DE MARGARINE-INDUSTRIE IN GEVAAR?
WOENSDAG 5 APRIL 1933
DE LEIDSCHE COURANT
TWEEDE BLAD PAG. 7
Uit de Landbouwwereld
Stikstofmeststoffen. Wij hebben kennis
mogen maken met het eerste nummer van
de „Mededeelingen" van het Landbouw
kundig Bureau der Staatsmijnen in Lim
burg. Het is een propaganda-blad, dat vier
maal in het jaar zal verschijnen, en land
en tuinbouwers wil voorlichten omtrent een
oordeelkundige toepassing der verschillen
de producten van het Staatsmijnbodrijf.
meer in 't bijzonder van de door het Stik-
stofbindingsbedrijf en de Cokesfabrieken
geproduceerde producten.
Het eerste nummer bevat een artikel
over Ammonsalpeter S. M., voor de
volle 100 pCt. een Nederlandsch produkt.
dat bij een groot aantal proefnemingen op
verschillende grondsoorten en bij allerlei
gewassen een uitstekende en zekere wer
king heeft getoond. Dit behoeft niet te
verwonderen, daar de stikstof (20,5 pCt.) er
voor de helft in voorkomt als salpe
ter stikstof, dus vlug werkend, en voor de
andere helft in den vorm van ammoniak-
stikstof, welke langzamer werkt. Salpeter
stikstof lost namelijk gemakkelijker in het
bodemvooht op en kan door de planten di
reet worden opgenomen. Een bezwaar van
dezen stikstofvorm is. dat hij in het bo-
demvocht opgelost blijft en niet in den
grond wordt vastgelegd. Bij een overmaat
van water zal er uitspoeling kunnen plaats
vinden en stikstof verloren kunnen gaan.
Ammoniakstikstof gedraagt zioh echter
©enigszins anders, zij wordt in de klei- en
humus-bestanddeelen van den grond vast
gelegd. Door de zoogenaamde nitificeeren-
de bacteriën, die in iederen in behoorlijken
cultuurtoestand verkeerende bodem in vol
doende mate voorkomen, wordt de ammo
niak-otikstof omgezet in salpeterstikstof.
Deze omzetting neemt binnen een bepaalde
grens toe. naarmate de bodemtemperatuur
stijgt. Bij toenemende warmte zal in den
regel het gras ook sterker gaan groeien,
en meer stikstof voor de ontwikkeling noo-
dig hebben. De omzetting van ammoniak
stikstof houdt dus. tot op zekere hoogte
althans geliiken tred met de stikstofbehoef
te van 't gewas. Wij concludeeren dus: Sal
peterstikstof werkt snel. doch minder lang
durig: ammoniak-stikstof werkt langzaam
dooh geleidelijker en langduriger, waaraan
het is toe te schrijven, dat Ammoniak
salpeter oen regelmatige stik
stofvoeding bevordert. Ammoniak-
salneter wordt geleverd in korrelvorm,
welke zioh zoowel met de hand als met
de machine gemakkelijk en gelijkmatig
over het land laat verdeelen :"zij wordt oe
leverd in geprepareerde zakken en blijft,
mits op een droge plaats opgeslagen, goed
strooibaar. A. S. tast de huid niet aan bii
't uitstrooien, geeft geen korstvorming van
den bodem; kan ook als overbemesting
worden aangewend en als 't gewas droog
is; ie ten slotte een goedkoope stikstof -
meststof.
De Minimumwet van Liebig. Het doet
ons genoegen, dat in bovenstaande „Me
dedeelingen" er zeer terecht door de Re
dactie op gewezen wordt, dat de stik
stof beschouwd moet worden als een
belangrijk onderd eel van een ratio
neels, volledige bemesting, en land
en tuinbouwers de bekende Wet van
het Minimum niet ongestraft kunnen
overtreden. Deze Wet leert, dat de ont
wikkeling van het gewas zich regelt naar
den groeifactor,' die in het minimum is.
en vier voorname groeifactoren zijn: vol
doende hoevèelheden stikstof, kali,
phosphorzuuren kalk..Een oordeel
kundige bemesting zorgt hiervoor, zal er
voor waken, dat niet van één of een deel
dier voedingsstoffen, naar verhouding t e
veel, van andere te weinig wordt gege
ven. Wij hebben er al eerder den laatsten
tijd op gewezen, dat tegen de Wet van het
Minimum door velen de laatste jaren ern
stig is gezondigd: met de betrekkelijk
goedkoope stikstofmeststoffen werd rijke
lijk bemest, maar kali en phosphorzuur
werden geheel of goeddeels weggelaten.
