MAANDAG 9 JANUARI 1933
No. 7401
DAGBLAD VOOR LEIDEN EN OMSTREKEN
Bureaux: PAPENGRACHT 32, LEIDEN
Joannes, Dominicus,Joseph Aengenent
IPRESBIIRC
HET GRAALSPEL „RORATE" TE
BERLIJN OPGEVOERD.
24ste Jaargang
3)e
DE ABONNEMENTSPRIJS bedraagt bij vooruitbetaling:
Voor Leiden 19 cent per week f2.50 per kwartaal
Bij onze Agenten 20 cent per week f 2.60 per kwartaal
Franco per post f2.95 per kwartaal
Het Geillustreerd Zondagsblad is voor de Abonné's ver
krijgbaar tegen betaling van 50 een per kwartaal, bij
vooruitbetaling. Afzonderlijke nummers 5 cent, met
Geillustreerd Zondagsblad 9 oent.
TEL. INT. ADMINISTRATIE 935, REDACTIE 15 II
GIRONUMMER 103003, POSTBUS No. 11
DE ADVERTENTIEPRIJS BEDRAAGT:
Gewone Advertentiën 30 cent per regel
Voor Ingezonden Mededeelingen wordt
bet dubbele van bet tarief berekend.
TELEFOONTJES, van ten hoogst* 30 woorden, waarin be
trekkingen worden aangeboden of gevraagd, buur en
verbuur, koop en verkoop f 0.50.
door de genade Gods en de gunst van den Apostolischen Stoel
Bisschop van Haarlem
Aan de Geestelijkheid en de Gelooviqen ran ons Bisdom
ZALIGHEID IN DEN HEERI
Het is Ons bekend, beminde Diocesanen,
dat in den loop dezer maand Januari door
den Katholieken Radio-bond in het Bisdom
Haarlem een krachtige actie zal worden
gevoerd om onder de Katholieken van dit
Diocees grbotere belangstelling en sympa
thie te wekken voor de instelling van den
Katholieken Radio-Omroep, dien wij, God
zij dank, in ons land bezitten.
Diep doordrongen als Wij zijn van de
groote beteekenis van den Katholieken
Radio-Omroep, en van ganscher harte ho
pende, dat de bedoelde actie zoo volledig
mogelijk zal slagen, wenschen Wij heden,
op den dag waarop de actie zal aanvangen,
Onze stem te doen hooren, ten einde IJ met
vaderlijken ernst te vragen, aan den op
roep der propagandisten, die tot U zullen
komen, gehoor te willen geven.
De uitvindingen van het menschelijk ver
nuft op het gebied der techniek zijn door
God bedoeld en bestemd om het geluk van
den mensch te bevorderen voor den tijd en
voor de eeuwigheid. Maar zij kunnen ook
door den mensch worden misbruikt, en wor
den dientengevolge meermalen een belem
mering niet alleen voor heb bereiken van
zijn geluk op deze aardo, maar zelfs voor
bet bereiken van zijn geluk hiernamaals.
Wij behoeven U niet te zeggen, hoe door
Omroepen van andere richting getracht
■wordt geschriften, boeken en ideeën te pron
pageeren, die lijnrecht in strijd zijn met
onze Katholieke beginselen, en hoe dus die
Omroepen een der bewonderenswaardigs!,e
uitvindingen van onze eeuw misbruiken tot
schade van den mensch, vooral tot schade
van zijne onsterfelijke ziel.
Maar wat Wij U wel meenen te moeten
zeggen, is, dat gij verplicht zijt om aan de
Omroepen, die zich aan dat euvel schuldig
maken, allen 'steun te onthouden, omdat
gij anders mede verantwoordelijk zijt voor
de verspreiding van het kwaad, dat door
ben wordt gesticht, en daarnaast staat de
plicht der Katholieken om hun eigen Om
roep, den K. R. O., zoo krachtig mogelijk
te steunen, en hem zoodoende in staat te
stellen zijn programma's tot zoo hoog mo
gelijk peil op te voeren en aan dö versprei
ding der goede beginselen op zijn wijze
mede te werken.
