De muiters van de „Zeven Provinciën"
geven zich over
Z4ste Jaargang
VRIJDAG 10 FEBRUARI 1933
No. 7429
S)e£cidóelie0oii^Gmt
DAGBLAD VOOR LEIDEN EN OMSTREKEN
DE ABONNEMENTSPRIJS bedraagt bij vooruitbetaling:
Voor Leiden 19 cent per week f2.50 per kwartaal
Bi] onze Agenten 20 cent per week f2.60 per kwartaal
Franco per post f 2.95 per kwartaal
Eet Geïllustreerd Zondagsbla' is voor de Abonné s ver
krijgbaar tegen betaling van 50 oer per kwartaal, bi]
vooruitbetaling. Afzonderlijke nummers 5 cent, met
Geïllustreerd Zondagsblad 9 cent.
Bureaux: PAPENGRACHT 32, LEIDEN
TEL. INT. ADMINISTRATIE 935, REDACTIE 15 l
GIRONUMMER 103003, POSTBUS No. 11
DE ADVERTENTIEPRIJS BEDRAAGT:
Gewone Advertentiën 30 cent per regel
Voor Ingezonden Mededeehngen wordt
het dubbele van het tarief berekend.
TELEFOONTJES, van ten hoogste 30 woorden waarin be
trekkingen worden aangeboden of gevraagd, huur en
verhuur, koop en verkoop f 0.50.
KAMERONTBINDING?
De spanning over wat er rondom „De
Zeven Provinciën" zou geschieden is gewe
ken. Al moet worden betreurd, dat er
slachtoffers zijn gevallen en misschien
onschuldige of minder schuldige (wat nog
niet bekend is) wij moeten er ons toch
ook over verheugen, dat het aantal dezer
nog niet grooter is.
De spanning over wat in Indië i» ge
beurd, is geweken al blijft èn het ver
loop van het voorgevallene met de schuld
vraag èn de verdere ontwikkeling en na
sleep van het gebeurde de volle aandacht
vragen van de Regeering en het Neder-
Landsche Volk.
En nu is er e>en andere spanning.bin
nenlands 1
Onverwacht is een ernstige staatkundige
crisis uitgebroken, een conflict tusschen
Kabinet en de Volksvertegenwoordiging, die
gistermiddag met 51 tegen 33 stemmen een
motie heeft aangenomen, strekkende tot
schorsing van de beraadslaging over de
verdeeling der rechtsgebieden, een motie,
■welke Minister Donner met verwerping had
gelijk gesteld en welke hij tot een „oor
logsverklaring" tusschen Kamer en Kabinet
had verklaard. Dat aan de ernstige betee-
kenis van zijn woord niet moest getwijfeld
■worden, bewees ook de aanwezigheid van
den Premier.
De verklaring voor het door de r e^g e e-
r i n g ingenomen standpunt moet men zoe
ken in de omstandigheid, dat bet Kabinet
in de door de meerderheid der Kamer aan
genomen houding een symptoom, een
uiting zag van het feit, dat deze Kamer
niet bereid is, om op de wijze als de re
geering wenschelijk leek, aan de door haar
noodzakelijk geachte bezuinigingen mede
te werken.
Alleen de leden der R. K. Staats
partij en de Antirevolutionai
ren hebben tegen de motie van den Vrij-
heidsbonder Boon gestemd.
En wij achten dat een houding, welke
«onsequent is aan die, welke is aan
genomen bij wetsontwerpen van Minister
De Geer, welke ook niet, op zich zelf
beschouwd en niet in verband met de cn-
eisomstandigheden de sympathie van de
Katholieke Kamerfractie hadden 1
Wanneer men zich thans afvraagt, wat
het Kabinet van zins is, dan gelooven wij
niet ver van de waarheid af te zijn, als
■wij vermoeden, dat het de koningin Kamer
ontbinding wenscht te adviseeren.
De regeering, zoo werd ons aldus een
redacteur van het „Handelsblad" nog uit
de beste bron verzekerd, ia niet demissio
nair. Daar is geen kwestie van. Zij denkt
er niet aan onder de huidige omstandig
heden Nederland door een demissionair be
wind te laten besturen: Dit zou zij volko
men verkeerd vinden.