Uit bezuiniging! Welke zich nu echter
reeds op tal van velden wreekt. Verblijdend
ia het, dat niettegenstaande de bezuini-
gingsnoodzaak nu nog, en vooral niet min
der erg bestaat de pakhuizen weer meer
slakkenmeel en kalimeststoffen afleveren
dan in 1931 en '32. Dat gaat dus weer den
goeden weg op. 't Werd hoog tijd. Wij
schrijven voor onze lezers een rijmpje af,
dat we ruim een kwart eeuw geleden fa
briceerden, om vast te leggen, zoo moge
lijk, in de hoofden der land- en tuinbou
wers: dat de ontwikkeling en de opbrengst
der gewassen zich regelt naar d i e factor,
welke 't minst in 't minimum aanwe
zig is. Die Wet mag vooral thans nog wel
eens in herinnering gebraoht worden; ze
volgt hier men denke hierbij, behalve aan
de voedsel factoren, ook aanwater,
w a rm te, lucht en licht:
Ik hoor daar van een Minimumwet,
Wat zou dat toch wel wezen?
Wel, dat weet ik, zei Steven-boer,
Daar heb ik van gelezen.
Als in den grond één stof ontbreekt,
In meerd're oi mind're mate,
Dan kan eeen overvloed, hoe groot,
Van d'and're drie ook, baten.
De stof, die in het minimum is,
Zal steeds den oogst bepalen,
Hij geeft het deel aan, dat de plant,
Uit elke stof kan halen.
Dit is een Wet van groot gewicht,
Die ieder moet onthouên.
Wie haar vergeet, éénzijdig mest,
Dien zal het wis berouwen.
In den Bloementuin. Als 't voorjaar in
derdaad gekomen is, moeten we er bij zijn
om onzen tuin een vriendelijk aanzien te
geven. Weldra staan de perken met Hva-
cintfcen en Tulpen in bloei en tussohen de
heesters en later bloeiende vaste planten
komen reeds de Narcissen en andere vroe
ge bolgewassen te voorschijn. In de eerste
plaats zorgen we, dat de bolgewassen er
zelf goed uitzien. Hyacinthen hebben hier
en daar een verborgen Stokje noodig, om
rechtop te blijven staan. Wij kunnen hier
voor gebruiken groene ijzerdraadjes, die
daarvoor in den handel zijn, en die met hun
boveneinde in den bloemtros schuil gaan.
Als op tulpen en hyacinthen nog wat dek
ligt, kan dit nu wel verwijderd worden.
Vervolgens zorgen we, dat ook de omge
ving van onze bolgewassen er netjes gaat
uitzien. Het gazon wordt gemaaid, voor
de eerste maa] liefst met de zeis, om het
over een paar weken met de machine over
te doen: De kanten worden daarna gesto
ken. Wij rollen eerst langs de kAnten van
het gazon, of in kleine tuinen slaan we met
de zodenplak de kanten neer; de grond
wordt daardoor vast en de kanten laten
zioh gemakkelijk steken. Het steken zelf
doen we uit de hand, of langs een lijn, met
de z.g. maan- of kantenstoker. Het o n-
kruid begint zich reeds te vertoonen. Wij
zorgen er spoedig bij te zijn met den schof
fel, opdat geen zaad wordt gevormd. De
paden krijgen ook een beurt. We bren
gen er een weinig gezeefde (gehorde) grint
of schelpen op, en gaan er dan met de rol
overheen, om het grond zooveel mogelijk
dadelijk in te rollen en de schelpen fijn te
maken. Br.
Uit Leiden vertrokken.
