MAANDAG 27 FEBRUARI 1933
No. 7443
DAGBLAD VOOR LEIDEN EN OMSTREKEN
Bureaux: PAPENGRACHT 32, LEIDEN
MANDEMENT TEGEN LIBERALISME,
SOCIALISME EN COMMUNISME
24ste Jaargang
Ste ÊeidócIieGoti/ftmt
DE ABONNEMENTSPRIJS bedraagt bij vooruitbetaling:
Voor Leiden 19 cent per week f2.50 per kwartaal
Bij onze Agenten 20 cent per week f2.60 per kwartaal
Franco per post f2.95 per kwartaal
Het Geillustreerd Zondagsblad is voor de Abonné's ver
krijgbaar tegen betaling van 50 cent per kwartaal, bij
vooruitbetaling. Afzonderlijke nummers 5 oent, met
Geillustreerd Zondagsblad 9 cent.
TEL. INT. ADMINISTRATIE 935, REDACTIE 15 II
GIRONUMMER 103C03, POSTBUS No. 11
DE ADVERTENTIEPRIJS BEDRAAGT:
Gewone Advertentiën 30 cent per regel
Voor Ingezonden Mededeelingen wordt
het dubbele van het tarief berekend.
TELEFOONTJES, van ten hoogste 30 woorden, waarin be
trekkingen worden aangeboden of gevraagd, huur en
verhuur, koop en verkoop f 0.50.
De Aartsbisschop en de Bisschoppen van Nederland
aan de hun toevertrouwde Geestelijkheid en Geloovigen
Zaligheid in den Heer
Daar wij, Aartsbisschop en Bisschoppen
van Nederland, als Uw geestelijke leiders,
zeer zeker te waken hebben over Uw geloof
en uw godsdienstig leven, achten Wij Ons
in geweten verp-icht U, dierbare geloovi
gen, met den hoogsten ernst te wijzen op
Uw plichten, wat betreft het vereenigings-
leven.
Onze vermaning is tweevoudig.
Het is onze plicht U aan te sporen, om
toe te treden tot de Katholieke vereenigin
gen. En daarnaast staat onze dringende
waarschuwing, om U afzijdig te houden van
die vereenigingen, welke hetzij een neutraal
of liberaal, hetzij een socialistisch of com
munistisch karakter dragen.
Alles, wat Wij U, B. G., in dit herder
lijk schrijven over het vereenigingsleven
voorhouden, geldt evenzeer voor vereeni
gingen voor vrouwen als van mannen, als
ook voor gemengde vereenigingen, jeugd
verenigingen en clubs.
Wij brengen U al.ereerst in herinnering
de talrijke uitspraken van onze Hoogwaar
dige voorgangers, die niet ophielden er op
aan te dringen, dat de katholieken het ka
tholiek vereenigingsleven zouden bevorde
ren en versterken.
Sinds hun verscheiden uit deze wereld
zijn de tijden niet minder ernstig geworden.
Ons aller Vader in Christus Paus Pius XI
heeft den nood der tijden ze.fs zóó ernstig
geacht, dat Hij in zijn encycliek „Quadra-
gesimo Anno" een oproep heeft gericht
niet alleen tot de katholieken, maar to-t ge
heel de wereld, om terug te keeren tot de
leer van het Evangelie, omdat al.een de
terugkeer tot de Christelijke beginselen een
einde kan maken aan de ontreddering van
de maatschappij.
Het behoeft geen betoog, dat op de kin
deren der katholieke Kerk vóór alles de
plicht rust, om aan dien oproep van hun
Vader in Christus te gehoorzamen. Dien
plicht nu, om mede te werken aan het her
stel der sociaal-economische orde volgens
christelijke beginselen vaD rechtvaardig
heid en liefde, zullen zij alleen dan naar
•behooren kunnen vervullen, wanneer zij
zich organiseeren in krachtige, katholieke
vereenigingen en bonden. Immers de een
ling staat machteloos- Alleen met machtige
organisatie kunnen wij op de christelijke
ontwikkeling der maatschappij krachtigen
invloed uitoefenen. Of de maatschappij in
de toekomst zal beheerscht worden door de
beginselen, die Christus heeft gepredikt, zal
grootendeels afhangen van de wijze, waar
op de katholieken hun plicht volbrengen,
om zich algemeen te organiseeren in katho
lieke vereenigingen en deze vereenigingen
te doen beantwoorden aan de eischen, haar
gesteld door het kerkelijke gezag en zeer in
het bijzonder in de pauselijke encycliek
„Quadragesimo Anno".
