24ste Jaargang
DINSDAG 14 MAART 1933
No. 7456
DAGBLAD VOOR LEIDEN EN OMSTREKEN
Bureaux: PAPENGRACHT 32, LEIDEN
h.e. Mgr. aengenent Qe paus 0Ver dezen verwarden tijd
VOORNAAMSTE NIEUWS.
De eerste voorbereide aanslag
tegen Hitier?
graaf arco gearresteerd
DE ABONNEMENTSPRIJS bedraagt bij vooruitbetaling:
Voor Leiden 19 oent per week f2.50 per kwartaal
Bij onze Agenten 20 cent per week f2.60 per kwartaal
Franco per post f2.95 per kwartaal
Het Geïllustreerd Zondagsblad is voor de Abonné's ver
krijgbaar tegen betaling van 50 cent per kwartaal, bij
vooruitbetaling. Afzonderlijke nummers 5 oent, met
Geillustreerd Zondagsblad 9 cent.
TEL. INT. ADMINISTRATIE 935, REDACTIE 15 II
GIRONUMMER 103003, POSTBUS No. 11
DE ADVERTENTIEPRIJS BEDRAAGT:
Gewone Advertentiën 30 cent per regel
Voor Ingezonden Mededeelingen wordt
het dubbele van het tarief berekend.
TELEFOONTJES, van ten hoogste 30 woorden, waarin be
trekkingen worden aangeboden of gevraagd, huur «n
verhuur, koop en verkoop f 0.50.
Zooals onze lezers weten, viert heden
de Bisschop van Haarlem, Z. H. Exc. Mgr.
J. D. J. Aengenent, zijn zestigsten verjaar
dag.
De tijd. dat de zestigste verjaardag van
alle vooraanstaande personen met een be
trekkelijk bijzonderen luister werd gevierd
(ook in meerdere gevallen reeds de vijf
tigste verjaardag), schijnt weer voorbij te
zijn gegaan. Maar de zestigste verjaardag
van onzen Bisschop is een tè wel
kome aanleiding, om onze gevoelens De
uiten 1 En wij meenen daarom, ons op de
zen dag wel te mogen veroorloven, om
openlijk onze eerbiedige gelukwenschen
aan te bieden, aan den jeugdigen zestig-
jarigen Bisschop, die nu al weer reeds bij
na vijf jaren den last van het Bisschops
ambt draagt.
Goedheid, die niet door kracht gebroken
wurdt zoo mogen wij aanduiden een
kenmerkenden karaktertrek in het nu
haast vijfjarig bestuur van Haarlems Kerk
vorst.
In dezen tijd, méér nog dan in rustiger
perioden, wordt van een bestuurder her
haaldelijk gevraagd een krachtig hande
len vooral van een bestuurder als de
Herder van een diocees, die de Leidsman
is van zijn volk bij het zoeken en betreden
van nieuwe wegen in dezen nieuwen tijd,
bij het bereiden en bewerken van nieuwe
arbeidsterreinen onder de veranderde
levenseischen.
En, naar zijn wapenspreuk „Gerechtig
heid en vrede'', den vrede alléén wenschend
op den grondslag van gerechtigheid, is
onze Bisschop bij het nemen van de maatre
gelen. die hij noodig achtte, niet terugge
schrokken voor de vele moeilijkheden, welke
zijn verantwoordelijkheid hem oplegde; bij
is niet teruggeschrokken voor anderer te
genzin of tegenkanting, als hij Vóór zich
zag een nieuwe toekomst, .waarheen hij zijn
volk moest leiden....
Maar en dat is bijzonder typeerend
voor Mgr. Aengenent die kracht, in een
bestuurder eerbiedwekkend, heeft niet ge
broken de goedheid, de innemende, de op
recht-hartelijke goedheid, welke naar
allen uitgaat, welke niemand uifcsluir.
geen enkeleeen goedheid, die niet
alleen haar oorsprong vindt in een van
nature zonnig en blij karakter, maar die
bovenal geleid wordt door de beginselen
vian ons Geloof
Graag grijpen wij deze gelegenheid aan,
om onzen Bisschop mede namens onze ie-
zers te betuieen hoogachting en eerbied
en liefde en Hem te verzekeren een volg
zaamheid, die mannelijk-sterk staat in het
GeloofAan deze verzekering mogen
ons èller daden in het persoonlijke en open
bare katholieke leven altijd beantwoorden!
