Hitier gaat regeeren te Berlijn
U
DINSDAG 31 JANUARI 1933
No. 7420
DAGBLAD VOOR LEIDEN EN OMSTREKEN
Bureaux: PAPENGRACHT 32, LEIDEN
w
24ste Jaargang
S)e£cidóclie(Bou^omt
DE ABONNEMENTSPRIJS bedraagt bij vooruitbetaling:
Voor Leiden 19 cent per week f2.50 por kwartaal
Bij onze Agenten 20 cent per week f2.60 per kwartaal
Franco per post f 2.95 per kwartaal
Het Geillustreerd Zondagsblao is voor de Abonné's ver
krijgbaar tegen betaling van 50 eer per kwartaal, bij
vooruitbetaling. Afzonderlijke nummers 5 cent, met
Geillustreerd Zondagsblad 9 cent.
TEL. INT. ADMINISTRATIE 935, REDACTIE 15 II
GIRONUMMER 103003, POSTBUS No. 11
DE ADVERTENTIEPRIJS BEDRAAGT:
Gewone Advertentiën 30 cent per regel
Voor Ingezonden Modedcohngcn wordt
het dubbele van het tariof berekend.
TELEFOONTJES, van ten hoogste 30 woorden waarin be
trekkingen worden aangeboden of gevraagd, huur en
verhuur, koop en verkoop f 0.50.
Dit nummer bestaat uit VIER
bladen.
Voordeel slaan uit den nood
van velen.
Er kan in de politiek zooveel leelijks
zitten, de politiek kan zoo zedclijk-minder-
waardig zijn in degenen, die haar beoefe
nen dat verklaarbaar is de afkeer, die
vele achtenswaardige personen voor de
politiek hebben.
V erklaarbaar, maar niet te ver
ontschuldigen, als die afkeer zioh open
baart in onverschilligheid, .in afzijdigheid.
Want, al bemoeien wij ons
niet met de politiek, de
politiek zal zich beirroeïen met óns, met
ónze vrijheden, met ónze rechten. En: de
politiek behoeft, natuurlijk, niet ver
keerd te zijn, en wordt ook, gelukkig,
door zeer velen feitelijk niet slecht ge
bruikt
In dezen tijd moet men, helaas, dikwijls
een slecht gebruik van, de politiek consta-
teeren, hetwelk hierin bestaat, dat men
politiek (of direct of indirect: persoonlijk)
voordeel wil Slaan uit den huidigen nood
van werkloozen en anderen.
Aan dit soort politiek maakt zich van
morgen weer schuldig het soc.-dem. dag
blad „Vooruit", dat boven het verslag van
de gisteren to Leiden gehouden gemeen
teraadszitting met vette letters zet: „Ver
betering werkloozenzorg vrijwel geheel
verworpen!"
Wij zullen vandaag niet uitvoerig over
het gisteren in den Leidschen gemeente
raad verhandelde uitweiden;, in ons over
zicht morgen is daarvoor gelegenheid. Maar
wij willen toch vandaag al constatceren,
dat de extra-brandstof- en dc deken-voor
ziening, in de voorstellen der S. D. A. P.
gevraagd, zal geschieden krachtens
een door B. en W_, op aandrang uit den
Baad, gedane toezegging. De desbetreffen
de voorstellen der S.D.A.P. waren daar
door overbodig geworden; toch heeft de
Raad één dezer aangenomen, Alleen het
voorstel der S. D. A. P., inzake verhoo
ging geld-uitkeering, dat toch zeker
niet zou kunnen worden uitgevoerd, is
verworpen; van de aanneming van dit
voorstel zouden de werkloozen in werke
lijkheid geen cent voordeel hebben geno
ten!
En dan durft men schrijven: „Verbete
ring werkloozenzorg vrijwel geheel ver
worpen". Zulk een verdraaiing van de
werkelijkheid en leugenachtige voorstel
ling der feiten is het gevolg van een slecht
soort politiek.
R. K. STAATSPARTIJ.
KIESKRING LEIDEN.
DE CANDIDAATSTELLIXG.
Wat den Rijkskieskring Leiden betrat,
zijn de volgende candidaten voor de a.s.
Tweede Kamerverkiezingen gehandhaafd.
Omschreven zetel: A. J. Loerakker,
Haar.em.