R. W. Beckemeijer, Osternburg. H.
Beeuwkes, Den Haag, v. Beverninghstraat
12. A. M. R. Suijkerland—v. Berge Hene
gouwen en fam., Wateringen, Oosteinde 146
J. Betgen, Zuid-Scharwoude, Dorpstr.
215. F. Brugman en fam., Nijmegen,
Groesb.dwarsw. 221.N. A. de Bruijn,
Delft, v. d. Spiegelstraat 29. G. H.
Bosveld, Zutphen, Warnsveldschew. 65.
G. M. J. van den Buuse, Bergen op Zoom,
Z. Westsingel 23. L. Dekker en fam.,
Wassenaar, Devlerweg 101. M. Delhez,
Dordrecht, Singel 289. 0. Delmeer, Den
Haag, Adelheidstr. 1 H. S. Djie en fam.,
en Haag, Drüriemstr 87. W. Doomernik,
Den Haag, Mauvestr. 45. M. Dudzinski,
OberhausenOsterfeld, Kampstr. 12. M.
Durieux, Oegstgeest. M. J. v. Gessel.
Den Haag, Gev. Deynootw. 62. H. E.
Hazewinkel. Weenen. J. C. Hemelrijk en
fam.. Den Helder, Keizersstr. 5boven.
0. M. Hoffmann, Den Haag, Pepplerstr. 209
B. K. Muysmans, Alkmaar, Westerweg
91E. N. C. de Jeu, Oegstgeest, Juliana-
laan 2. A. M. Kieferle, Riermond, Bak-
kerstr. 8. J. G. Hendrix—Klijmij, Rotter
dam, Hang 44b. J. C. Koedijk, id. id.
P. Chr. Kok, Arnhem, Gem. Ziekenhuis.
0. Leer, Rotterdam, Maliestr. 35b. P.
D. van Leeuwen, Oostburg, Breedestr. 45a.
H. Bakko, Warmond, St. Duduinagest.
A. J. Meershoek, Maassluis, Zuidvliet
50. E. J. M. Meershoek, id. id. J.
Meuleman, Hilversum. Boschdrift 44. H.
M. P. Peeters. Zaandam, bij Bissohoff.
Ph. Peletier en fam., Rheden, Vijverlaan
11. M. Postmus, Valkenburg Z.-H., Kerk
plein 16. Raden D. Ramoeatmodjo, N.O.
J. Reijers, Kampen, Boven Nieuwstraat
118. A. Schaap en fam., Katwijk, Kerk
straat 7. J. M. van Schie en fam., Den
Helder, Soebastraat 67. Wed. M. de Vos
Schiek. Den Haag, v. d. Vennestraat 89.
W. Schmitz, Katwijk, de Landas Wy-
borgstr. M. Schulz, Duisburg Hamborn,
Horststr. 15. S. Slijper, Amsterdam, We
teringschans 249. A. L. M. Steutel, Gou
da, v. Itersonziekenhuis.A. Stuart en
fam.. Katwijk, v. Duynstraat 28. J. O.
Veltman en fam., Soest, Nieuweweg 78.
P. Visser, Den Haag, Laan v. Meerder-
voort 450. A. J. de Waal, Oud en Nieuw
Gastel, A264. J. E. van Wingen, Rheden
D. 0. Witteman en fam., Den Haag, Pre-
toriusstraat 114. W. H. Wolff en fam.,
Schiedam, Aleidastraat 44b. J. M. Wijs
man, Noordwijk, Sluispad B.
Te Leiden gevestigd.
J. Baljet en fam., serg.-arL, J. Lie-
venstr. 20 J. A. Biesheuvel en fam.,
caféhouder, Stationsweg 79 D. Blan
ken, reiziger, Hoogewoerd 135 Wed.
