24ste Jaargang
MAANDAG 23 JANUARI 1933
No. 7413
DAGBLAD VOOR LEIDEN EN OMSTREKEN
Bureaux: PAPENGRACHT 32, LEIDEN
VOORNAAMSTE NIEUWS.
2)e
DE ABONNEMENTSPRIJS bedraagt bij vooruitbetaling:
Voor Leiden 19 cent per week f2.50 per kwartaal
Bij onze Agenten 20 oent per week f2.60 per kwartaal
Franco per post f 2.95 per kwartaal
Het Geillustreerd Zondagsblad is voor de Abonnés ver
krijgbaar tegen betaling van 50 een per kwartaal, bij
vooruitbetaling. Afzonderlijke nummers 5 cent, met
Geillustreerd Zondagsblad 9 oent.
TEL. INT. ADMINISTRATIE 935, REDACTIE 15 II
GIRONUMMER 103003, POSTBUS No. 11
DE ADVERTENTIEPRIJS BEDRAAGT:
Gewone Advertentiën 30 cent per regel
Voor Ingezonden Mededeelingen wordt
het dubbele van het tarief berekend.
TELEFOONTJES, van ten hoogste 30 woorden, waarin be-
trekkingen worden aangeboden of gevraagd, huur en
verhuur, koop en verkoop f 0.50.
Dit nummer bestaat uit DRIE
bladen.
V Niet eerlijk.
Er is dezer dagen al heel wat over ge
schreven, dat de koning van Bulgarije,
die tot de orthodoxe kerk behoort, en ua
dispensatie een huwelijk heeft aangegaan
met prinses Johanna van Italië, zijn eerst
geboren kind buiten de Katholieke Kerk
heeft laten doopen, ondanks het door hem
gegeven woord, dat zijn kinderen Katholiek
zouden worden.
In „Vooruit'' en andere socialistische bla
den doet A. B. K. het onzen lezers bekende
verhaal van deze woordbreuk en wat daar
aan is voorafgegaan, en de schrijver be
sluit dan:
Al welke gedragingen in een gewo-
n e familie bijzonder onfatsoenlijk zouden
worden gevonden, maar voor een Vorst,
die zijn gezag ontleent aan de Voorzie
nigheid zelve, gelden hoogere begrippen
dan trouw aan een gegeven woord....
Do schrijver A. B. K. is geen gewone
man; hij is lid der Tweede Kamer en neemt
een élite-plaats in in de rijen der S. D. A.
P. Maar daarom mogen ons inziens voor
hem geen andere begrippen gelden, dan
voor den gewonen man, die, wanneer, hij
beschuldigt, 't zich terecht tot plicht acht,
zich duidelijk uit te drukken, opdat er geen
blaam worde geworpen op mensohen, die
hij bij zijn beschuldiging niet mag en niet
wif treffen, omdat zy het niet verdienen 1
A. B. K. neemt 't echter niet zoo nauw.
Hij zegt, dat wat de koning van Bulga
rije heeft gedaan in een „gewoon" mensck
zou worden afgekeurd, niet in hem. Hij
zegt, dat de eischen der moraal, die aan
anderen worden gesteld, niet gelden voor
den koning.
En hij zegt er niet bij, dat in de Katho
lieke Kerk, dat naar Katholieke opvattin
gen voor een koning dezelfde moraal geidt
als voor een „gewoon" mensch! Hij zegt
er niet bij, dat de Katholieke Kerk, die
aan koning Boris evengoed als aan ieder
ander de onverbiddelijke eisoh heeft ge
steld, dat de kinderen Katholiek zouden
worden, nu ook diens"gedrag éven krachtig
afkeurt en veroordeelt als zij dat bij an
deren zou hebben gedaan!
En A. B. K. had <^it aan zijn opmerkingen
moeten toevoegen, als hij e e r 1 ij k heeft
willen zijn 1
Daar en hier.