Het misverstand, alsof wij momenteel
wel te doen zouden hebben met een Kabi
net, dat zijn ontslag heeft gevraagd of zoo
aanstonds zou vragen, heeft den minister
president trouwens, gelijk bekend, onmid
dellijk den kop doen indrukken met be
hulp van een desbetreffende mededeeling
over de beide radio-zenders.
On® dunkt, hier is geen plaats voor twij
fel meer: Het Kabinet acht het oogenblik
aangebroken, om, waar het meent, dat voor
doorvoering van zijn bezuinigingsprogram
met deze Kamer niet meer te werken valt,
tot ontbinding der Kamer over te gaan.
Natuurlijk zal men moeten afwachten of
de Koningin, indien haar een advies van
dezen aard door de regeering zou worden
gegeven, daarop zou ingaan.
Inmiddels zou het ministerie-Ruys de
teugels van het bewind moeten blijven voe
ren, daarbij de volle verantwoordelijkheid
dragend voor de behartiging van de groote
landsbelangen, die than® op het spel staan.
Wij merken nog op, dat een eventueele
ontbinding gelijk b.v. in 1917 geschied
is zóó kan plaats vinden, dat do oude
Kamer tot op het oogenblik van het op
treden der nieuwe Kamer in stand blijft.
Met een beetje goeden wil, aldus het
„Hbld.", kunnen de verkiezingen binnen
anderhalve maand plaats vinden en is net
bijeenkomen der nieuwe Kamer binnen
twee maanden mogelijk. Alleen zou voor
dit laatste dan noodig zijn, dat men dezen
keer eens wat minder op zijn elf en dertigst
te werk gaat bij het formeeren van een
kabinet. In het huidige tijdsgewricht mag
zoo iets werkelijk wel van de partijen en
personen die zich bewust zijn van de ver
antwoordelijkheid gevergd worden.
Ten slotte wijzen wij er op, dat in het
geval dat de Kroon ontbinding onge-
wenscht mocht achten, het toch ook niet
zoo moeilijk moet zijn om een weg te vin
den, waardoor deze regeering, tot de ko
mende periodieke verkiezingen met deze
Kamer blijft samenwerken.
DE VERKLARING VAN MINISTER
DONNER.
In verband met het voorgevallene in de
Tweede-Kamervergadering van gisteren
laten wij hier den woordelijken tekst vol
gen van de verklaring, door Minister Don
ner afgeled:
„Niet te verwachten is, dat het kabinet
in het gebrek aan medewerking, dat zich
in de terzijdestelling van dit voorstel al
dan niet bij wege van motie zal betoo-
nen, zal kunnen berusten".
GEEN OPENBARE VERGADERING
DER TWEEDE KAMER.
De voorzitter van de Tweede Kamer
heeft gisteren van den Minister van Bin-
nenlandsche Zaken, voorzitter van den
Raad van Ministers, het verzoek ontvangen,
om, in verband met het beraad van het Ka
binet naar aanleiding van de aanneming
in de vergadering van gisteren van een mo
tie tot schorsing van de beraadslaging over
de wetsontwerpen tot bezuiniging door ge
wijzigde indeeling van de rechtsgebieden
en opheffing van een aantal rechtbanken
en kantongerechten, de verdere behandeling
van aangelegenheden bij welke de aanwe
zigheid van een of meer leden van het Ka
binet gevorderd wordt, voorloopig te schor
sen.
Tengevolge van dit verzoek gaat de
openbare vergadering van heden niet door
en zal tot nader bericht geen openbare
vergadering worden uitgeschreven.
DE KONINGIN KEERT TERUG.
H. M. de Koningin die, zooals men weet
in Zwitserland vertoeft, is gisternamiddag
telegrafisch op de hoogte gebracht, van
hetgeen er in de Tweede Kamer voorgeval
len is.
Naar wij vernemen heeft H. M. in ver
band met 'de politieke situatie, haar ver
blijf in Lenzerheide beëindigd. H. M. is op
de terugreis en wordt heden in den Haag
verwacht.
DE MlNid'iER VAN J USTi ri F.
MR. DONNER.
