24ste Jaargang
WOENSDAG I FEBRUARI 1933
No. 7421
DAGBLAD VOOR LEIDEN EN OMSTREKEN
Bureaux: PAPENGRACHT 32, LEIDEN
WAT WIL DE REGEERING-HITLER?
3)e EaidbGhz&ou/cc
DE ABONNEMENTSPRIJS bedraagt bij vooruitbetaling:
Voor Leiden 19 cent per week
Bij onze Agenten 20 cent per week
Franco per post
Het Geïllustreerd Zondagsblan is voor
krijgbaar tegen betaling van 50 eer
vooruitbetaling. Afzonderlijke nummers 5 cent,
Geillustreerd Zondagsblad 9 cent.
f 2.50 per kwartaal
f 2.60 per kwartaal
f 2.95 per kwartaal
Abonné'8 ver
per kwartaal, bij
met
TEL. INT. ADMINISTRATIE 935, REDACTIE 15 II
GIRONUMMER 103003, POSTBUS No. 11
DE ADVERTENTIEPRIJS BEDRAAGT:
Gewone Advertentie n 30 cent per regel
Voor Ingezonden Mededeelingen wordt
het dubbele van het tarief berekend.
TELEFOONTJES, van ten hoogst© 30 woorden, waarin be
trekkingen worden aangeboden of gevraagd, huur en
verhuur, koop en verkoop f 0.50.
V Wat al te eenvoudig!
In een polemiek, die het „Leidscli Ar
beidersblad" met ons voert schrijft het
soc. dèmocr. propagandablad o.m.:
Mogen wij de Leids-che Courant eens
onder haar aandacht brengen de on
derstaande uitlating van haar geloofs
genoot pater Vrijmoed: „Wat katho
lieke politiek van ons vraagt, dat is
met een E.H.B.O.-cr (Eerste Hulp bij
Ongelukken) met een verbandtrommel,
maar dat is een moedigen chirurg, die
het mes diep in de wonden durft zet
ten; dat is den stijlvollen architect, die
heilige huisjes, die vermolmd zijn,
durft afbreken en met krachtige hand
de grondslagen durft leggen van de
christelijke maatschappij der toe
komst'5.
Dat pater Vrijmoed de christelijke
maatschappij der toekomst vereenzel
vigt met de materialistische, hardvoch
tige kapitalistische maatschappij, be
twijfelen wij op goede gronden.
Ook wij betwijfelen dat! Of liever, wij
weten wel heel zeker, dat pater Vrijmoed,
evenmin als welke andere Katholieke eco
noom of socioloog ook, een christelijke
maatschappij zal vereenzelvigen met de hui
dige kapitalistische maatschappij, die
inderdaad materialistisch en hardvochtig
is
Maar wij zijn er óók zeker van, dat
pater Vrijmoed zich niet zal schuldig ma
ken aan de belachelijke onnoozelheidöf
ergerlijke misleiding, welke blijkt uit een
opmerking van 't „Leidsck Arbeidersblad"
ih. hetzeucle artikel:
Waarom laat men in het algemeen
duizenden arbeiders werkloos rondloo-
pen, terwijl ook op ander gebied, n.l.
op dat van de verbetering der ver
keersmiddelen en van de grondaan-
winning en grondverbetering, nog zoo
veel werk is te vinden en het goud,
waarmede 'eze arbeid zou kunnen wor
den bekostigd bij honderden millioenen
ongebruikt ligt in de kelders van de
Nederlandsche Bank?
A 1 s de gevolgen der crisis zoo gemakke
lijk waren op te heffen; als het geld wer
kelijk bij honderden millioenen voor het
grijpen lag.... dan zou-een Regeering, die
dat naliet, met niet genoeg smaad kunnen
worden bejegend!
Helaas is het zoo eenvoudig niet! De
economie of volkshuishoudkunde is wel
wat ingewikkelder
Degene, die bovenstaande oplossing
geeft, is een onkundige of naï veling óf een
LEIDEN.
J. W. P. LICHT, t
Gistermiddag is plotseling ten kantore
van notaris mr. II. M. A. Coebergh overle
den de heer J. W. P. Licht.
De heer Licht," die den ouderdom van
83 jaar bereikte, was een zeer bekende per
soonlijkheid hier ter stede.
In October 1930 vierde hij zijn vijftigjarig
jubileum als afslager op het Venduhuis der
DE HOUDING VAN HET CENTRUM NOG NIET
VASTGESTELD.
