WOENSDAG 17 MEI 1933
No. 7510
DAGBLAD VOOR LEIDEN EN OMSTREKEN
Bureaux: PAPENGRACHT 32, LEIDEN
„ANNO SANCTO"
Z4ste Jaargang
DE ABONNEMENTSPRIJS bedraagt bij vooruitbetaling:
Voor Leiden 19 oent per week f 2.50 per kwartaal
Bij onze Agenten 20 cent per week f2.60 per kwartaal
Franco per post f2.95 per kwartaal
Het Geillustreerd Zondagsblad is voor de Abonné's ver
krijgbaar tegen betaling van 50 oent per kwartaal, bij
vooruitbetaling. Afzonderlijke nummers 5 cent, met
Geillustreerd Zondagsblad 9 cent.
TEL. INT. ADMINISTRATIE 935, REDACTIE 15 II
GIRONUMMER 103003, POSTBUS No. 11
DE ADVERTENTIEPRIJS BEDRAAGT:
Gewone Advertentiën 30 cent per regel
Voor Ingezonden Mededeelingen wordt
het dubbele van bet tarief berekend.
TELEFOONTJES, van ten hoogste 30 woorden, waarin ba-
trekkingen worden aangeboden of gevraagd, huur #o
verhuur, koop en verkoop f 0.50.
Dit nummer bestaat uit VIER
bladen.
DE KABINETSCRISIS.
Dr, Colijn ontvangt een nieuwe
opdracht.
VORMING VAN EEN CRISIS
KABINET.
H. M. de Koningin heeft gisteren dr.
Colijn, Minister van Staat, ontvangen, die
mededeelde, dat hij niet geslaagd was in
het vormen van een parlementair kabinet.
Vervolgens heeft Hare Majesteit de hee-
ren jhr. mr. De Geer en mr. Aalberse,
voorzitters van de Christelijk-Historische
en Boomsch Katholieke Kamerfracties, ont
vangen.
Daarna heeft H. M. aan dr. Colijn een
nieuwe opdracht verstrekt, thans tot vor
ming van een Crisis-kabinet.
Dr. Coüjn heeft, als gebruikelijk, ver
zocht, die opdracht in beraad te mogen
houden.
De „Maasbode'1 schrijft bij dit bericht:
„De snelheid, waarmede is gehandeld,
doet vermoeden, 3at 3e koningin vóór al
les tot een spoedige oplossing van de crisis
wil komen. Anders had immers nog de mo
gelijkheid opengestaan van de formatie
van een rechtsch parlementair kabinet door
een ander staatsman dan dr. Colijn.
Blijkbaar heeft men deze proef niet wil
len nemen en geen verder uitstel willen
riskeeren, in verband met de moeilijke si
tuatie.
Men kan nu de vraag opperen of dit
crisis-kabinet tot stand zal komen zonder
of na overleg met de fracties.
Het eerste schijnt meer voor den hand
te liggen, doch de andere veronderstelling
lijkt ons ook niet vreemd, als men bedenkt,
voor welk een vèr van gemakkelijke taak
het ministerie zal komen te staan, dat,
naar wij dezer dagen vernamen, met een
begrootingstekort zou hebben rekening te
houden, dat de 200 millioen al bedenke.ijk
nadert.
Wij zullen het antwoord op deze vraag
intusschen moeten afwachten".
DE VOORGESCHIEDENIS.
De „Residentiebode" deelde gister
avond dus voordat het bovenstaande
bekend was over de voorgeschiedenis
van deze nieuwe opdracht een en ander
mede, wat ons niet onwaarschijnlijk voor
komt.
„De heer Colijn zou reeds, na de misluk
king van zijn poging om een kabinet te
formeeren op een breede basis van vijf
partijen, voor de opdracht hebben bedankt,
indien H.M. de Koningin, die zeer grooten
prijs ste.t op het tot standkomen van een
parlementair kabinet, niet een dringend
verzoek tot hem had gericht, alsnog te po
gen een dergelijk kabinet op een smallere
basis te vormen, n.l. zuiver rechts ge
oriënteerd.
De heer Colijn hoewel persoonlijk daar
toe weinig kans ziende, heeft toegestemd
deze mogelijkheid nog eens met zijn fractie
te bespreken.
Deze bespreking heeft gistermorgen
plaats gehad en daarbij is gebleken, dat de
anti-rev. fractie het standpunt van den heer
Colijn deelt, n.l dat een meerderheid van
52 te gering is. om daarop een sterk parle
mentair kabinet te bouwen. De heer Colijn
wil dit althans, ook na het gebeurde van
1925, niet meer riskeeren.