Bij een Nationaal-Socialistische demon
stratie, gisteren te Berlijn gehouden, heb
ben botsingen met de communisten plaats
gehad. En nu staat er in het ochtendblad
van de soc.-democr. „Vooruit" een photo
van den Pruisischen rijkscommissaris, met
•het onderschrift: De scherpslijper Bracht,
Pruisens rijkscommissaris, is voor een groot
deel verantwoordelijk voor de botsingen te
Berlijn. Hij adviseerde Schleicher de fascis
tische betooging niet te verbieden.
Wij willen het besluit, om die fascisti
sche betooging te Berlijn toe te staan, hier
volstrekt niet verdedigen.
Maar wij willen alleen opmerken, dat in
hetzelfde „Vooruit" immer en altijd, per se
en onder alle omstandigheden tegen de
overheid in ons vaderland wordt opgetre
den en geageerd, als deze 'ns een enkele
keer hier of daar een betooging verbiedt,
waarbij zij botsingen verwacht. Dè,n wordt
altijd de valsche leuze van de vrijheid uit
geblazen
't Is misschien een tactiek.... maar dan
tooh een vreemde tactiek!
Wat aan een christen echt is
De meeste menschen, christenen of niet,
zien goed, wat aan een christen echt is,
wat innerlijk uit hem groeit of wat slechts
gelijkt op de versiering, gehangen aan de
takken van den kerstboom, die overigens
slechts naalden produceert. Zij nemen een
werkelijk vromen mensch zyn religieuze
oefeningen volstrekt niet kwalijk. Zijn
vroomheid beoordeelen zij echter naar zijne
gezindheid enzijne naastenliefde. Wan
neer eene ziekenzuster in een arbeiderswo
ning de zieke vrouw verpleegt, het eten
kookt, de twee vertrekken veegt en de kin
deren verzorgt, alles voor Gods loon en
met een opgewekt gezicht, en de zuster
zegt, dat zij een half uurtje wil bidden, dan
kan de man rood, zelfs zeer rood zijn, hij
zal lachen noch spotten, maar op de teenen
loopen en de muts afnemen, zelfs wanneer
hij ze niet eens afneemt bij het eten.
Uit „Defensive oder Offensive"
van den Oostenrijkschen Priester
Emil Fiedler.
KLOOSTERS IN ENGELAND.
NAAR HET VOORBEELD VAN DE
BENEDICTIJNEN.
In het „Benedictijner Maandblad" ver
meldt pater Honoratius Millemann van een
bezoek, dat hij aan eenige „protestantsche
kloosters" in Engeland heeft gebracht.
Deze inrichtingen zijn uitvloeisels van de
katholiseerende strooming in de Engelsche
Staatskerk. Zij worden bewoond door sees-
telijken uit de hoogkerkelijke groep, die in
naam nog protestant is, maar die het
verst naar Rome is opgeschoven. Bij Ox
ford bezocht Millemann de „Cowley Fa
thers", in 't geheel een 30 man. Het kloos
ter is in 1865 begonnen, oorspronkelijk met
drie broeders. Het volgend jaar, op het
feest van Johannes den Evangelist, ver
bonden zij zich voor elkaar tot het houde*
van de drie geloften van levenslange
kuischheid, armoede en gehoorzaamheid.
Hun bloosterconstitutie is een synthese
van oude en nieuwe elementen. In het be
rin stond het klooster open voor excerci-
tiën van vier weken, die nu door het talrijk
bezoek tot den duur van twee weken ver
kort zijn.
De paters geven zich bij uitzondering
voor pastoraal werk: als hun hoofdtaak
beschouwen zij het H. Officium, dat ze in
navolgintr van Benedictus Opus Dei noe
men, meditatie, gebed, biecht hooren, enz.
De schr. had gelegenheid in het mooie re
fectorium den eenvoudigen maaltijd mee te
maken, waarbij de oude Benedictijnsche ta
felliturgie werd in acht genomen, waarvan
bijbellezing en voorlezing uit de stichte
lijke literatuur der Oxford-beweging de
hoofdelementen zijn.
