24ste Jaargang
VRIJDAG 3 FEBRUARI 1933
No. 7423
DAGBLAD VOOR LEIDEN EN OMSTREKEN
Bureaux: PAPENGRACHT 32, LEIDEN
HITLER VERSCHIJNT VOOR DEN
RIJKSRAAD.
3)e £eicbelve Gou/ta/nt
DE ABONNEMENTSPRIJS bedraagt bij vooruitbetaling:
Voor Leiden 19 cent per week f2.50 per kwartaal
Bij onze Agenten 20 cent per week f2.60 per kwartaal
Franco per post f 2.95 per kwartaal
Het Geïllustreerd Zondagsblad is voor de Abonnés ver
krijgbaar tegen betaling van 50 eer per kwartaal, bij
vooruitbetaling. Afzonderlijke nummers 5 cent, met
Geillustreerd Zondagsblad 9 cent.
TEL. INT. ADMINISTRATIE 935, REDACTIE 15 II
GIRONUMMER 103003, POSTBUS No. 11
DE ADVERTENTIEPRIJS BEDRAAGT:
Gewone Advertentiën 30 cent per regel
Voor ingezonden Mededeelmgen wordt
het dubbele van het tarief berekend.
TELEFOONTJES, van ten hoogste 30 woorden, waarin be
trekkingen worden aangeboden of gevraagd, huur en
verhuur, koop en verkoop f 0.50.
Hij krijgt de vermaning zich aan de Grondwet te houden.
GEEN COMMUNISTEN MEER IN DEN RIJKSDAG?
EERSTE CONTACT
HITLER—RIJKSRAAD.
In de plenaire zitting van den Rijksraad
heeft de nieuwe rijkskanselier Hitier zich
gisternamiddag aan de vertegenwoordigers
der landen voorgesteld. De belangstelling
van het publiek en de pers voor deze zit
ting was zeldzaam groot. Rijkskanselier
Hitier verscheen in gezelschap van den
rijksminister voor Binnenlandsche Zaken,
dr. Flick, en begroette eerst de afzonder
lijke gevolmachtigden van den Rijksraad
met een handdruk.
De rijkskanselier nam op den voorzitters
zetel plaats en hield een rede, waarin ftij
den Rijksraad namens de Rijksregeering
begroette. „Wij hebben de regeering op
ons genomen", aldus Hitier, „in den wellicht
moeilijksten tijd der Duitsche geschiedenis.
Er is zeer veel geloof noodig om in zulk
een tijd niet te wanhopen, maar integen
deel de toekomst met vertrouwen en hoop
tegemoet te zien. Hierbij ^worden wij ge
leid door drie redenen: Ten eerste vertrou
wen wij op de kracht en de vlijt van het
Duitsche volk, in de tweede plaats op de
capaciteiten en de genialiteit van dit volk
en ten derde zien wij, ondanks alle crises
en catastrofen, onveranderd voor ons de
Duitsche aarde, den Duitschen bodem. En
wanneer het vroegeren generaties mogelijk
is geweest, uit deze drie bronnen ten slotte
het groote rijk te vormen, dat wij eens ge
kend hebben, dan moet het dat is de
overtuiging der nieuwe regeering ook
ons mogelijk zijn, uit dezelfde wortels weer
hetzelfde te vormen".
„Wij willen niet in de fout vervallen",
vervolgde Hitier, „alles te reglementee
ren en centraliseeren, wat men maar regle
menteeren en centraliseeren kan, maar wij
willen steeds voor oogen houden, dat eens
gezind dat gedaan moet worden, wat; on-
oorwaardelijk noodig is. Wij zouden hier
bij gaarne op de hulp der landen rekenen;
wij willen niet alleen ideëel, maar ook
daadwerkelijk gesteund worden om de his
torische bouwsteenen van het Duitsche rijk
intact te houden. Hoe meer het rijk en de
landen samenwerken, des te eerder zal ons
dit gelukken. Ik zelf kom uit het Zuiden,
behoor als staatsburger tot een Noord-
Duitschen staat, maar voel me Duitscher
en leef in de Duitsche geschiedenis. Ik wil
de groote en historische daden en presta
ties van deze geschiedenis niet negeeren,
maar integendeel ^alles eerbiedigen, wat
vroegere geslachten ook in de geschiedkun
dige vorming van onzen staat volbracht
hebben, in de hoop, dat latere geslachten
des te meer zullen respecteeren, wat wij
zelf denken te doen".