MR. E. BOLSIL'S
LID VAN GED. STATEN VAN
ZUID-HOLLAND.
Prov. Staten van Zuid-Holland hebben
heden gekozen tot lid van Ged. Staten in
de vaoature-Borghols (R.K.) mr. E. J. M.
H. Bolsius, advocaat en procureur te Lei
den.
Mr. Bolsius is sedert 27 Mei 1930 (na het
overlijden van den heer Balvers) lid van
Prov. Staten.
De heer Bolsius is 22 Aug. 1887 geboren
te 's-Hertogenbosch. Hij heeft zijn univer
sitaire studies gemaakt te Utrecht en Lei
den; in Leiden promoveerde hij 2 April
1914, waarna hij zich aanstonds associeei-
de met het advocatenkantoor van mr. Aal-
berse en mr. Hermans. (Nu het kantoor
van mr. Bolsius en mr. Donders).
De heer Bolsius bekleedt vele functies
BROEDERMOORD, GODSDIENSTHAAT EN
ECONOMISCHE ELLENDE
De woordbreuk van koning Boris
HET 'GEHEIME CONSISTORIE.
Zooals gisteren reeds in bet kort ge
meld, is Maandagmorgen in het Vati-
caan het aangekondigde geheime con
sistorie gehouden, waarin de H. Vader
in een allocutie allereerst een kort over
zicht gaf van de gebeurtenissen, welke
zich hebben afgespeeld sinds het laatste
consistorie, dat in Juni 1930 plaats had.
Zijne Heiligheid besprak de beide
laatste encyclieken, de gesloten concor
daten, bet Eucharistisch congres te Du
blin, de plechtige viering van het Lour-
des jubilé, de ontwikkeling der Missie,
de bekeeringen in de verschillende lan
den en den ijver der in het Oosten ar
beidende missionarissen.
Een uitvoerige beschouwing wijdde
Z. H. aan het werk en de uitbreiding
der Katholieke actie.
Overdreven nationalisme.
Na een toespeling op hetgeen in Ita
lië tot stand gebracht is. gaf de H. Va
der een overzicht over den treurigen in
ternationalen toestand, die nog steeds
kritiek, onzeker, verward en verontrus
tend is door het gebrek aan weder-
zijdsch vertrouwen en door overdreven
en onrechtvaardig rationalisme. Z. H.
betreurde het, dat helaas zoowel in de
oude als in de nieuwe wereld opnieuw
het gekletter opklinkt der broedermoor
dende bewapeningen. Van de met bloed
besmeurde en verwoeste aarde, zeide
Z. H. stijgt de kreet van het bloed van
den medebroeder ten hemel.
De economische crisis.
Een andere bron van droefenis noem
de de H. Vader het voortduren in de
geheele wereld van de economische cri
sis, waaronder de zwakken het zwaarst
te lijden hebben en die tengevolge van
de werkloosheid van millioenen arbei
ders met al haar gevaren en verleidin
gen wordt uitgebuit door de vijanden
van iedere politieke, maatschappelijke
en godsdienstige orde.
Hetgeen sedert lang in Rusland, Mexi
co en Spanje en den laatsten tijd in
groote en kleine landen van Centraal
Europa gebeurt, zegt maar al te duide
lijk, wat men kan en moet duchten
overal, waar de propaganda der ramp
zalige ordeverstoorders doordringt.
En ondanks alles is het slechts de
stem des Pausen., die waarschuwt tegen
de groote gevaren, welke de christelijke
beschaving in alle deelen der wereld
bedreigen.
Men moet niet vergeten, zeide Z. H.,
dat de tegenwoordige tegen God ontke
tende oorlog, zoo goddeloos en zoo pro-
voceerend is, dat deze ook wel beschouwd
kan worden als een wereldcatastrophe,
evenals de wereldoorlog en de economi
sche crisis.
Door den steeds toenemenden haat
van de vijanden van God en de Kerk
ziet men, dat zij in den Katholieken
godsdienst den grootsten steun zien van
alles wat "zij bestrijden.