Toen wij vanmorgen in de stad een ex
tra-editie verspreidden met het belangrijke
nieuws van „De Zeven Provinciën" en de
Regeeringscrisis bleek de belangstelling
enorm 1
DE RIJKSLANDBCND EISCHT
STOPZETTING BOTERINVOER
BERLIJN, 9 Februari. (V. D.). Do
Rijkslandbouw heeft den Rijkskanselier
en den Rijksminister voor Voedingswezen
het volgende telegram gezonden:
Boterprijs vandaag opnieuw met vijf
mark gedaald. Verdere prijsdaling steeds
te vreezen. Direct ingrijpen Rijksregeering
dringend vereischt. Huidige noodtoestand
reohtvaardigt directe volkomen sluiting
der grenzij tegen boter-„overstrooming" en
andere scherpe maatregelen ter zuivering
de markt.
ZES DOODEN BIJ HOTELBRAND
IN NEBRASKA.
OMAHA, 10 Febr. (V.D.) In het groo
te Milliard Hotel te Omaha in den staat
Nebraska heeft een brand gewoed, die
groote schade heeft aangericht en door
zijn snelle iut-breiding een aantal men-
schen heeft ingesloten, die niet tijdig
wisten te ontsnappen. Zes personen
vonden den dood in de vlammen. De
aangerichte schade wordt geschat op
i 200.000 dollar.
SOMMATIE DOOR MIDDEL VAN EEN BOM WAS NOODIG
OM HEN TE DWINGEN.
DE ONTPLOFFING VAN DE BOM HEEFT 18 DOODEN
EN 9 ZWAAR-GEWONDEN VEROORZAAKT.
In den afgeloopen nacht werd bij de
Marinestaf op het Departement van
Defensie de volgende officieele mede
deeling ontvangen:
Heden (Vrijdag) 9 uur (Ned. Indi
sche tijd) werd de Zeven Provinciën"
gesommeerd voor Straat Soenda tot on
middellijke en onvoorwaardelijke over
gave door een groep vliegbooten. Hier
op werd door de „Zeven Provinciën"
verwezen naar de bekende proclamatie,
waaraan werd toegevoegd, dat niet ge
hinderd moest worden. Een watervlieg
tuig wierp daarop een bom van 50 K.G.
op de „Zeven Provinciën". Lichte brand
ontstond. Aan boord werden witte
vlaggen geheschen. De „Zeven Provin
ciën" gaf zich over.
Aanvakelijk werd bericht, dat de
bom 12 leden van de bemanning gedood
had en 25 gewond.
De berichten over de overgave van
de „Zeven Provinciën" waren heden
ochtend reeds vroeg in den Haag be
kend. In Marinekringen was men alge
meen blij, dat de scanning van de laat
ste dagen geweken was. Hoewel betreurd
wordt dat de overgave niet geheel en
al zonder geweld had plaats gevonden,
stemt het toch tot voldoening, dat na
een lichte bom de bemanning reeds tot
bezinning was gekomen. Men vestigt
er nog eens onze aandacht op, dat een
bom van 50 K.G. behoort tot het licht
ste geweld, dat aangewend kan worden
De Europeesche minderen blijken
eveneens te hebben deelgenomen aan
de muiterij. De ontvangen telegram
men toonen aan. dat aan boord van de
„Zeven Provinciën" waren: 16 officie
ren, 9 Europeesche onder-officieren, 3
inlandsche onder-officieren, 44 Euro
peesche korooraals en minderen en 184
inlandsche korooraals en minderen.
Bovendien wordt vernomen, dat bij de
„Zeven Provinciën" het plan bestond,
om, wanneer voedseltekort zou ont
staan, koopvaardijschepen te berooven.
HET AANTAL DOODEN
BEDRAAGT 18
Blijkens een nader bij het departe
ment van Defensie ontvangen bericht
bedraagt het aantal dooden 18, waar
van 15 Inlanders en 3 Europeanen. De
namen der Europeesche schepelingen
zijn De Bakker, De Bree en Kroeskop.
Volgens de voorloopige berichten be
vindt zich onder de licht gewonden de
luitenant ter zee 3e klasse baron de
Vos van Steen wijk.