Pruisen herinnert aan de grondwet.
Namens den Rijksraad antwoordde de
vertegenwoordiger der Pruisische staats-
regeering, Ministerialdirektor dr. Bracht,
den rijkskanselier. Hij zei o.a.: De zaal,
waarin wij ons bevinden, is de zaal van
den ouden Duitschen bondsraad. Steeds
nog, zooals ten tijde van Bismarck, zitten
de landen op dezelfde plaats in den Rijks
raad.
Wij verzoeken u, aldus wendde dr. Bracht
zich tot den rijkskanselier, u bewust te zijn
van de hooge waarde ran den Rijksraad en
van dit instituut zoo gebruik te maken, als
die den Rijksraad volgens de grondwet en
zijn taak past. Het werk van den Rijksraad
is echter bemoeilijkt, doordat als gevolg
van de maatregelen, welke het rijk ten aan
zien van Pruisen heeft genomen, ook de
verhouding tusschen he rijk en de overige
Duitsche landen is aangetast. De Rijksraad
koestert den wensoh, dat deze abnormale
situatie zoo spoedig mogelijk wordt opge
helderd.
Ten slotte wees dr. Brecht erop, dat
Hitier op grond van den door hem af ge
legden eed de taak op zich heeft geno
men, zijn krachten te gebruiken voor het
welzijn van het geheele volk, dat hij zich
voorts verplicht heeft de grondwet en de
wetten van het riik te eerbiedigen, de eruit
voortspruitende plichten naar beste weten
t® vervullen en de bestuurszaken op onpar
tijdige en tegenover ieder rechtvaardige
wijze te behartigen. Bij de vervulling van
deze zware taak zou de geheele Rijksraad
voor den rijkskanselier een krachtigen
steun zijn.
Nadat dr. Bracht zijn rede had beëindigd,
maakte Hitier een lichte buiging. Daarop
gaf hij den Pruisischen vertegenwoordiger
een hand, waarna hij de zaal verliet.
ZULLEN DE COMMUNISTEN
BELEMMERD WORDEN IN HUN
VERKIEZINGSACTIE?
Naar aanleiding van de jongste maatre
gelen tegen de communisten, de huiszoekin
gen en de verboden om te demonstreeren
en te betoogen, acht men het te Berlijn niet
onmogelijk, dat de regeering aanstuurt op
een onderdrukking van de communistische
vërkiezing&actie, ten einde het aantal com
munistische afgevaardigden in den Rijksdag
tot een zoo klein mogelijk getal te redu-
ceeren.
Op een vraag, of men de communisten
vrij zal laten kiezen, werd geantwoord, dat
de regeering loyaal zal handelen, maar dat
zich gebeurtenissen kunnen voordoen, die
haar zouden dwingen, bijzondere maatrege
len te nemen. Indien geen communistische
afgevaardigden in den Rijksdag zitting zou
den hebben, zou het voor de nationale
groepen aanzienlijk gemakkelijker zijn, de
meerderheid te verwerven.
Waarschijnlijk zal het Hitler-leger bij de
verkiezingen een groote rol spelen. Het
neemt thians reeds een half-officieele po
sitie in. Te Homberg aan den Beneden-
Rijn werd bij een gevecht tusschen politie
beambten en nationaal-socialistische storm
troepen een wachtmeester der politie ge
dood. Hoewel de eerste berichten zeggen,
dat de Hitlerianen de schuld voor het in
cident dragen en in geen geval het onder
zoek naar het gebeurde reeds kon plaats
hebben, werden op grond van een verorde
ning, door Göring als Pruisisch commissa
ris uitgevaardigd, alle politiebeambten, die
op de nationaal-socialisten hadden gescho
ten, in hun functie geschorst. Deze maatre
gel zal ten gevolge hebben, dat de politie
volkomen machteloos komt te staan tegen
over de Hitleriaansche stormtroepen. An-
derijds is het geenszins buitengesloten, dat
volgens Italiaansche methode de stormtroe
pen verkiezingsvergaderingen van andere
partijen onmogelijk maken
Naar aanleiding van haar 25-jarig be
staan heeft de aeroclub van Duitschland
gisteren een feestavond georganiseerd,
waar de rijksminister en rijkscommissaris
voor luchtvaart Göring een redevoering
hield, welke veel heeft van een program.