BINNENLAND
DE INVOER IN DUITSCHLAND.
Belangrijkste wijzigingen voor ons land.
De directie van den Landbouw deelt
mede, dat blijkens van den Rijkslandbouw-
consulent te Berlijn ontvangen berichten
bij verordening van 19 dezer een aantal wij
zigingen in het Duitsche douane-tarief zijn
gebracht, welke met ingang van 1 Feburari
а.s. in werking treden. De voor Nederland
belangrijkste dier wijzigingen zijn de ver
hoogingen van het invoerrecht op witte
kool. thans sinds 1 Januari j.l. 4 R.M., wordt
dan 6 R.M. per 100 K.G.; dat op aardappe
len wordt van 1 Februari tot 15 Februari
4 R.M.. van 15 Februari31 Maart 2; van
1 April31 Juli 1.50; van 1 Aug.31 Aug.
van 1 September1 Februari 4.
CR1SIS-SLUITZEGELS.
Verkoop bij 100 stuks.
Het Nationaal Crisis Comité deelt mede:
Eenige weken geleden hebben wij bekend
gemaakt, dat de sluitzegels van ons co
mité, die in het seizoen 19311932 een
omzet bereikten van ruim G millioen, in
een andere uitvoering verkrijgbaar werden
gesteld bij minimum-afname van 1000 stuks
Gezien het aantal aanvragen voor klei
nere hoeveelheden, hebben wij thans beslo
ten deze zegels ook te verkoopen bij hoe
veelheden van 100 stuks k ƒ1.— (storting
op giro no. 1S6000, onder vermelding: sluit
zegels).
Wij zijn er van overtuigd, dat velen van
deze gelegenheid gebruik zullen maken om
door een groote afname_ van deze zegels
ons werk te steunen. Zij komen dan tevens
in het hezit van een artistiek uitgevoerden
sluitzegel.
DE KIESWET.
Wijziging voorgesteld.
De heer van den Bergh c.s. heeft eenige
amendementen op het wetsontwerp tot wij
ziging van eenige artikelen der Kieswet by
de Tweede Kamer ingediend. Het eene
strekt om bij de aanwijzing van de zetels
voor de verkiezingen van Tweede Kamer,
Provinciale Staten en gemeenten boveu
20.000 ingezetenen het stelsel-D'Hont in te
voeren. Het andere beoogt het invoereu
van een vóór-stemming, wat de verkiezing
voor de Tw-sede Kamer betreft, door een
tiende deel der kiezers.
Deze voorsiemming bedoelt te voorko
men, dat duizenden stemmen, die anders
worden uitgebracht op een lijst, die niet
voor een zetel in aanmerking komt, ver
loren gaan.
De hoofdgedachten, in het amendement
neergelegd, zijn de volgende: er wordt een
geheime vóór-stemming gehouden, waarbij
de lijsten, die niet het vereischte aantal
stemmen verkrijgen, afvallen. De eigenlijke
stemming heeft vervolgens alleen over de
overgebleven, niet-afgevallen lijsten plaats.
„Het Huisgezin" oordeelt over deze
amendementen als volgt:
De sociaai-democratusche kiesrecht-spe
cialiteit mr. dr. Van der Bergh wil, kort en
goed, bij Kamerverkiezingen het verloren
gaan voorkomen van tal van stemmen, uit
gebracht op lijsten, die voor een zetel niet
in aanmerking komen.
Bij de verkiezingen van 1929 dienden 36
partijen candnlatenlijsten in; van deze ver
wierven maar 12 één of meer zetels, zoodat
niet minder dan 24 lijsten met over de
honderdduizend stemmen geen effect had
den.
Die lijsten en die stemmen wil de heer
Van den Bergh buiten gevecht stelien.
Hoel
Door een „vóór-stemming", waaraan voor
het geheele land een tiende deel van de
kiezers kan deelnemen.
Een loting maakt uit, met welke letter
zal worden üegonnen.