De mogelijkheid is toen in de anti-rev.
fractie geopperd, dat een katholiek de taak
van den heer Colijn zou overnemen en dat
deze zou probeeren een rechtsch parlemen
tair kabinet te vormen, waaraan dan de
anti-rev. in beginsel hun medewerking zul
len verleenen. Ook de ohr.-historischen zijn
bereid daaraan hun medewerking te geven.
Over de vraag, of thans de katholieken
bereid zijn de formatie van een dergelijk
kabinet op zich te nemen heeft de katho
lieke Kamerfractie hedenmorgen verga
derd. De moeilijkheid is hier de keuze van
een formateur. De heer Aalberse, die de
aangewezen man zou zijn, heeft persoon
lijk ernstige bezwaren. Ook de heer Van
Schaik zou niet in aanmerking willen ko
men. Men acht het ook niet gewenscht, dat
de heer Buys andermaal, nu weer met een
parlementair kabinet, naar voren zou tre
den.
Er worden ook nog wel andere namen
genoemd, o.a. van mr. dr. Kooien.
Mocht intusschen de kath. fractie heden
morgen besluiten, dat zij geen kans ziet
een parlementair kabinet te formeeren,
dan zal de heer Colijn zeer waarschijnlijk
de opdracht krijgen een extra-par'.emen-
tair kabinet samen te stellen.
Mocht de katholieke fractie wèl de mo
gelijkheid zien voor de vorming van een
parlementair kabinet, onder een katholie
ken formateur, dan zou de heer Colijn voor
de hem gegeven opdracht bedanken en zal
H. M. zeer waarschijnlijk een katho iek de
opdracht geven een parlementair kabinet
samen te stellen".
Intusschen is van de vorming van een
parlementair Kabinet afgezienEn de
„Maasbode" uit het vermoeden, dat er
ddarom van is afgezien, omdat de Konin
gin „voor alles tot een spoedige oplossing
van dè crisis wil komen".
De vraag kan nu gesteld, of niet even
goed opdracht tot een e x t r a-p arle-
m entair Kabinet gegeven zou kunnen
zijn of een c r i s i s-K abinet feite-
1 ij k iets anders beteekent?
Wij kunnen hierop antwoorden, dat een
extra-parlementair Kabinet per se, uiter
aard gevormd wordt buiten overleg
met partijen, terwijl een crisis-Kabinet
kan gevormd worden (maar óók niet
kan gevormd worden!) na overleg met par
tijen. In dit laatste geval zou een crisis-
Kabinet kunnen worden beschouwd als een
soort parlementair Kabinet met beperk
te taak dat echter te los van de partijen
staat, om ais parlementair Kabinet in
eigenlijken zin te kunnen worden aange
duid.
Wij krijigen den indruk, dat de heer Co
lijn ons niet lang in afwachting zal ia-
ten naar een antwoord op de tegenstrijdi
ge vermoedens inzake zijn plannen als
formateur van een Crisis-kabinet.
BINNENLAND
RIJKSMIDDELEN.
In April 6.8 millioen minder dan het
vorig jaar.
De opbrengst der Rijksmiddelen over de
maand April 1933 bedroeg ƒ28.635.430 te
gen ƒ35.450.188 in April 1932. Zij brach
ten dus in de afigeloopen periode 6.814.758
minder op.
Vergeleken bij 1/12 van de raming, groot
31.849.200, valt hier een vermindering van
ruim drie millioen te constateeren.
De inkomsten ten bate van het „Lee-
ningsfonds" beliepen in April ƒ4.500.155.
De inkomsten ten bate van het „Gemeen
tefonds" bedroegen in April ƒ7.459.231.
De inkomsten van het „Wegenfonds" wa
ren in April 3.594.882.
VACATURE EERSTE KAMER.
De heer Andriessen wordt Kamrelid.
De voorzitter van het Centraal Stem
bureau deelt, naar aanleiding van de ont
slagneming van den heer J. J. W. van
IJssenmuiden als lid van de Eerste Ka
mer der Staten-Generaal mede, dat de
voor de kiezers toegankelijke zitting van
het Centraal Stembureau voor de be-
noemdverklaring van een nieuw lid der
Eerste Kamer zal worden gehouden op
Donderdag 18 dezer, des nam. te 5 uur in
het lokaal van het Gemeentehuis, voor
heen voor de vergaderingen van den Baad
bestemd.
HET „DR. SCHAEPMANHUIS"
GEOPEND.
„EEN HOOGTIJDAG".