NA MEERDERE SOMMATIE'S
Van welingelichte zijde vernemen
wij nog het volgende: Toen aan de eer
ste sommatie om zich over te geven
(ten teeken waarvan een witte doek op
de voorplecht zou worden geworpen)
niet werd voldaan, is ten tweede maal
gesommeerd. Ook toen wilde men zich
nog niet onvoorwaardelijk overgeven.
Er is toen een eerste bom geworpen
vóór het schip. Nog werd aan de som
matie geen gevolg gegeven. Toen eerst
is een bom op het schip geworpen, met
het hierboven vermelde gevolg. Daarop
is de witte vlag geheschen ten teeken
van overgave.
DRIE DOODEN ZIJN ONHERKEN
BAAR.
NEGEN ZWAAR GEWONDEN
In aansluiting op de vorige berichten
meldt Aneta nog nader dat tengevolge
van de bom-aanval op de „Zeven Pro
vinciën" drie Europeanen, twaalf in
landers en drie onherkenbare schepe
lingen zijn gedood. Voorts is een Euro
peesche schepeling zwaar gewond en
zijn 6 Inlandsche schepelingen en 2
onherkenbaar zwaar gewond. Vier In
landsche schepelingen zijn licht ge
wond. De luitenant ter zee de Vos van
Steenwijk, die zich aan boord van het
muitende schip bevond, heeft slechts
een lichte verwonding opgeloopen.
GROOT LUCHTESKADER
VERLAAT BANDOENG
MET ONBEKENDE BESTEMMING
Aneta seint uit BANDOENG:
Hedenmorgen is een groot luchtes
kader van de luchtvaartafd. van het
leger in Nederlandsch-Indië, bestaande
uit 14 verkenners en jagers met een
transporttoestel naar onbekende be
stemming uit Bandoeng vertrokken.
DE CONCENTRATIE VAN STRIJD
KRACHTEN.
Omtrent de concentratie van strijdkrach
ten in de Straat Soenda. werd nog 't vol
gende gemold:
Het Java-eskader is gisternacht voor
Tandjong-Priok aangekomen en buiten-
Dit nummer bestaat uit VIER
bladen.
Drie Nederlandsohe schepelingen van
de „Java" werden onder militaire bewa
king aan wal gezet.
Men meent in hen de eigenlijke opruiers
in handen te hebben tot het verzet, dat
verleden week in Soerabaja tot uiting is
gekomen.
Gistermorgen is het eskader doorge
stoomd. Twee onderzeeërs waren gister
nacht reeds uit Tandjong Priok vertrok
ken nadat de officieren, op wie gewacht
werd, uit Soerabaja waren overgekomen
cn zich hadden ingescheept.
Een tweede groep van drie vliegtuigen
vertrok gisteren uit Priok.
Alle schepen gingen naar de straat Soen
da, waarheen eveneens het gouvernements
vaartuig „Zuiderkruis" vertrok.
Voorzorgsmaatregelen bij het eskader.
Naar Aneta van officieele zijde ver
neemt, zijn, alhoewel daartoe geen rechtr
streeksche aanleiding of aanwijzingen wa
ren, en uitsluitend als voorzorgsmaatre
gel bij het vertrek uit Soerabaja maatre
gelen getroffen om de Inlandsche beman
ning van de torpedobootjagers „Piet Hein"
en „Evertsen" en een gedeelte van deze
bemanning van Hr. Ms. „Java" hoofdzake
lijk te vervangen door Europeanen. Bij
aankomst van het eskader te Tandjong-
Priok werden gevankelijk één Europeesche
kwartiermeester en twee schepelingen uit
het eskader afgevoerd, zulks als resultaat
van een telegram van de commissie van
onderzoek inzake de gebeurtelijkheden bij
de marine te Soerabaja.
ACHTERGEBLEVEN EUROPEESCHE
BEMANNING WEIGERT PATROUILLE-
DIENST.
Men meldt onB uit Medan, dat de Atjeh-
correspondent van de Deli-Courant aan zijn
blad seint, dat de zeelieden en stokers
aan Hr. Ms- „De Zeven Provinciën", die
aan land zijn achtergebleven, order gekre
gen hebben van den militairen comman
dant, kolonel Behrends, om patrouille
diensten te verrichten, zulks in samenwer
king met de marechaussees. De patrouilles
worden uitgevoerd in de richting van Tja-
lang en Tang Geumpang.
