24ste Jaargang
WOENSDAG 25 JANUARI 1933
No. 7415
DAGBLAD VOOR LEIDEN EN OMSTREKEN
Bureaux: PAPENGRACHT 32, LEIDEN
22ste R.A I. TENTOONSTELLING
BINNENLAND
VOORNAAMSTE NIEUWS.
S)e
DE ABONNEMENTSPRIJS bedraagt bij vooruitbetaling:
Voor Leiden 19 cent per week f2.50 per kwartaal
Bij onze Agenten 20 cent per week f2.60 per kwartaal
Franco per post f2.95 per kwartaal
Het Geillustreerd Zondagsblad is voor de Abonnés ver
krijgbaar tegen betaling van 50 eer per kwartaal, bij
vooruitbetaling. Afzonderlijke nummers 5 cent, mét
Geïllustreerd Zondagsblad 9 oent.
TEL. INT. ADMINISTRATIE 935, REDACTIE 15 II
GIRONUMMER 103003, POSTBUS No. 11
DE ADVERTENTIEPRIJS BEDRAAGT:
Gewone Advertentiën 30 cent per regel
Voor Ingezonden Mededeelmgen wordt
het dubbele van het tarief berekend.
TELEFOONTJES, van ten hoogste 30 woorden, waarin be
trekkingen worden aangeboden of gevraagd, huur en
verhuur, koop en verkoop f 0.50.
Dit nummer bestaat uit VIER
bladen.
V Het godsdienstige op den
voorgrond
In zijn Vastenbrief van 1929 schreef mgr.
Aengenent, Bisschop van Haarlem over de
sociaal-democratie: „....dat dit stelsel-een
uitgesproken materialistische basis heeft
en daarom in wezen anti-godsdienstig is,
is u te zeer bekend, dan dat- ik daaarover
in den breeds zou behoeven uit te weiden.
Het woord van een der grootste voorman
nen der tegenwoordige sociaal-democatie,
dat bet socialisme en de godsdienst elkan
der evenmin verdragen als water en vuur,
ie dan ook thans nog in zijn volle beteeke,-
iris waar en volstrekt niet verouderd, al
moge zich in de latere jaren een zekere
strooming in het socialisme afteekenen.
Want die reiigieuse tendenz, die bij som
mige sociaal-democraten naar voren treedt
is van zulk eeu vaag en onbestemd karak
ter, dat van echt© religie waaronder wij
te verstaan hebben gelooven aan en het
dienen van een bovenwereldsch Wezen, dat
ons aller corsprong en ons laatste doel is
geen spoor te vinden is en men zich dus
op gevaarlijke dwaalwegen zou begeven,
wanneer men meenen mocht dat het "feo^
cialisme bezig is van aard te veranderen."
Deze uitspraak over de sociaal-democra
tie, over het socialisme willen wij nog 'ns
ojder de aandacht brengen.
In oi-zen tijd met zijn wie zal 't ont
kennen waarlijk diepe en droeve Be
hoeften .aan B-t o f f e 1 ij k e n vooruitgang,
aan meer stoffel Ijken welvaart voor dui-
zonden: in onzen tijd, waarin de stof
felijke nooden van ontelbaren schreien
en schreeuwen om leniging en verzachting,
óók in onzen tijd blijft 't waar, dat de
geestelijke dingen vóórop staan in be
langrijkheid en dat alléén in het licht der
geestelijke waarden op christelijke wijze
kan worden gesneefd naar en gewerkt
voor wat direct van stoffel ij k be
lang lSi
En daaruit alléén volgt reeds, dat een
Katholiek niet tegelijkertijd Socialist kan
zijn.
En daaruit aJiéén volgt reeds positief
dat een Kathoiiek in zijn maafcschappe-
lijken arbeid, persoonlijk en georganseerd
met anderen, voor behartiging van s t o f-
f e 1 ij k e belangen zich moet laten leiden
door wat de geestelij ke belangen
eischen. door beginselen, van moreele
strekking.