Vrije zetels: (alphabetisch) J. P. dc Bra
bander, Utrecht; H. E. v. d. Brule, Rotter
dam; G. Bulten, Voorhout; A. C. F. Co-
nijn, Hilversum; A. C. A. Deerenberg,
Schoonhoven; II. L. v. Delft, Warmond; J.
A. Duinisveld Zoeternieer; A. J. de Goey,
Montfoort; Mr. J. A. G. M. v. Hellenberg
Hubar, Rijswijk; Mej. Dr. J. Hi.len, Am
sterdam; G. W. Kampschoër, Monster;
Y. Kecstra, C'ulemborg; J. D. de Kok,
Loosduinen; Mr. G. C. J. D. Kropman, Am
sterdam; Mr. J. H. van Maarseveen,
Utrecht; J. H. A. Manders, Leiden; Mcj.
J. M. J. A. Meijer, Rotterdam; G. J. M. J.
Molkenboer, Leiden; P. v. d. Nouland,
Voorhout; Dr. A. J. B. Oomen, Utrecht;
M. J. M. van Poll, Helmond; P. G. J. Poll
man, Leiden; W. de Ruijter N oord wijk;
J. C. H. M. W. Sassen, Geertruidenberg;
W. Steinmetz, Amsterdam; Mr. A. F. L. H.
Tepe, Leiden; M. P. v. d. Wc ij den, Zeven
hoven en Dr. S. F. A. C. M. Baron van
Wijnbergen, Lisse.
15 Candidaatstehingen werden niet ge
handhaafd.
Overwinningsroes der Nazi's uit zich in een fakkeloptocht.
Nog weinig veranderingen in de politiek voorloopig
te verwachten
Socialisten en Communisten dienen moties
van wantcoiiwen in.
BUKSKANSELIER HITLER
HITLERS POLITIEKE LOOPBAAN
BERLIJN IN VREUGDE-ROES.
Een fakkeloptocht^
Do benoeming van Adolf Hitler tot
rijkskanselier is verrassend snel in z'n
werk gegaan.
Dc onderhandelingen, die von Papen
heeft gevoerd, hebben met merkwaardige
snelheid tot de vorming van een nieuw
kabinet geleid en men krijgt den indruk,
dat alles reeds in kruiken en kannen is
geweest, toen von Papen de opdracht tot
onderhandelen kreeg.
Direct na de benoeming heeft rijkspre
sident von Hindenburg den nieuwen rijks
kanselier en de leden van zijn kabinet bc-
cedigd.
Hitiers benoeming verspreidde zich in
een oogwenk door do gehcele stad Berlijn.
Een groote menschenmenigte juichte Hit-
Ier toe, toen hij het ministerie van buiten-
landsohe zaken in do Wilhelmstrasse ver
liet. De nieuwe rijkskanselier begaf zich
met zijn gezelschap naar hotel Kaiserhof,
waar hem opnieuw een stormachtige ont
vangst wachtte.
De avonds had een groote fakkeloptocht
te Berlijn plaats. Het zag zwart vaD de
meuschen in de straten, zoo nu en dan
ontstonden verkeers opstoppingen. Groote
afdeclingcn Schupo te voet en te paard
regelden het verkeer. Toen de fakkelop
tocht langs het gebouw van de oude Kan
selarij trok, stond president von Hinden
burg achter de door de fakkels hel belich
te ruiten en groette. Voor de vensters van
de werkkamer van den rijkskanselier
stond Adolf Hitler in het licht van schijn
werpers en sloeg in gezelschap van de
nieuwe ministers Frick en Göring het voor
bij trekken van den stoet gade.
Het politiecordon werd door de steeds
opnieuw opdringende .menigte ten slotte
doorbroken. De politie heeft het publiek
toen vrij baan gegeven. Eenige Hitlerjon-
gens klommen tegen den muur van het
kansclierspaJeie ca overhandigden huil
leider bloemen.
Communistische overval.
Tegen 12 uur 's nachts werd 'n groep van
den fakkeloptocht terugkeerende S. A.-lie-
den ter sterkte van ongeveer 100 man in
de Wallstrasse in Charlottenburg, ver
moedelijk door Communisten, beschoten.
