24ste Jaargang
ZATERDAG 29 APRIL 1933
No. 7495
DAGBLAD VOOR LEIDEN EN OMSTREKEN
Bureaux: PAPENGRACHT 32, LEIDEN
3)c Ccki6clie6ouYcmt
DE ABONNEMENTSPRIJS bedraagt bij vooruitbetaling:
Voor Leiden 19 oent per week f2.50 per kwartaal
Bij onze Agenten 20 oent per week f 2.60 per kwartaal
Franco per post f 2.95 per kwartaal
Het Geillustreerd Zondagsblad is voor de Abonné'e ver
krijgbaar tegen betaling van 50 oent per kwartaal, bij
vooruitbetaling. Afzonderlijke nummers 5 oent, met
Geillustreerd Zondagsblad 9 oent.
TEL. INT. ADMINISTRATIE 935, REDACTIE 15 II
GIRONUMMER 103003, POSTBUS No. 11
DE ADVERTENTIEPRIJS BEDRAAGT:
Gewone Advertentiën 30 cent per regel
Voor Ingezonden Mededeelingen wordt
het dubbele van het tarief berekend.
TELEFOONTJES, van ten hoogste 30 woorden, waarin be
trekkingen worden aangeboden of gevraagd, huur en
verhuur, koop en verkoop f 0.50.
Dit nummer bestaat uit viif bladen
waaronder geïllustreerd Zondags
blad.
V De voorbereidingen vooreen
Kabinetsformatie.
Op den 9den Mei zal de opening van de
buitengewone zitting der Staten-Generaal
plaats vinden.
Wfl er dan een nieuw kabinet kunnen
verschijnen, dan moet er aan de voorbe
reiding der formatie hard gewerkt wor
den.
De Koningin is dan ook reeds begonnen
met het hooren der tot advies aangewezen
personen. Fractieleiders waren gisteren
nog niet gehoord. In verband met het in
winnen van advies bij laatstgenoemden
rijst zoo schreef het „Hbld." gister
avond de o.i. zoowel principieel als
practisch belangrijke vraag, of voor deze
taak het meest geroepen zijn diegenen,
welke in de afgeloopen periode fractielei
ders waren, dan wel zij, die het zoo
aanstonds zullen wezen. En het blad
vervolgt:
De bedoeling van het hooren der
hier bedoelde parlementaire figuren
is immers om o-a. te peilen welke
■houding een groep denkt te gaan
aannemen. Maw, het staatshoofd
dient informaties te verkrijgen om
trent de gedragslijn, die de verschil
lende politieke partijen in het ko
mende parlementaire tijdperk zullen
volgen. Daarvan toch hangt in belang
rijke mate af wat voor soort kabinet
er kan en moet optreden.
Principieel ware het dus verkeerd,
indien als woordvoerder eener frac
tie niet de komende doch de heen
gaande man de Koningin zou voor
lichten, maar bovendien heeft het
ook practischen zin, dat hij, die zoo
dadelijk als aanveorder van zijn Ka
merfractie die bijzondere verantwoor
delijkheid zal dragen, een uiteenzet
ting geeft van wat men van de door
hem aan te voeren fractie mag ver
wachten. Hij toch, kan beter dan de
heengaande fractie-voorzitter, een
richting .geven of aanduiden, en ad
vies uitbrengen.
Het „Handelsblad" maakt zich in deze
blijkbaar wat ongerust.
Het wil ons voorkomen, dat die reden
voor ongerustheid bij het blad zou zijn
weggenomen, indien het even had gewacht
en kennis had genomen van het volgende
bericht van vanmorgen:
In de gisteravond gehouden verga
dering van de Christelijk-Historische
fract'e der Tweede Kamer werd be
noemd tot voorzitter jhr. mr. D. J. de
Geer, tot vice-voorzitter de heer J. R.
Snoeck Henkemans en tot secretaris
de heer H. W. Tilanus.
l politicus de Geer is reeds bij
de Chr.-Hist. in de plaats getreden van
het Kamerlid Snoeck Henkemans en h ij
is dan ook heden door de Koningin
ontboden, als voorzitter der Chr.-Hist.
Kamerfractie.