Zeg dat R ue getrokken letter is, dan
zullen in alle gemeenten de kiezers wier
naam met een R begint en verder, zoo
noodig, de kiezers wier naam met een S
aanvangt tot zoo Lang men a-an een tiende
van het aantal kiezers toe is worden
opgeroepen om te komen stemmen op de
ingediende Candida teni ij sten.
Men is niet verplicht te gaan stemmen;
men kan ook wachten tot de definitieve, do
„echte" stemming; maar wie den eersten
keer opkomen, mogen aan de tweede stem
ming niet meer deelnemen, daar de resul
taten der eerste bij die der tweede worden
gevoegd.
En de candidatenlijsten van de kleine
partijtjes, zal men vragen.
De candidatenlijsten, welke bij de „voor-
stemming" geen 2000 stemmen hebben be
haald (2000 is genomeu omdat dit, zoo
neemt de heer Van den Bergn aan, bij een
volledige stemming van het geheele kie
zerskorps 20.000 zou worden, en dit getal
in geen geval-aanspraak meer geelt op een
Kamerzetel), worden voor de definitieve
stemming van de stembiljetten weggelaten.
De lijsten der kleine partijtjes verdwij
nen hiermee practisch van de vlakte, en
de verkiezingsstrijd zal feitelijk beperkt
worden tot de partijen, die nagenoeg zeker
één of meer zetels zullen verwerven.
Wat van deze methode te zeggen?
Dat ze ons niet toelacht.
De dubbele stemming, al is het de eersto
maai slechts voor een tiende van het kie
zerskorps, zal heelwat administratieven om
slag en kosten meebrengen.
De groote partijen, die gemakkelijk aan
het minimum van 2000 stemmen kunnen ko
men, zullen zich niet inspannen (al zou ver
regaande zorgeloosheid ook hier tot een on-
gewenscht resultaat kunnen leiden), maar
de kleine zullen tot de uiterste krachtsin
spanning en ook tot betrekkelijk aanzien
lijke uitgaven (nu én eventueel straks)
worden genoopt.
Is door de eerste stemming uitgemaakt
welke candidatenlijsten van het stembil
jet zullen verdwijnen, dan zal men deze
weinig fraaie figuur beleven, dat, zeg, hon
derdduizend kiezers tot een verplichten
gang naar de stembus worden gedreven (we
hebben immers stemdwang!) zonder dat
zij op hun stembiljet een lijst en candidaten
aantreffen, waarmee ze sympathiseerden:
zulk een dwang is niet redelijk.
Bovendien ware niet onmogelijk dat de
honderdduizend in figuurlijken zin buiten
de wet gestelden zich, bij wijze van protest,
vereenigden op de lijst van, zeg, Braat of
Floris Vos, en deze op die manier vier of
vijf zetels bezorgden, waarmee het heele
spelletje van den heer Van der Bergh werd
bedorven.
Neen, wij zien we schreven het reeds
eeider geen andere, in een evenredig
kiesstelsel rechtvaardige zetelsverdeeling,
dan aan elke partij te geven wat haar toe
komt en de zetels waarvoor geen vertegen
woordiger is aan te wijzen onverdeeld te
laten.
TWEEDE KAMER, f
Op 31 Jan. bijeen.
De Tweede Kamer is bijeengeroepen te
gen Dinsdag 31 Januari, des namiddags te
één uur.
Aan de orde zijn trekking der afdeelin-
gen en regeling van werkzaamheden.
De voorzitter zal voorstellen om de be
noeming van de voorzitters en de tweede
voorzitters der afdeelingen te doen plaats
hebben dadelijk na het trekken der afdee
lingen.