Daarom B.G., moeten Wij U nogmaals
nadrukkelijk voorhouden, dat gij U zult or
ganiseeren in katho.ieke vereenigingen en
bonden. Wij bedoelden hier zeer in het bij
zonder de sociale organisaties, n.l. de
stands- en de vakorganisaties, omdat voor
namelijk op het terrein van het sociaal-
economische leven de groote beginsel-strijd
onzer dagen gestreden wordt Deze sociale
organisaties zullen ook van het grootste ge
wicht en van grooten invloed blijken te zijn
voor de vorming en den groei der publiek
rechtelijke beroepsstanden of bedrijfschap
pen. die volgens den Paus een buitenge
woon belangrijk middel zijn, om een betere
maatschappij-ordening *ot stand te bren
gen. De katholieken zijn derhalve verplicht
•hun katholieke organisaties zoo sterk moge
lijk te maken niet alleen door het ledenaan
tal, maar nog meer door de krachtige over
tuiging, waarmede de leden hun katholieke
beginselen aanhangen, belijden en in de
practijk doorvoeren.
Degene, die blijft staan buiten de sociale
vereenigingen, welke voor zijn stand zijn
aangewezen, toont den ernst der tijden niet
te begrijpen. Aan nog ernstiger fout staan
schuldig de katholieken, we ke lid worden
van zoogenaamd neutrale, maar inderdaad
liberale, of van socialistische of communisti
sche vereenigingen of clubs.
Dezulken begaan niet a.leen een betreu
renswaardig verzuim, duor zich niet aan te
sluiten bij de hun passende katholieke ver
eenigingen, maar zij plegen daarenboven
nog een verkeerde daad, door vijandige ver
eenigingen of clubs te gaan versterken en
toe te treden tot een vereeniging, waarvan
het lidmaatschap medebrengt gevaar voor
geloof en christe.ijken levenswandel en de
bron wordt van allerlei verkeerde opvattin
gen op godsdienstig, zedelijk, cultureel,
staatkundig of sociaal-economisch gebied.
Wat nu de zoogenaamde neutra.e, maar
in wezen liberale of vrijzinnige vereenigin
gen betreft, vloeit dit gevaar voort eener-
zijds uit den geest, weifce deze vereenigin
gen bezielt, dat wil zeggen: uit haar begin
selloosheid, of ergei noguit de aan de ka
tho.ieke leer vijandige beginselen en leer
stellingen, die haar feitelijk ten grondslag
liggen.»Anderzijds spruit dat gevaar voort
uit den schadelijken invloed voor geloof en
zeden en godsdienstig leven, welken de
actie dier vereenigingen, het geschreven en
gesproken woord van haar leiders en de
omgang met haar leden op de denk- en
handelswijze van den katholiek uitoefenen.
Van menige, in schijn slechts, neutrale
vereeniging, ondergaan de katholieke leden
dien nadee.igen invloed ongemerkt en ge
leidelijk, maar vast en zeker, zonder daar
aan te ontkomen, op dezelfde wijze onge
veer als de katholieke lezers van zooge
naamde neutrale bladen druppe sgewijze
het gif indrinken. Spoediger dan men denkt,
komt het oogenblik, waarop hun geheele
mentaliteit besmet blijkt met als onvermij
delijk gevo.g, een slappen, lauwen. ja zelfs
onchnstelijken levenswandel.