Deze wisseling van personen zal ook de
onderhandelingen tusschen de partijen
over de vorming van een Ministerie waar
schijnlijk wel minder moeilijk maken.
V Verval van het parlementair
stelsel.
De Raadsfractie van de S. D. A. P.
te Leiden heeft gisteren een schouwspel
vertoond, waarin het verval van het par
lementaire stelsel op bedroevende wijze
•werd gedemonstreerd.
De grootste fractie in den Raad ageer
de en stemde tegen een voorstel van B.
en W. inzake belastingverhooging, hoe-
w e 1 erkennend dat er geld nootiig was,
om de begrooting kloppend te maken,
om de uitgaven te kunnen blijven doen,
en geen ander concreet voor
stel in de plaats stellend van dat, het
welk door B. en W. was voorgesteld. Het
verwijizen naar de reserve was „een
doekje voor het bloeden" die betrek
kelijk geringe reserve zal, helaas, zeer
waarschijnlijk toch maar al te spoedig
stfreig zijn, wat ook de S. D. A. F grif
cal willen toegeven.
Maarbelastingverhooging is im
populair! En zij, die als de Raad met
hen zou zijn meegegaan de gemeente
lijke uitgaven veel hooger zouden heb
ben opgevoerd, stemden tegen wat prac
tisch en feitelijk het eenige mid
del is, om aan geld te komen voor de
noodige uitgaven.
Als het van de S. D. A. P. afhing
speciaal ook van de Leidsche op
vattingen der L e i d 8 c h e S. D. A. P.
dan zou ons parlementaire stelsel,
tengevolge van ziekte en totale uitput
ting en verzwakking, spoedig ten doode
zijn opgesohreven, móeten verdwijnen,
om plaats te maken voor een of ander©
dictatoriale macht
B1NNENLAN1)
DE KABINETSCRISIS.
Conferentie op den Ruigenhoek.
Oe Koningin heeft gisteren op den Rui
genhoek de voorzitters van de beide Ka
mers der Staten-Generaal en den vice-
president van den 'Klaad van State ter con
ferentie ontvangen.
H. M. heeft heden in verband met den
Kabinetscrisis op den „Ruigenhoek'* ter
conferentie ontvangen de voorzitters van
de Tweede Kamer-fraoties der R.K. Staats
partij, der Christ. Hist. Unie en der Anti-
Rev. Partij, onderscheidenlijk de heeren
Aalberse, de Geer en Colijn.
VERLEENING VAN CRISISSTEUN.
DE MINISTER BEANTWOORDT DE
EERSTE KAMER.
Bloemkweekers.
In de memorie van antwoord inzake bet
wetsontwerp tot credietverleening ten be
hoeve van bloemkweekers te Aalsmeer en
Haarlemmermeer, zegt de minister van
oeconomische zaken en arbeid:
Dat ook in andere streken, dan de in
dit ontwerp genoemde, bloemkweekers m
nood verkeeren, wil nog met zeggen, dat
do criteria, welke de regeering bij het ver-
leenen aanlegt, ook in voldoende mate aan
wezig zijn. Aan de bloemenkweekers van
Aalsmeer en Haarlemmermeer werd beslo
ten steun te verleenen, daar in dit streek
de bloementeelt een zoodanige plaats \n
het oeconomische leven inneemt, dat ver
val van deze teelt te dier plaatse noodlot
tige gevolgen zouden hebben gehad voor
de geheele bevolking van dat gebied. De
minister is nog met overtuigd of zulks ook
inderdaad het geval is ten aanzien van de
omgeving van Nijmegen, waarvan in het
voorloopig verslag gewag wordt gemaakt.
Tot het daar bedoeld onderzoek is hij ech
ter bereid.
Kippen- een eendenhouderij.
Blijkens de memorie van antwoord in
zake het w.o. tot garantieregeling 1933
ten behoeve van - de koppen- en eenden
houderij acht de minister van oeconomi
sche zaken en arbeid de vrees, dat 2.80
een te hooge gemiddelde prijs zou blijken
te zijn, ten gevolge waarvan de eierproduc-
tie niet voldoende zou terugloopen, onge
grond, daar hij zich in de gewisselde stuk
ken betreffende dit ontwerp van wet uit
drukkelijk de bevoegdheid heeft voorbe
houden, dat bedrag naar bevind van zaken
te verlagen, indien hem de wenschelijkheid
mocht blijken.