Als deze waarhendie toch waarlijk van
zelfsprekend is! diep doorgedron
gen was in de hoefden van alle Katholie
ken, wat zou onze Katholieke organisatie
op maatschappelijk terrein nog in -inderlijke
en uiterlijke grootheid en kracht toene
men
Het geestelijken daardoor ook van
zelf het godsdienstige moet ten
slotte bij alles voorgaan en voorop staan
In dezen tijd, welke misschien meer dan
eenige andere periode in de wereldgeschie
denis eischt, dat wij, Katholieken: kleur
bekennen door waarachtige en volle
dige beleving onzer beginselen in dezen
tijd moet zeker het godsdienstige
óók in al onze maatschappelijke actie lich
tend op den voorgrond staan
V „Een nieuwe godsdienst."!
Toen de Nederlandsche Graalmeisjes
naar Berlijn waren geweest, schreef de
„1' Indépendance Beige" bij een photo
het volgende dwaze bijschrift:
„Rusland heeft zijn Bolsjewisten, Italië
zijn fascisten, de Ver. Staten hun techno
craten, Holland heeft zijn „Vrouwen van
Nazareth" of „Graalmeisjes". Deze nieuwe
godsdienst voor vrouwen verzekert, dat
onze beschaving over drie generaties zal
uitgestorven zijn, als al de vrouwen van
Europa niet terugkeeren tot het Christen
dom".
De Graaleen „nieuwe godsdienst
voor vrouwen." Als een blinde over kleuren
spreekt
De Graal is wèl een nieuwe vorm
NEDERLANb'S
EERSTE CHAUFFEUR
VERTELT VAN NEDERLAND'S
EERSTE AUTO.
Nu aanstonds de R% A. I. haar poorten
weer opent en gedurende de komende tien
dagen duizenden en duizenden zich zul
len verdringen rond de modernste produc
ten der automobielindustrie, klinkt het
bijna ongeloofelijk, dat nog maar zes en
dertig jaar terug, in de Noord-Holland-
sche Wieringerwaard, de bakermat van
het Nederlandsche automobilisme heeft
gestaan.
Wanneer Dirk Kuiper, de nestor onzer
beroepschauffeurs, de eerste Nederlander,
die het volant hanteerde, uit die oerdagen
vertelt, moet men onwillekeurig glimla
chen, hoewel zijn verhalen even authen
tiek als geloofwaardig zijn.
Hij was in die dagen koetsier bij Nota
ris Backx, die een uitgestrekte practijk
waarnam en reeds herhaaldelijk voor „een
auto"'' bewerkt was. Kuiper gaf ten slotte
den doorslag. Een erkend ingenieur had
den notaris gewaarschuwd voor het' veel
vuldig waimloopen der- nieuwe benzine
wagens.. Hij weet er niks van had Kui
per geantwoord-als ik de assen- van het
rijtuig niet smeer, worden ze ook warm!
En Kuiper was deskundig; hij had. ervaring
met stoomdorschmachines
De order voor de Daimler Victoria werd
dus geplaatst. Koopsom 3COO.Twee-
eylinder met gloeikopontsteking, motor
achter, waterreservoir voor, liemoveibren-
ging met vier versnellingen, gummi rijtuig
banden, vier plaatsen binnen en twee op
den bok, maximum-snelheid 25 km.
Per trein werd in October 1896 de eer
ste auto voor ons land aan de Weesper-
poort te Amsterdam aangevoerd. De on
dernemende auto-importeur, de gelukkige
kooper en zijn chauffeur, waien allen op
dat gedenkwaardige oogenblik aanwezig.
Geen hunner evenwel mocht het ge.ukken
de nieuwe machine op gang> te krijgen en
bij navraag in de hoofdstad bleek er nie
mand te zijn, die raad wist te schaffen.
De eenige uitkomst was de fabriek.
Zeven dagen later reden een automobiel
handelaar, die straalde van trots en geluk
en de inmiddels gerequireerde fabrieks-
monteur het Noorden in en door een haag
van onthutste dorpelingen beleefden zij
een gloiieuzen intocht in de Wieringer
waard.
Nog drie dagen zouden de twee experts
na de aflevering blijven om Dirk het rij
den met den wagen bij te brengen Echter
geen van beiden had lust om op.de smalle
wegen in het waterland het stuurrad uit
handen te geven. De rijles bleef uit.
Zoo stond, toen de deskundigen naar
den trein waren gebracht, de pionier Kui
per met zijn nieuwe rijtuig alleen voor den
nachtelijken tocht naar het dorp. Het was
een grondige vuurproef met alle technische
wederwaardigheden uit dieü tijd: twee
DE EERSTE NEDERLANDSCHE
CHAUFFEUR DIRK KUIPER
vanorganis a t i e, waarin de meis
jes en jonge vrouwen den Godsdienst kun
nen beleven en naar buiten uitdragen.