Het nieuwe kabinet aldus Göring, heeft
in zijn eerste zitting met algemeene stem
men en ondubbelzinnig den wil tot uiting
gebracht, de Duitsche luchtvaart het uit
gebreide financieele kader te geven, dat
haar belang voor de veiligheid des volks
toekomt. Het is zaak, in het binnenland
het bestaande uit te breiden, de verscheur
de krachten des volks in de luchtvaart tot
gemeenschappelijken arbeid weer saam te
brengen en, tegenover het buitenland de
boeien los te maken, die de Duitsche lucht
vaart nog belemmeren.
De voornaamste taak van de nieuwe re
geering is, in herinnering aan de talrijke
doode kameraden, ook in het vliegwezen
een Duitschland van eer, waardigheid en
vrijheid te scheppen, gelijk het eens ge
weest is.
„Ik wensch, aldus Göring, dat de vrede
gedijen moge, doch moet constateeren, dat
de andere volkeren dategene, wat zij van
Duitschland geëisoht hebben, tot dusverre
niet gelijk zij beloofd hebben zelf hebben
uitgevoerd. Geëisoht moet worden, dat de
andere mogendheden ontwapenen. Het gaat
echter niet om de kwestie her- of ontwa
pening, maar het gaat om de veiligheid
van het Duitsche volk, die boven alles moet
staan. Wij kunnen, zoolang de rechtsgelijk
heid in de lucht niet bereikt is onmogelijk
de waardevolle technische uitvindingen ter
beschikking stellen aan de geheele wereld.
Eerst wanneer de andere landen, zoo
als Italië dit gedaan heeft, den eisch tot
rechtsgelijkheid hebben erkend, kunnen
wij voor hen onze fabrieken en laboratoria
open stellen".
DE ONDERHANDELINGEN MET HET
CENTRUM.
HITLER'S CORRESPONDENTIE MET
MGR. KAAS.
Wat de mislukte onderhandelingen tus
schen de nationaal-socialisten en het Cen
trum betreft, is heden de briefwisseling
gepubliceerd, welke ter zake tusschen Hit-
Ier en den leider der Centrum-partij, mgr.
Kaas, is gevoerd. In antwoord op de vra
genlijst, welke op 31 Januari in aanslui
ting aan het onderhoud van denzelfden dag
door den Centrum-leider aan Hitier werd
toegezonden, deelde laatstgenoemde per
schrijven van 1 Februari aan mgr. Kaas
o.m. het volgende mee:
„Het doel van ons onderhoud was na te
gaan, of en zoo ja, op welke voorwaarden
het Centrum bereid zou zijn aan de nieuwe
regeering der nationale concentratie toe te
staan, om gedurende een periode van een
jaar te werken, zonder bij haar arbeid
door parlementaire wisselvalligheden te
worden belemmerd. Uit het verloop van
dit onderhoud heb ik m. i. terecht de con
clusie getrokken, dat het Centrum in de
huidige samenstelling van het kabinet
geen voldoende basis aanwezig acht, óm
zelf tot deze regeering toe te treden, doch
dat het onder alle omstandigheden bereid
zou worden gevonden, te overwegen of
het de regeering zou telereeren. Om die
redenen verzocht ik u na te gaan, of uw par
tij wellicht principieel bereid zou zijn, de
nieuwe regeering, bijv. door verdaging voor
den duur van een jaar, in staat te stellen
haar taak te volvoeren.