De minister zal, met de beperkte mid
delen, die hem ten dienste staan, op de
gewenschte productiebeperking, zooveel als
gewensoht zal blijken, aansturen.
Aardappelmeel.
In de memorie van antwoord inzake het
wetsontwerp tot dekking van het verlies
op den geforceerden verkoop van 600.000
balen aardappelmeel, zegt de minister van
oeconomische zaken en arbeid: Voor de
resteerende 400.000 balen zal een afzetge
bied worden gezocht en wel aldus, dat de
gevestigde aardappelmeelmarkt daardoor
niet wordt ontwricht. Concrete aanwijzin
gen kunnen te dezer zake uiteraard nog
niet worden gegeven; het is onderwerp,
dat zich geheel beweegt op het terrein der
particuliere onderhandelingen.
De minister zou niet gaarne overgaan
tot het doen verwerken van aardappelmeel
in het brood; afgezien van de vraag, of
dat mee] daartoe geschikt is, zou zulks de
toch reeds in gevaar gebrachte broodcon
sumptie. welke naar bekend mag wor-
I den verondersteld zeer gevoelig is, een
I ernstigen 6chok kunnen toebrengen.
UIT HET HOTEL-, CAFE- EN
RESTAURANTBEDRIJF.
Over den toestand der arbeiders.
Vanwege het hoofdbestuur van den Ned.
R. K. bond van hotel-, café- en restauxano-
geëmployeerden ,>St. Antonius" verzocht
men ons opneming o.m. van het volgende:
Niet voor niets heeft de katholieke bond
van personeel in hotel-, café- en restau
rant-bedrijf als eerste punt op zijn werk
program: De verheffing van het bedrijf
en de bedrijfsgenooten op moreel gebied.
Men zou geneigd zijn te denken, dat voor
het overige in dit oude bedrijf ideale toe
standen op het gebied van werktijden,
werkverdeeling, loonen enz. bestonden.
Helaas, niets van dit aflos. Het personeel
is geheel rechteloos, overgeleverd aan de
grootste willekeur. Al 14 jaar wachten deze
mensohen op de invoering van Arbeidswet.
Werkweken van 70 uur zijn niets abnor
maals en dit zijn dan nog zaken waar het
nog al goed is. Er zijn er ook waar men,
zoo om en bij de 100 uur per week maakt,
b.v. in het Noorden des lands, waar mon
Vrijdags vanwege de drukte 's morgens om
7 uur begint tot de nacht-sluiting. Zater
dags herhaalt zich dat en Zondags precies
hetzelfde, zoodat deze werknemers niet
eens in de kerk kunnen komen. En inmid
dels laat de Arbeidswet op zioh wachten.
Kupers heeft er in de Tweede Kamer om
gevraagd, de voorzitter van het R. K.
Werkliedenverbond, de Bruijn, heeft in een
gedocumenteerde rede in de Eerste Kamer
getracht den Minister te overtuigen. De
Minister heeft geantwoord, dat hij over
tuigd is van de noodzakelijkheid van in
voering dezer wet, maar.het is de drup
pel die de emmer doet overloopen voor dit
bedrijf.
In geen enkele bedrijfstak heeft men re
kening gehouden met het rendement van
een bepaald bedrijf om de Arbeidswet in
te voeren. De Wetgever, in het bijzonder
de Christelijke, heeft looh vooral te vra
gen, is het werkelijk noodig? En noodig,
broodnoodig is het. Zeker er zijn misschien
enkele zaken die niet behoorlijk rendabel
zijn, maar bijna overal ligt daar als grond
oorzaak de geweldig opgevoerde luxe. Maar
vast staat toch ook, dat nooit of nimmer
een employé, hieraan sohuld heeft of de
dupe van mag worden.
Wat al ontzaglijk menschelijk en maat
schappelijk leed zou voorkomen kunnen
worden voor de toekomst, waarvan wij af
schrikwekkende voorbeelden in het verle
den hebben gezien. Een vader die door zijn
overmatigen werktijd de geheele opvoediug
zijner kinderen aan moeder moet overla
ten, die het alleen niet af kan waardoor
mede ten gevolge van dezen werktijd eerst
vader en daarna het geheele gezin niet
meer ter kerke gaat.