Het doel van dit schrijven is echter niet
alleen om U tot daadwerkelijken steun-aan
den K. R. O. aan te sporen. Wij acht.en Ons
ook verplicht, beminde Diocesanen, U ern
stig te vermanen, zoowel in heb belang van
Uw eigen zielenheil als van dab'Uwer huis-
genooten, vooral der opgroeiende jeugd, om
door middel van Uw radio-toestel niet toe
te laten het gesproken (woord, wanneer bet
wordt uitgezonden door een Omroep, waar
van gij verwachten kunt, dat hij denkbeel
den zal verkondigen, die in strijd zijn met
do Katholieke beginselen omtrent gods
dienst en zeden. Om dezelfde reden moet
gij U ook onthouden van het lezen van ra
dio-tijdschriften, die door dergelijke Om
roepen worden uitgegeven, omdat ook
in ideeën worden verkondigd, waardoor het
godsdienstig en zedelijk leven gevaar loopt
schade te lijden. De Katholieke Radio-gids
zij bet eenige radio-tijdschrift, dat Uwe
woning mag binnenkomen.
Volgaarne roepen Wij Gods Zegen af
over de propaganda-actie, die de Katho-
liege Radio-bond in het Bisdom Haarlem
vandaag gaat beginnen. Wij hopen, dat do
resultaten dezer actie, onder de Katholie
ken van Ons Bisdom aan Onze verwachtin
gen zullen beantwoorden.
Maar reeds nu, vóórdat die actie U be
reikt heeft, roepen wij U toe:
Steunt uitsluitend den Katholieken Ra
dio-Omroep, en leest uitsluitend den Ka
tholieken Radio-Gids,
Dit schrijven zal van den preekstoel
worden afgelezen op Zondag a.s. 8 Januari.
t J. D. J. AENGENENT,
Bisschop van Haarlem.
Op last van Zijn Hoogwaardige
Excellentie,
TH. W. PICHOT,
Secretaris.
Gegeven te Haarlem, den 2den Januari
1933.
V Wat vóór alles 'gaat.
„Niemand kan de sociale moeilijkheden
oplossen, als niet eerst op economisch ge
bied de wet van het geweten triumpheert".
Dit zijn woorden van Paus Pius XI.
En, als wij nu zien, hoe er zoowel confe
renties worden gehouden, die over een we-
reldlot beslissen, als conferenties, van welker
uitslag de rust en de vrede in een nationaal
bedrijf afhankelijk is zonder dat er
over tk- gewetenswet gesproken en mis
schien ook wel zonder dat daaraan gedacht
wordt.
In de plaats van de wet van het gewe
ten treedt maar al te dikwijls het recht
van den sterkste, de overmacht
En toch Pius XI heeft de waarheid
kort geformuleerd: „Niemand kan de so
ciale moeilijkheden oplossen, als niet eerst
op economisch gebied de wet van het ge
weten triumpheert".
Als wij, met deze waarheid voor oogen,
het wereld-terrein overzien, dan beklemt
ons de angstige vraag: Zullen dan de so
ciale moeilijkheden van dezen tijd niet
worden opgelost?
Naast deze vraag kunnen wij een andere
stellen, en wel deze, voor ons, direct-per-
soonlijk, zoo uiterst belangrijke vraag: La
ten w ij, als w ij voor economische vraag
stukken staan, de wet van het geweten
triumpheeren Wij, persoonlijk, en wij al
len, Katholieken?.... Of maken velen on
zer zich niet wijs, vaak met vroom ge
zicht en gehuichelde christelijkheid, dat wij
doen, wat het geweten ojis voorschrijft,
terwijl wij feitelijk ons gedrag laten rege
len naar de eischen, die door het belang
van brandkast of portemonnaie worden
gesteld.
De geciteerde woorden van paus Pius XI
kunnen ook aldus worden gelezen: Niemand
kan de sociale moeilijkheden oplossen, als
hij niet eerst zelf, in zijn persoonlijk leven,
godsdienstig is.
En daarom moet bij alle sbciale
actie het waarachtig godsdienstige voorop
staan.
Daarom staat ook zooals onze Bis
schop gisteravond in Berlijn verklaarde
bij de vrouwelijke jeugdbeweging in ons
Bisdom, waarvan de Graal de leiding
heeft, het r e 1 i g i e u s e voorop
Alleen met het godsdienstige voorop in
al onze actie kunnen wij medewerken de
sociale moeilijkheden op te lossen.
gnm ga naar
<S| Donkersteeg, Leiden, Telef. 1322
"0.:. STEUNSCHOENEN
I'n paar
EN HET LEED IS GELEDEN!
