoekeiide met zachte
handInderdaad wonderen van liefde
zijn het, voorbeelden van opofferende,
zichzelf-<vergetende toewijdingHeldin
nen, die haar schoonste levensdagen ge
ven aan de verpleging van de lijdende
medemensohen.
Temidden der paviljoenen verheft zich
de kerk, 'n kruiskerk, plaats biedend aan
400 personen. In den westelijken beuk ligt
het zusterkoor gelijkvloers, daarboven het
koor voor zieke zusters, terwijl er tevens
'n ziekenkamer voor de zusters onmiddel
lijk aan grenst.
De kerk is aangebouwd aan het hoofd
gebouw, waarin de administratie, de ka
mers der doktoren, de bezoekkamers en
de verblijven der zusters zijn onderge
bracht.
Daarachter bevindt zich het keuken-
complex, waarin de centrale keuken, bak
kerij, etc. Onder het geheele hoofdgebouw
door zijn kelders voor kolen, provisie en
verwarming.
Bij alle paviljoenen is getracht een zoo
gezellig mogelijke omgeving voor de pa
tiënten te scheppen. Daarom is gebruik ge
maakt van veel glas, gezellige zitjes met
terrassen en bloembakken aan de tuin-
Hoewel de eisdhen van een rust- of on
rust-paviljoen zeer veel verschillen is dit
zoo opgelost, dat dit het aanzien, wat de
voorzieningen betreft, niet in het oog valt.
Het verwerken van bijzondere materia
len zooals glas van 8 m.M. tot 2 c.M. dik
te, is hiervan een voorbeeld.
Ook aan de meubelen is zeer veel zorg
besteed. Door gezellige hoekjes, groepee
ring der meubelen, etc. is er een vriende
lijk milieu geschapen.
In de onrustige afdeelinig zijn geen
stoelen, doch is de meubileering uitgevoerd
in zware vaste banken, etc.
De leidingen in de paviljoenen zijn weg
gewerkt, zoodat dit geen gevaar op kan
leveren voor de patiënten.
De indeeling der paviljoenen is als
volgt: 2 paviljoenen voor rustige patiën
ten (250 pat.)1 paviljoen voor de obser
vatie (115 pat.); 1 paviljoen voor de val
lende zieken (106 pat.)1 paviljoen voor
de half rustigen (86 pat.^; 1 paviljoen voor
de onrustigen (110 pat.)1 paviljoen als
open afdeeling, voor de tuberculose, met
lighallen, complete inrichting voor onder
zoek, operatie, apotheek, laboratorium,
etc. (92 pat.)1 barak voor besmettelijke
ziekten; 1 lijkenhuisje1 complex bevat
tende wasscherij, strijker ij en ontsmet-
tingsafdeeling. 1 complex bevattende de
werkplaatsen der verschillende bedrijven.
Bij den hoofdingang is een voorplein
ontworpen, liggende buiten de gestichts-
afsluiting, waaraan gelegen de villa van
den geneesheer-directeur, een dubbele vil
la voor twee geneesheeren en een villa
voor den zeer eerw. rector, terwijl met do
villa voor den 4den geneesheer eerstdaags
wordt begonnen. De afsluitpoort wordt
begrensd door twee garages, voor de par
ticuliere en dienstauto's. Op het terrein
wordt nog gebouwd een feestgebouw met
een zaal voor 450 personen, tooneel, cabine
voor de bioscoop, etc.
Een tehuis voor 84 leeken-verpleegsters,
met ontvang-, studie- en ontspannings
ruimten, 84 kamertjes met keukencom
plex, leszalen, tennisbanen, met een spe
ciale afdeeling voor de verpleegsters die
den nacht gehad hebben en overdag kun
nen uitrusten. Alle gebouwen zijn centraal
verwarmd door warm water en ieder pa
viljoen is met de noodige badkamers,
waschgelegenheden en bijkeukens inge
richt.