Hoe staan de Nazi's tegenover de Katholieken?
WAT DE NAZI'S WILLEN.
„Cultureele vernieuwing".
De rijksminister van Binnenlandsche Za
ken dr. Frick heeft in een onderhoud met
een vertegenwoordiger van de nationaal-
socialistische „Völkische Beobachter" een
uiteenzetting gegeven van de plannen,
welke de nieuwe regeering voor de naaste
toekomst koestert. „De wil van het Duit-
sche volk, zich cultureel te vernieuwen",
aldus dr. Frick, „is de voorwaarde voor
elke nationale vernieuwing in ander op
zicht. Deze vernieuwing zal derhalve het
middelpunt vormen van onze geheele poli
tiek".
In verband met het feit, dat in de afge-
loopen week door eenige communisten pam
fletten zijn verspreid, waarin propaganda
werd gemaakt voor een algemeene staking,
verklaarde de minister: „Wanneer de com
munistische partij niet tot andere gedach
ten komt, zullen wij met zoo krachtig moge
lijke maatregelen tegen een dergelijk alge
meene staking optreden''.
De minister verklaarde ten slotte, dat de
regeering bij den Rijksdag een machti
gingswet zou indienen, in overeenstemming
met de bepalingen van de grondwet. „Wij
hebben deze volmacht noodig', voegde hij
er aan toe, „om het groote werk, dat wij
met inspanning van a-l]e krachten willen
volbrengen; n.l. de cultureele en nationale
vernieuwing van ons volk, te kunnen uit
voeren".
Geen financieele experimenten.
Van de bevoegde zijde wordt nog eens
nadrukkelijk de gisteren voor de buiten-
landsche pers afgelegde verklaring her
haald, dat het kabinet geen experimenten
zal doen op het gebied van de economische
of de valuta-politiek en dat geen enkele mi
nister plannen daartoe heeft.
Deze herhaling houdt verband met het
feit, dat gisteren zekere Duitsche leeniu-
gen onder aanvallen der speculatie hadden
te lijden. Men geeft de verzekering, dat er
geen zakelijke motieven zijn voor derge
lijke beursoperaties en men heeft dan ook
de overtuiging, dat er andere dan zakelijke
motieven voor die operaties bestaan. In elk
geval hebben de bezitters van Duitsche lee
ningen geen aanleiding ongerust te zijn.
In verband hiermede wordt er tevens op
gewezen, dat de kwestie van een wisseling
in de leiding der Rijksbank niet actueel is.
Er gaan n.l. geruchten dat dr. Luther a-is
president van de Rijksbank vervangen zal
worden door dr. Schacht.
De Duitsch-nationalen en de Katholieken.
Het correspondentieblad der Duitsch-
nationale partij publiceert naar aanleiding
van de aanvallen, waaraan de Duitsch-na
tionalen in de pers van het centrum en van
de Beiersche volkspartij bloot staan, een
verklaring, waarin opgemerkt wordt, dat
de veronderstelling, dat de Duitsch-natio
nalen alles, wat naar het katholicisme riekt,
willen uitschelden, geenszins nieuw is.
Reeds in 1932"heeft Hugenberg naar aan
leiding van deze steeds terugkeerende be
weringen van de zijde van het centrum het
Du'itsch-nationale standpunt gepreciseerd.
Dit standpunt is sedert onveranderd geble
ven.
Hugenberg heeft in een rede te Olden
burg verklaard, dat het hem volkomen dui
delijk was, dat het toekomstige bewind der
rechtsche.partijen slechts onder twee voor
waarden zou kunnen bestaan, n.l. het be
trachten van rechtvaardigheid tegenover
de Duitsche Katholieken en ook tegenover-
de Duitsche arbeiders.
Hieruit blijkt, dat de Duitsch-nationale
opvatting juist het tegendeel is van hetgeen
in de pers van het centrum en van de Beier
sche volkspartij wordt beweerd.
Overigens spreken ook de feiten, want in
Notarissen en enkele dagen later zijn zes
tigjarig jubileum in dienst van notaris
mr. H. M. A. Coebergh,. bij welke gelegen
heid den heer Licht de gouden medaille
verbonden aan, de Oranje Nassau Orde
1 werd verleend.
I De heer Licht is in het harrenas gestor-
ven. Dat mogen we inderdaad van hem ge-
tuigen, want ondanks zijn hoogen leeftijd
was de arbeid hem lief en velen is hij
daarin ten voorbeeld geweest.