De Kerk echter weet uit de belofte
van Haar Goddelijken Stichter, dat Zij
steeds strijden moet, maar dat niets
Haar kan vernietigen.
in het openbare leven; hij is voorzitter
van den Voogdijraad, secretaris van den
Raad van Beroep voor de Directe Belas
tingen, voorzitter R. K. Kiesvereeniging,
bestuurslid R. K. Kamercentrale Leiden,
bestuurslid van „De Goede Woning", se
cretaris Liefdewerk „Kinderbescherming",
regent R. K. Wees- en Oudeliedenhuis.
Kerkmeester van de parochie te Oegst-
geest.
Den nieuwen Gedeputeerde onze harte
lijke gelukwenschen!
De heer Borghols was als Ged. Staten
belast met de afd. A., behelzende Provin
ciale en Gemeentelijke Financiën, Provin-
vinciaal Personeel, Onderwijs, enz.
De woordbreuk van koning Boris.
De Pans besprak vervolgens in 't kort
de Protestantsche agitatie in Italië, in
zonderheid in Rome, en weidde daarna
uit over den doop van het Bulgaarsoh
vorstenkind, welke doopplechtigheid, ge
lijk men weet, volgens den orthodoxen
ritus werd voltrokken.
Deze gebeurtenis, aldus de Paus, beeft
overal veel opzien gewekt. Hij wilde
daarom van de gelegenheid gebruik ma
ken, om zijn leedwezen er over uit te
spreken, dat het prinsesje door een
niet-Katholieken geestelijke gedoopt werd
Zulks geschiedde, volkomen in strijd
met een plechtig gegeven belofte.
De Paus wist echter door bijzondere
documenten, wie voor deze gebeurtenis
sen verantwoordelijk zijn, en dat hij
zijn vaderlijken zegen niet kon onthou
den aan een zoo zwaar beproefde moe
der, die verklaarde onschuldig te zijn
aan alles, wat is voorgevallen.
Aan hen, die aan dit alles schuldig
zijn, roept hij toe, zich het woord te her
inneren: „Do gerechtigheid verheft de
volken, maar de zonden maken ze onge
lukkig".
Het H. Jaar.
Tenslotte besprak de Paus bet ko
mende jubeljaar en de heilig- enzalig
verklaringen en sprak de verwachting
uit, dat het gebed tot God het licht zou
doen neerdalen en de noodïge een
dracht onder de volkeren enhun lei
ders, opdat ook de economische confe
rentie tot een goed einde zou leiden,
een ontwapeningsverdrag tot stand zou
komen, dat doeltreffend zou zijn zoowel
in moreel als materieel opzicht en ten
slotte ook het schuldenvraagstuk een
bevredigende oplossing zou vinden.
De kardinaalsbenoemingen.
Vervolgens benoemde Z. H. de Kar
dinalen-legaten voor de opening der
heilige deuren en wel Z. H. Em. kardi
naal Granito di Belmonte voor de St.
Paralus-basiliek, Z. H. Em. kardinaal
Marohetti-Selvaggiani voor de St. Jan
van Lateranen en Z. H. Em. kardinaal
Cerretti voor de Santa Maria Maggiore.
Verder werden benoemd Z. H. Exc.
de patriarch Avedis Petrus IV Arpïarian
voor de Armeniërs en Z. H. Exc. mgr.
Antonius Arida. aartsbisschop van Tri
poli, voor de Maronieten.
Deze twee laatsten ontvingen tegelij
kertijd de heilige pallia.
Tot kanselier der Roomsche Kerk be
noemde de Paus Z. H. Em. kardinaal
Boggiani, tot sufeurbicair bisschop van
Palestina Z. H. Em. Kardinaal Sin-
cero, voor Velletri Z. H. Em. kardinaal
Cerretti.
Van Z. H. Em. kardinaal Mori, tot nu
toe kardinaal-diaken, volgde de verhef-
finc tot kardinaal-priester.
Al deze benoemden legden den voor
geschreven eed af.
Daarna volgde de bekendmaking der
verheffing tot de kardinaalswaardigheid
van H.H. EJrc. Angelo Dolci, Pietro Fu-
masoni Biondi. Maurillio Fossati (aarts
bisschop van Turijn), Rodrigo Villeneuve
(aartsbisschop van Quebec), Elia dalla
Costa (aartsbisschop van Florence) en
Theodor Innitzer (aartsbisschop van
Weenen), alsmede de benoeming van
nog twee andere, wier namen de Paus
zich echter in petto voorbehoudt.