Een uitvoerige beantwoording der door
u gestelde vragen zou slechts dan zin heb
ben, wanneer de bedoelde principieele
kwestie tevoren ware opgehelderd. Daar
zulk een opheldering echter achterwege is
gebleven, concludeer ik, dat de bedoelde
toezegging van den kant van het Centrum
niet kan worden verwacht. Hierdoor wordt
een bespreking der door u opgesomde pun
ten overbodig, daar zij tot onvruchtbaar
heid zou zijn gedoemd en noodeloos ver
bittering zou scheppen. Want ik geef mij
nog altijd over aan de hoop, dat wellioht
in een niet te ver verwijderde toekomst
een verbreeding van ons front tot stand
gebracht zal kunnen worden. Aangezien ik
dus de vorenvermelde toezegging niet van
u heb verkregen, zie ik mij genoodzaakt,
den rijkspresident te verzoeken, een laat
ste beroep op 't Duitsche volk te doen".
ANTWOORD VAN DEN CENTRUM-
LEIDER.
In antwoord op dit schrijven van den
rijkskanselier wees mgr. Kaas er in een
schrijven op, dat zoowel het Centrum als
do Beiersche volkspartij welbewust buiten
de beraadslagingen over de vorming van
het nieuwe rijkskabinet zijn gehouden,
zoodat het Centrum ook geen kennis kon
dragen van de voorwaarden, op grond waar
van de huidige regeering haar taak
wenscht te verrichten^ Wanneer zoo
gaat dit schrijven voort uw antwoord
ook maar in hoofd trekken in overeen
stemming ware geweest met de eischen. die
ons geweten ons zegt te moeten stellen als
waarborg tegen experimenten, welke in-
druisc-hen tegen de grondwet, aan de volks
huishouding schade berokkenen, reaction-
nair zijn ten aanzien der sociale wetgeving
en het Duitsche betaalmiddel in gevaar
brengen, dan zou het Centrum in over
eenstemming met haar politieke principes
op onbaatzuchtige wijze bereid zijn ge
vonden, de regeering haar arbeid te ver
gemakkelijken. Het was haar bekend, dat
ook de Beiersche volkspartij deze gedrags
lijn zou volgen. Het is dan ook in hooge
mate betreurenswaardig, dat de aan den
gang zijnde onderhandelingen werden afge
broken, dat men na lange weken van tijd
verspilling geen voldoende geduld aan den
dag heeft gelegd, om nog één- of twee
maal vier en twintig uur te wachten bin
nen yelken termijn een opheldering der
door ons gestelde vragen absoluut moge
lijk ware geweest. De verantwoordelijkheid
hiervoor berust bij anderen, niet bij ons.
NIEUWE SCHIETPARTIJEN.
Twee dooden, talrijke gewonden.
Te Bretten bij Karlsruhe is het tijdens
een door communisten georgainseerden op
tocht tot een schietpartij met nationaal-
socialisten gekomen, waarbij verscheiden
personen werden gewond en één gedood.
Te Sinzheim, eveneens in Baden, vond
een fakkeloptocht van Hitlerianen plaats.
Daarbij ontstond tusschen leden der storm
troepen en een geneesheer uit Steinbach
een dispuut, dat zóó hoog liep, dat de arts
zijn revolver trok en een der nationaal-
socialisten zwaar verwondde.
Te Altona kwam het tot een hevigo
schietpartij tusschen communisten en na
tionaal-socialisten. Daarbij zijn zeven per
sonen gewond en één nationaal-socialist
gedood.
Te KeulenDeutz losten Hitlerianen een
aantal schoten op den nachtwaker van het
Ernst-BebeWiuis, waarin de „Rheinische
Zeitung" is gevestigd. Do schoten troffen
echter geen doel. Eenige nationaal-socia
listen zijn gearresteerd.
Wat de bloedige relletjes te Koningsber
gen betreft is gebleken, dat drie Hitleria^
TWEEDE KAMER
Wijziging in de Kieswet
Wijziging van het rechtsgebied.
Allereerst kwam aan de orde de stem
ming over de amendementen op het ont
werp tot wijziging van het kiesrecht.