Menige, zoogenaamd neutrale, vrijzinnige,
liberale vereeniging voedt ook de door de
H. Kerk bij herhaling veroordee.de dwaling,
dat een katohliek zijn beginselen alleen
maar in daden zou hebben om te zetten >n
zijn particulier leven, doch dat diezelfde
beginse en niets hebben uit te staan met
het doel zijner vereeniging en niet gelden
voor het gezelschappelijk, maatschappelijk,
politiek en openbaar leven.
En zoo ontspruit uit het lidmaaechap van
een derge.ijke organisatie maar al te dik
wijls als wrange vrucht het soort van die
halfslachtige katholieken, die weliswaar
hun geloof nog beleven in de binnenkamers,
ook nog, maar lauw en flauw, in de kerk,
maar den moed hunner overtuiging missen,
of ajthans niet uitdragen en vruchtbaar ma-
ken'naar buiten.
Dat van deze in schijn neutrale, maar in
werkelijkheid liberale of vrijzinnige en in
elk geval onrechtzinnige vereenigingen het
lidmaatschap door Ons sterk wordt afge
keurd, moet ieder bij eenig nadenken be
grijpen. Evenzeer moet ieder inzien, dat die
afkeuring niet alleen geldt voor de sociaal-
economische organisaties, maar ook voor die
welke andere doeleinden nastreven op welk
gebied ook, hetzij op dat van de lichaams
cultuur, hetzij op dat van de geestesontwik
keling, hetzij op gezelschappelijk, maat
schappelijk of staatkundig gebied.
Wat den graad van zondigheid betreft
van het lidmaatschap van deze slechts in
schijn neutrale vereenigingen, B.G., daar
over moeten Wij het volgende zeggen:
Hoe grooter de gevaren voor geloof of
zeden zijn, die uit het lidmaatschap dreigen
en hoe noodlottiger de invloed is van een
bepaalde vereeniging op het openbaar leven
des te zwaarder is ook de plicht, die op U
rust, om van zulk een vereeniging verre te
blijven.
Van den anderen kant zijn er misschien
uitzonderingsgevallen denkbaar, waarin we
gens geheel bijzondere omstandigheden dit
lidmaatschap van een bepaalde vereeniging
niet ongeoorloofd zou kunnen genoemd
worden. Wij verklaren echter bij deze uit
drukkelijk, B.G., dat, wanneer iemand
meent in zu.k een uitzonderingstoestand te
verkeeren, het zijn plicht is, zich eerst
daarover te beraden met een beproefden
geeste.ijken leidsman. Het kan toch zoo
licht gebeuren, dat zijn eigen oordeel aan
gaande den aard der betreffende vereeni
ging en de omstandigheden, die hem tot het
lidmaatschap nopen, niet geheel juist i«.
Hoe vaak is het gebeurd, dat iemand lid
werd, van een zoogenaamd neutrale ver
eeniging, omdat hij er vo strekt geen gevaar
in zag en toch later tot zijn schade en
schande moest bekennen, dat hij zich in zijn
oordeel had vergist, of erger nog dat door
zijn lidmaatschap onherste'bare schade
aan zijn geloof of zeden werd toegebracht.
Wat vervolgens de socialistische en com
munistische vereenigingen of clubs betreft,
B.G., het lidmaatschap dezer organisaties is
zóó gevaarlijk voor het geloof getuige
de droeve ervaring dat Wij krachtens
ons herderlijk gezag moeten verklaren: Wie
zich aan zulk een gevaar blootstelt, begaat
een zonde zóó ernstig, dat hij ongeschikt en
onwaardig is om de H.H. Sacramenten te
ontvangen.
Daarom beschouwen Wij het als onzen
duren plicht, met betrekking tot het lid
maatschap van socialistische en communis
tische organisaties strenge maatregeen te
nemen en verklaren Wij, dat de H.H. Sa
cramenten, en, als hij zich niet bekeert, bij
overlijden de kerkelijke begrafenis moeten
worden geweigerd aan den katholiek,
1. Die het socialisme of het communis
me met hun aan de katholieke leer onver-
eenigbare, uitdrukkelijk strijdige, anti-gods
dienstige én vijandige beginse en op gods
dienstig of zedelijk g<?bied openlijk aan
hangt.