Nadat de Paus officieel de benoemin
gen had bekend gemaakt van de bis
schoppen, ten getale van oneeveer 300,
die sinds het laatste Consistorie waren
aangesteld, werden de plechtigheden be
sloten.
Daarna werd de pauselijke stoet weer
gefromeerd en begaf deze zich naar de
troonzaal, waar de Paus den bisschops
mantel en de rochet omhing aan eenige
nieuwe bisschoppen, die te Rome aan
wezig waren.
De plechtige omhanging van den man
tel en de opzetting van de roode baret
aan de nieuwe kardinalen door den Paus
zal plaats hebben in den avond van 15
Maart op den vooravond van het open
baar constiforie.
BUITENLAND.
Z. H. de Paus over den verwarden hul
digen tijd. De kardinaals-benoemingen. (Ie
blad).
Aanslag op rijkskanselier Hitier voorbe
reid? Graaf Arco gearresteerd. De commu
nisten krijgen geen presentiegeld. (Ie blad).
Zal president Roosevelt ingrijpen in de
Ontwapeningsconferentie? (2e blad).
Razzia op communisten te Weenen. (2e
blad).
Dit nummer bestaat uit VIER
bladen.
Na de aardbevingsramp in California
zijn thans 150 dooden geborgen. (Buitenl.
Berichten 2e blad).
BINNENLAND.
Prov. Staten van Zuid-Holland. Mr.
Bolsius te Leiden is tot lid van Gedepu
teerden gekozen. (1ste blad).
Verscheidene burgemeesters gaan met „verlof"
Naar de politie te München mededeelt,
is Zondag graaf Arco in hechtenis geno
men, daar hij, volgens zijn eigen verklaring,
voornemens was een aanslag op rijkskan
selier Hitier te piegen.
Het betreft hier denzelfden graaf Arco,
die in Febnuari 1919 den Beiersohen pre
mier Eisner heeft doodgeschoten. Graaf
Arco liep toen bij den aanslag zelf een
schotwonde op. In Januari 192U werd hij
ter dood veroordeeld, doch reeds een dag
later begenadigd. Zijn straf werd gewijzigd
in levenslange vestingstraf. In April 1924
kwam ook een einde aan deze straf, terwijl
hij ter gelegenheid van den 80sten verjaar
dag van den Rijkspresident door de Beier-
sohe regeering weer in het genot van zijn
burgerrechten werd gesteld.
Behalve burgemeester Adenauer van
Keulen zijn ook burgemeester Landmaun
van Frankfort a. .d. Main, burgemeester
Brauer van Aitona en burgemeester Lüken
van Kiel met onmiddellijken ingang met
verlof gezonden. Het lid van het Berlijn-
sche gemeentebestuur Elsas, die eveneens
met verlof was gezonden, zal in functie blij
ven, daar het desbetrefefnde besluit is in
getrokken.
De muilband voor de pers.
Het „Acht Uhr Abendblatt" is weer ver
schenen. Het blad publiceert op zijn voor
pagina een mededeeling, blijkens welke de
uitgevers aan de autoriteiten een verkla
ring hebben doen toekomen, volgens welke
zij beloven, dat voortaan geen aanleiding
meer zal worden gegeven tot het verbie
den van het blad. Voorts wordt medege
deeld, dat de politieke hoofdredacteur
Zucker op staanden voet ontslagen is en
vervangen wordt door Fritz Kirchhofer.
Te Bonn is het gebouw van de „Deut
sche Reichszeitung", een Gentrum blad, gis
termorgen door geuniformde nationaal-so
cialistische stormtroepen bezet, zoodat het
blad niet kon verschijnen. Redenen voor
dezen maatregel werden niet vermeld. Ook
de gebouwen van de „Rheinisch-Bergische
Zeitung" te Bergisoh-Gla-dbacb en de „Ber-
gische Warte" te Engelskirchen werden op
dezelfde wijze gesloten.
Joodsche zaken te Karlsruhe gesloten.