Maandagmiddag 15 Mei j.l. is in te
genwoordigheid van de leden van het
Bestuur der Stichting Dr. Schaepman-
fonds en van het Dagelijksch Bestuur
der R. K. Staatspartij en van eenige
genoodigden het Partijbureau der R. K.
Staatspartij, genaamd het „Dr. Schaep-
manhuis", officieel geopend en in gebruik
genomen.
Aanwezig waren van het Stichtings
bestuur de Voorzitter Z. Exc. Jhr. mr.
Oh. J. M. Ruys do Beerenbrouck en de
leden mr. C. M. J. F. Goseling, J. W.
Mols, mr. F. Teulings en mr. H. Kolf
schoten. Voorts de ondervoorzitter van
het Dagelijksch Bestuür der R. K. Staats
partij mr. J. Houben en het Partijbe
stuurslid S. D. van der Werf; de Voor
zitter van de Katholieke Fractie van de
Tweede Kamer der Staten-Generaal, te
vens Voorzitter van den Partijraad der
R. K. Staatspartij, prof. mr. P. J. M.
Aalberse; de zeereerwaarde heer Pastoor
W. van Adrichem. pastoor van de pa
rochie van den H. Jacobus; de leden
der Beleggingscommissie der Stichting,
Jhr. mr. L. E. M. von Fisenne, mr. J. R.
H. van Schaik en J. .A. P. Hoogewee-
gen, de leider van het Centraal Advies
bureau voor Gemeentepolitiek mr. drs.
C. Oh. A. van Haren en de heeren F. J.
M. Kuyper en P. H. W. Kuyper, direc
teuren van de N.V. Kuypers' Bouw
maatschappij te Amsterdam.
Nadat de zeereerwaarde heer W. van
Adrichem, pastoor van de parochie van
den H. Jacobus (Parkstraat) het gebouw
plechtig had ingezegend, daarmede de
werkzaamheden van het Partijbureau in
het belang van Land en Kerk verricht,
onder Gods' onmisbaren zegen stellende,
heeft de Voorzitter van het Stichtings
bestuur jhr. mr. CH. J. M. Ruys de Bee
renbrouck het Partijbureau overgedragen
aan het Bestuur der R. K. Staatspartij,
dat het bij monde van zijn voorzitter
mr. C. M. J. F. Goseling heeft aanvaard.
Jhr. Ruys de Beerenbrouck ving zijn
redevoering aan met het in herinnering
brengen van eenige markante gebeurte
nissen uit het leven van dr. Schaeoman,
welke spr. met persoonlijke jeugdherin
neringen illustreerde. Schaepmans' ka.-
rakteristieke eigenschappen, zijn groote
gaven van geest en hart, zijn moedige
en breede politiek hebben het geslacht
van thans, en vooral het jongere ge
slacht wat te leeren. Schaepmans' voor
beeld spreke tot ons ook in deze gebo-
ren-leidersgave dat hij wist te spreken
tot, in te werken op verstand èn on ge
moed. Schaepman was geen zelfzuch
tige berekenaar; zijn onbaatzuchtigheid
kweekte tientallen van offervaardige
volgelingen die met liefde en vertrouwen
achter zijn krachtige leiding stonden.
Schaepman was een kinderlijke zoon
van de Kerk, die hij diepen eerbied
toedroeg in den persoon van Christus'
Plaatsbekleeder. Sprekend en overtui
gend is Schaepmans' voorbeeld in zijn
trouw aan de partij, die hij heeft ge
vormd en geleid. Hoe groot ook de mee-
ningsverschillen mochten zijn, hoe uit
eenloopend de inzichten en standpunten,
Schaenman dacht er niet over zijn part:j
te verlaten.
Het dankbare nageslacht heeft den
grooten Doktor willen eeren door een
stichting in het leven te roepen, welke
de Katholieke Staatspartij van thans
beter in staat zal stellen haar taak en
roeping te vervullen. Dat werk moest
tijdelijk worden onderbroken door om
standigheden, welke het Stichtingsbe
stuur redelijke aanleid'ng zijn geweest
over te gaan tot den aankoop van het
pand aan de Mauritskade 25, dat spr.
thans aan het Partijbestuur overdraagt.
Na de verschillende aanwezigen, die
aan de voorbereiding van dit beteekenis-
volle feit hebben medegewerkt, afzon
derlijk te hebben toegesproken, eindigt
spreker met den wensch, dat het Dr.
Schaepmanhuis tot in lengte van dagen
moge zijn een burcht van leering en lei
ding, van waaruit Schaepmans' werk
zal worden voortgezet onder den onmis-
baren zegen van God.