A. M. S. Gr08smann-Boelsen, Maredijk
165a M. Th. Olaassen, verpleegster,
H. Rijndijk 46 A. J. Ie Clerq en fam.,
techniker, Acaciastr. 20 M. Drop, part-
verpleegster, Oegstgeesterlaan 49 E.
van Duijn, dienstbode, Kraaierstraat 1
J. Enterfarrer, hulp in de huish., Wa-
tersteeg 4 E. W. van de Graaf, ass.
huish., Heerengr. 62 J. de Haan,
werkster, Gerecht 6 M. Hauer, dienst
bode, Oegstgeesterlaan 11 J. Pansier-
Heeren, Pelikaan9tr. 14 A. de Her
der, ass. i. d. huish.. Rijr.sb.weg 10 J.
J. van Herwerden, Witte Singel 81 1.
HermeenHogervorst, Groenoordstr. 6
M. de Jong en fam., meubelmaker,
Heerengr. 4 C. Kortekaao, dienstbode,
Zoeterw. Singel 53 D. Kroon en fam.,
serg.-onaj. Inf., Koninginnelaan 28 A.
van Hagen--Kurpershoek, Waardgracht
130a Wed. H. M. Meinders—Meijen-
buur, Donkersteeg 16 P. L. Rosdorff
en fam., opperwaohtm. veld.art., Hooge
Rijndijk 51a C. Schoorl, J. Goyen-
kade 19 B. G. Slakhorst en fam.,
serg. art., H. Morschweg 84a L. S.
P WilschutSpruitenburg, Mauritestr.
81 A. HesUhlig, Roodborstatr. 15
W. H. Verkerk, dienstbode, Lokhorst-
straat 21 J. Voets, chauffeur. Roe
mer Vissoherstr. 3o J- I- Chr. Vooren,
J. v. Goyenkade 8 M. A. van Wijk,
banketbakker, Langegr. 53a A. Wis-
sema, verpleegster, Rijnsb.weg 10 H.
Wolf, slager, Rijnsb.weg 116.
STOOMVAARTBERICHTEN
STOOMVAART MIJ. NEDERLAND.
CHR. HUYGENS (uitr.) pass. 3 April
Gibraltar.
POELAU ROEBIAH (uitr.) arr. 4 April
te Belawan.
POELAU TELLO (uitr.) arr. 4 April te
Port Said.
TABINTA (thuisr.) arr. 4 April te Li
verpool.
KON. H0LL. LL0YD.
ZAANLAND (thuisr.) arr. 4 April te
Montevideo.
KON NED ST00MB MIJ.
BARNEVELD (thuisr3 April 's midd.
12 uur 720 mijl Noord van Terciera; 8 April
te Liverpool verwacht.
BR ION arr. 4 April van Amsterdam te
Bordeaux.
GANYMEDES vertr. 4 April van Salo-
nica naar Smyrna.
HERMES arr. 4 April van Constantino-
pel te Smyrna.
MARS arr. 4 Aprü van Napels to Tar
ragona.
TITUS Rott.-Algiers pass. 2 April te
Ouessant.
ASTREA arr. 3 April van West Indië
te New York.
AURORA vertr. 3 April van Cadix naar
Ceuta.
FAUNA vertr. 3 April van Bari naar
Antwerpen.
HEBE arr. 3 April van San Felai de
Guixols te Barcelona.
JUNO vertr. 3 April van Algiers naar
Amsterdam.
NEREUS arr. 2 April van Kopenhagen
to Gdynia.
ORANJE NASSAU vertr. 4 April van
Amsterdam naar West Indië.
TRITON vertr. 3 April van Candia naar
Galama ta.
VAN RENSELAER vertr. 31 Maart v.
Paramaribo naar New York.
KON PAKETV. MIJ.
NIEUW HOLLAND arr. 3 April van
Singapore te Sydney.
NIEUW ZEELAND, Melbourne naar
Singapore pass. 2 April Thursday Isles.
LE MAIRE vertr. 1 April van Reunion
naar Batavia.
ROGGEVEEN arr. 3 April van Bang
kok te Kaapstad.
VAN SPILBERGEN, Batavia-Kaapstad
vertr. 3 April van Lorenzo Marques.
HOLLAND-AFRIKA LIJN.
RIE7TFONTEIN (uitr.) pass. 2 April te
Ouessant.
HOLLAND-AMERIKA LIJN.
DAMSTERDIJK, Rott.-Vanc. arr. 2 April
te Los Angeles.