De gebouwen en het terrein zijn elec-
trisch verlicht.
De vloeren en wanden zijn bezet met
tegels en andere nieuwe materialen, de
zalen alle met eiken parketvloeren, de
trappen en vloeren zijn van gewapend be
ton.
Een 500 meter lang hoofdriool met put
ten brengt alle afval en faecaliën naar de
vloeivelden achter het terrein voor den
bouw bestemd. Een modelboerderij is ge
bouwd voor 30 koeien en 100 varkens, met
centrale keuken, ziekvee-afdeeling, bal-
verafdeeling, paardenstal, modelslachterij,
enz. Een groote inrichting wordt gemaakt
volgens de nieuwste eischen gesteld aan
den pluimveeteelt.
Een viertal arbeiderswoningen voor de
mannen van de technisohe diensten bevin
den zich eveneens op dit terrein.
Dat is Huize „Sancta Maria", waar dr.
de Witt Hamer en Moeder Overste den
scepter zwaaien over 565 patiënten en
een honderdtal andere inwonenden: een
dorpje dus op zichzelf in een schoon ver
geten hoekje, aan den voet der duinen
DE AFGELOOPEN WEEK IN HET BUITENLAND
Gandhi tot het leven weergekeerd. Vacantie voor
de Ontwapeningsconferentie. Nog geen onder-
teekening van het Vier-mogendheden-pact. -Toe
ristenoorlog tusschen Duitschland en Oostenrijk.
Zijn Japan en China thans voorgoed verzoend?
De invloed van Morgan.
Ga ndhi herleeft. Na drie weken
te hebben doorgebracht in vasten is de tot een
geraamte uitgeteerde Gandhi Maandag weer
ten leven weergekeerd.
Dit is met eenige plechtigheid gepaard ge
gaan.
Geruimen tijd van te voren werd het huis
van lady Thackersey te Poena, waar de ma-
hatma als gast was opgenomen, belegerd door
een menigte personen van alle rangen en stan
den, die echter niet allen konden worden toe
gelaten, zoodat mrs. Naidoe, een van Gandhi's
voornaamste discipelen en oud-presidente van
het nationaal congres, een schifting hield.
Omstreeks 200 menschen, de journalisten in
begrepen, waren tenslotte bijeen in de groote
hal van het voorname met veel marmer getooi
de paleisachtige gebouw: hindoes van alle kas-
teri en zonder kaste, mohammedanen, parsies
en Europeanen van verschillend geloof. De hal
was toepasselijk versierd.
Het laatste uur van zijn vasten had Gandhi
doorgebracht liggende in een kribbe en ge
wikkeld in een laken.
Voordat hij zich aan anderen dan zijn meest
intieme vrienden vertoonde wenschte Gandhi
te worden geschoren. Hij had de laatste twee
weken zijn baard laten staan en dit vererger
de zijn vermagerd uiterlijk nog, zoodat hij er
schier als een geraamte uitzag.
Klokslag 12 uur ging de deur van de hal
open en Gandhi werd op zijn bed naar binnen
gereden. Hij lag volkomen bewegingloos tus
schen de kussens, zijn ingezonken oogen en
magere ledematen leverden een vreeselijk ge
zicht op, maar toch glimlachte hij en groette
hij de aanwezigen.
De hindoes hieven vervolgens een lied aan,
waarna dr. Ansari eenige passages uit den ko
ran voorlas, die op het vasten betrekking had
den. Een klein aantal christenen zongen daar
op twee coupletten van het lied „When survey
the Wondrous Cross", een parsie zong een
parsie-gezang. Mahadev Desai, de secretaris
van Gandhi, reciteerde een gedicht, dat Ra-
bindranath Tagore voor deze gelegenheid had
gemaakt, waarna het plechtige gedeelte der
bijeenkomst werd besloten met het zingen van
Gandhi's meest geliefde gezang.
