HET RIJKSDAGGEBOUW
IN BRAND GESTOKEN
24ste Jaargang
DINSDAG 28 FEBRUARI 1933
S)e £cki6clie(Boii/tcmt
DAGBLAD VOOR LEIDEN EN OMSTREKEN
DE ABONNEMENTSPRIJS bedraagt bij vooruitbetaling:
Voor Leiden 19 cent per week 12.50 per kwartaal
Bij.onze Agenten 20 cent per week f2.60 per kwartaal
Franco per post f2.95 per kwartaal
Het Geillustreerd Zondagsblad is voor de Abonné's ver
krijgbaar tegen betaling van 50 cent per kwartaal, bij
vooruitbetaling. Afzonderlijke nummers 5 oent, met
Geillustreerd Zondagsblad 9 cent.
Bureaux: PAPENGRACHT 32, LEIDEN
TEL. INT. ADMINISTRATIE 935, REDACTIE 15 II
GIRONUMMER 103C03, POSTBUS No. 11
DE ADVERTENTIEPRIJS BEDRAAGT:
Gewone Advertentiën 30 cent per regel
Voor Ingezonden Mededeelingen wordt
het dubbele van het tarief berekend.
TELEFOONTJES, van ten hoogste 30 woorden, waarin be
trekkingen worden aangeboden of gevraagd, huur en
verhuur, koop en verkoop f 0.50~
DOOR EEN NIDERLANDSCHEN COMMUNIST.
De dader is geboortig uit Leiden.
Verscheidene arrestaties van
communisten en socialisten.
Gisteravond om 9.15 uur brak brand uit
in het pen-peuze gebouw van den Duitschen
Rijksdag, aan de „Platz der Republik" te
Berlijn.
Onmiddellijk rukten tien posten van de
Berlijnsche brandweer met volledig mate
riaal uit, terwijl een groote politiemacht
met allen spoed zich naar het Rijksdagge
bouw begaf. Toen de schupo's en de brand
weerlieden het gebouw binnendrongen
troffen zij daar een man aan, die dadenjk
toegaf den brand gesticht te hebben. Hij
verklaarde tot de N e d e r I a"n d s c h e
communistische partij te behooren. Onder
strenge bewaking werd hij naar het politie
bureau bij de Brandenburger Tor gebracht
en opgesloten.
De man bleek te zijn Marinus van der
Lubbe.
Marinus van der Lubbe werd den 13den
Januari 1909 te Leiden geboren. 'Zijn ge
boorte hier ter stede was een z.g. toeval
lige, wijl zijn ouders rondtrekkende koop
lui waren, die juist dien tijd hier vertoef
den. Zijn ouders wonen thans vermoedelijk
te Dordrecht.
Na vermoedelijk eerst te Oegstgeest
eenigen tijd in een krotwoning te 'hebben
vertoefd, kwam hij pl.m. 1928 te Leiden
weer op de proppen in de communistische
beweging. Hij heeft als metselaar eenigen
tijd gewoond op de Uiterste Gracht 59 en
hij was directeur van het Lenin-huis, Bou-
welouwensteeg 32, het bekende communis
tische vergaderlokaaltje.-In dien tijd kwam
hij verschillende malen met de politie in
aa-nraking, vooral bij betoogingen en col-
porteeren van straat-lectuur. Ook wegens
verzet tegen de politie en wegens vernie
ling van ruiten bij Maatschappelijk Hulp
betoon kwam hij in aanraking met de
politie.
v. d. Lubbe is het best getypeerd als
men hem een onontwikkeld heethoofd
noemt. Hij was, zooals boven reeds ge
zegd, metselaar van zijn vak en vermoede
lijk wegens een hem overkomen ongeval
kreeg hij van de Rijksverzekeringsbank
een geregelde uitkeering. Des zomers
werkte hij wel in het bloembollenvak in de
streek boven Leiden.
Toen hij door de communistische aan
hangers vermoedelijk niet genoeg gewaar
deerd werd, omdat hij als leider niet ge
schikt werd geacht, vervreemde hij eenigs-
zins van de Communistische Partij Holland
en hij sloot zich aan bij de Internationale
Communisten.