Hierna sprak de Voorzitter van het
Dagelijksch Bestuur der R. K. Staats
partij, mr. C. M. J. F. Goseling, die na
mens het Partijbestuur het Dr. Schaep
manhuis dankbaar aanvaardde.
De sobere wijze waarop het nieuwe
huis thans wordt geopend en in gebruik
genomen, aldus spr., belet niet te spre
ken van een hoogtijdag voor de R. K.
Staatspartij. Het nieuwe huis zal niet
alleen moeten zijn een schakel met dï
sterke steunpunten in het verleden, doch
het zal daarnaast moeten worden een
werkplaats, "waarin de lessen uit het
verleden populair worden gemaakt in
den goeden zin, in de beteekenis name
lijk, die ook het verleden heeft voor
het heden. De groote taak voor het he
den moet worden geleid en gestuurd
vanuit een krachtcentrale van gestadige
activiteit, welke het Dr. Schaepmanhuis
voor de werkers van eiken dag zal moe
ten gaan beteekenen. Men zal hen, die
bij eeno verkiezing „plotseling" te oor-
deelen hebben, voortdurend meer in con
tact moeten brengen met den inhoud
van het staatkundige werk, ook in den
tusschentijd. Ook op dezen hoogtijdag
moeten zij die leiding hebben te geven,
de zwaarte van hun taak niet onder
schatten. Maar zij mogen en moeten
bemoediging zoeken ook in de uiterlijke
omstandigheden, die hen de vervulling
van die taak beter mogelijk zullen ma
ken. Voor onze partij, aldus de heer Go
seling, ligt de toekomst nog steeds in
Schaepmans' uevies: Credo pugno. Ik
geloof, d.w.z. ik geloof in de kracht van
ons Geloof, en daarom strijd ik. Daar
om werken en strijden wij, ieder met
zijn talenten, ieder op zijn plaats, maar
allen tezamen, ook in het staatkundige.
Want zóó alleen zullen, naar Schaep
mans' woord de Katholieken van Ne
derland hun politieke persoonlijkheid
kunnen uitleven in het waarachtig be-
lang van hun land.
I Hiermede had de officieele overdracht
van het Dr. Schaepmanhuis plaats ge
had. Nadat eenige ververschingen waren
rondgediend en een foto was gemaakt,
ging hot gezelschap uiteen.
DE ECONOMISCHE TOESTAND IN
ONS LAND.
EEN IETS OPWEKKEND BEELD.
Handelsverkeer verbeterd. Werkloosheid
afnemende.
Het is geen opwekkende taak, over te
gaan tot een bespreking van den econo
mischen toestand van ons land in een tijd,
dat deze jaren lang zich in een zorgwek-
kenden toestand bevindt en men telkens,
wanneer er aanwijzingen waren, dat de
toestand zou verbeteren, bleek men zich
met een doode musch te hebben verblijd.
Deze opvolgende teleurstellingen hebben
er toe geleid voorzichtig te zijn, indien
er weer eens eenige verandering ten goe
de waarneembaar waa, ofsoboon pessimis
me in een tijd als deze de depressie nog
verder in de hand werkt.
Dit voor oogen houdende, mogen wij
toch niet achterwege laten met nadruk
de aandacht er op te vestigen, dat er ook
thans weer eenige aanwijzingen zijn, die
op een opleving zouden kunnen wijzen.
Onze internationale handel blijkt na
melijk in Maart flink te zijn vooruitge
gaan en ongeveer te zijn gestegen tot het
niveau van December j.l. De waarde van
den invoer bedroeg in Maart ƒ99.000.000,
tegen ƒ86.000.000 in Februari.
De waarde van den uitvoer steeg van
55.000.000 in Februari tot 65.000.000 in
Maart.
Waar deze bedragen nog beneden het
gemiddelde van 1932 bleven, is er voor een
gegrond optimisme nog geen aanleiding.
Het goederenverkeer te water met het
buitenland maakte ook een grooten sprong
naar boven en wel van 3.970.000 ton in
Februari tot 5.800.000 in Maart.
Er blijkt voornamelijk een vooruitgang
te zijn gekomen in de tonnage van de zee
schepen, binnegekomen met lading om te
lossen.
Ook in het binnen-scheepvaartverkcer
met het buitenland kwam in Maart tame
lijke verbetering. De vooruitgang van de
overisre binnenvaart was zeer aanmerke
lijk. Hier viel een stijging van 3.080.000 ton
in Februari tot 4.160.000 ton in Maart te
noteeren.
De stijging van de ontvangsten der pos
terijen, telegrafie en telefonie van Febr.
tot Maart bleef ten achter bij de stijging
in de ovorreenkomstige maanden van
1932.