Met 46 tegen 40 stemmen werd het amen
dement-van den Bergh aangenomen. Dit
amendement op artikel III van het ont
werp strekte tot volledige .invoering van
het stelsel der hoogste gemiddelden voor
iedere lijst. Hierdoor vervielen de amen
dementen der hoeren Snoeck Henkemans,
Oud en Eerdmans, cn eveneens dat van
den heer van den Bergh op artikel V van
het wetsontwerp. Daarna werd het wets
ontwerp zelf met 46 tegen 41 stemmen
aangenomen, met de Katholieken en So
ciaal-democraten vóór,, en de kleine par
tijen tegen. Al moge het schijnen, dat hier
het belang der groote partijen voor hen
de doorslag heeft gegeven, bij de Katho
lieken was dit zeker niet zoo. Indien dit
wel zoo ware geweest, zouden zij tegen heb
ben moeten stemmen daar door 't amende
ment-van den Bergh ook de partijen die
den kiesdeeler niet halen nog een zetel
kunnen veroveren.
Het wetsontwerp tot nieuwe vaststelling
van het rechtsgebied en de zetels der
rechtbanken en kantongerechten, behoo-
rende tot de gerechtshoven te 's-Hertogen-
bosch, Arnhem, 's-Gravenhage, Amsterdam
en Leeuwarden, dat nu aan de orde kwam,
heeft, zooals men weet, in den lande een
niet geringe beroering gewekt. Een vloed
van adresen heeft de Kamer bereikt. Het
was dan ook te verklaren dat het eenigs-
zins onrustig werd in de Kamer toen het
aan de orde kwam.
De bezwaren komen over het algemeen
hierop neer, dat men vreest voor een slech
tere rechtsbedeeling wegens verminderd
contact tusschen rechter en beklaagde,
ontluistering van het platteland door het
verdwijnen der kantongerechten en intel-
lectueele en culturecle benadeeling van ge
westelijke cultuurcentra. Men trekt wegens
uitbreiding van gebouwen en hoogere ge-
tuigenkosten in twijfel of er inderdaad wel
bezuiniging zal zijn. Ten slotte wordt het
nut van concentratie betwist en ziet men
andere oplossingen die nuttiger en doelma
tiger zijn.
Deze bezwaren werden ten berde ge
bracht door mevr. BakkerNort (V.
D.) en den heer Boon (A.-R.). Daar men
wist, dat de partijen waartoe d,eze sprekers
behooren tegen het wetsvoorstel waren
wekte hun tegenstand geen verwondering.
Anders was dit toen. de heer Dambrink
(A.-R.) zich een overtuigd tegenstander van
het ontwerp toonde. Al was hij van mee
ning dat men de regeering zooveel moge
lijk in haar bezuinigingsmaatregelen moest
steunen, had hij toch tegen dit voorstel te
veel bezwaren om dit nu to doen. Hij be
pleitte een verhooging der griffiersrechten,
hetgeen volgens spr. wel een paar ton zou
opbrengen. Tegenstanders waren verder
de heeren F 1 o r i s Vos (Wild) en V a n
Voorst tot Vo o r s t (R.-K.), welke
laatste benadeeling van het platteland be
speurde, dus tegen was. De heer Van
W ijnbergen (R.-K.) was bezweken voor
het bezuinigingsmotiefanders ware hij
ook tegen het voorstel geweest. De heer
v. Rappard (V. B.) toondo zich even
eens een tegenstander. Hij gaf een aantal
bezuinigingsmaatregelen aan, die volgens
hem minder de cultureele belangen zouden
treffen. Wij noemen onder meer: vermin
dering van het aantal politicbootcn der ri-
nen, een commissaris van politic en vier
brigadiers van politie werden gewond. De
communistische „Echo des Ostens" is voor
den duur van veertien dagen verboden.
Ook te Erfurt zijn bij diverse organisa
ties der communistische partij huiszoekin
gen verricht, waarbij een groote hoeveel
heid hoogverraderlijk materiaal in, beslag
wérd genomen, o.a. documenten waarin
tot een massastaking wordt opgeroepen.
Daarentegen hebben de te Maagdenburg
verrichte uhiszoekingen geen bezwarend
materiaal aan het licht gebracht. Ook te
Hallc, waar eveneens talrijke huiszoekin
gen werden verricht, heeft men niets bij
zonders ontdekt.