IDe begrafenis van het stoffelijk overschot
zal plaats hebben Zaterdagmiddag te 12
uur op Rhijnhof.
het nieuwe kabinet zijn Hitler en von Pa
pen katholiek. Het onderscheid tusschen de
opvatting der Duitsch-nationalen en die der
Katholieken is met op confessioneel, doch
op politiek gebied te zoeken.
DE BESPREKINGEN MET HET
CENTRUM.
In de gistermorgen gevoerde besprekin
gen tusschen Hitler en Mgr. Kaas heeft de
leider van het Centrum eenige schriftelijke
vragen overhandigd, van welker beant
woording de houding van het Centrum en
der Beiersche Volkspartij jegens het Hitier-
kabinet zal afhangen. De vragen hebben be
trekking op het standpunt van het kabinet
ten aanzien yan de drie groote vraagstuk
ken: de grondwet, de sociale en de econo
mische politiek. Tot de eerste groep be
hoort de vraag, of met afkondiging van
den staatsnoodtoestand zal worden gere
geerd en of de regeering voornemens is, in
Pruisen de constitutioneele basis te her
stellen.
Met betrekking tot de sociale en de eco
nomische politiek wenscht het Centrum
te weten of de kolonisatiearbeid krachtig
ter hand zal -worden genomen; of de taak
van het ministerie van Arbeid beperkt zal
worden; of er maatregelen in overweging
zijn tot leniging van dén ma at schappel ij ken
nood en of de rijksregeering voornemens is,
de onaantastbaarheid der looncontracten te
handhaven.
Dit zijn vermoedelijk de voornaamste
punten. Rijkskanselier Hitler zal misschien
reeds vandaag zijn houding toelichten.
Zoolang geen officieuze mededeeling is ont
vangen omtrent de houding van het Cen
trum, heeft het voor het rijkskabinet geen
doel, zich bezig te houden met de vraag,
of het den (Rijksdag om verleening van spe
ciale volmachten -zal verzoeken.
De indruk is, dat in het Centrum niet
de stemming bestaat, die er op wijst, dat
men een conflict met de regeering heeft.
GEESTDRIFT TEGENOVER VERZET.
Relletjes in verschillende plaatsen.
Naar aanleiding van Hitler's benoeming
tot rijksanselier is het in verschillende ste
den tot betoogingen gekomen, doch over
het algemeen is de indruk, dat het nieuwe
kabinet een golf van geestdrift over het
land heeft doen gaan en door de meer
derheid van het Duitsche volk met instem
ming is ontvangen.
Te Hamburg kwam het tot relletjes, die
klaarblijkelijk door de communisten reeds
voorbereid waren. In het centrum hadden
de betoogers niet veel kans, <laar een
groote politiemacht op de been was en al
le betoogingen terstond onderdrukte. Do
opstootjes bepaalden zich dan ook in
hoofdzaak tot de voorsteden.
In Barmbeck school een groote menigte
samen, in hoofdzaak opgeschoten jongens,
die in de Bachstrasse en in de Hamburger-
strasse auto's en kolenwagens omverwier
pen, 0111 het verkeer onmogelijk te maken.
De politie kwam echter per auto spoedig
ter plaatse en dreef de betoogers spoedig
uiteen.
Ook te Aitona, Harburg en Wandsbeck
kwam het tot vechtpartijen tusschen natio-
naal-socialisten en andersdenkenden, doch
ook hier bleef de politie den toestand vol
komen meester.
Te Frankfort a. d. M. hebben zich even
eens eenige ongeregeldheden voorgedaan.
Verschillende verkoopers van linksche bla
den moesten het ontgelden.
Te Hirschberg werd het gebouw van
de „Volkszeitung für das Riesengebirge"
door een bende van 40 50 nationaal-socia-
listen aangevallen. De politie was echter
spoedig ter plaatse en wist een bestorming
van het gebouw te verhinderen.
Te Schweinfurt werden 3 leden van het
ijzeren front door revolverschoten, door
nationaal-socialisten gelost, ernstig ge
wond. Een hunner werd in hopeloozen
toestand naar een ziekenhuis gebracht. De
daders zijn gearresteerd. Men maakte aan
stalten, om het bureau van de „Schwein-
furter Volksfreund" te bestormen, maar
deze poging kon tijdig door de politie wor
den verhinderd.
Eén doode en eenige gewonden
te Breslau.