Voorts zal de voorzitter voorstellen,
in deze vergadering een aanvang te ma
ken met de beraadslaging over een groot
aantal onderwerpen, os. wijziging van
eenige artikelen der kieswet van de artike
len 11a, lib en 70d der provinciale wet^.
alsmede van de artikelen 17, 20 en 40 der
gemeentewetnieuwe vaststelling van het
rechtsgebied en de zetels der rechtbanken
en kantongerechten; heffing eener weclde-
verteringsbelasting; verzekering van mijn
arbeiders tegen geldelijke gevolgen van
invaliditeit en ouderdom; en de Surinaam-
sche begrooting voor 1933. Ook staan ver
scheidene conclusies op de agenda.
NIEUWE FABRIEK TE V0LENDAM.
Opgericht met regeeririgssteun.
Naar wij vernemen zal Dinsdag 31 Jan.
des voormiddags te elf uur de opening ge
schieden van een te Volendam gebouwde
fabriek, welke met regeeringssteun is op
gericht en waarin volgens een geheel nieuw
procédé kunsthaar gemaakt zal worden,
ten gebruike aLs vulling voor zitplaatsen
van auto's, treinen, voor stoelen, matras
sen enz.
De regeering heoft haar steun gegeven
en zal dit ook in de toekomst blijven doen.
omdat met de leiding der fabriek direc
teur is de heer J. H. van Veen is over
eengekomen, dat in deze fabriek een aan
tal personen opgeleid en tewerk gesteld
zullen worden, welke belanghebbenden zijn
in den zin der Zuiderzee Steun wet. In de
fabriek zal in dit verband een belangrijk
percentage vroegere visschers aan het werk
gaan, dat vrijgekomen is door de werk
zaamheden tot drooglegging van de Zuider
zee. Het thans te openen gebouw is nog
een proeffabriek; laboratorium-proevea
hebben echter uitgewezen, dat het te leve
ren product fabriekmatig te fabriceeren is.
In de proeffabriek, die geopend zal wor
den door den heer Ir. Houben in opdracht
van den Minister van Waterstaat, is werk
gelegenheid voor 'n 50-fcal menschen.
Het ligt echter in de bedoeling om zoo
spoedig mogelijk aan deze onderneming
een belangrijke uitbreiding te geven.
DE ZUIDERZEEDIJK TOEGANKELIJK.
Namens den Minister van Waterstaat,
maakt de Directeur-Generaal der Zuider
zeewerken bekend, dat, zoolang de weg
op den afsluitdijk van de Zuiderzee tus-
schen den Oever en Kornwerderzand nog
niet voor het verkeer in zijn vollen om
vang kan worden opengesteld, tot nadere
aankondiging van Maandag 23 Januari
1933 af bij gedoogen een beperkt verkeer
als hierna omschreven op dien weg zal
wordgn toegelaten, echter geheel op eigen
risico van de weggebruikers.
Het verkeer op den weg zal slechts
worden toegestaan tusschcn zonsopgang
en zonsondergang, doch niet langer dan
van 7 tot 19 uur.
Toegelaten worden voetgangers, rijwie
len en motorrijwielen, voertuigen en mo
torrijtuigen zonder aanhangwagens, met
geen grooter wieldruk dan 1200 K.G. en
met niet meer dan twee assen.
Voetgangers en wielrijders hebben vrijen
toegangmotorrijwielen, voertuigen en
motorrijtuigen worden uitsluitend toegela
ten tegen betaling van een bijdrage ten
behoeve van het Nationaal Crisis-comité.
Personen, die krachtens de door hen be-
kleede ambtelijke functie, aanspraak mee-
nen te kunnen maken op vrijen toegang,
kunnen zich tot het verkrijgen hiervan
schriftelijk wenden tot den Directeur-Ge
neraal voornoemd.
Gewaarschuwd wordt tegen de aanwe
zigheid van zachte bermen langs de ver
harding en tegen plaatselijke gladheid van
den weg, door de aanwezigheid van more-
grond tengevolge van nog in uitvoering
zijnde grondwerken.
Luitenant-Generaal Aberson overleden.
Gisteren is op 73-jarigen leeftijd te Hil
versum te zijnen huize overleden Z.E. Lui
tenant-Generaal O. L. G. F. Aberson. De
overledene was in dienst van de artillerie
en sinds eenige jaren buiben dienst.