Natuurlijk geldt dit evenzeer en om de
zelfde redenen voor den katholiek, die do
liberale of vrijzinnige beginselen op gods
dienstig of zede-ijk gebied openlijk aan
hangt;
2. Die, lid is van een socialistische of
communistische vereeniging. of van een ver
eeniging, welke dusdanige vereenigingen
metterdaad steunt;
3. die, zonder lid te zijn van een socia
listische of een communistische vereeniging,
geregeld socialistische of communistische
vergaderingen bijwoont, omdat de een en
de ander in de vrijwillige naaste ge.egen-
heid is van zijn geloof te verliezen.
Mocht echter, B.G., ooit iemand meenen
reden te hebben, om wèl lid te worden of
te blijven van zoodanige organisaties, dan
bedenke hij wel dat in dat aller
grootst uitzonderingsgeval niet alleen moet
vaststaan, dat gevaar voor verlies van het
ge.oof is uitgesloten, maar tevens, dat er
een allerdringendste reden voor het lid
maatschap moet aan .ezig zijn.
Het spreekt vanzelf, B.G.. dat een katho
liek, die hot met de belangen zijner ziel
ernstig meent, in zulk een gewichtige zaak
nooit een besluit zal nemen, zonder een be
proefden geestelijken leider te raadplegen.
Wij meenen nog een opmerking te moe
ten maken. Wanneer er sprake is van ver
eenigingen, welke van Overheidswege wor
den ingesteld, dan zal het in een land,
waar meerdere levensopvattingen en we
re. dbeschouwingen worden aangetroffen,
vanzelf sprekend zijn, dat allerlei levens
richtingen daarin haar afspiegeling en ver
tegenwoordiging zuilen vinden. Zoo zul en
de publiekrechtelijke beroepstanden of be-
drijfsschappen, wanneer die door de staats-
overheid worden ingesteld, vanzelf een
weerspiegeling zijn van verschiLende stroo
mingen op sociaal-economisch gebied.
Beminde geloovigen. Wij bidden God,
den Heiligen Geest, dat Hij Uw aller ver
stand moge verlichten, opdat gij de juist
heid van ons oordeej moogt inzien en dat
Hij uw hart en Uw wil moge bewegen, om
naar deze onze herderlijke waarschuwin
gen en verordeningen bereidwillig te luiste
ren. Wij hebben ze gegeven in het belang
van Uw zieleleven en uw eeuwige zaligheid.
En zal, dit ons gezamenlijk herder.ijk
schrijven voor het eerst op Zondag Quin
quagesima van dit jaar en verder jaarlijks
op den vierden Zondag van den Advent in
alle tot onze kerkprovincie behoorende
kerken en in alle kapellen waarover een
Rector is aangesteld, onder a.le vastgestel
de H.H. Missen op de gebruikelijke wijze
worden voorgelezen.
Verder B.G., sporen Wij u aan vooral in
den Heiligen Vastentijd veel te bidden voor
onzen H. Vader, den Paus en voor Hare
Majesteit, onze geëerbiedigde Koningin en
niet op te houden tot God te smeeken in
boete en gebed, dat de volkeren zich mogen
keeren tot Christus, in wien alleen heil te
vinden is.
Ten slotte, beminde geloovigen, noopt de
voorbereiding der a.s. verkiezingen Ons, als
herders der zieken, thans tot alle Katho
lieke kiezers de hier volgende bijzondere
ernstige vermaning te richten.
Wij vertrouwen, dat geen enkel onzer
katholieke, kiesgeiechtigden zijn stemplicht
zal verwaarloozen, en dat allen hun stem
zóó zullen uitbrengen, dat zij die daad voor
God en hun geweten zul.en kunnen verant
woorden.
Terwijl wij gaarne alle vraagstukken over
praktische politiek aan het oordeel en het
geweten onzer katholieke staatslieden over
laten, mogen en moeten Wij toch waken
over datgene, hetwek niet zonder groote
geestelijke schade zou kunnen verloren
gaan. Daarom, dierbare geloovigen, verzoe
ken Wij u allerdringenstBewaart uw een
heid. Door verdeeldheid immers gaat zelfs
het machtigste ten gronde, zooals ook onze
Goddelijke Meeste' eerde: ..Ieder riik. d't
inwendig verdeeld is. zal worden verwoest:
het eene huis zal er op het andere vallen".