Drie Bisschoppen als toeschouwers bij het spel,
REDE VAN MGR. AENGENENT.
Zaterdagavond zijn we in Berlijn aange
komen.
Het eerste wat we den volgenden dag,
een Zondag, als goede Katholieken allemaal
deden was naar de kerk gaan en wel naar
de Hedwig's kathedraal, die liturgisch niets
op een kerk, laat staan op een kathedraal
lijkt, maar waarmee ze het in Berlijn, dat
nog niet zoo lang Bisschopsstad ia, dan toch
maar doen.
IN DE KATHEDRAAL.
Mgr. Aengenent, die voor het Graalspel
naar Berlijn gekomen was, samen met ple
baan Westerwoudt van de Haarlemsche
Kathedraal, droeg er de Hoogmis op voor
de bijna duizend Nederlandsche Graalmeis-
jes, die gekomen waren om haar Duitsche
zusters te helpen bij de reuzentaak Berlijn
nader tot God te brengen een taak, die
in dit moderne Babel een onmogelijke
schijnt, maar die do Graal toch wil trachten
te'vervullen en die door de uitvoering van
het Graalspel „Rorate" een stevigen onder
grond heeft gekregen.
Maar daarover straks; we zijn. nu nog in
de Hedwigskathedraal. Daar was het mid
denschip gevuld met de Hollandsche Graal-
meisjes, allen in uniform. In het midden
pad stonden meisjes met de prachtige,
kleurige Graalbanieren en ter weerszijden
daarvan knielden de leidsters, de cadetten
de gewone leden in breede rijen, heel het
middenschip van de cirkelvormige kerk vul
lend. Langs de wanden, in een kring er om
heen, stonden de geloovigen, als de don
kere omlijsting van een kleurig schilderij.
En boven op het koor, geschóard om den
organist, die het klavier bespeelde van het
orgel, waarvan de pijpen op drie verschil
lende plaatsen in de kerk zijn opgesteld,
een koortje van leidsters, dat de liturgi
sche en ook de andere gezangen ten ge-
hoore bracht op een wijze, die in volmaakt
heid alleen overtroffen werd door de su
blieme begeleiding van den organist.
Na het ontbijt zijn we gaan wandelen
naar het Graalhuis op de Belle Alliance
Platz, op welke wandeling we een flink ge
deelte van de 4l/2 K.M. lange in een rechte
lijn aangelegde Friedrichstrasse, de Kal-
verstraat van Berlijn, met voeten getreden
hebben.
DEFILE.
We gingen naar het Graalhuis, omdat de
Hollandsche Graalmeisjes, op haar propa-
gandatocht door de stad, voor onzen Haar-
lemschen Bisschop zouden defileeren.
Vóór het gebouw een groote menigte en
op het balkon naast Z. D. H. Mgr. Aenge
nent ook Mgr. Myers, wij-bisschop van Lon
den, die, in verband met de reeds ver ge
vorderde plannen der Hollandsche Graal-
leiding orii ook daar met deze prachtige
meisjesbeweging te beginnen, naar Berlijn
was gekomen. Aan de andere zijde van
den Haarlemschen Bisschop prelaat Stein-
mann, die als vertegenwoordiger van Ber
lin's Bisschop, Z. D.H. Mgr. Schreiber, aan
wezig was. Ook Haarlems plebaan, de
hoogeerw. heer Westerwoudt, was op het
balcon aanwezig en met die verschillende
hooge geestelijken, de beide vrouwen van
Nazareth, mej. Kersbergen, en mej. Mia v.
d. Kallen, die zooveel voor de Graal heb
ben gedaan. Laatstgenoemde is de organi
satrice van de Graalbeweging in Duitsch-
land en tevens de schrijfster der verschil
lende Graalspelenmej. Kersbergen zal
binnenkort naar Londen vertrekken, om
daar op te treden als hoofdleidster der
daar te stichten Graal.
Daar kwam hij aan, de kleurige stoet,
opmarcheerend in zes rijen, de heele breed
te der straat innemend en begeleid door
een auto vol Schupo's. Met uitgestrekten
arm marcheerden de meisjes in kranige
houding voorbij de bisschoppen, en toen ze,
na het heele reusachtige plein omgemar-
cheerd te zijn, weer voor het Graalhuis
kwamen, stelden ze zich daar op en begon
nen te spreekkoren, in het Duitsch, in het
Engelsch en in het Nederlandsch, daarmee
ieder der hooge geestelijken in eigen taal
j huldigend.