In begin 1931 rijpte bij hem het plan
een wereldreis te ondernemen, genaamd
Arbeiders Sport- en Studiereis door Euro
pa en SovjetrRusland. Een kameraad van
hem, zekere H. Holwerda, die thans in de
strafgevangenis te Scheveningen vertoeft,
zou de reis met hem meemaken. Een foto
van beide „wereldreizigers" werd gemaakt
en in vier talen werd het doel van hun
reis uiteengezet. Met den verkoop ervan
zouden ze in hun onderhoud voorzien. Hol
werda zag echter van zijn voornemen af en
v. d. Lubbe trok er alleen op uit. Hij
kwam echter niet verder dan Berlijn.
Daar pakte de politie hem op en zette
hem, vermoedelijk wijl hij zonder midde
len van bestaan was, over* de grens.
Hij keerde naar Leiden terug en hier
heeft men hem zoo nu en dan bij straatbe-
tocgingen en vergaderingen kunnen zien.
Hij vertoefde eenigen tijd geleden in
betAcademisch Ziekenhuis, waar hij we
gens zijn slechte oogen werd behandeld.
Drie weken geleden verdween hij weer,
naar thans blijkt, naar Bèrlijn, waar hij
door zijn dolle daad de oogen van heel de
we -e!d op zich vestigde.
Het Haagsch correspondentiebureau be
richt:
„De voorzitter der Communistische
Partij Holland, het Tweede Kamerlid L.
de Visser, verklaarde ons heden dat hij
den Nederlandschen communist v. d. Lubbe
die bekend heeft den brand in het Rijks-
da ggebouw te Berlijn te hebben gesticht,
niet kent en nooit ontmoet heeft. Zelfs
beeft hij den naam in communistische
kringen nooit hooren noemen."
(Ten overvloede zij er op gewezen, dat
deze van der Lubbe in geen relatie staat
met de bekende familie Lubbe te Oegst
geest en elders).
HET BRANDENDE GEBOUW.
Onmiddellijk na het brandalarm rukte
de Berlijnsche brandweer uit.
Terwijl een deel van de politie het Rijks-
da.ggebouw binnendrong, zette een zeer
groote macht buiten het terrein onmiddel
lijk in grooten kring af, zoodat niemand
door het cordon heen kon dringen.
Toen de brandweer kwam aanrijden
stond de groote koepel in lichtelaaie. Hoog
sloegen de belle vlammen in de donke:e
lucht en een regen van vonken sproeide
over de omgeving. Het praohtige, maar te
vens angstwekkende schouwspel, dat zeer
ver in den omtrek was waar te nemen, trok
duizenden Berlijners naar de buurt van ne:
DE DADER, M. VAN DER LUBBE.
Rijksdaggebouw, zoodat de politie de groot
ste moeite had om de menschen' terug te
dringen. Het verkeer werd natuurlijk langs
andere wegen geleid.
Iniusschen had de politie, naar hierbo
ven gemeld, den brandstichter in het ge
bouw ontdekt. Maar de cordons om het
Rijksdaggebouw bleven gehandhaafd, daar
de mogelijkheid bestond dat er nog meer
personen in het gebouw aanwezig zouden
zijn, die bij de brandstichting gemoeid wa
ren. Daarom werd niemand, ook geen ver
slaggevers, tot het Rijksdaggebouw toegela
ten.
Tegen 10 uur was het aantal toeschou
wers aangegroeid tot een duizendkoppige
menigte, die vast aaneengedrukt de razen
de vuurfonteinen die uit het Rijksdagge
bouw spoten gadesloeg. De nabijgelegen
Tiergarten stond stampvol menschen, die
door de boomen heen een zoo goed mogelijk
uitzicht trachtten te krijgen.
Zes brandhaarden.
Om tien uur 's avonds bood het dak van
het Rijksdaggebouw tusschen de vier hoek
torens het beeld van één -woestbewogen
vlammenzee. Vrijwel de geheele oostzijde
van het gebouw stond in vuur en vlam en
men gaf de hoop iets te kunnen redden van
het uiterst belangrijke materiaal, dat daar
opgeslagen ligt, op. De brand was van de
zalen beneden geheel naar boven doorge-
vreten en tenslotte door het dak aan de
oostzijde doorgebroken. De groote verga
derzaal stond geheel in brand. Er was geen
redden aan. Het vuur woedde ook in de
wandelgangen, de garderobes en de pers
kamers.