(Lucas II. 17).
En zegt ons de vreugde onzer tegenstan
ders, telkens als bij ons eenige verdeeld
heid dreigt of een begin vindt, dan niets 1
Toont zij ons niet zonnek.aar wat sommigen
der onzen niet schijnen te beseffen, dat met
verdeeldheid onze kracht wordt gebroken.
Voorwaar, de bittere ernst der tijden
vraagt ons dringend onze gelederen aan
eengesloten te houden, om in liefde en
vrede samen op te trekken voor de hooge
geestelijke goederen, welke op het apel
staan.
Van het onschatbare goed der eenheid is
ieder overtuigd, maardan moet men
ook bedenken, dat zoo'n goed offers vraagt,
maar ook offers waard is.
Een ieder weetbij de concrete toepas
sing van beginselen zijn dikwijls verschil
lende wegen mogelijk. Maarals de mee
ningen ruimhartig zijn overwogen, als
ernstig beraad is gehouden, als rijpe erva
ring haar woord heeft gesproken, dan moet
men ter wille van de eenheid tot het offer
bereid zijn en leiding weten te volgen. De
vrucht van dat offer is de kracht der onge
broken eenheid. Amen.
Gegeven te Utrecht, 1 Febr. 1933.
J. H. G. JANSEN,
Aartsbisschop van Utrecht.
A. F. DIEPEN,
Bisschop van 's-Hertogenbosch.
P. A. W. HOPMANS,
Bisschop van Breda.
J. D. J. AENGENENT,
Bisschop van Haarlem.
Dr. J. H. G. LEMMENS,
Bisschop van Roermond.
OPROEP TOT ALLE
GELOOVIGEN.
HERDENKING VAN DE INSTELLING
VAN DE HEILIGE EUCHARISTIE.
Z. H. de Paus zal tot alle geloovigen dor
wereld een oproep richten, om op 7 April,
den eersten Vrijdag van het Heilig Jaar,
tijdens het Heilig Uur, overeenkomend met
het oogenblik, waarop Christus het Sacra
ment der Heilige Eucharistie instelde, zich
allen ter kerke te begeven.
De H. Vader zelf zal zich naar de Siut
Pieter begeven, om deel te nemen aan de
solemneele plechtigheid, welke gehouden
zal worden in tegenwoordigheid van de
Kardinalen, de vertegenwoordigers van alle
orden en religieuze instellingen en het corps
diplomatique.
V Een bekrompen voorlichter.
Verleden week heeft ds. A. G. H. van
Hoogenhuyze een rede gehouden voor de
afdeeling Leiden der Evangelische Maat
schappij.
De voorzitter ds. Riemens heeft aan het
einde den spreker bedankt voor zijn
„kalme'' rede....
Uit deze „kalme" rede willen wij hier
enkele uitlatingen citeeren, ontleend aan
een verslag, dat wij Lazen in het „L. D.'\
In verband met de groeiende macht
van Rome tracht de Evangelische Mij.
het Protestantsch bewustzijn te verle
vendigen en het ultramontanisme (de
inrichting van den Nederlandschen
Staat te richten naar de uitspraken
van den Pauselijken Stoel) tegen te
gaan.
Hierbij wees spr. op de R.-K. burge
meestersbenoemingen, de R.-K. subsi
dies, R.-K. universiteiten etc. Als één
man moet men daartegen front maken.
Hier wordt er duidelijk op aangestuurd,
dat Katholieke personen uit Overheids
functies, als burgemeester, moeten worden
geweerd, omdatzij den Nederlandschen
Staat willen inrichten naar de uitspraken
van den Paus, omdat zij ultramontanistisch
zijn. Zou ook onze geachte stadgenoot ds.