Te Karlsruhe hebben zich gisteren voor
de warenhuizen en verschillende Joodsche
winkelzaken samenscholingen gevormd,
welke den poLitie-president aanleiding heb
ben gegeven, deze zaken met het oog op
de openbare veiligheid tijdelijk tó doen
sluiten. Hetzelfde geschiedde met het ge
bouw van het CentrumbLad „Badischer
Beobachter", waarvoor door een groote
menigte een betooging was gehouden.
De staatscommissaris voor Hessen, dr.
Best, heeft, naar uit Darmstadt gemeld
wordt, alle socjaal-democratische bladen m
Hessen tot en met 19 Maart a.s. verboden.
Voorts heeft dr. Best bepaald, dat waren
huizen en andere maximaal 24 uur kunnen
worden gesloten, wanneer door het feit,
dat een dergelijke zaak bedreigd word»,
gevaar voor de openbare veiligheid kan
ontstaan.
Ten slotte heeft de staatscommissaris
verboden, dat particulieren, die geen lid
zijn van de nationaal-socialistisohe storm
troepen of van den Stahlhelm, vuurwape
nen bezitten.
Te Frankfurt a. d. Main heeft de politie
het instituut voor sociaal onderzoek geslo
ten, evenals de kantoren van de hulpver
leening aan studenten, na in de lokaien
een huiszoeking te hebben gehouden. Om
trent de redenen van dezen maatregel en
het resultaat van de huiszoeking is niets
bekend.
Bij het. sluiten van het Görreshaus lo
Keulen zijïi twéé redacteuren en twee di
recteuren gearresteerd. Na door do poli
tie verhoord te zijn, werden zij weer op
vrije voeten gesteld.
Te Berlijn is een beambte van het Prui
sische Landdaggebouw, Muller, op staan
den voet geschorst, daar hij gezegd had:
„Het was eerder geloofwaardig geweest,
dat de brand in den Rijksdag door kort
sluiting was veroorzaakt. Thans eohtcr bon
ik van meening. dat de nationaalrsocialis-
ten den Hollander hebben laten komen om
den Rijksdag in brand te steken".
Göring over dc „reiniging".
Minister Göring heeft dc volgende ver
klaring gepubliceerd:
„De laatste dagen is om dringende rede
nen door de nationale bondon rechtstreeks
ingegrepen in gemeentebestuur, rechtsple
ging, kunstinstellingen en in het bijzonder
schouwburg-bedrijven. In verband met de
verordening van den rijkskanselier van 12
dezer is een dergelijk ingrijpen onnoodig
geworden. De roinigingsactio in. mijn res
sort zal door mijzelf stelselmatig worden*
verwezenlijkt. Dreigt er ergens gevaar door
vertraging, dan kan men mij telefonisch
waarschuwen, opdat ik kan ingrijpen".
De nieuw benoemde minister Göbbels
heeft tot de nationaal-socialLstische partij
een verklaring gericht, waarin hij mede
deelt, dat hij met ingang van Maandag de
leiding van het rijksministerie van Volks
voorlichting en Propaganda op zich neemt.
Hij beschouwt deze benoeming als een be
wijs van dankbaarheid voor het voorbeel
dige werk, dat de propaganda der bewe
ging, vooral tijdens den jongsten verkie
zingsstrijd, heeft gepresteerd. Göbbels deelt
voorts mede, dat hij op verlangen van Hit-
Ier leider blijft van do propaganda der
partij.
Geen presentie-geld voor de communisten.
De voorzitter van den Pruisischen Land
dag Kerrl heeft bepaald, dat de communis
tische afgevaardigden geen presentiegel
den meer uitbetaald krijgen.
De Duitsche rijksspoorwegmaatschappij
wijst in een telegram aan de rijksspoorweg-
directie er op, dat in den laatsten tijd
spoorwegbeambten herhaaldelijk zijn aan
gevallen en beleedigd wegens het dragen
van zwart-rood-gouden kokardes. In ver
band hiermede is bevolen, dat overal, waar
door het dragen van dergelijke kokardes
de rust en orde bij do spoorwegen bedreigd
wordt, dit achterwege dient te blijven. Tot
definitieve vaststelling dor rijkskleuren
mogen zwart-wit-roodo kokardes worden
gedragen Een dergelijke regeling zal ook
waarschijnlijk bij de andere rijksinstellin
gen getroffen worden.