DINTELDIJK Vac.-Rotterdam arr. 2
April te Los Angeles.
LOCH KATRINE Rott.-Vanc., arr. 31
Maart te Tacona.
LOCHMONAR, Rotterdam naar Van
couver vertr. 1 April van Kingston (Ja.)
HOLLAND—00 ST-AZIE-L IJ N.
OUDERKERK (thuisr. arr. 4 April te
Penang.
ZUIDERKERK (uitr.) arr. 1 April te
Kobe.
ROTTERDAMSCHE LL0YD.
DEMPO (thuisr.) arr. 4 April 6 uur v.m.
te Marseille.
STOOMVAART MIJ. OCEAAN.
AENEAS vertr. 2 April van Osaka naar
Rotterdam.
EURYBATES arr. 2 April van Rotter
dam te Osaka.
MELAMPUS vertr. 1 April van Batavia
naar Amsterdam.
DE WAARDE VAN HET BEZIT
VAN DEZE INDUSTRIE
VOOR NEDERLAND.
„Om den een te helpen, moet men
den ander niet hangen".
Voor het eerst in de geschiedenis van de
ruim 60 jaar oude margarine-industrie is
zij Maandag j.L als gastvrouw opgetreden
voor de .N ederlandsche Dagbladpers.
De directie van de Unilever N.V. te Rot
terdam had aan talrijke vertegenwoordigers
van de Koningin der Aarde uitnoodigingen
verzonden de geweldige technische appara
tuur, welke benoodigd is voor het bereiden
van een bescheiden pakje Blue Band, pei-
soonlijk eens te komen bezichtigen. Zes on
vijftig landelijke bladen hadden hun ver
tegenwoordigers gestuurd om zich ter-
plaatse te overtuigen van de wel zeer we
tenschappelijke, zeer technische en zeer
zindelijke wijze, waarop de zachte en ge:e
substantie, die men margarine pleegt re
noemen, wordt vervaardigd. Alzoo een sim
pele excursie?
O ogenschijn! ijk had het er veel van weg,
maar wanneer ik u nu al verklap, dat- de
heer A. Hartog, directeur van de Unilever
N.V. tijdens bet met zorg geënsceneerde
middagmaal mededeelde, dat deze eerste
persconferentie in de 60 achter hen liggen
de jaren, eigenlijk een crisisverschijnsel
was, dan begrijpt u misschien wel, dat er
ook iets anders achter stak. En dat andere
is van belang genoeg voor het Nederlaad-
sche volk om er eenige aandacht aan ie
weiden. Wij komen daar nog nader op te
rug. Thans willen wij u allereerst ©enigen
indruk geven van hetgeen er gebeurd is
met de gelige substantie, alvorens wij ze op
ons ochtendcadetje kunnen smeeren!
Maandagmorgen half tien vertrokken wij
per diverse auto's naar Zwijndrecht waar
zich de perserij, raffinaderij en hardingsfa-
briek bevindt, welke dienen voor de verwer
king der grondstoffen tot producten, waar
van men in Rotterdam de margarine en de
bak- en braadvetten maakt.
Weet u, waarde lezer, wat de naaste aan
leiding is geweest tot de productie van de
veelomstreden en veelgesmade margarine?
Antwoord: de hooge prijs van de natuurbo
ter, waardoor de met aardsche goederen
karig bedeelden, zich het gebruik van dit
kostelijke en voedzame product moesten
ontzeggen.