Hierbij werd de wachtmeester van politie
Zauritz, die de afdceling begeleidde, met
met een schot irx do borst zwaar gewond,
terwijl een S. Afleider een schot in den
buik kreeg. Beiden zijn kort daarop in een
ziekenhuis overleden.
Een onmiddellijk daarop ingestelde
huiszoeking bleef zonder succes. In be
lendende perceelen echter werden twee
personen met schotwonden gevonden cn
voorloopig gearresteerd.
DE PLANNEN DER NIEUWE
REGEERING.
Voorloopig de communisten met rust
gelaten.
De nieuwe Rijksminister van Binncn-
landschc Zaken Frick heeft in een inter
view verklaard, dat hij voorloopig nog
geen bijzondere maatregelen tegen de
Communistische partij zal uitvaardigen.
Hij zeide dat het hem bekend was\ dat
reeds verleden week door eenige commu
nisten pamfletten zijn verpspreid, waarin
werd opgewekt tot de algemeene staking.
Mochten de communis'ten hiertoe niette
min overgaan, dan zal de regecring met
uiterst scherpe maatregelen daar tegen
■•-A
optreden. Nopens de verhouding Rijk
Pruisen zeide Frick: In den bestaanden toe
stand is vooreerst nog niets veranderd.
Men heeft Rijkscommisasrissen in dc re
geering genomen waarnaast de Marxisti
sche regeering nog aan het bewind is.
Voor minister Guertner is nog geen op
volger gevonden. Hij blijft dus voorloopig
nog aan. Ten aanzien v. d. Rijksdag zei
de Dr. Frick: In ieder geval kan met de
weinige volmachten niet meer worden ge
regeerd. Wij zullen den ijksdag een
„machtigingswet" voorleggen, welke in
overeenstemming zal zijn met de bepalin»
gen der grondwet. Wij hebben deze- vol
machten noodig, om het groote werk, dat
wij met allo krachten willen ten uitvoer
leggen, nl. de geestelijke en nationale ver
nieuwing van ons volk.
Eerste zitting va'rt 't rijkskabinet.
Het nieuwe rijkskabinet kwam gister
middag voor zijn eerste zitting bijeen.
Rijkskanselier Adolf Hitler wees op de
beteekenis van den dag, waarop een ver-
eeniging der nationale krachten van
Duitschland door de vorming van een ka
binet van nationale concentratie is be
reikt.
De rijkskanselier gaf dan een overzicht
over de grondbeginselen, volgens welke
hij zijn politiek dacht te voeren en over de
houding, tegenover den rijksdag in te ne
men.
Een algemeene gedachtenwisseling leid
de tot een volkomen overeenstemming der
opvattingen.
De a.s. Rijksdagzitting.
Het seniorenconvent van den rijksdag,
dat gistermiddag onder voorzitterschap
van rijksdagpres. Goering bijeenkwam,
besloot op voorstel der nationaal-socialis-
ten met alleen de stemmen van sociaal
ten, met alleen de stemmen van sociaal
democraten en communisten tegen, dat de
rijksdag uiterlijk Dinsdag 7 Februari a.s.
bijeen zal komen. Deze termijn zal slechts
dan vervroegd worden, wanneer de regee
ring voornemens is reeds vóór aanstaan
den Dinsdag een verklaring in den rijks
dag af te leggen.
Een communistisch en een sociaal-de
mocratisch voorstel om den rijksdag ter
stond bijben te roepen, werd met alleen' dc
stemmen der beide genoemde partijen er
voor, verworpen.
DE HOUDING DER ANDERE
PARTIJEN.
Het Centrum wacht af.
Do officieele partijdienst van het cen
trum maakte te één uur bekend, dat over
do regeeringsvorming, zooals zij geschied
is geen overleg met het centrum is gepleegd
Het verluidt dat Rijkskanselier Hitier den
leider der Centrumspartij, prelaat Kaas,
tegen hedenochtend voor een bespreking
heeft uitgenoodigd.
Naar uit Centrumkrmgen verder ver
luidt. staat men in Centrumkringen koel
en met wantrouwen tegenover het nieuwe
kabinet.