Te Breslau hebben gisteren ongeregeld
heden plaats gehad. Er werden betoogin
gen gehouden, waarbij nationaal-socialisten
en communisten slaags met elkaar ge
raakten.
Twee Hitlerianen werden gewond en drie
personen werden in hechtenis genomen.
Later op den dag kwam het tot een nieuwe
botsing. Communistische betoogers ge
raakten in twist met omstanders. Toen de
communisten een winkelruit hadden ver
brijzeld, werd de politie gewaarschuwd.
Deze was spoedig ter plaatse en deed
eenigo straten ontruimen, waarbij eenige
waarschuwingsschoten werden afgevuurd.
Toen de communisten echter een dreigende
houding tegen de politie aannamen, werd
er met scherp geschoten. Een communist
werd gedood en naar verluidt werden er
voorts nog twee gewond.
De politie heeft naar aanleiding van het
gebeurde een communiqué gepubliceerd,
waarin zij er wijst, dat het doodelijk schot
niet door de politie is gelost. Burgers, die
bij het gebeurde tegenwoordig waren, ver
klaren, dat het slachtoffer getroffen werd
door een schot, dat afgevuurd werd in de
gelederen der communistische betoogers.
De man werd in het hart geraakt en was
onmididellijk dood.
Stakingsagitatie.
In de omgeving van Aken hebben de
communisten gistermorgen gepoogd, de ar
beiders van verschillende kolenmijnen tot
staken te bewegen. De ploegen gingen ech
ter met slechts zeer weinig uitzonderingen
aan het werk. Te Herzogenrath versperden
ongeveer dertig communisten den ingang
tot een glasfabriek en trachtten de arbei
ders te beletten, aan het. werk te gaan.
Gendarmerie en politie moesten ingrijpen.
Toen de betoogers de bevelen der beamb
ten niet wilden opvolgen, werden waar
schuwingsschoten gelost. Ten slotte voer
de de politie een charge met gummistokken
uit. Er werd niemand gewond. Zes commu
nisten werden gearresteerd. De arbeiders
der glasfabriek gingen voltallig aan het
werk.
Uit Essen wordt gemeld, dat de commu
nistische pers con oproep van de districts
leiding der K.P.D. publiceert, waarin o.m.
gezegd wordt: „Legt de bedrijven stil.
Antwoordt direct op den aanslag van de
fascistische uitvoerders van den staats
greep met d© staking, met do massasta
king, met algemeene staking".
Ook in manifesten wekken de communis
ten tot algemeene staking op, doch behou
dens enkele onbeteekeiiende relletjes
wordt nergens aan hun parool gevolg ge
geven. Te Essen is de voor Woensdag aan
gekondigde communistische betooging door
den politiepresident verboden.
Naar aanleiding van de communistische
stakingsoproep schrijft de sociaal-democra
tische pers in het Ruhrgebied o.a., dat de
Duitsche arbeidersklase de parolen der K.
P. D. niet zal opvolgen. De sociaal-demo
cratie en de moderne vakbonden hebben
hun eigen strijdmethode. Zij beschouwen
de algemeene staking niet, zooals de com
munisten, als een goedkoope politieke re
clame, doch voor hen blijft de algemeene
staking het uiterste middel.
De politie heeft het nummer van heden
van de communistische „Buhr Echo" in be
slag genomen.
Het Thüringsche ministerie van Binnen
landsche Zaken heeft, naar uit' Weimar
gemeld wordt, alle vergaderingen in do
open lucht, waarin tegen de rijksregeering
wordt gedemonstreerd en tot politieke
massa-stakingen of een algemeene staking
wordt aangespoor,d, verbóden.
De voorzitter van den Duitschen bond
van vakvereenigingen Leipart heeft in een
rapport aan heb bondsbestuur o.m. ver
klaard, dat de arbeiders thans meer dan
voorheen aangewezen zijn op hun eigen
kracht. De vakvereenigingen zullen haar
strijd voor de rechten der arbeiders in den
staat en het economisch leven even ener
giek voeren als tot dusver. Het parool
dient echter te zijn: organisatie, geen de
monstratie.
HUGENBERG EN HET CREDIET.
De Berlijnsche correspondent van de
,,Msb.' meldt:
Voor een voornaam deel van heb bui
tenland heeft de benoeming van Hugen
berg grooter beteekenis dan die van
Hitier. Dat geldt in het bijzonder voor
ons land en wel om diverse redenen.