Er zijn toen goede geesten opgestaan,
die zich tot taak gesteld hebben een volks-
voedsel samen te stellen, dat aan voedzaam
heid in ieder geval, niet onder behoefde te
doen voor natuurboter. De eerste goede
geest, die hier in slaagde, was de Fransen
man Mège Mouriès. Hij stelde in 1869 een
genietbaar product samen. Wij zullen ver
der alle tusschenstadia in het ontwikke-
lings- en vervolmakingsproces overslaan,
om even stil te staan bij het huidige pro
cédé, zoodat we dat in de fabrieken van de
Unilever N.V. zagen toegepast. Het zwaar
tepunt, waar alles om draait, is het vervan
gen van het dure dierlijke vet, waaruit de
natuurboter bestaat, door plantaardige
oliën en vetten. Deze zijn om. het harde
cocosvet en de plantaardige oliën, we.ke
gewonnen worden uit palmpitten, so;<a-boo-
nen, aardnoten enz. Deze plantaardige
oliën hebben echter de onhebbelijkheid
vloeibaar te blijven bij een temperatuur,
waarop ze voor de margarine bereiding
vast moeten zijn. Het was een Duitsch ge
leerde, die de zeer belangrijke ontdekking
deed, dat met behulp van waterstof het
weerbarstige stolpunt van deze oliën ver
laagd kon worden. Hierdoor heeft men üot
thans in de hand het smeltpunt der marga
rine naar willekeur te verhoogen of te ver-
la.gen. Dit varieert dan ook voortdurend bij
de „wisseling der seizoenen" om het eens
dichterlijk te zeggen.
In Zwijndrecht nu worden de exotische
zaden ontdaan van hwn zeer gewaardeerd
gehalte aan olie, die na een reeks zorgvul
dige zuiveringsproceseen te hebben onder
gaan, naar Rotterdam vervoerd wordt ora
gemetamorphoseerd te worden in de alom-
bekende Blue Band of iets dergelijks. Het
zelfde geschiedt met de plantaardige vet
ten. De afvalproducten leveren een zeer
nuttig veevoeder, dat in den vorm van koek
den nationalen veestapel gepresenteerd
wordt. De technische leiding wist ons te
verzekeren, dat de Hollandsche koebeesten
deze versnapering tenzeerste op prijs stel
len. De boeren echter prefereerden jaren
lang de aloude lijnkoek voor hun vee. Een
gunstige kentering ten aanzien van het
eerstgenoemde product valt evenwel niet
te ontkennen.
Dit is zeer in het kort het verdelings
proces der grondstoffen. De technische ap-
1 paratuur, welke daartoe noodig is, slaat
I een leek met stomme verbazing! Op een
I terrein van ongeveer 140.000 M2. staan de
fabrieksgebouwen verspreid. Ze liggen iD
een smalle strook van 1.5 K.M. lengte langs
de Oude Maas. Bij een rondgang door de
fabrieksruimten komt men onwillekeurig
onder den indruk, welke een aandachtige
beschouwing van de geweldige machine-in-
stallatie's op de psyche van den toeschou
wer maakt.
In den namiddag werd een rondgang go-
houden door de margarinefabriek te Rot
terdam. Wat onmiddellijk opvalt, is de hei-
derheid en frischheid in alle afdeelingen,
waarin zich een deel van het verzuur- en
karnproces voltrekt. In groot© bakken wordt
de melk door toevoeging van reincultureu
in versneld tempo verzuurd. Dan wordt een
bepaalde hoeveelheid plantaardige oliën
en vetten, plus een zekere hoeveelheid bo-
terkleursel, aan de melk toegevoegd, waar
na dit mengsel in groote electrische karus
doorelkaargeslagen wordt. In dezelfde hoo
ge, koele en helder verlichte ruimt© staan
groote bakken gevuld met een reeds ge
karnd mengsel. In deze bakken draaien
kolossale trommels, die inwendig door een
koudmakende vloeistof afgekoeld zijn tot
17 gr. Het gekarnde mengsel slaat hierop
neer en wordt aan den onderkant van de
trommel door middel van een groot mes er
af geschrapt. De verech gekamde marga
rine valt dan in verzamelbakken, die ze
naar koelruimten brengt, waar de marga
rine ongeveer vijf uur blijft om het werk
der aromatische bacteriën tot volle ontwik
keling te laten komen.
Dan wordt de margarine gemengd ©n ge
kneed, in bepaalde hoeveelhéden machinaal
afgewogen en verpakt. Tijdens het geheel
bereidingsprocédé wordt de margarine
geen enkele maal met de hand aangeraakt.