Mevr. Gandhi, die haar man met zorgen
omringde, reikte hem vervolgens den beker
met sinaasappelsap, door een pariaknaap be
reid, doch hij was zoo zwak, dat hij bijna niet
in staat was den beker aan de lippen te bren
gen.
Nadat mrs. Naidoe een kort woord van dank
had gesproken, dat Gandhi's leven gespaard
was gebleven, werd diens bed weer weggere
den en de belangstellenden keerden naar huis
Het resultaat van deze „zelfheiliging" zal
nog moeten blijken. Wel zijn weer eenige Hin
doe-tempels voor de Paria's, de „onaanraak-
baren", opengesteld, maar tot'nu toe is het ef
fect geringer dan men na Gandhi's vorige
hongerstaking meende te mogen verwachten.
Ontwapening. Het komt trouwens
niet alleen in Britsch-Indië voor, dat men z'n
verwachtingen te hoog spant en dan teleur
stelling ondervindt.
Dichter bij huis hebben wij daar voorbeel
den genoeg van.
Met welk een enthousiasme is men inder
tijd met de voorbereiding van de ontwapening
begonnen.
„Indertijd", dat wil zeggen in.... 19251
Wij leven thans in 1933 en kunnen niet zeg
gen, dat wij sinds 1925 veel verder zijn geko-
De tegenwoordige stand van zaken te Ge-
nève is, dat men het ontwapeningsplan van
Macdonald thans in eerste lezing heeft be
sproken. Daarbij zijn natuurlijk diverse moei
lijkheden en zwarigheden naar voren geko
men, welke nu in tweede lezing nog eens ter
dege aan den tand gevoeld moeten worden.
Met het oog op de bijeenkomst van de Eco
nomische Wereldconferentie te Londen op 12
Juni a.s., heeft men nu besloten om een paar
weken rust te nemen en begin Juli weer voort
te gaan. Eenige optimisten hadden nog hoop
gehad, dat de conferentie vóór 12 Juni tot een
aannemelijk resultaat zou hebben geleid, maar
deze hoop is voorgoed vervlogen en men heeft
er zich bij neergelegd.
Wij zullen onze lezers niet vermoeien met
een overzicht van de besprekingen, van de te
genstellingen, amendementen, voorstellen en
tegenvoorstellen, welke de ontwapeningsbe
sprekingen hebben gemaakt tot een haast niet
meer te verduwen brok. Wij zullen straks nog
gelegenheid genoeg hebben tot beschouwingen,
want het ontwapeningsvraagstuk is heusch de
wereld nog niet uit.
Alle moeilijkheden culmineeren ten slotte
in de groote tegenstelling tusschen Frankrijk
en Duitschland. En daarom zou het zoo toe te
juichen zijn, wanneer het vier-mogendheden-
pact van Mussolini spoedig z'n beslag kreeg,
want dit denkbeeld van Mussolini is een for-
sche poging om deze twee tegenstanders in
gezelschap van de middelaars Italië en Enge
land nader tot elkaar te brengen.
Ofschoon gedurende de geheele week voort
durend berichten binnen kwamen, dat dit pact
ieder oogenblik kon worden geparafeerd, is
dit tot nog toe nog steeds niet gebeurd.
Heel veel nieuws staat er eigenlijk .niet in
dit pact, zooals het is gepubliceerd, maar het
voornaamste is, dat de vier groote mogend
heden beloven, elkander steeds te zullen raad
plegen in de groote kwesties, welke Europa
beroeren. Overigens verklaren zij plechtig, dat
zij hun verplichtingen zullen nakomen. Waar
toe zij ook verplicht zouden zijn zonder deze
afspraak!
Dat er niettemin toch haken en oogen aan
dit pact zitten, komt daarvandaan, dat de
kleinere Staten en speciaal de vriendjes van
Frankrijk vreezen, dat hun invloed door dit
onder-onsje danig verminderen zal en dat
voornamelijk Polen zich heel erg ongerust
maakt over het voornemen der grooten om
zekere onbillijke grensregelingen nader onder
de oogen te zien.