Er kan moeilijk sprake zijn van een
toetreding van het Centrum tot de Regec
ring. Het Centrum zal eerst kalm afwach
ten, wat voor maatregelen het kabinet zal
nemen. Daaruit is op te maken, dat het
Centrum voorloopig bereid is tot een ze
kere parlementaire tolereering van het
kabinet.
Moties van wantrouwen^
De communistische rijksdagfractie heeft
Maandagmiddag besloten in den rijksdag
een motie in te dienen, waarbij de rijks
dag de nieuwe regeering HitlerYon Pa
pen het vertrouwen ontzegt.
VICE-RIJKSKANSELIED VON PAPEN
Ook do sociaal-democratische rijksdag
fractie heeft besloten, overeenkomstig het
voorstel van het fractie-bestuur een motie
van wantrouwen tegen de regeering-Hit-
Ier in te dienen. Het partijbestuur der 8.
D. P. is togen Dinsdagochtend naar Ber
lijn ontboden. 1
Sociaal-democratische oproep.
De besturen der Sociaal Democratische
Partij en van de Sociaal Democratische
Rijksdagfractie hebben Maandag gemeen
schappelijk vergaderd. Besloten werd een
proclamatie uit te geven, waarin o.m. wordt
verklaard:
De vijanden der arbeidersklasse, die el
kander tot voor enkele dagen op de meest
verwoede wijze hebben bestreden, hebben
zich aaneengesloten voor den gemeenschap-
pelijken strijd tegen de arbeidersklasse, tot
een reactionnaire groot-kapitalistische en
gioot-agra r isohe concentratie.
Het oogenblik eischt de eenheid van het
geheele werkende volk voor den strijd te
gen de vereenigdo tegenstanders. Wij voe
ren onzen strijd op den grondslag der
grondwet. De politieke en socialo rechten
van het Volk welke verankerd zijn 'u
grondwet en wet, zullen wij met alle mid
delen verdedigen tegen iederen aanval.
Iedere poging der regeering, haar macht
aan te wenden tegen de grondwet zal stui
ten op den uitersten tegenstand der arbei
dersklasse en van alle vrijheidsgezinde
volkskringen. Voor dezen beslissenden
strijd moeten alle'krachten gereed worden
gehouden. Ongedisciplineerd optreden van
afzonderlijke organisaties of groepen op
eigen gelegenheid zou do geheele arbeiders
klasse de ergste schade berokkenen. Daar
om op naar het IJzeren Front. Slechts aan
zijn parool moet gehoor worden gegeven.
Communistische Partij roept op tot
algemeene staking.
De Rote Fahne publiceert een uittreksel
uit een oproep van het Centrale Uitvoerend
Comité der Communistische Partij, gericht
aan alle vakvereenigingen cn tot de So
ciaal Democratische Partij, waarin wordt
opgeroepen tot een gemeenschappelijke al
gemeene staking met de communisten „te
gen de (ascistischc dictatuur van Hitier,
Hugenberg, Papen".
WAT HET BUITENLAND ERVAN ZEGT.
Genève verwacht geen wijziging der
buitenlandsche politiek.
VOORNAAMSTE NIEUWS.
BUITENLAND.
De bewindsovername door Adolf Hitler.
Fakkeloptocht te Berlijn. De indruk in bin
nen- en buitenland. (Ie blad).
Een chaotische tcestand in Spanje. (2e
blad).
Groeiende politieke onrust in Roemenië.
(2e blad).
BINNENLAND.
Een geval van gasverstikking te Den
Haag. (Gem. Bcr. 3de blad).
Drie slachtoffers van het ijs. (Gem. Ber.
3de blad).
g der nieuwe Duitsckc regee
ring heeft te Genève groote belangstelling
ondervonden. Algemeen verwacht men, dat
in den koers der buitenlandsche politie*
gocn wijziging zal komen en dat in het bi
zonder de Duitschc ontwapenmgspolitiek
op de tot nu toe gevolgde wijze zal worden
voortgezet. In officieele Franscho kringen
is men zeer gereserveerd. De En-gelschen
interesseeren zich in hoofdzaak voor de
kwestie hoe lang dc nieuwe Duitschc re
geering aan het bewind zal kunnen blijven.
Men hoopt dat thans stabiele regeerincs-
toestand-un in Duitschland zullen intreden,
fn Italiaansche kringen is men zeer vol
daan over de vorming der nieuwe Duitschc
regeeriag.