Langs een 2% K.M. lange loopende band
wordt de verpakte Blue Band naar de ex-
peditie vervoerd, waar ze in kortonnen doo-
zen en kistjes verpakt wordt. Voor het
drukwerk op de verpakking zorgt een eigen
drukkerij van respectabele afmetingen. Een
eigen smederij, waar 100 man continu wer
ken, zorgt voor de noodige reparaties van
het defecte materiaal. Een eigen kracht-
centrale levert de benoodigde stroomsterk-
ten, die zooals een blik op het schakelbord
ons leerde, varieeren van 200 tot 2000 Amp.
De stroom wordt opgewekt door een serie
dynamo's gekoppeld aan stoomturbines
Deze stroom versohaft de beweegkracht
aan de ontelbare groote en kleine machine
rieën die allen een bepaalde rol te vervul
len hebben in het ingewikkelde chemische
en technische productieproces, waarvan wij
alleen het resultaat „proefondervindelijk'
vermogen vast te stellen!
De bezichtiging van de fabrieken te
Zwijndrecht en te Rotterdam geschiedde
niet achterelkaar. Daartusschen lag de zeer
aangename maar toch eenigszins ver
moeiende bezigheid van het middagmaal,
dat met alle bescheidenheid als een een
voudige lunch was aangekondigd. Tijdens
de voedering hield de heer A. Hartog een
rede, waarin het belang van de margarine-
industrie voor Nederland en overzeesche ge
westen helder werd belicht. Het is wel met
erg prettig, maar het is toch hoogst nuttig,
dat de lezer van de volgende medegedeel
de cijfers een weinig nota neemt. Hij zal
daardoor ongetwijfeld tot de konklueie ko
men, dat onze margarine-industrie een na
tionaal bezit is, waarvan de waarde niet
uitsluitend bepaald wordt door het aantal
der daarbij betrokken arbeidskrachten,
maar vooral door de uitgebreide belan
gensfeer welke aan deze industrie inhae-
rent is. Zoo is de margarine-industrie van
groot belaag voor Nederlandsch-Indië. In
1932 werden aan grondstoffen uit Ned.-ln-
dië verscheept rond 660.000 ton met een
waarde van rond 75.000.000.
Door de Nederlandsche margarine-indus
trie werd hiervan gekocht rond 180.000 ton
met een waarde van rond 25.000.000.
waarvan door Nederland werd doorgevoerd
naar andere landen rond 120.000 ton. Ik
merk hierbij op, dat tengevolge van de wet
telijke mengverplichting het in het jaar
1932 hier te lande gebleven contingent reeds
kleiner was dan in voorgaande jaren.
Van haast nog grootere beteekenis is de
margarine-industrie voor de giroot© scheep
vaart. In 1932 werden in totaal in Holland
ingevoerd door de margarine-industrie
meer dan 1.000.000 ton grondstoffen, het
geen ruim 6 pet. uitmaakt wan den totalen
aanvoer van overzee in onze havens. Hier
van werden doorgevoerd naar andere lan
den rond 700.000 ton. De overige 300.000
ton werden verwerkt voor de margarinebe
reiding of voor den handel in oliën en vet
ten. Bij vergelijking met het jaar 1931 treft
reeds sterk de achteruitgang in grondstof-
fenbehoefte der margarine-industrie. In
1931 werden nJ. aangevoerd ruim 1.200.000
ton, waarvan werden doorgevoerd 750.000
ton, zoodat hier te lande in dat jaar werd
verwerkt rond 450.000 ton. De grondstoffeu-
behoefte in 1932 hier te lande bleef derhal
ve reeds ruim 30 pet. bij die van 1931 ten
achter. Deze in- en doorvoer in 1932 be-
teekent, dat aan zeevracht en opslag in
Hollandsche havens in dat jaar volgens
matige raming werd uitgegeven ruim
40.000.000.Helaas werd niet alles aan
gevoerd met Hollandsche schepen, zoodat
dit bedrag niet geheel ten goede kon ko
men aan onze Scheepvaartmaatschappijen,
maar tooh mag de bate, die aan de Neder-
landsche scheepvaart en onze zeehavens
ten goed is gekomen, zeker gesteld worden
op 10.000.000.—.