In Mecklenburg-Schwerin heeft de re
geering den politie-autoriteiten instructie
gegeven, alle door de communistische par
tij beoogde meetings in de open licht en
optochten te verbieden.
Te Berlijn heeft de socialistische partij
thans tegen Dinsdag 7 dezer opnieuw een
meeting in den Lustgarten bijeengeroepen,
in plaats van de verboden bijeenkomst op
Zondag.
Dit nummer bestaat uit VIER
bladen.
VOORNAAMSTE NIEUWS.
BUITENLAND.
Gisteren is Hitier voor den Rijksdag ver
schenen. De correspondentie tusschen Hit-
Ier en mgr. Kaas gepubliceerd. (Ie pagina).
Te Genève zijn de besprekingen begon
nen over het Fransche Ontwapeningsplan.
(2e blad).
Roosevelts vermoedelijk plan inzake de
oplossing der schuldenkwestie. (2e blad).
BINNENLAND.
Te Amsterdam heeft gisteravond een
zware fabrieksbrand gewoed in een erts
malerij. (Gem. Ber. 3de blad).
Hotel te Eist afgebrand. (Laatste Bcr.).
Twee dooden bij een gasverstikking te
Amsterdam. (Gem. Ber. 3do blad).
Auto in het Noord-Hollandsch Kanaal en
te Nieuwerkerk ad. IJssel te water gere
den. Twee personen verdronken. (Gcm.
Ber. 3de blad).
Bestrijding van het brandgevaar op sche
pen. (Gem. Bcr. 3de blad).
SPORT EN WEDSTRIJDEN.
Nederland heeft voor het tournooi om
den Daviscup tegen Polen geloot. (3do
blad).
De biljartwedstrijden om het kampioen
schap van Nederland begonnen. (3de blad)..
vierpolitie, besparing op do diensten der
Rijksveldwacht. Volgens zijn meening vor
men de locale belangen het algemeen be
lang. Dat hij dit algemeen belang tot uit
gangspunt van zijn betoog heeft genomen
zouden wij niet graag ontkennen, maar dat
het feit, dat dit. ontwerp zoo diep in zijn
positie als president dor Tielschc recht
bank ingrijpt geen invloed op zijn houding
gehad heeft, evenmin.
M e j. K a t z (C. II.) ziet in het ontwerp
een vermindering van de kwaliteit der
rechtsbedeeling. Ten kosten hiervan wil zij
niet bezuinigen cn evenmin deelt zij 's mi
nisters voorliefde voor concentratie. Dc
heer Pccreboom ziet ook veel bezwa
ren. Hij ziet in dc opheffing van somiuigo
rechtbanken een achteruitzetting van zijn
geloofsgenooten, maar wil alvorens zijn
vonnis over het ontwerp te vellen nog den
minister hooren. Een overtuigd voorstan
der is dc heer Goscling (R.-K.). Niet
alleen als bezuinigingsmaatregel zal 't ont
werp zijn vruchten afwerpen doch ook op
zichzelf is het een verbetering, althans
een middel tot verbetering der rechtspraak
Door de centralisatie zal het vclo werk
der rechtbanken gemakkelijker worden
Het mooie in het ontwerp is volgens spr.,
dat het: voor nu een bezuiging, voor later
een verbetering is.
Dc heer Smcenk acht vele, ja bijna
alle bezwaren en critiek overdreven. Ilij
kan zich moeilijk indenken dat de uitvoe
ring van het wetsontwerp een hccle volks-
vorschuiving van het platteland naar de
groote stad ten gevolge zal hebben. Eerder
plausibel leek hem de opvatting dat menig
plattelander er zijn volle instemming in
zal betuigen dat dc reis naar het getuigen-
bankje wat langer is geworden zoolang
het vergoed wordt. De ^linister van Jus
titie vond dat de tijd te ver gevorderd
was om nog een uitvoerige renliek op dit
alles te geven, en vroeg dit de volgende
vergadering te mogen doen. Hierin stemde
de voorzitter volgaarne toe.