Riemens dergelijke redelooze ophitserij on
derschrijven? ,,'ftedelooze ophitserij'' noe
men wij het, omdat niemand één feit
kan noemen, waaruit zou blijken, dat een
Katholiek burgemeester als zoodanig an
ders, d.w.z. minder goed Neder
land s c h zou handelen, dan een niet-
Katho'iek; dat deze als zoodanig eenige
aanwijzing zou krijgen voor het uitvoeren
van zijn ambtvanuit Rome
En subsidies aan Katholieke instellingen
zijn blijkbaar ook uit den booze.... terwijl
b.v. het Nederlandsche volk, óók het
Dit nummer bestaat uit DRIE
bladen.
VOORNAAMSTE NIEUWS.
BUITENLAND.
Het Japansch-Chineesche conflict en de
Volkenbond. We licht zal Japan niet for
meel uit den Bond treden. (2e blad).
Vreemde ontdekkingen in het Karl Lieb-
knechthuis te Berlijn. (2e blad).
De hevige strijd in Jehol. (2e blad).
BINNENLAND.
Buitengewone bijeenkomst van den Par
tijraad der R. K. Staatspartij. (3de blad).
Te Utrecht is overleden prof. dr. H. M.
Kroon (1ste blad).
Een 80-jarige man te Maastricht ver
moord. (Laatste Ber.).
Zware boerderijbranden te Dronrïjp en
te Eist. 84 stuks vee omgekomen. (Laat
ste Ber. en Gem. Ber. 3de blad).
Autobus te Oostzaan in een sloot gere
den. De inzittenden gered. (Laatste Ber.).
Kolendampvergiftiging te Haukes. (Gem.
Ber. 3de blad).
SPORT EN WEDSTRIJDEN.
Feyenoord en Velocitas kampioen harer
afdeelingen. (2de blad).
Het Hongaarsche elftal voor den wed
strijd tegen Nederland samengesteld. (2de
blad.
Vier Ned. zwemrecords te Rotterdam
verbeterd. (2de blad).
BEHALVE DE DAGELIJKSCHE FOTO'S
GEVEN WIJ EEN GEÏLLUSTREERDE
PAGINA NAAR AANLEIDING VAN HET
GEBEURDE MET „DE ZEVEN PROVIN
CIËN".
Katholieke deel, de universitaire opleiding
bekostigt van Protestantsche predikanten.
Zijn Katholieke instellingen misschien
staatsgevaarlij k? 't Zou ons niet
verwonderen, als ds. Hoogenhuyze ook
deze onbewezen en onbewijsbare, ook deze
lasterlijke stelling zou durven ponee
ren. Want in dezelfde lezing heeft hij ge
constateerd, dat het Protestantisme geva
ren bedreigen en hij wees die gevaren aan;
het Communisme enhet Roomsche ge
loof 1 Wij zu.len hiervan maar niet veel
zeggen. Alléén dit. 't Is ergerlijk en be
droevend, dat iemand, die óf van-huis-uit óf
verblind door onchristelijke haat zóó be
krompen-kortzichtig is, anderen voorlich
ting en leiding geeft
Wij begrijpen natuurlijk goed, dat een
Protestant zich naast of wil men: tegen
over het Katholicisme stelt, maar hij moet:
primo, waar en eer.ijk blijven in zijn beoor
deeling, en, 8ecundo, daarbij inzien, dat er
veel gemeenschappelijks is in Katho.icisme
en Protestantisme bij den strijd tegen het
ongeloof.
Deze juiste opvatting hebben duizenden
breeder-denkende Protestanten. Gelukkig
mogen wij naar ds. van Hoogenhuyze c.s.
niet de Protestanten beoordeelenl
BINNENLAND
VERMINDERDE BOTeIRfNVOF.R IN
DUITSCHLAND
In Duitschland is in Januari voor nog geen
4 millioen mark aan boter ingavoerd tegen
ruim 14 milioen in Januari van het vorig jaar
De invoer van ons land liep terug van 708
tot 420 ton. van Denemarken van 2573 tot
1159 ton, van Letland van 844 tot 373 Ion.