Het onvermijdelijk gevolg is dat, soms
langzaam maar niettemin zeker, de Gods
dienst met hen verdwijnt. Menig ouderpaar
heeft het met betraande oogen moeten
aanschouwen, dat hun kinderen het ver
keerde pad opgingen met al den nasleep
van ellende. In deze gevallen komt de
zware schuld uitsluitend aan de indirecte
schuldigen. Met groote energie propageert
de katholieke organisatie: Houdt toch in
Godsnaam vast aan je Zondagsplichten.
Zeker bij verschillende zaken heeft dit
reeds succes maar nog tienduizenden roe
pen: „Wij kunnen niet". Daarom oischen
wij dan ook een sluiting van alle zaken tot
12 uur op Zondag. Daarom ook moeten wij
vasthouden aan de 17 vrije Zondagen in de
Arbeidswet 1919 gesteld. De Staat is ver
plicht te zorgen voor een behoorlijk fami
lieleven, zonder het gezin kan toch geen
geordende maatsohappij bestaanMoge de
Arbeidswet in dit bedrijf spoedig worden
ingevoerd. De geheele Katholieke Arbei
dersbeweging zal ons hierbij steunen en
wij hopen ook op de R. K. Staatspartij, wij
vertrouwen en rekenen vast op de hulp
van alle Katholieke Kamerleden.
Wanneer dan na invoering der Arbeids
wet, naar wij hopen, vele ellendige mis
standen zijn weggeruimd, is het pad echter
nog niet schoon. Het fooienstelsel, onwaar
achtig, zedelijk gevaarlijk als het is, met
een nasleep van corruptie, van willekeur,
beleediging en nog meer moet ook van de
baan en wel zoo spoedig mogelijk. Want
reeds zijn er patroons die woeker-practij-
ken ingevoerd hebben door nJ. voor den
te verrichten arbeid van fooientrekkende
nog niet schoon. Het fooienstelsel, onwaar-
ja zelfs eischen. Dit wordt dan meestal uit
gedrukt in pet. van den omzet. Hiervan be
taalt deze patroon dan allerlei „onvoorzie
ne uitgaven", die hij zelf niet te zijnen laste
wil nemen, zooals b.v. de werkvrouw (in
dienöt van den patroon) of een Chef (in
dienst van den patroon).
Vervolgens „Het Interne Stelsel". In dit
bedrijf zijn het meest allemaal jonge meo-
schen van beiderlei kunne, die den gehee-
len dag samen werken en die dan onder
gebracht moeten worden voor zoover do
ruimte beschikbaar is, haast altijd op de
bovenste etage of op de zolders, kamers
voor meisjes, kamers voor de jonge man
nen, naast elkaar. Commentaar overbodig.
Hier kan alleen een christelijke wetge
ving helpen.
Maar nog is al het leed niet ten einde,
behoorlijk moet het eten zijn, behoorlijk
ook de eetgelegenheid, niet in het office,
tusschen glazen en plateaux of even gauw
op een hoek van een aanreoht. Ook hier
heeft de Arbeidsinspectie nog een groote
taak te vervullen. Wat geldt voor bet be
dienend personeel, geldt eveneens voor de
koks, in de keukens. Nog voor kort waren
wij in een keuken, welke ongeveer 4 M.
lang, 2J4 M. breed was en 1.80 M. hoog, het
fornuis wat er in stond was ongeveer 3 M.
lang en 1.30 M. breed, het was een hel ge
lijk en het is tooh ook te begrijpen, dat
menschen, gewone menschen, die in zulk
een ruimte een aantal uren (en niet zoo
weinig) moeten werken bij het geringste
opvliegen met al de gevolgen van dien.
En dan spreken we nog niet over het
obscure publiek, dat men te bedienen
krijgt.
Wij willen trachten met Gods hulp, met
de hulp van onze Staatspartij, met de hulp
van ons R. K. Werkliedenverbond, met de
hulp van de standsorganisatie en eindelijk
met en niet het minst de hulp onzer pries
ter© en onze eigen leden, alles wat in ons
bedrijf nog iets gevoelt voor ons Heilig
geloof, terug te brengen tot God en kerk,
getrouw aan het devies van onze stadsor-
ganisatie: Voor God en Kerk, Vorstin en
Land.