De Graal is wèl een organisatie, waar
in het godsdienstige voorop
staat! En juist daarom zoo aanpas
send aan wat in 't bijzonder deze tijd be
hoeft en eischt 1
maal drie emmers koelwater benevens een
keer of wat schoonmaken der brandera.
Maar Dirk Kuiper'die stamhouder van
een compleet geslacht chauffeurs zou -wor
den rijdt niet thans een der drie zoons
den Amsterdamschen Hoofd-Commissaris
was er de man niet naar zich spoedig
gewonnen te geven.
Hij kwam heelhuids thuis.
Negen en een half jaar lang reed de
notaris met zijn Victoria, opzienbarend,
waar hij kwam. Het waren roemruchte
dagen uit de geschiedenis van ons auto
mobilisme.
Toen Alkmaar voor het eerst genomen
meest worden, stapten vier dienders voor
het rijtuig om de bevolking te bescher
men en vrij baan te maken. Bij het eerste
bezoek aan Amsterdam was het de chef
van het Voerwezen zelf, de Hoofd-Inspec-
teur van 'Oost, die het vehikel besteeg en
het de stad door loodste om er tenslotte
het predicaat „veilig" aan te verleenen.
De Victoria van Notaris Backx was het
die het eerste conflict auto-voetganger
verwekte; het was behalve de eerste auto
die reed, teveus ook de eerste Nederland
sche auto, die niet verder kon en „en pan
ne" stend inLutjewinkel. Daar ploe
terde de eerste chauffeur-mechanicieu twee
volle dagen, daar demonteerde en mon
teerde hij de geheele metor en het ver
dere mechaniek om eindelijk to ontdekken
dat een'verstopte uitlaat het eenige euvel
Van rijbewijs wist niemand. Een door
de Konincin eigenhandig geteekende acte
was nummer- en rijbewijs tegelijk en
DE „VICTORIA" VAN 1896. DIRK OP
DEN BOK. NOTARIS BACKX MET
ZIJN ZOON IN HET RIJTUIG.
machtigde Kuiper met het gevaarte te rij
den. Een der voorschriften bevatte het
verbod om bij mist harder te rijden dan
8 km.
Drommen volk begeleidden de eerste
auto, het rijtuig zonder paarden, op haar
ontdekkingsreis door het land. Soms wer
den er centen uitgegooid door den notaris
om zich tenminste van de jeugd tijdelijk te
bevrijden.
Geen paard dorst voorbij. Ook niet
wanneer het voertuig stil stond. Menschen
langs den weg zagen met ontzetting de
wendere verschijning naderen, die de dui
vel zelf wel kon zijn. Velen van hen stap
ten zoo ver achteruit, dat zij in de sloot
terecht kwamen.
Om de boeren niet van de wijs te bren
gen werd voor de paarden om drinken
gevraagd als het koelwater moest zijn.
Sommigen overleefden het nauwelijks, als*
de notaris dan vertelde, dat de paarden
achterin zaten, daar waar de branders
gonsden
Dat alles is nog maar zes en dertig jaar
geleden.
Dirk Kuiper is thans chauffeur in ruste
in het dorpje Santpoort. Hij heeft alle
phasen der ontwikke'ing kunnen bijwonen^
Van 25 tot 115 km. Want nog deitièn jaar
bereed Kuiper in dienst van Minister Cre-
mer een zwaren Spyker door binnen- en
buitenland. Een unieke loopbaan.
Zes en dertig jaar geleden!
Nimmer nog wist eenig ander vervoer
middel zich zoo snel te ontwikkelen en de
wereld te veroveren.
Zes en dei tig jaar geleden kwam dé eer
ste auto in ons land.
Ook nu weer staan de belangstellenden,
uit alle deelen van het land gekomen, aan
het Weesperpoortstation.
Snelle taxi's voeren de bezoekers naar
het R. A. I.-gebouw, waar honderden
merken in onafzienbare rijen staan ten
toongesteld.
Kijken, proefrit, koopen. Practisch ge
sproken gaat de nieuwe auto naar huis.
En dan te bedenken, dat nog maar zes-
en-dertig jaar geleden
NOG MÉÉR VORST TE
VERWACHTEN.