De daling van het indexcijfer der groot-
handelsprijzen wordt weer heviger. Tegen
over een stand van 74 in Februari, werd
deze in Maart 72 (1913 ia 100). Het index
cijfer van de kosten van levensonderhoud
volgt deze dalende bewering nog steeds,
doch in een verlangrzaamd tempo.
De productie onzer steenkolcnmiinen
was in Maart bijzonder groot, n.l. 1.137.000
ton tegen 957.000 ton in Februari en
1.072.000 ton in Maart 1932. Het aantal
mijnwerkers in onze mijnen daalt echter
nog steeds.
Zoowel het elertrictcite- als het gasver-
bruik namen in Maart tee.
De achteruitgang in den scheepsbouw
is nog niet tot stilstand gekomen. In
Maart waren er schepen tot slechts een
totaal van 32.000 ton in aanbouw. Heel
sterk liidt de zeevisscherij onder den nood
der tijden. De waarde van den aanvoer
bedroeg in Maart slechte 272.000, tegen
836.000 in Maart 1032.
Het bedrag der gebonden aanbestedin-
EEN BEPERKT AANTAL PLAATSEN
voor het
AMSTEROAMSCA SACRAMENTSSPEL
op 18 Juni, te 2.30, Stadion Amsterdam
zijn aan ons bureau verkrijgbaar.
Prijzen: van 60 cent tot f 3.—
DE DIRECTIE.
VOORNAAMSTE NIEUWS.
BUITENLAND.
Roosevelt richt een vredesboodschap tot
de geheele wereld (2de blad).
Duitschlands vredelievende bedoelingen
volgens von Papen (2do blad).
De spanning tusschen Duitschland en
Oostenrijk (2de blad).
De Japansche opmarsch in China (2de
blad).
BINNENLAND.
De Koningin heeft dr. Colijn een nieuwe
opdracht gegeven tot vorming van een cri
siskabinet, nadat hij verklaard had, tot
vorming van een parlementair kabinet
geen kans te zien. (lsto blad).
Opbrengst der Rijksmiddelen, (lsto
blad).
De vergadering van den L. T. B. te Haar
lem. (2de blad).
Drie kinderen op het strand te Workum
verdronken. (Gom. Ber. 3de blad).
Liefdesdrama te Bergen op Zoom. (Gem.
Ber. 3de blad).
Verscheidene doodelijke verkeersongeluk
ken. (Gem. Ber. 3de blad cn Laatsto Ber)
Nadere bijzonderheden omtrent het vree-
selijk auto-ongeluk te Rotterdam en de ont
ploffingsramp aldaar. (Gem. Ber. 3de blad).
gen voor fabrieksbouw toonde in Maart
een flinke stijging. Het gemiddelde van
do koersen dor aandeden bleef in April
gelijk aan dat van Maart. Ofschoon voor
al de effectenbezitters hunkeren naar ccn
verbetering van de beurs, mag men het
stationnair blijven van do koersen op zich
zelf reeds als een verbetering beschou
wen.
De werkloosheid begint iets te vermin
deren. De woningbouw neemt toe.
Men ziet, dat het Maandschrift van het
Centraal Bureau voor de Statistiek, waar
aan vorenstaande gegevens zijn ontleend,
een beeld geeft van den cconomischcn
toestand, hetwelk zeker iets aangenamer
aandoet, dan wij in den laatsten tijd ge
wend zijn aldus de „Gelderlander".
PROF. DR. J. E. DE QUAY.
Als opvolger van Prof. Triebeis te Tilburg.
Naar wij vernemen, zal binnenkort aan
do Technische Handelshoogeschool te Til
burg, als opvolger van prof, Triebeis wor
den benoemd dr. J. E. de Quay.
De nieuwe katholieke hoogleeraar is dc
zoon van den gep. luitenant-generaal R.
B. A. A. de Quay, te Den Haag, en is sinds
1927 lector in de psycho-techniek ann de
Handelshoogeschool te. Tilburg. „Res."
UITVOER VAN SPEK.
Do uitvoer van spek zal met ingang van
Maandag 22 Mei door de Nederlandsche
Varkenscentrale geschieden. Van dien da
tum af zal de uitvoer door anderen dan de
Nederlandsche Varkenscentrale derhalve
verboden zijn. Personen, welke gewend zijn
geweest spek te exportoeren of voor export
te zouten, worden in verband hiermede uit-
genoodipd zich met de Nederlandsche Var
kenscentrale in verbinding te stellen onder
opgave van de werkzaamheden, welke ten
aanzien van dezen export door hen verricht
zijn.