De staking in het houtbedrijf.
Beide partijen, betrokken bij de staking
in het houtbedrijf te Utrecht en Amster
dam, hebben het voorstel van den Rijks
bemiddelaar, prof. mr. Josephus Jitta,
door hem gedaan in de Woensdag j.l. on
der zijn leiding gehouden conferentie, aan
genomen. Hiermede is het conflict beëein-
digd.
Crisis-zuivel-aangelegenheden.
De Crisis-Zuivel-Centrale heeft inge-
trokki e haar besluit van 12 April 1933, ge
publiceerd in de Nederlandsche Staatscou
rant van 12 April 1933, no. 73 en aangewe
zen als bedrijven welke vrijgesteld zijn van
de verpliohting om hunne producten, welke
één of meer andere spijsvetten bevatten,
slechts te vervoeren, te verkoopen of af te
leveren, wanneer zij voorzien zijn van een
i merk of vergezegld zijn van een geleide-
biljet of zakboek, afgegeven door de Crisis-
Zuivel-Centrale, de bedrijven tob het ver
vaardigen van koek, banket, biscuits, ca
ramels, toffees, wittebroaacrême, beschuit
gelei en honingzoet.
VOORNAAMSTE NIEUWS.
Gloeilampen.
De staatscourant van gisteravond be
vatte een Kon. besluit waarbij de contin-
genteering van den invoer van gloeilam
pen ongewijzigd wordt verlengd voor den
tijd van zes maanden. De nieuwe bepalin
gen gelden dus tot 1 November a.s.
Van bevoegde zijde wordt aan de „N.
R.Crt." medegedeeld dat belanghebbenden
bij den export naar Frankrijk van gloei
lampen van 5 tot 15 gram zonder gasvul-
ling vóór 1 Mei a.s. aan de leiders van het
crisis-in- cn -uitvoerbureau te 's-Graven-
hage moeten hebben medegedeeld wat zij
gedurende 1931 en 1932 van deze lampen
naar Frankrijk hebben geëxporteerd, naar
1 het netto-gewicht en naar de hoeveelheid
stuks.
1 Mei-dag.
De Gemeenteraad van Zaandam heeft
met 12 tegen 11 stemmen besloten den
lsten Mei als feestdag te beschouwen.
In verschillende gemeenten zijn cp 1
Mei (viering van den verjaardag van de
Prinses) geen optochten toegestaan. In
Leiden zal de 1 Mei-optocht plaats heb-
i ben daags te voren, Zondagavond na 8
j uur.
j De burgemeester van Rotterdam heeft
j op 1 Mei toestemming voor het houden
I van optochten verleend aan Oranjevor-
I eeniging, S. D. A. P., C. P., O. S. P. en
Rev. Soc. Partij.
't Zal daar Maandag gezellig zijn!
STADSNIEUWS
BUITENLAND.
Een Duitsch-Fransch incident op de Ont
wapeningsconferentie te Genève. (3de blad).
Complot te Weenen ontdekt. (3de blad).
De oorlogsschulden aan Amerika mogen
in zilver worden betaald. (3de blad).
Het lijk van den verongelukten vlieger
Bert Hinkler gevonden. (Luchtv. 2de blad).
BINNENLAND.
De Koningin confereert over de vorming
van een nieuw Kabinet (lste blad).
Nadere bijzonderheden omtrent den in
houd van het nieuwe Nederlandsch-Duit-
sche handelsverdrag. (3de blad).
Familiedrama te Pijnacker. Moeder
verdrinkt haar twee kinderen en slaat de
hand aan zich zelf. (Gem. Bcr. 4de blad).
Dameskapsalon te Gouda uitgebrand.
(Gem. Ber. 4do blad).
Groote hofstedebrnad te IJsselmonde.
(Gem. Bcr. 4de blad).
Een der gebrs. Barmat te Amsterdam
gearresteerd. (Gem. Ber. 4de blad).