Juist omdat de brand in het gebouw van
den grond af tot het dak woedde, kon de
HET RIJKSDAGGEBOUW TE BERLIJN IX VOGELVLUCHT.
brandweer niet bij den haard van het vuur
komen, daar zij in de hooge gewelven van
het huis geen ladders kon uitzetten.
In de verschillende deelen van het ge
bouw werden zes brandhaarden ontdekt,
zoodat het vermoeden bestaat dat er nieer
brandstichters aan het werk zijn geweest.
Het polit.:ecordon wordt dus gehandhaafd,
maar men heeft niemand anders uit het ge
bouw zien komen dan de brandweerlieden,
de eenigen die op dien tijd (dus 10 uur) toe
gang hadden tot het gebouw, daar het ge
vaar van instorting van den koepel dreig
de. Het cordon blijft beslist gehandhaafd
totdat volledige zekerheid is verkregen
dab geen boosdoener meer levend uit het
brandende gebouw kan ontsnnappen. Reeds
thans staat vast, dat de materieele schade
millioenen mark bedraagt.
Brand ingesloten om half elf uur.
Om half elf uur waren van de groote ver
gaderzaal, de wandelgangen en nabijgele
gen kamers alleen nog maar de muren over.
A.les wat zich in die ruimten had beton
den, is door het vuur geheel vernietigd.
Teen het vuur minder voedsel vond, kon de
brandweer met alle krachten aan de inslui
ting van den brand gaan werken, wat ten
slotte gelukte. Ongeveer kwart voor elf
scheen het gevaar uitgesloten, dat de brand
nog zou overs aan op gedeelten van het ge
bouw, die niet dpor het vuur waren aan
getast.
Deze gedeelten zijn intusschen niet zoo
talrijk en groot! De Westzijde van het ge
bouw staat er nog, maar voor de rest is er
van het gebouw niet veel over en is het to
taal uitgebrand. Het zal maanden duren
voordat de schade weer eenigszins hersteld
is kunnen worden.
De ijzerconstructie van den koepel is ver
bogen, de koepel is gedeeltelijk ingestort.
In eenige gangen waden de brandweer
lieden tct de enkels in het ijskoude water.
Het vriest te Berlijn flink en het bluschwa-
ter bevroor even nadat het op den buiten
muur gespoten was. Lange ijsstaketsels
hangen langs de muren.
De brandweer ontdekte ook, dat nog wel
op zeven of acht andere plaatsen, dan de
eerstgenoemde zes, benzneflesschen lagen.
Men gelooft dat er in het geheel wel 20 of
30 brandhaarden zijn, wat onmogelijk het
werk kan geweest zijn van slechts één per
soon.
De daders hebben hun werk lang kunnen
voorbereiden, waarbij nog kwam dat de om
standigheden hun gunstig waren. Er bevon
den zich zeer weinig personen in het ge
bouw, omdat s'echts in eenige katners der
verschillende fracties werd gewerkt. Alle
ambtenaren die werkzaam zijn in den Rijks
dag waren naar huis. De portiers en wach
ters waren evenwel nog niet begonnen aan
hun rondgangen.
HET RIJKSDAGGEBOUW.
In verband met den in het Rijksdagge
bouw te Berlijn uitgebroken brand deelt
het „Vaderland" omtrent de architectuur
en de inrichting van het gebouw het volgen
de mede:
Het Rijksdaggebouw is in de jaren 1884
1894 door Wa lot in renaissance-stijl ge
bouwd. De bouwkosten bedroegen 22 mil-
licen Mark. De lengte van hef gebouw be
draagt 132 M., .de breedte 88 M. en de hoog
te tot de hcofdkroonlijst 27 M., terwijl de
koepel die op 't gebouw staat 75 M. hoog
is. Op eiken hoek van het gebouw bevindt
zich een toren ter hoogte van 46 M.
Toegang tot het gebouw had men door
een hoofdtrap, welke leidde naai de dwars
van de groote zittingszaal gelegen wandel
gangen. De greote zaal van het Rijksdagge
bouw ligt in het midden van het gebouw en
ontving haar licht uit den vergulden koepel.