Vandaar druk op Frankrijk, dat aarzelt en
wat wil veranderen aan den tekst, welke ver
anderingen weer moeten worden goed gevon
den in ruil voor andere veranderingen, enz.
Toeristenoorlog. Wij zeiden zoo
juist, dat een der grootste hinderpalen voor
de ontwapeningsconferentie het wantrouwen
was tusschen Duitschland en Frankrijk.
Frankrijk heeft wel de woorden van Hitier
gehoord, maar vertrouwt diens daden nog
maar half.
En het heeft daarin niet heelemaal ongelijk.
Een nieuwe bevestiging daarvan heeft het ge
kregen in de behandeling, welke Duitschland
thans het broedervolk der Oostenrijkers doet
ondergaan. Men weet, hoe er eenige rivaliteit
was ontstaan tengevolge van het ongevraagde
en ongewenschte bezoek van twee Duitsche
ministers aan Oostenrijk.
Duitschland heeft nu de vanzelfspreken
de minder prettige ontvangst van zijn af
gezanten gewroken door een uitreisvisum m
te voeren voor alle Rijksduitschers, die naar
Oostenrijk willen reizen, welk visum slechts
tegen betaling van 1.000 Mark te krijgen is.
Wat natuurlijk neerkomt op een opzettelijk
weren van alle Duitsche toeristen, hetgeen
voor Oostenrijk een schadepost van ettelijke
millioenen beteekent.
Oostenrijk heeft daarop met represailles ge
antwoord, vooral in den vorm van verhoogde
invoerrechten. Wij zouden kunnen volstaan
met de opmerking, dat de Duitschers en de
Oostenrijkers, dat maar samen moeten uit
vechten, maar bij dit alles is het niet te ver
wonderen wanneer frankrijk denkt: indien
aldus met het groene hout gehandeld wordt,
wat zal dan met het dorre geschieden?
J a p a nC h i n a. In het Verre Oosten
is vervolgens het eindelooze conflict tusschen
Japan en China dat maar steeds een oor
log was zonder dat het oorlog heette ge
ëindigd in een wapenstilstand.
Wij wezen er de vorige week reeds op, dat
een wapenstilstand nog geen vrede is, en wij
staan in deze zienswijze niet alleen. Want de
zer dagen schreef het „Hbld." o.m.:
Of deze zienswzije inderdaad de juiste is
moet de toekomst uitwijzen; maar reeds aan
te nemen, dat de thans tot stand gekomen wa
penstilstand het einde zou zijn van den oor
log op het Chineesche continent, lijkt toch in
elk geval al te voorbarig. Voorloopig zal men
er veeleer goed aan doen niet verder te gaan
dan te denken aan een pauze in de militaire
situatie, waarvan Japan kan gebruik maken
om de veroverde positie in Noord-China te
consolideeren.
In dit verband moet herinnerd worden aan
een bericht van een dezer dagen, hetwelk ge
wag maakte van een schrijven door den „rijks
bestuurder" Poe-sji (het nominale hoofd van
den „onafhankelijken" staat Mandsjoekwo)
aan den Keizer van Japan gericht, en het ver
zoek behelzende Peking tot hoofdstad te ma
ken van Mandsjoekwo, daar de huidige hoofd
stad Tsjang-tsjoen daartoe niet geschikt ge
bleken is.
Reeds herhaaldelijk is het gerucht opge
doken, dat het in Japans bedoeling zou lig
gen een z.g. „zelfstandig" Noord-Chineesch
rijk te stichten onder leiding van den eertijds
afgezetten Keizerszoon Poe-sji.
Het is niet ondenkbaar, dat het „verzoek"
van het Mandsjoekwosche staatshoofd hiertoe
de inleiding vormt.
En tevens tot nieuwe, ingrijpende verande
ringen in den toestand".
Morgan. Tenslotte een enkel woord
over een geruchtmakend onderzoek ip