Verder wees de heer Hartog op het groo
te belang van de instandhouding van de
industrie, die ontstaan is uit de verwer
king van verschillende afvalproducten tot
veevoeders:
„Kunnen deze veevoeders niet meer hier
te lande worden geproduceerd, dan zullen
deze het kwantum hetwelk thans reeds uat
het buitenland wordt geïmporteerd belang
rijk verhoogen, zeer ten nadeele van onze
handels- en betalingsbalansen. Dit moge
blijken uit de volgende cijfers. Indien wij
lijnzaad en lijnkoeken buiten beschouwing
laten, werden in 1932 per saldo geïmpor
teerd rond 60.000 ton veekoeken, terwijl uit
hier te lande door de margarine- en olie-
industrie geïmporteerde zaden rond
125.000 ton veekoeken werden geproduceerd.
Indien due de margarine- en olie-industrie
niet meer ais leverancier van veekoeken
zou functioneeren, dan zou bij de huidige
behoefte een hoeveelheid van 125.000 ton
veekoeken met een waarde van ruim
6.000.000.uit het buitenland meer go-
ïmporteerd moeten worden".
Wat in de margarine- en vet-industrio,
direct en indirect in Nederland aan loo-
ncn tengoede komt aan arbeiders, admi
nistratief personeel en reizigers, werd op
ongeveer 37.000.000 per jaar geraamd I
Deze raming bleef zeker aan den lagen
kant, aldus de heer Hartog.
Verder werd nog gewezen op het feit,
dat tal van groote fabrieken voor de be
werking van zaden en oliën alleen insta ad
gehouden kunnen worden en alleen bestaan
baar zijn in samenhang met de margarine
industrie. Wordt de bestaansmogelijkheid
van de margarine-industrie aangetast, daa
loopen ook deze industrieën gevaar. En dat
de mogelijkheid inderdaad beslaat, dat de
margarine-industrie in haar vitale belangen
aangetast kan worden, zal niemand wil
len ontkennen, wanneer hij er zich reken
schap van geeft, dat deze aantasting in
feit© reeds geschied is door het margarinc-
menggebod. Iedere verplichte hoeveelheid
toegevoegde natuurboter beteekent eoh be
perking van eigen productie. Gezien in bet
kader van de tijdsomstandigheden geelt
de heer Hartog volmondig toe, dat er of
fers gebracht moeten worden, omdat alle
bedrijven tot op zekere hoogt© van elkaar
afhankelijk zijn. Maar men moet niot „om
den een te helpen den ander hangen, want
het slot is dan toch, dat de geholpone even
eens ten onder gaat". Er is een bepaalde
grens, die niet overschreden kan worden,
zondor dat ook de economische en finan-
cieele belangen van het Rijk in govaar wor
den gebracht. Hierop eens speciaal fco wij
zen, was het doel van de persconferentie,
temeer daar men in Rotterdam reden had
om aan te nemen, dat de Minister in deze
aangelegenheid wel wat eenzijdig ingelicht
werd en zoodoende misschien een weg zou
blijven inslaan, die tenslotte zal leiden
naar een te sterke aantasting van een in
dustrie, waarvan het groote nationale be
lang toch wel voldoende vaststaat.
Wij willen ons geenszins ontveinzen, dat
do oplossing van dit vraagstuk met grooie
moeilijkheden gepaard gaat. Het kan toch
niet ontkend wordèn, dat de noodlijdende
zuivelproduoenten geholpen moéten wor
den. Dit is evenzeer een nationaal belang
van de allergrootst© beteekenis, maar le
vens staat vast, dat een totale verdwijning
of t© sterke inkrimping van de margarine-
productie, waardoor deze practisch tot ver
dwijning gedoemd zou zijn, ons misschien
van don regen in den drup zou brengen, liet
is iutuNsohcn een feit, dat de Regecring bij
het zoeken naar middelen tot steun van de
noodlijdende zuivelproduoenten, niet de
meeste voorzichtigheid to werk zal dienen
te gaan en zich voor alles zal dienen te hoe
den voor een eenzijdige oplo-ing van <lc/.o
zeer dringende cn zeer moeilijke kwestie!