De heer Aberscn leed sinds een:ge weken
aan bronchitis. Zijn toestand was echter
niet ernstig zoodat de dood vrijwel plotse
ling is ingetreden.
BUITENLAND.
Het conflict tusschen Japan en China
bogint te Genève scherper afmetingen aan
te nemen. (3e blad).
Nazi-opmarsch naar Berlijn loopt met
een sisser af. (3e blad).
Bestorming van een kazerne te Brunn.
(3e blad).
BINNENLAND
Auto op onbewaakten overweg bij Heilo
door trein gegrepen. Eén doode, één
gewonde. (Gem. Ber. 3de blad).
Nog een doodelijk ongeluk op een onbe
waakten overweg. (Laatste Berichten).
Thans een doodensprong van de hefbrug
aan de Koningshaven te Rotterdam. (Gem.
Ber. 3de blad).
Brand in het gebouw van het Utrechtsch
Nieuwsblad. (Gem. Ber. 3de blad).
Vier Duitschers in de grensstreek gear
resteerd. (Gem. Ber. 3de blad).
SPORT EN WEDSTRIJDEN.
Nederland voor de eerste maal op eigen
terrein door de Zwitsersche voetballers ge
slagen met 20.
Nederlandsche successen in de schaats
wedstrijden te Davos: Heiden vestigt een
nieuw wereldrecord op de 5000 M. Van
der Scheer tweede, Heiden vierde in het
eindklassement. Tevens nieuwe Ned. re
cords gevestigd.
De Brusselsche Zesdaagsche.
Het conflict in het Confectiebedrijf te
Amsterdam.
Het overleg tusschen de partijen, betrok
ken bij het geschil in de confectie-industrie
te Amsterdam, heeft nog niet tot een oplos
sing geleid. Wij dee'den mede. dat de Bond
van Arbeiders(sters) den werkgevers voor
gesteld had: le. de loonsverlaging in to
trekken en het contract geldend in 1932,
gedurende het jaar 1933 te handhaven; 2e.
een commissie te benoemen, bestaande
voor de ééne helft uit loden van de werk-
geversvereeniging en voor de andere helft
uit vertegenwoordigers van de arbeiders
organisatie, welke tot taak zou hebben, do
tarieven aan een herziening te onderwer
pen.
Heden heeft de Vereeniging van Confec-
tie-fabrikanten de werknemersorganisatie
bericht, dat wegens redenen van practi-
schen aard de voorstellen niet aanvaard
kunnen worden.
RECHTZAKEN
HAAGSCHE RECHTBANK.
In hooger beroep stond voor de Haag-
sche Rechtbank terecht G. v. d. E., bloo-
menkoopman uit R ij n s b u r g, die bij von
nis van den Leidschen Kantonrechter was
veroordeeld tot 15.subs. 15 dagen hech
tenis, terzake dat hij op 30 Augustus van
het vorig jaar een aanrijding had veroor
zaakt op de hulpbrug nabij do Vink tus
schen een door hem bestuurde vrachtauto
en een personenauto, bestuurd door een ze
keren K. uit Leiderdorp. Voor de Recht
bank beweerde verdachte nu, dat hij toen
niet de bestuurder was, maar een zeker®
Thomas van der M., eveneens uit Rijns
burg. Zoowel de President Mr. Feith, als do
Officier van Justitie Mr. Asch v. Wyck,
stonden er van verbaasd, dat hij nu voor
de Rechtbank met dit verweer aankwam en
hiervan niet6 had medegedeeld op de zit
ting van het Kantongerecht. Een adviseur
had verdachte den raad gegeven om aan
de Rechtbank mede te deelcn, dat hij op
de zitting te zenuwachtig was om te ver
klaren at hij niet de bestuur A-as tijdens
de aanrijding, v. d. E. gaf toe, dat hij wel
in Leiden de vrachtauto had bestuurd,