De vrienden van het ijr "kunnen tevreden
zijn want in geheel Europa zijn de kansen
on vorst nog grocter geworden. Doch niet
alloên daaTora maar het laat zich aanzien,
dat het niet zoo gauw uit zal zijn met de
vorst.
Behalve deze korte aanduiding van de
meest waarschijnlijke vooruitzichten valt
er nog wel wat meer over den algemeenen
weerstoestand te zeggen. In de eerste
plaats dit: Het groote gebied van hoogen
luchtdruk, dat tegelijk het vorstgebied is.
heeft zich sedert de laatste da ven be
langrijk naar het Westen en Zuiden uit
gebreid. zoodat de vorst doorgedrongen is
tot de Middellandsche Zee in het Zuiden
en de Britsche eilanden in bet Westen.
Dit laatste heeft ten gevolge gehad, dat
in Engeland reeds temperaturen lager dan
10 graden C. onder nul ziin voorgekomen en
dit beteelent voor dat land, waar men
niet zoo sterke vorst gewoon is, heel wat
meer dan bij ons.
Van veel belang voor ons land is, dat
de vorst vooral in Oost-Duitscl land sterk
is toegenomen, zoodat de Oostelijke wind
nu zeer koude lucht aanvoert. Ook de uit
breiding van het vorstgebied naar Zuid-
West-Europa heeft voor ons een niet te
onderschatten beteekenis. daar nu ook
door Zuidoosten en Zuidenwinden veel
koude lucht kan worden aangevoerd. Deze
laatsten zijn weliswaar minder te verwach
ten dan Oostelijke maar de geschiedenis
leert ons. dat dé koudste winters bij ons
genaard gaan met st-enve koude in Frank
rijk en het Alphengebied.
Een andere belangrijke verandering in
de temperatuur-verdeeling is de 6tijging
van de temperatuur in Noord-Europa ten
gevolge van het doordringen van een war
nieren Zuidwestelijken luchtstroom iq dat
gebied. Voorloop!e zal dit voor ons nog
geen gevolgen hebben maar het zou kun-
nén leiden tot verschuiving van het ge
bied van hoogen druk-naar het Zuiden en
als dit maar een groote verschuiving wordt
kunnen wij daarvan stijging van do tempe
ratuur verwachten. Op het oogenblik is
daar nog niet veel kans op.
Verder is het opvallend, dat de alge-
meene luchtdruk-verdeeling zoo 6tabicl is.
hetgeen wel zal samenhangen met de bui
tengewoon strenge vorst in Rusland. Of
wij nu een to^-toestand hebben bereikt en
spoedig een afbraak zal volgen is nog zeer
twij.'elachtig. Eerder kan men zeggen, dat
de algemeene weerstoestand zeldzaam gun
stig is voor een strenge en langdurige
vorst waarmede echter niet gezegd is, dat
wij die voorspellen. Men moet echter wel
in aanmerking nemen, dat wij pas in het
midden zijq van den winter, dat de koud
ste winters juist altijd in dezen tijd hun
toppunt begonnen te bereiken en dat de
geschiedenis ons leert, dat de koudste win
ters altijd beeonnen op de manier die wij
nu gevolgd zien.
Zoolang nu de barometer stationair
blijft (kleine dalingen van een of twee mil
limeters hebben geen beteekenis) kan men
op vriezend weer rekenen. Maar als de
barometer sterker gaat dalen keeren de
kansen. Als het zoover is hoop ik daarop te
kunnen wijzen.
VERNIEUWING
VAN CONTINGENTEERINGEN.
Van den invoer van textielgoederon.
Dezer dagen zullen Koninklijke besluiten
gepubliceerd worden met bet.ekking tot
de vernieuwing van contingenteeringen.
welke 31 Januari afloopen.
Met ingang van 1 februari zullen voor
de textielgoedeien de volgende legelingen
gelden: de invoer van tricotgoederen zal
zijn beperkt tot 75 pet. van de gemiddelde
waarde van den invoer gedurende 1929,
1930 en 1931. (De vorige contingenteoring
was 70 pet,, met 1929 en 1930 als basisjaren).
De invoer van wollen en halfwollen slof
fen zal zijn beperkt tot 65 pet. van de ge
middelde waarde van.den invoer van 1929,
1930 en 1931 (ongewijzigd).
De invoer van bovenkleeding voor man
nen en jongens zal zijn beperkt tot 62 y,
pet. van de gemiddelde waarde van den in
voer in 1929, 1930 en 1931 (ongewijzigd).