Daarna werd afgemarcheerd en ook wij
gingen naar huis toe om te gaan eten. Die
1 tocht naar huis was voor velen weer een
nieuwe sensatie, omdat ze geschiedde per
Untergrundbahn, die velen der aan onzo
Berlijn-reis deelnemenden, alleen nog maar
van hooren zoggen kenden.
Na den maaltijd kwamen de schitterende
autocars van de Mij. Elite voor, die ons, in
een tocht van drie uren, door heel Berlijn
yoerden, een tocht waar allen volop van ge
noten, niettegenstaande het intusschen was
gaan regenen.
Zoo'n tocht maakt hongerig en dus maar
direct naar het Abendessen, waarop ander
maal de autocars voorkwamen om ons naar
het Sportpalast te brengen voor dc bijwo
ning van het Graalspel „Rorate".
HET GRiAALSPEL.
Toen wij er aankwamen was de reusach
tige zaal reeds zoo goed als geheel gevuld
(de 16000 plaatsen waren reeds dagen to
voren uitverkocht) en leverde een schitte
renden aanblik op. Alle wanden tot aan
het kleurige rose dak toe opgestapeld met
menschen en in dien kring door deze leven
de muren gevormd, een groote kale, hel ver
lichte plek de plek waar straks het spel
op zal gespeeld worden.
Daar komen zo al aan, de Graalleden,
met wapperende banieren opmarcheerend
naar het midden van de zaal, w^?ar ze haar
„Was wir wollen" uitzeggen, klaar en dui
delijk en eindigend met:
Und es lebe der Gral.
Denn wir haben zusammen
Nur ein Ideal:
Gott sei Herr der Welt.
Das will der Gral.
Dan volgt: „Was wir sind'* en „Was wir
hoffen", alles ter inleiding tot het eigen
lijke Graalspel, dat onmiddellijk daarop
aanvangt.
En nu volgt een spel. zóó mooi van lijn
en kleur, zóó getuigend van liefde en be-
keeringsijver, dat ik dit Graalspel van mej.
Mia van der Kallen gerust het beste, der
tot-nu-toe uitgevoerde durf noemen.
Het is korter dan het. Paasch- en Pink
sterspel, dab wij al keilden, maar ook com
pacter, wat een voordeel is.
Met dit spel wil de Graal aantoonen, dat
juist in deze moeiijke tijden de Katholieke
levensbeschouwing en ook d i e alleen, 't
mogelijk maakt, werkelijk gelukkig te we
zen. En niet wil zij dat aantoonen met lan
ge redeneeringen, zegt het voorwoord in
het programmaboek; haar beste bewijs is
dit, dat hier een groep jonge meisjes staat,
die, niettegenstaande zij, zoo goed als an
dere menschen, dc zorgen van den tijd moe
ten dragen tóch de kracht toonen, vreugde
en levensmoed af te stralen.
Als het eerste deel van het spel begint
staan de Graalleden, die de inleiding zeg
den, in een kring rondom de arena, om nu
als koor op te treden.
De muziek gaat over in de Advents-
hymne Rorate coeli desuper en, terwijl
het koor den nood en de verwachting van
het volk van Israël vóór 2000 jaar verge
lijkt met den nood van onzen tijd, komen
de in lila kleedcren gehulde Hoffnungslo-
sen van alle kanten de arena binnen. Maar
ook de groene Hoffnungsfrohen komen
binnen en buigen zich met de anderen ter
aarde, maar niet als dezen in vertwijfeling,
maar om vol vertrouwen verlossing af te
smeeken. En alst dan de muziek het FAnate
coeli inzet, danst heel de groep dcz<
schoone Adventshymne.
Troostend komen de profeten op en boet
predikend de Johannesgroep, waarvoor èn
Hoffnung6losen èn Hoffenden terugschrik
ken en afdeinzen. En Johannes staat al
leen: De stem des roependen in de woes
tijn
Dan is weer het woord aan de Graal-
groep, die verklaart dat weliswaar het gc
luk in -de Katholieke Kerk te vinden is
maar dat die door de Hoffnungslosen niet
wordt aangenomen, zoolang zij het bewijs
ervan niet zien:
Johannes dem Taufer allein ist es nicht
gclungen
Die Welt zu bekehren.