Aan de Oostzijde bevindt zich de ingang
voor den Bondraad en het Presidium, ter
wijl ook de vorsten hier vroeger het ge
bouw betraden. Aan de andere zijde van
het gebouw is de .toegang voor het publiek
en de leden van den 'ï-Uksdag. Op de boven
verdieping van heb. gebouw bevinden zich
bijna uitsluitend de zittingsza.en voor Com
missies en dergelijke. Een tusschenverdie-
ping geeft toegang tot de tribunes voor het
publiek.
ZATERDAGAVOND IS BRAND
GESTICHT IN HET VOORMALIG
KEIZERLIJK SLOT.
Wolff meldde gisteravond nog uit Ber
lijn: Naar nu. pas bekend wordt, is door tot
nog toe onbekende oor/aak Zaterdagavond
brand uitgebroken op de zolderverdieping
van het voormalig keizerlijk slot te Berlijn.
De brandweer is er spoedig in geslaagd den
brand te blusschen. In de buurt van de
plaats, waar de brand was ontstaan, vond
men vuurmakers en verkoelde lucifers. De
politie is van meening, dat men ook hier
met brandstichting te doen heeft en heeft
een uitgebreid onderzoek ingesteld.
Dit nummer bestaat uit DRIE
bladen.
VOORNAAMSTE NIEUWS.
BUITENLAND.
Het rijksdaggebouw te Berlijn in brand
gestoken door een Nederlandsche commit
nist, geboren te Leiden. Verscheidene ar
restaties en repressaille-maatrege'.en tegen
de Duitscke comrrunisten en sociaal-demo
craten. (1ste blad).
De strijd in Jehoi. (2de blad).
BINNENLAND.
Collectief contract in het Bloembollen-
bedrit. (lste blad).
Knaapje te Oss bij boerderijbrand omge
komen. (Gem. Ber. 3de blad).
Keoper van „Muiden" aan bekomen ver-
wondingen overleden. (Gem. Ber. 3de blad).
v. d. LUBBE met z'n vriend HOLWERDA
gereed voor hun „wereldreis".
MAATREGELEN TEGEN DE
COMMUNISTEN EN
SOCIALISTEN.
VERSCHILLENDE ARRESTATIES.
Het gebouw van de „Vorwarts" bezet.
A's tegenmaatregel tegen den wandaad
der brandstichting zijn verschillende ar
restaties verricht. In totaal waren heden
morgen reeds 80 personen gevangen geno
men, waaronder tal van communistische af
gevaardigden.
Alle communistische bladen, tijdschrif
ten, manifesten en plakkatsn zijn voor den
tijd van vier weken in geheel Pruisen ver
boden. A le socialistische dagbladen en tijd
schriften zijn voor veertien dagen verboden.
Dit optreden tegen de socialisten staat in
verband met een bekentenis van den brand
stichter, dat hij in verbinding met de Duit-
sche socialistische partij zou hebben ge
staan.
Het partijbestuur der S.P.D. publiceert
een verklaring waarin wordt gezegd, dat
het verbod van de sociaal-democratische
pers door geen wet en geen noodverorde
ning wordt gedekt. De verklaring keert zich
scherp tegen de veronderstelling, dat de
S.P.D. ook maar iets te maken heeft het de
brandstichting in het rijksdaggebouw.
Huiszoeking bij de „Vorwarts''.
In den afgeloopen nacht tegen half 3
werd het gebouw van de sociaal-democrati
sche „Vorwarts" docr een politie-coramando
bezet. Alle drukwerken, niet alleen de „Vor
warts", doch ook verschillende vakvereeni-
gingsbladen, die juist waren gedrukt, wer
den in beslag genomen en met vrachtauto's
naar het politie-presidium overgebracht. In
antwoord op de vragen van de „Vorwarts"-
redacte, verklaarden de politiebeambten,
dat zij geen nadere mededeeling konden
doen en dat zij handelden in opdracht van
het Pruisische ministerie van binnenland-
sche zaken. Vanmorgen tegen half 7 werd
de bezetting van het „Vorwarts"-gebouw
weer opgeheven.