Hugenberg is de man van do autarkie,
vooral in agrarische aangelegenheden en
zijn streven is er op gericht de wortels
der Duitsche nationale partij zoo diep
mogelijk in de kringen van den landbouw
te laten binnendringen. Al wat Braun
op het gebied van protectie, contingen-
teering, enz. van landbouwproducten ook
maar overwogen heeft, zal door Hugen
berg overtroffen worden. Daarin stelt hij
zijn eer en daarmede staat of valt hij.
Maar er. is nog iets anders.
Hugenberg is ook de man, die het
juiste inzicht koestert, dat het oude ge
zegde, volgens hetwelk een land zijn
crediet» verliest, wanneer het zijn schul
den niet betaalt, nonsens is. Niet van de
Dit nummer bestaat uit DRIE
bladen.
VOORNAAMSTE NIEUWS.
BUITENLAND.
Rondom de nieuwe Hitier-regeering.
(2de blad).
Verklaring van den nieuwen Franschen
minister-president. (2de blad).
De Valera's politiek program. (2do
blad).
BINNENLAND.
Minister Verschuur over de Varkenscen
trale. (2de blad).
Vrouw te Den Haag in brand geraakt
en aan de gevolgen overleden. (Gein. Ber.
3de blad).
Drie wagons van een goederentrein bij
Breukelen ontspoord. (Gem. Ber. 3de blad).
Urk in het ijs. (Gem. Ber. 3de blad).
Griep in Groningen. (Gem. Ber. 3de
blad).
Snapshots van de RAl-tentoonstelling.
(2de blad).
LEIDEN
B. en W. van Leiden zetten uiteen hun
standpunt inzake wedde-verlaging gemeen
te-personeel. (2de blad).
spaarders hangt het crodiet van een
land af, zoo redeneert hij, maar van do
bankiers. Met deze laatsten moet men
goede vrienden blijven, want anders
krijgt men een zware pijp to rooken.
Het groote publiek kan men echter aan
zijn laars lappen. Dat vliogt er toch tel
kens weer in, wanneer men 'het slechts
een hoogen rentevoet laat zien.
Nu heeft Duitschland twee soorten
schulden, Bankiersschulden op korten
termijn en leeningen bij de spaarders.
Sedert het uitbreken van do vertrouwens
crisis, nog geen twee. jaar geleden, heb
ben de bankiers door allerlei foefjes,
'door hun activiteit, door regeeringshulp,
enz. heb klaar gescpcld rond zeven mil
liard van hun voorschotten weer terug
te krijgen. Heden worden er weer z.g.
Stillhaltebesprekingen geopend, wclko cr
op gerioht zijn het restje dat nog over
blijft, ook in veiligheid te brengen. Hu
genberg zal deze laatste terugbetalingen
geen halm in den weg leggen, want hij
weet maar al te goed: mot de bankiers
moet men goede vrienden blijven. Regel
recht daaraan tegenovergesteld is echter
zijn opinie betreffende do leeningen, die
bij het publiek zijn ondergebracht. Hier
door wil hij kort en goed een streep
halen. D.w.z. hij wil dc regeering laten
verklaren', dat heb land deze schuld niet
meer torsen kan en op grond daarvan
beginnen de rente ervan op 1 y. pet. te
rug to brengen. Dat is do eerste stap
en dc tweede kan ieder er wel voor zich
zelf bij denken.
DE EX-KEIZER NAAR
DUITSCHLAND?
Prins Hendrik met de bagage op weg!
Onder bovensbaauden titel lezen wij
in de socialistische „Vooruit" het vol
gende bericht, dat wij vanzelfsprekend
geheel en al voor rekening van het
thans wat overspannen roode blad laten.
Uit zeer vertrouwbare bron komt ons
ter oore aldus luidt het berióht
dat dc Duitsche cx-kcizer onlangs vier
nieuwe Mercedes-wagens heeft gekocht,
waarvan twee groote en twee kleine.
Wij combineercn dit oogenschijnlijk
onbelangrijk bericht met dc to onzer
kennis gebrachte mededeeling, dat prins
Hendrik der Nederlanden Vrijdagavond
20 Januari van Huize Doorn uit naar
Duitschland is vertrokken met medene
ming van een groote hoeveelheid bagage
van den ex-keizer.
Prins Hendrik werden de koffersleu-
lels, die men op 't laatste oogenblik
bijna was vergeten, persoonlijk ter hand
gesteld.
Een der Doornsche hoogwaavdigheids-
bekleeders nam in de auto van den
prins plaats.
Wat wordt er in Huize Doorn uitge
broed..