Hierbij wordt gemeld, dat de Inheem-
schen aan dit bevel hebben gehoorzaamd,
doch dat alle Europeesche manschappen
geweigerd hebben aan dit bevel te vol
doen. Zij werden daarop allen gearres
teerd.
WAARSCHUWENDE OFFICIER IN
HOSPITAAL OPGENOMEN.
De wachtdoende officier, die toen do
muiterij aan boord van de „Zeven Provin
ciën" uitbrak over boord sprong, en den
commandant, die zich aan wal bevond,
waarschuwde, is thans als gevolg van een
zenuwinstorting in het Irospitaal opgeno
men.
VOORNAAMSTE NIEUWS.
BUITENLAND.
Japan antwoordt den Volkenbond met
de inzetting van een offensief in de Chinee-
sche provincie Jehol. (2e blad).
Roosevelts standpunt inzake de oorlogs
schulden vastgelegd in vier punten. (2«
blad).
BINNENLAND.
De muiterij aan boord van „de Zeven
Provinciën" geëindigd. Nadat een bom op
het schip was geworpen, waardoor 18 doo
den, 9 zwaargewonden en verscheidene
lichtgewonden vielen, gaven de muiters
zich over. Het is gebleken, dat de
Europeesche minderen zich hebben aange
sloten bij de Inlanders.
Regeeringscrisis in verband met de aan
neming door de Tweede Kamer van een
motie tot schorsing van hot debat over het
wetsontwerp betreffende nieuwe indeeling
van rechtbanken en kantongerechten. (lste
blad).
Het lid van Ged. Staten van Zuid-Hol
land, de heer Borghols, heeft zijn ontslag
genomen, (lste blad).
In Duitschland wordt stopzetting van
boterinvoer geëischt (1ste blad).
De doodslag op agent Baas te 's-Graven-
hage. (Rechtzaken, 3de blad).
Vergunning vereischt voor den verkoop
van consumpticmelk. (late blad).
Te Luik is een werkplaats van valsche
Hollandsche rijwielplaatjes ontdekt. (Gom.
Ber. 3de blad).
Smokkelaar uit Duitsche gevangenis ont
vlucht (Gem. Ber. 3de blad).
Twee smokkelauto's aangehouden. Twee
smokkelaars gearresteerd. (Gem. Ber. 3de
blad).
Stakingsrelletjes te Almelo. (Gom. Ber.
3de blad).
Twee arbeiderswoningen te Veldhoven
afgebrand. (Laatste Ber. 1ste blad).
SPORT EN WEDSTRIJDEN.
Pijnenburg—Rausch winnen den Zes-
daagsche te Frankfort (3de blad).
LEIDEN
De heropening van het Geologisch-MIne-
ralogisch Museum. (4de blad))
GEEN DEMONSTRATIES VAN
AANHANKELIJKHEID NOODIG.
Het „Soer Hbld." citeert onder het
hoofd „Le reveil du lion", (Het ontwaken
van den Leeuw) de woorden van den mi
nister van defensie in de Tweede Kamer.
Het blad meent, dat het hierdoor thans
uitgesloten is, dat de militaire comman
danten, die krachtig optreden, later daar
voor zullen worden gedesavoueerd.
Hoewel het blad de nanhankolijkheidsde-
monstratie te Batavia toejuicht, meent het
dat navolging van dit voorbeeld elders
achterwege dient te blijven.
„Door vastberaden kalmte en een hoog
hartig schouderophalen zijn orde en rust
beter gediend. Do sterke schreeuwt zijn
kracht niet uit, doch schrijdt rustig voort
temidden der demagogische deining."
Ook de „Indische Courant" meent, dat
verdere demonstraties het doel voorbij
schieten. Velen nemen aan deze demon
straties niet deel, aangezien zij het vanzelf
sprekend achten, dat dc groote massa ach
ter het gezag staat. Bovendien baart de
politieke situatie in Ned.-Indië thans niet
de minste zorg.
FRANSCH VLOOTBEZOEK
UITGESTELD
Het bezoek van het Franschc oorlogs
schip Pribauget, met vico-admiraal Bcrthe-
lot aan boord, aan Tandjong-Priok, is uit
gesteld.