Mit Maria als Bundesgenossin
1st seine Predigt
Zur frohen Botschaft geworden.
Dit nummer bestaat uit VIER
bladen.
VOORNAAMSTE NIEUWS.
BUITENLAND.
In vele steden van Duitschland, in Ca-
talonië en in Ierland kwam het gisteren
tot politieke botsingen. (2do blad.
De brand op het s.s. „Atlantique" is ge-
bluscht; thans is brand uitgebroken op het
s.s. „France"! (Buitenl. Ber., 2o blad).
BINNENLAND.
Een 42-jarige vroLiw in de Scheveningsche
Boschjes vermoord. De dader meldde zich
bij de politie. (1ste blad).
Moordaanslag in Berkel en Rodenrijs.
(Gcm. Ber., 3de blad).
SPORT EN WEDSTRIJDEN.
Oproep tot her-oprichting van een afd.
Leiden van den Zuid-Hollandschen Ijs
bond.
Onregelmatigheden na afloop van de
wedstrijden XerxesSparta en Schevenin-
genL. F. C.
De Zesdaagsche te Dortmund.
j
En daarom:
Will sie uns werben, so soli die Busso
jung sein, licbestrahlend und milde,
Will sie iiberzeugen, s-o muss ihre Spracho
hold sein und leuchtendc Augen haben.
In dit eerste deel, dat uitmunt door kleur
en lijn, komen bijzonder mooie gedachten
voor, waarvan het alleen maar to betreuren
valt, dat de buitengewoon slechte acoustick
der zaal den indruk cenigszins schaadde.
In het tweede gedeelte, waarin de ver
gelijking met Maria wordt voortgezet, stijgt
aan het slot het Magnificat als een jubel
uit de harten der meisjes omhoog, dat God
haar zulk een grootseho taak heeft gege
ven.
Hoe die taak vervuld lean worden toont
het dorde gedeelte aan, dat ons Christus,
den Redder der wereld als Offerlam toont
Christus, Die de zonden der wereld weg
nam en die hctzelfdo verlangt van lien, die
voor Zijn Rij'k willen werken.
Ik heb reeds gezegd, dat ik dit Kerstspel
mooier vind dan het Pinkster-, mooier ock
dan het Paaschspcl.
Hier toch zijn de kleuren woorden ge
worden, hier spreekt het rhytmischc beweeg
der gewaden, zooals bijvoorbeeld in hot
groote slotkoor een duidelijke taal, ondei-
streept het althans het gesprokene op tref
fende wijze.
En zóó groot was herhaaldelijk de indruk
dien liet spel maakte, mede door de geest
drift die uit de uitvoerenden oplaaide, door
de vervoering op haar gezichten te lezen,
dat telkens weer dc zakdoeken te voorschijn
werden gehaald. En niet door do dames
alleen en ook niet alleen door de leckeji.
Onder de Bisschoppen, die hier alle drie
aanwezig waren, tusschen de Nederlandsche
en dc Engelsclie zat nu ook de Duitsche,
Mgr. Schreiber, bisschop van Berlijn,
scheen «vooral laatstgenoemde meermalen
werkelijk aangegrepen te worden.
En Berlijnschc priesters, die ik tijdons
het spel sprak, waren eensgezind in hun be
wondering dat vrouwen en vrouwen alléén,
iets dergelijks konden tot stand brengen.
Dat zouden Duitsche meisjes niet klaar
spelen, zei er een, ten minste niet zóó, niet
dat er die bezieling van uitging, die deze
Hollandsche meisjes wisten te voorschijn
to roepen.
En een andere jjricster maakte mij de
volgende- veelzeggende opmerking:
Wij hebben hier in Berlijn ongeveer
400.000 menschen die Katholiek heeten,
maar waarvan er niet meer dan 100.000
ook werkelijk Katholiek zijn. Nog één zoo n
machtig Graabpcl en we hebben «r
150.000!
Zijn deze twee uitspraken niet voldoende
om de stemming van de Duitsche geeste
lijkheid ten opzichte van de Graal te ken
schetsen? Want in dien geest waren ze
immers allemaal!
En het publiek!
Dat was in ecu woord in laaiende geest
drift gezet en bij het defile der 1200 deel
neemsters, na afloop van het spel, was het
een applausstorm, alsof men het Sportpa»
last wilde afbreken.