ST. FRANCISCUS LIEFDEWERK
Verleden Zondag herdacht het St. Francij-
cus Liefdewerk in intiemen kring zijn 12J4-
jarig bestaan, 's Morgens om half 8 uur was
er een stille H. Mis, waarin de St. Fr. L. jon
gens en de dames en heeren die aan het Lief
dewerk verbonden zijn, te Communie gingen,
en om 9 uur een plechtige H. Mis, waarbij wa
ren uitgenoodigd de hoogeerw. deken, de zeer-
eerw. heeren pastoors der stad en den zeer-
eerw. pater rector van de Kloosterkerk aan
den Haagweg, de weleerw. heeren kap. Nie-
veen van Dijkum, oprichter en eerste president-
directeur van het Liefdewerk, pater Frigge en
pater Goosen, zijn opvolgers, en de heeren
Castelein, Goddijn en van der Reep, die 12Ij-
jaar geleden tol de mede-oprichters van het
Liefdewerk behoorden, 's Avonds was er een
plechtig Lof, opgedragen door den neomysl
pater Stol, geassisteerd door den weleerw.
heer kapelaan Dorbeck en den president-direc
teur, pater Joona, die zelf een woordje van
aanmoediging tot zijn jongens sprak. Daarna
was er een feestavond vóór de jongens cn groo-
tendeels ook georganiseerd dóór de jongens.
De kapel zag er schitterend uit. het altaar
prijkte met een weelde van bloemen, alles het
werk van de eerw. Zusters van Liefde uit de
Pelikaanstraat, die geheel belangloos altijd de
zorg voor de kapel op zich nemen.
De zang werd bij deze gelegenheid verzorgd
door de Schola Cantorum van Warmond, die
onder begeleiding van den heer Van der Spek
op onberispelijke wijze de liturgische gezan
gen ten beste gaven.
Wat klankvolume aangaat, moesten zij ech
ter onderdoen voor de St. Fr. L. jongens, toen
deze na H. Mis en Lof het Eucharistisch
Volkslied en O, Franciscus, o Vader der ar
men, zongen.
De feestavond was een verrassing, zoowel
voor den president, directeur als voor de hee
ren. Op initiatiet en onder leiding van de
leeraressen A. Righart van Gelder, T. Jong-
mans en M. Colla hadden de jongens verschil
lende stukjes ingestudeerd, die boven ver
wachting slaagden.
Zoowel de toehoorders als de acteurs had
den veel schik. Hun welkomstlied en feestlied
getuigde van zelfkennis en met schalksche,
ondeugende snoetjes zongen ze onder meer:
„Blijf met liefdewerken voor het heil der
jeugd;
Onze deugd en vlijt zal zijn Uw groote vreugd;
Want wij zijn zoo kwaad niet, maar alleen
wat wild;
Wees met straf dus zuinig, met beloonen
mild" (bis).
Het vlaggenspel cn de kleine negertjes oogst
ten veel bijval.
Op de uitvoering van de „Muzikantjes" had
den de KRO.-boys jaloersch kunnen zijn. Die
kleine jongetjes bedienden zich van hun in
strumenten met een virtuositeit, die men bij
hen niet gezocht zou hebben.
Als no. 8 volgde eenige films met attracties,
die met even groote gretigheid verslonden
werden.
Maandagavond was er een feestavond voor
de ouders, die in groote getale aanwezig wa
ren en wèt grootsch waren op het spel hunner
jongens.
's Morgens na de H. Mis is de foto genomen,
die in dit blad staat afgedrukt.
Het bestuur verzoekt ons aan alle begun
stigers van het St. Franciscus Liefdewerk nog
eens zijn bijzonderen dank te brengen en wil
degenen, die er prijs op stellen, deze mooie
foto te bezitten, daartoe gaarne in de gele
genheid stellen.
Eeuwfeest universiteit Zurich.
De rijksuniversiteit alhier zal vertegenwoor
digd zijn bij het eerste eeuwfeest van de uni
versiteit te Zurich op 29 April door prof. dr.
L, van Itallie, bij het vijfde eeuwfeest van de
universiteit te Poitiers op 1 Juni a.s. en bij
de eerste steenlegging van het nieuwe gebouw
der universiteit van Londen op 26 Juni a.s.
door den rector-magnificus prof. dr. J. Hui-