Algemeen bestaat de indruk, dat het
nieuwe Duit-scho kabinet een beslissend
keerpunt vormt in dc Duitsche geschiedenis
van na don oorlog.
In Moskou heeft het optreden van Hit'er
groote indruk gemaakt. Het triumviraat
HitlerHugenborgPapen wordt als een
ernstig gevaar voor do Marxistische en
Communistische idealen van het Duitsche
proletariaat beschouwd.
HOE HITLER OMHOOG KLOM.
Adolf Hitler, do stichter en leider der
natiouaal-socialistische Duitsche arbeiders
partij werd op 20 April 1889 als zoon
van oen Oostenrijksch douane-beambte
tc Bra una u aan dc Oostenrijksch-Beier-
echc grens geboren.
Zijn kinderjaren bracht hij door op een
landgoed bij Lam bach, dat zijn vader spoe
dig, nadat hij gopensionneerd was had ge
kocht. Toen hij dertien jaar oud was stierf
zijn vader cn twee jaar later zijn moeder.
Geheel zonder middelen kwam dn 15-jange
in Wecncn, waar hij aanvankelijk kunste
naar wilde worden, doch onder moeilijke
omstandigheden als bouwvakarbeider eo
later als teekenaar bij een architect zija
brood moest verdienen.
In het voorjaar van 1912 kwam Hitler te
Miinchen, waar hij als bouwkundig tceke-
naar werk vond. Bij het uitbreken van den
oorlog trad hij als vrijwilliger in dienst bij
liet ltide Beicrsche infantcrie-rcgiment. Tot
het einde van den oorlog bleef hij aan het
westelijk front, na zijn bevordering tot kor
poraal als ordonnanco. Hij werd tweemaal
gewond en wel de tweede maal zoo ernstig,
dat men vreesde, dat hij blind zou worden.
Voor betoonde dapperheid kreeg hij het
IJzeren Kruis eerste cn tweede klasse.
In Mei 1919 nam hij in een speciaal com
mando deel aan de onderwerping van de
Beiersohe radenrepubliek. Naar aanleiding
hiervan werd hij benocind in de commissie
van onderzoek naar de gebeurtenissen tij
dens do revolutie in liet tweede Beiersohe
regiment infanterie. Bij deze gelegenheid
kwam hij in aanraking met een politieke
verecni'ging, die zich Duitsche arbeiders
partij noemde cn waarvan hij, na zijn twee
de bezoek lid werd. Hij wist deze vereen!»
ging tot deelneming te bewegen aan de
door hem georganiseerde oprichting der
nation.-socialistische. Duitsche arbeidei -
partij, welker oprichtingsvergadering op 5
September 1919 te Miinchen werd gehou
den, en die inmiddels is uitgegroeid tot de
j grootste politieke partij in Duitschland.
j In 1923 leidde Hitier de bekende Hitler-
putsch, die echter door de regeeriivg-Kar.r
werd neergeslagen, waarbij Hitler op 1
April 1924 tot vijf jaar vestingstraf word
veroordeeld. In 1921 kreeg hij reeds tegen
liet einde van het. jaar 4 jaar straf ge
schonken, doch er werd nog een spreek vei -
bod voor hom gehandhaafd, dat pas in Mei
1927 werd opgeheven.
Toen kon hij weer in het publiek optre
den cn het geheele volgende jaar wijdde
hij aan den organisatorischen opbouw van
zijn partij en een grootsch opgezette pro
jvaganda-campagne. De partij werd steeds
sterker cn het eerste overtuigende teeke.»
van haar groeiende macht brachten de rijk
dagverkiezingen van 14 November 1939,
toen de nationaal-socialisten 107 mandaten
kregen, nadat zij in het voorafgaande half
jaar slechts twaalf zetels hadden bezet.
I Toen Hitler in 1932 candidaat werd gc-
steld voor het presidentschap der republiek
wist hij in de eerste ronde 11 millioen stem
men, bij de tweede ronde ongeveer 13J4
millioen stemmen op zich tc vereenigen.
Thans ia aan den wenseh der nationaa-
socialisten voldaan en heeft de rijkspresi
dent den eisch der nationaal-socialisten om
Adolf Hitler tot rijkskanselier te benoemen
iugewillisd