Voor bovenkleeding voor vrouwen me's-
jes en kleine kinderen is de invoer beperkt
tot 70 pet. van de gemiddelde waarue vaa
den invoer in 1929, 1930 en 1931. (De vorige
contingenteering was 75 pet. met 1930 en
1931 als basisjaren).
Voor bovenkleeding met rubber 75 pet.
van de gemiddelde waarde van den invoer
in 1930 en 1931. (De vorige contingenteering
was 100 pet. met 1929, 1930 en 1931 als ba
sisjaren).
De termijn van deze contingenteeringen
loopt van 1 Februari 1933 tot 1 Februari
1934.
BUITENLAND.
De Volkenbondsraad weer bijeen. (2e
blad).
Overeenkomst te Genève aangenomen
inzake controle op de bewapening (2e blad).
Onderhandelingen tusschen Amerika en
zijn debiteuren over de oorlogsschuldon. (2e
blad).
Bc;iviaansch succes in het Gran Chaco-
gebied. (2e blad).
BINNENLAND.
Minister Verschuur over de Varkenswet.
(2e blad).
Stremming van de scheepvaart. (Gem.
Ber. 3de blad).
Branden te R'dam, Maasland, Nijmegen,
Zaandam en Waalwijk. (Gem. Ber. 3do
blad), te Erp en 01 denzaal. (Laatste Ber
Zwendel met bouwcredieten door Duit-
schers. (Cum. Ber. 3de blad).
Treinontsporing bij Haarlem. (Gem. Ber.
3de blad en Laatste Ber.).
SPORT EN WEDSTRIJDEN.
De Zesdaagsche te Brussel.
De Nederlandsche schaatsenrijders uit
Davos terug. Huldiging van den heer
van Laer. Een ijsbaan in het Stadion?
Wedstrijden van den K. N. S. B.
DE LOONSVERLAGING VAN HET
SPOORWEGPERSONEEL.
Buitengewoon congres van de Nederl.
Vereeniging.
Over het na de onderhandelingen tus
schen Spoorwegdirectie en Personeelraad
ten slotte door oe directie der Ned. Spoor
wegen gefoimuleerue voorstel, om te treden
in de oorspronkelijk aangekondigde nieuwe
loonsveilaging van 5 pCt., heelt de Neder
landsche Vereeniging van Spoor- en Tram
wegpersoneel haar standpunt in een giste
ren te Utrecht gehouden buitengewoon con
gres vastgesteld. Zoo goed als alle afdee-
lingen van spoorwegpersoneel waren ver
tegenwoordigd. Na breedvoerige bespre
kingen, waarbij door een aantal afgevaar
digden sterk de nadruk werd gelegd op de
omstandigheid, dat de loonen van liet per
soneel thans in voldoende mate zijn ver
laagd en de arbeidsvoorwaarden reeds ern
stig zijn benadeeld, met welke opvatting alle
afgevaardigden zich accoord verklaarden,
werd tensiotie, gezien cle besraande om
standigheden, het advies van het hoofd
bestuur tot aanvaarding der voorstellen met
groote meerderheid \an stemmen goedge
keurd. Vóór het advies van het hout'dbe-
stuur werden uitgebracht 1095 steniuien,
ertegen 327 stemmen, en 18 stemmen Uianco.
ARBEIDSREGELING ZUIVEL
INDUSTRIE.
Voor het zuivelbedrijf zijn de arbeids
tijden geregeld door een overgangsbesluit
1920; het aantal arbeidsuren, dat jaarlijks
in de zuivelfabrieken mag worden gewerkt,
bedraagt 2613. Dc besturen der moderne,
christ. en R. K. landarbeidersboriden heb
ben nu m een adres aan den minister van
oeconoraischo zaken en arbeid geschreven,
dat naar hun oordeel de redenen, we.ke in
dertijd tot die faciliteit hebben ge.eid, zijn
Mirvalleu. De tegenwoordige techniek en
de werkwijze in do zuivelfabrieken maken
thans naar hun meening een gemiddelde
•IS-urige werkweek zonder bezwaar moge
lijk, en huns inz ens maakt cok de steeds
Tocnemer.dc werkloosheid onder de zuivel
fabrieksarbeiders een inkrimping van den
arbeidstijd wenscheliik.
